European Institute for Gender Equality My personal story R: The second story has to do with my work, with the work I have now, because unfortunately I lost my job in the architecture eld I was working in for many years, because there is a terrible crisis. R: The company I had been working with for six years closed down. It was hard and I was unemployed and couldn t nd work for over a year. ( ) So I decided to change completely, completely. I had to. And I went to a job that is completely different. In publishing. Speci cally in a bookstore. As you can understand, suddenly at this age I had to deal with a new space, completely new, other colleagues, other codes, everything was completely different. Going to my work I encountered as a woman, something I saw very clearly there for the rst time, the fact that men in the speci c area of work do not accept women s opinions. I also observed this with other women colleagues who have this problem, this problem that when women, either higher up in the hierarchy, or from the Administration, that they [men] have a problem when women tell them what to do, and you can see terrible antagonism, which they don t acknowledge either! R: They [men] have a problem obeying someone higher up; even the woman is their senior. They will either question, if not in front of them, then in the back, behind the curtains, or they will nd ways to devaluate the role. Either because they feel they lack something, because that s where it starts I think. I had to face it too. R: For example, to say your opinion on something and the other one doesn t listen. R: They have a problem that women may tell them what to do, from the Administration for example, they have a problem, they can t accept it. They think who is she to tell me what to do. What does she think, that she knows this better than I? What comes out is egotism, a complex, light maybe, but this is how I see it. 1
light maybe, but this is how I see it. R: It is clearly a matter of gender. ( ) They think that the woman will order them around. Of course they mostly question the Administration, both men and women, but women much more. R: I for instance, because I did not have previous experience, just simply said my opinion. Of course I have been there a year now and I have done really well, everyone says so. Still I see that my boss at the bookstore did that with me too. After a few times I said, OK let it go. OK, I won t spend all my time on this. He may well have personal problems as well. But I have had a couple of con icts. I have had really serious con icts on these matters. OK, he understood afterwards. Now of course things are different because we have a personal relationship and when you get to the point where you have a personal relationship things change. He may accept you on the job because of the personal relationship. R: This person s behaviour also changes when he comes across a girl who is younger and cuter. He would change his attitude. But when you are more serious and distanced and want to be totally not to play the kitten basically or irt, well there he has a problem. Greek I: Ωραία. Περνάμε τώρα στη δεύτερη ιστορία. R: Η δεύτερη ιστορία μάλλον έχει να κάνει με τη δουλειά μου, με τη δουλειά που έχω τώρα, γιατί δυστυχώς για πολλά χρόνια δούλευα όπως είπα πριν στο αρχιτεκτονικό κλάδο, αλλά επειδή υπάρχει τρομερή κρίση έχασα τη δουλειά μου. I: Ναι R: Έκλεισε η εταιρεία που ήμουνα έξι χρόνια. Και δυσκολεύτηκα, μπήκα σε μια φάση ανεργίας, όπου δυσκολεύτηκα να βρω για ένα χρόνο δουλειά. Στην κατασκευή δεν μπορώ πια να βρω πουθενά. Όλα τα γραφεία τα αρχιτεκτονικά περνάνε κρίση. Και έτσι άλλαξα τελείως, τελείως, αναγκαστικά δηλαδή, και πήγα σε μια δουλειά τελείως διαφορετική, σε εκδόσεις. Σε. και ειδικότερα σε βιβλιοπωλείο. Οπότε καταλαβαίνεις πως άλλαξε τελείως, ξαφνικά, σ' αυτή την ηλικία, εε, ήρθα αντιμέτωπη με μια, έναν καινούργιο χώρο, εντελώς καινούργιο, με άλλους συνεργάτες, με άλλους κώδικες, όλα τελείως διαφορετικά. Αλλά λέω εντάξει θα το παλέψω τέλος πάντων, ντάξει, ξαφνικά... Πηγαίνοντας λοιπόν στη δουλειά αυτό που αντιμετώπισα, που, ως γυναίκα, εκεί το είδα λίγο, έτσι πιο καθαρά, το γεγονός ότι οι άντρες στον εργασιακό χώρο 2
ως γυναίκα, εκεί το είδα λίγο, έτσι πιο καθαρά, το γεγονός ότι οι άντρες στον εργασιακό χώρο το συγκεκριμένο, έτσι, κατά κάποιο τρόπο δεν δέχονται.. κάπως την εε.. τον.. δηλαδή τη γνώμη των γυναικών. Δηλαδή πώς να σου πω, είναι λίγο.. η..το παρατήρησα και με τις άλλες συναδέλφους ότι έχουν αυτό το πρόβλημα, έχουν δηλαδή το πρόβλημα ότι όταν οι γυναίκες, είτε μπορεί να είναι ανώτερές τους στην ιεραρχία, δηλαδή είτε από τη διοίκηση, είτε, έχουνε πρόβλημα στο οο, στο ότι ας πούμε πρέπει να τους πουν να κάνουν κάποια πράγματα, εεε, και φαίνεται και ένας τεράστιος ανταγωνι-, ανταγωνίζονται, και δεν το δέχονται κιόλας, δηλαδή! I: Δεν δέχονται τη γυναίκα να τους πει να κάνουν κάτι. R: Αυτό. Ναι. Δυσκολεύονται σ' αυτό. Έχουνε δηλαδή εεε πρόβλημα στο να υπακούσουν ας πούμε, ακόμα και ανώτερο, είτε είναι γυναίκα ανώτερή τους ας πούμε. Ναι, είτε θα το αμφισβητούν, είτε μετά, βέβαια μπροστά δεν μπορούν να το αμφισβητήσουν, αλλά λέμε από πίσω, όλο το παρασκήνιο ας πούμε, είτε θα το αμφισβητούν, είτε θα βρίσκουν διάφορους τρόπους ας πούμε να απαξιώνουνε, εε, ξέρεις, το ρόλο βρε παιδί μου. Είτε νιώθοντας μειονεκτικά, γιατί νομίζω ότι αυτό κατά πάσα πιθανότητα ξεκινάει από μια μειονεξία ας πούμε. Πάντως το αντιμετώπισα και εγώ. I: Έχεις ένα περιστατικό. Σου έρχεται ένα παράδειγμα... R: Ε. Ναι πολλά περιστατικά. Δηλαδή να λες την άποψή σου ας πούμε για κάτι πάνω στο αυτό, και ο άλλος να μην σε ακούει ας πούμε. I: Και να κάνει τι; R: Και βέβαια αυτός να έχει εμπει- μεγαλύτερη εμπειρία από μένα. Όμως σε κάποια ζητήματα ας πούμε, που ε, καλούμαστε όλοι να πούμε την άποψή μας, δεν ακούει! Δεν ακούει επειδή, ναι, θεωρεί ξέρω γω, ε.. Ο υπεύθυνος ας πούμε του βιβλιοπωλείου, λέμε τώρα, εεε, ο οποίος μορφωτικά βέβαια δεν είναι, ε, δεν έχει κάποια έτσι μόρφωση, εντάξει είναι, δεν έχει ας πούμε πτυχίο, έχει εντάξει απλά εμπειρία στο χώρο αυτό, χρόνων ας πούμε, σε μεγάλα βιβλιοπωλεία και αυτά. Ε, να μην ακούει ας πούμε την άποψη του άλλου. Ξέρεις, να μην εεε, να μην σε ακούει. I: Πώς εκφράζεται; R: Είτε να το ε.. Ε, είτε να πεις την άποψή σου και είτε να το παρα- ε, να κάνει πως δεν το ακούει, ή, ή πώς να πω τώρα, να σου δώσω ένα παράδειγμα, εεε, μμμ, είτε ότι σου λέει 'όχι, δεν θα κάνουμε αυτό' ας πούμε, 'γιατί όχι, έτσι, δεν θέλω, θα κάνουμε το άλλο, γιατί ήταν δική μουτο δικό μου είναι το σωστό, είτε δεν το επεξεργάζεται καν, εεε, και κυρίως, ντάξει, το αντιμετώπισα και εγώ. Ντάξει και εγώ είμαι καινούργια σ' αυτό το χώρο και λέω ντάξει ίσως, γιατί στον παλιό χώρο δεν υπήρχε αυτό, γιατί κάναμε συγκεκριμένη τεχνική δουλειά, όλοι είμαστεεε, στο αντικείμενο αυτό, εντάξει υπήρχε μια συ- δουλεύαμε και συλλογικά εκεί, δουλεύαμε συλλογικά στα πρότζεκτ, δηλαδή δεν υπήρχει αυτό, όλοι δουλεύαμε, είχαμε ένα 3
κομμάτι της δουλειάς, κάναμε, είτε υπολογισμούς, είτε κάποιο συγκεκριμένο σχεδιασμό. Είμασταν όλοι, πιο συλλογικοί. Τώρα εκεί, σ αυτή τη δουλειά, σ' αυτό τον εργασιακό χώρο διαπιστώνω ότι υπάρχει έτσι θέμα μ' αυτό. Έχουν πρόβλημα δηλαδή. Έχουν πρόβλημα όσον αφορά ας πούμε ότι οι γυναίκες ας πούμε, κάπως, και όταν είναι και... τους λένε τι να κάνουν από τη Διοίκηση, έχουνε πρόβλημα οι άνθρωποι, δηλαδή δεν μπορούν να το δεχτούν. Δηλαδή ότι 'η άλλη θα μου πει εμένα αυτό' ας πούμε, τσ, ξέρεις, 'να κάνω'. Δηλαδή, 'τι νομίζει, ότι το ξέρει αυτό, ή νομίζει ότι.. εε... ναι. Βγαίνει έτσι ένας, μια έτσι εε. εγωπάθεια, πιθανόν έτσι εγωπάθεια, και ένας ελαφρύς εε.. κομπ- κομπλεξισμός, να το πω, ένας ελαφρύς έτσι, ναι, τσ, εεε, έτσι το εντοπίζω εγώ. I: Ναι R: Ότι προέρχεται από κει. Έτσι το εντοπίζω εγώ και μάλιστα ότι είναι καθαρά θέμα φύλου αυτό, δηλαδή, είναι φανερό. Ντάξει σ' αυτό το χώρο τώρα, είναι πρωτοφανές. Μου φαίνεται και πολύ περίεργο δηλαδή. Πραγματικά μου φάνηκα πολύ περίεργο. Ξέρεις σε αμφισβητούνε βρε παιδί μου. Θεωρούνε ότι 'η άλλη ας πούμε τους δίνει οδηγίες ας πούμε'. Και κυρίως... καλά αμφισβητούνε ούτως ή άλλως και τα στελέχη και τους άντρες, αλλά πολύ περισσότερο τις γυναίκες. Πολύ περισσότερο. Δηλαδή θα πουν, 'ναι εντάξει, τους έχουμε και από πάνω και είναι στελέχη και άρα κάνουν και διάφορα πράγματα στραβά', αλλά περισσότερο ας πούμε θα καταλογίσουν και θα έχουν μια τέτοια αντιμετώπιση απέναντι στις γυναίκες παρά... Ή δεν θα, ή δεν θα ακολουθούν αυτά που τους λένε, ή με κάποιο τρόπο θα τα αμφισβητούν, θα τα μποϋκοτάρουν. Αρνούνται δηλαδή να συνεργαστούν ας πούμε. Είτε φέρνουν ψιλοπροβληματάκια, είτε, αν όχι, ή αν κρίνουν ότι δεν φέρνουμε μπροστά λένε από πίσω. Δηλαδή υπάρχει ένα ολόκληρο άλλο από πίσω που φαίνεται πως το.. με κάποιο τρόπο κριτικάρουν και τις απαξιώνουν. I: Ναι. R: Αυτό έχω δει εγώ εκεί. I: Και οι γυναίκες τι λένε; Το συζητάνε οι γυναίκες μεταξύ τους αυτό; R: Όχι, αλλά εμείς εκεί ας πούμε τώρα, τυχαίνει να είμαι σε ένα βιβλιοπωλείο όπου έχουμε έναν υπεύθυνο και είμαστε τρεις κοπέλλες τώρα. Δηλαδή έχουμε περάσει αυτή την περίοδο, γιατί το χειμώνα ήμουνα και σε άλλο... δηλαδή σε αναλογίες ήμασταν διαφορετικά, είμασταν και αγόρια. Τώρα εκεί έχουμε έναν ο οποίος είναι κάπως έτσι. Είναι δηλαδή λίγο... του βγαίνει αυτό το πράγμα. Και βλέπω ότι λίγο ως πολύ υυυ ναι.. έχει μια τέτοια συμπεριφορά ας πούμε. Και επίσης και κάποιοι άλλοι συνάδελφοι, επίσης σε παρόμοιες θέσεις υπευθύνων δείχνουν ας πούμε την ίδια συμπεριφορά έτσι... I: ΤΙ μπορεί... αντιπαρατίθεται κανείς μ' αυτό; Κάνει ότι δεν το καταλαβαίνει και λέει άντε άστο; 4
άστο; R: Εγώ ας πούμε για να καταλάβεις, επειδή δεν είχα εμπειρία απλά είπα τη γνώμη μου, βέβαια έχω την εμπειρία ενός χρόνου εκεί, και τα έχω- έχω πάει πάρα πολύ καλά, δηλαδή, και εντάξει είναι κοινώς αποδεκτό, από όλους. Και όμως βλέπω ότι ας πούμε εμένα, όταν μου το' κανε κάποιες φορές, μετά λέω εγώ 'δίνω τόπο στην οργή'. Εντάξει τώρα δεν θα κάτσω, δεν ασχολούμαι, δηλαδή, δεν θα κάτσω τώρα να ασχοληθώ. Καλά αυτός μπορεί να έχει και προσωπικάα τσ προβλήματα στο να.. να μην είναι μόνο αυτό. Βέβαια έχω συγκρουστεί δυό φορές. Έχω συγκρουστεί πολύ.. με άσχημο... έτσι σύγκρουση κανονική γι' αυτά τα θέματα. Αλλά εντάξει το κατάλαβε βέβαια μετά. Αλλά έχει παρέλθει, βέβαια έχει, τώρα είμαστε και ένα χρόνο μαζί, εντάξει υπάρχει και... πλεόν και πιο προσωπική σχέση, οπότε όταν υπεισέρχεται λίγο και η προσωπική σχέση αλλάζουνε τα πράγματα. Ή όταν σε γνωρίζει ο άλλος καλύτερα, όταν, ή ξέρει τη δουλειά σου, ξέρει πως είσαι εντάξει, ότι.. μπορεί να καταλάβει ας πούμε ότι ιιι... ή λόγω της προσωπικής σου σχέσης μπορεί να να.. αποδεχτεί και κάποια πράγματα που του λες απάνω στη δουλειά ας πούμε. Ή όταν ζητάνε τη γνώμη σου, ναι, για τη γνώμη σου, ότι 'νομίζω αυτό μπορεί να γίνει έτσι'. 'Οχι όμως, μπορεί να κάνει το δικό του και να πει 'όχι δεν θα γίνει έτσι, θα γίνει έτσι, γιατί εγώ θέλω' ας πούμε. Βέβαια αυτό μπορεί και από θέση εξουσίας, δηλαδή όχι εξουσίας, από θέση.. ιεραρχικά, ας πούμε ιεραρχίας καθαρής. 'Ομως δεν είναι μόνο αυτό. Είναι εντοπισμένο δηλαδή... Τσ. Το είδα μμ εε και από.. και σε δύο περιπτώσεις εκεί, και δεν ξέρω, μπορεί μάλλον σ' αυτό το χώρο.. I: Να είναι ο χώρος του βιβλίου κάπως ανδροκρατικός; R: Ναι. Είναι. Είναι. Δουλεύουνε περισσότερο άν- Βέβαια εμείς δεν κάνουμε και βαρυά δουλειά, κάνουμε και εκδηλώσεις, παρουσιάσεις βιβλίων, λέσχες ανάγνωσης και όλα αυτά. Αλλά όμως υπάρχει ένα κλίμα τέτοιο, με τις γυναίκες ας πούμε. Λίγο υπάρχει. Ή μόνο άμα τις γνωρίσουμε προσωπικά αλλάζει, αν σε εκτιμήσει δηλαδή προσωπικά σαν άνθρωπο ή σα φίλο, έτσι αυτό. Δεν εε. Μετά έχει άλλη συμπεριφορά. Όμως στην αυστηρά επαγγελματική και αυτά, δε. κατά ένα τρόπο υπάρχειιι υπάρχει μια.. ανισότητα να την πω, υπάρχει αυτή... ό - ότι δεν θεωρεί ότι μπορείς να του πεις εσύ και τι να κάνει. I: Υπάρχει εκτός από την προσωπική σχέση κάτι άλλο που τον κάνει να αλλάζει; R: Ναι. Μπορώ να σου πω τώρα. Υπάρχει, γιατί στην αρχή εμείς τσεκάραμε. Έχει έρθει και μια άλλη συνάδελφος η οποία αα εε αυτή ήτανε και μεγάλη σε ηλικία, πρώην ηθοποιός... εε. και αποφάσισε εντάξει για κάποιους λόγους ήρθε να δουλέψει στο... βιβλιοπωλείο και τα λοιπά.. ότιιι η συμπεριφορά.. του συγκεκριμένου, όταν ας πούμε είναι μια κοπέλλα πιο χαρούμενη, πιο μικρή, πιο εεε πώς να το πούμε, εεε χαριτωμένη γενικότερα, να το πούμε, αμέσως αυτός άλλαζε η συμπεριφορά του. Κατάλαβες; Όμως όσον αφορά άμα είσαι κάπως πιο σοβαρή και πιο.. εε... αποστασιοποιημένη και πιο.. δηλαδή θέλοντας να είσαι απόλυτα.. να.. να μην κάνεις τη γατούλα κυρίως να σου πω, ή να μην χαριεντίζεσαι, ε εκεί εε έχει θέμα. Πιστεύω ότι... γιατί 5
γατούλα κυρίως να σου πω, ή να μην χαριεντίζεσαι, ε εκεί εε έχει θέμα. Πιστεύω ότι... γιατί υπήρχαν διάφορες άλλες μικρές κοπέλλες, από άλλα βιβλιοπωλεία και τα λοιπά, που έχουν ένα αντίστοιχο έτσι... χαριέντισμα, ξέρεις αυτό το... που εκεί αμέσως η συμπεριφορά του ήταν τελείως διαφορετική. Οπότε... πιστεύω ότι ακόμα και στους εργασιακούς... εντάξει αυτοί οι χώροι δεν είναι και.. πιστεύω ότι είναι λίγο πιο λαϊκοί χώροι. Επειδή προέρχομαι.. δηλαδή η πρώην μου δουλειά ήταν τελείως διαφορετική. Και τώρα ξαφνικά βρέθηκα εκεί και είναι λίγο πιο λαϊκός ο χώρος. Είναι λίγο πιο λαϊκός. Και εκεί φαίνεται ας πούμε πολύ καθαρά αυτό. Metadata OTHER TOPIC CATEGORIES: LEISURE, PROFESSIONAL CAREER, SOCIETAL CONTEXT KEY ACTORS: employer TAGS: health, sexuality, (in-) dependence, age, appearance/physical beauty, behaviour, resistance, friends, career path, competences, labour conditions, leadership, occupation/job, patriarchy/matriarchy, sexism Female, 43 Greece Gender did matter 6