Η ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗΣ

Εκπαιδευτήρια Δούκα Δημοτικό Ιούνιος 2013 Η ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗΣ Επιμέλεια : Γ. Τσούκας

ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ 1. Εννοιολογική Οριοθέτηση 8. Κριτική θεώρηση Σύνοψη Διαθεματικότητα Διεπιστημονικότητα 2. Μορφές διαθεματικής διδασκαλίας Επίκεντρο 7. Αυθεντική αξιολόγηση ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ 3. Τα βήματα του σχεδιασμού Σύνθεση 6. Οργάνωση Μοντέλου συνθηκών εφαρμογής Υλοποίηση 5. Οργάνωση μαθησιακών δράσεων και διδακτικών στόχων Επιλογές 4. Επιλογή του θέματος Διαδικασία

Εννοιολογική οριοθέτηση Στην εκπαιδευτική πρακτική εισάγεται μια νέα αντίληψη και φιλοσοφία σχετικά με τη μεθοδολογία της διδακτικής μαθησιακής διαδικασίας. Η διαθεματική προσέγγιση επιφέρει καίριες αλλαγές, όχι μόνο στα μαθησιακά περιεχόμενα αλλά κυρίως στις διδακτικές μεθόδους Πρόκειται για μια προσπάθεια ενιαιοποίησης στη διδακτική πράξη όλων των σύγχρονων μεθοδολογικών προσεγγίσεων και μάλιστα σε μια οργάνωση ανοιχτή σε νέες εντάξεις και αλλαγές, σε μια δυναμική συνεχούς αναδιαμόρφωσης Η προσπάθεια πρακτικής εφαρμογής της διαθεματικής διδασκαλίας και μάθησης πρέπει να γίνει με ρεαλισμό και φρόνηση: Τι εννοώ: Ούτε θα πρέπει να είναι μια προσπάθεια σχεδιασμού και προβολής ιδανικών και υπερφορτωμένων (άρα ανεφάρμοστων) σχεδίων διδασκαλίας, ούτε θα πρέπει να μετατραπεί σε μια προσέγγιση απλά διαφορετική από τις παραδοσιακές προσεγγίσεις. Μια πρόχειρη πρόβλεψη κάποιων διακλαδικών συνδέσεων συχνά απλώς «βαφτίζεται διαθεματική». Στην περίπτωση αυτή είναι προτιμότερο να παραμείνει κανείς σε μια παραδοσιακή διδασκαλία (που είναι περισσότερο αποτελεσματική) παρά να περιοριστεί σε μια ψευδεπίγραφη διαθεματικότητα. Επομένως, όχι πρόχειρη συρραφή ιδεών, όχι υπέρ απλούστευση ιδεών, ούτε όμως μια διδασκαλία ιδεατή και δυσεφάρμοστη ή ανεφάρμοστη. Στη διεθνή βιβλιογραφία συναντούμε διάφορους όρους με τους οποίους περιγράφεται η προσπάθεια για τη συσχέτιση των επιστημονικών κλάδων κατά τη διδασκαλία (ολιστική εκπαίδευση, θεματική διδασκαλία, συνεργατική μάθηση, ενιαιοποιημένο αναλυτικό πρόγραμμα, διεπιστημονική προσέγγιση της μάθησης κ.λ.π. Ίσως γι αυτό

Τι είναι : Η διαθεματικότητα αναπτύσσεται σε ένα τοπίο «ομίχλης» Ας δούμε κατ αρχάς. Μια οργανωτική σύνθεση σε μια απίστευτη «εκπαιδευτική Βαβέλ» με την απίθανη ετερογένεια που την χαρακτηρίζει Μια «δομημένη ευελιξία» που στηρίζεται σε συγκεκριμένους κανόνες Είναι το καινούργιο διδακτικό μοντέλο στο οποίο προσαρμόζονται οι νέες συνθήκες της εκπαίδευσης και της κοινωνίας (ή το αντίθετο) Είναι η «ριζική αλλαγή» του εκπαιδευτικού τοπίου Όλα αλλάζουν απαιτήσεις, ανάγκες, ταχύτητες, άρα πρέπει να αλλάξουν και οι νοοτροπίες μας..: Ένας «κόμβος» στον οποίο πρέπει να συναντηθούν οπωσδήποτε το υγιές παραδοσιακό πνεύμα με τη σύγχρονη θέαση των πραγμάτων Να βάλουμε «καρδιά» στο μυαλό ή να ξυπνήσουμε το «μυαλό» της καρδιάς με άξονες προσανατολισμού - Τον Πολιτισμό - Το Περιβάλλον - Τον Αθλητισμό και - Την Κοινωνία της Πληροφορίας Τι αλλάζει στην καθημερινή πρακτική του δασκάλου Η επιλογή προγράμματος μορφής (θα σχεδιάσω το πρόγραμμα ο ίδιος ή θα γίνω συνδιαμορφωτής του Α.Π.); θα εφαρμόσω ολοκληρωμένο «διαθεματικό πρόγραμμα» διδασκαλίας ή Θα επιλέξω να εφαρμόσω ένα «έτοιμο» διαθεματικό σχέδιο διδασκαλίας;

Θα εντάξω απλά κάποιες δραστηριότητες; σε διδακτικές ενότητες κάποιου μαθήματος, έτσι ώστε να διευρύνω διαθεματικά τη στοχοθεσία μου σε αυτές τις ενότητες; Η χρονική τοποθέτηση : θα πρέπει να προσδιορίσω τη χρονική του διάρκεια, την ένταξή του στο πλαίσιο ενός μαθήματος ή της ευέλικτης ζώνης. Τα υλικά και οι πηγές: Θα αντιμετωπίσω το πρόβλημα του εντοπισμού και της συλλογής του απαραίτητου υλικού, των πηγών και των φύλλων εργασίας ; Η δομή των μαθημάτων: Ποιες δράσεις διαθεματικού χαρακτήρα θα εισαγάγω στο πλαίσιο της ενότητας κάποιου μαθήματος ή ενός ευρύτερου διαθεματικού σχεδίου; Ο έλεγχος των προαπαιτούμενων δεξιοτήτων ( πολύ σημαντικό ) Πρέπει να αλλάξω τη νοοτροπία του «παραδίδω εξετάζω» της παραδοσιακής αντίληψης. Μπορούν να απαιτηθούν αρκετές διδακτικές ώρες, χωρίς «ύλη» προς εξέταση στο σπίτι, χωρίς την ανάγκη «παράδοσης» κάποιας άλλης ύλης από το Δάσκαλο Πριν προχωρήσουμε σε πιο συγκεκριμένες αναφορές καλό είναι να ξεκαθαρίσουμε δύο πολύ βασικές έννοιες: Να αντιδιαστείλουμε, δηλαδή, την έννοια της διαθεματικότηττας από την έννοια της διεπιστημονικότητας Ειδικότερα ερωτήματα: (ένα είδος σύνοψης και κριτικής θεώρησης ) 1. Η διαφορά διεπιστημονικής και διαθεματικής προσέγγισης; - Σε ένα διεπιστημονικό πρόγραμμα διδασκαλίας: εκείνο που ενδιαφέρει είναι να ενταχθούν στόχοι και δράσεις από κάθε γνωστικό κλάδο ή επιστήμη. Να προσεγγίσουμε όψεις του εξεταζόμενου θέματος που έχουν σχέση με κάθε μάθημα γνωστικό αντικείμενο. Να αναρωτηθούμε τι μπορούν να κάνουν τα παιδιά σε σχέση με το θέμα στο πλαίσιο του κάθε μαθήματος.

Παράδειγμα: Αν τα θέμα μας είναι οι Ολυμπιακοί αγώνες, προσπαθούμε να σκεφτούμε τι μπορούν να κάνουν τα παιδιά σχετικά με τα Μαθηματικά, με τη γλώσσα, με τις τέχνες κ.λ.π. - Στη διαθεματική προσέγγιση, αντίθετα, το ενδιαφέρον στρέφεται γύρω από το ίδιο το θέμα και τις ανάγκες που προκαλεί η εξέτασή του. Οι στόχοι και οι δράσεις προκύπτουν από το ενδιαφέρον που παρουσιάζουν οι διάφορες όψεις του θέματος. Αναρωτιόμαστε, μόνο τι πραγματικά μας ενδιαφέρει για το θέμα. Άσχετα, από το μάθημα που τυχόν θα αφορά. Ενδιαφερόμαστε, δηλαδή για τα αγωνίσματα, την εκεχειρία, κ.λ.π. χωρίς να τα εντάσσουμε σε κάποια μαθήματα. 2. Πώς επιλέγεται ένα θέμα - Μπορούμε να επιλέξουμε ένα θέμα με έτοιμη τη δομή και τις επί μέρους δράσεις, αρκεί να μας είναι επαρκώς οικείο και να είμαστε περισσότερο έτοιμοι για την ασφαλή επεξεργασία του. - Η επιλογή, βέβαια, δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι πρέπει να ικανοποιεί βασικά Παιδαγωγικά κριτήρια (να λάβουμε υπόψη μας, δηλαδή, τα 8 βασικά κριτήρια επιλογής του θέματος (βλ. σχετική διαφάνεια) 3. Τι περιμένουμε να μάθουν οι μαθητές μας ; Σε τι θα ωφεληθούν; - Μέσα από ένα διαθεματικό πρόγραμμα δεν επιδιώκουμε οι μαθητές μας να συγκρατήσουν γνώσεις πληροφορίες, που θα ελέγξουμε με το γνωστό «παραδοσιακό» διαγώνισμα - Αντίθετα, περιμένουμε οι μαθητές μας να εξασκηθούν σε μεθόδους ανακάλυψης, διερεύνησης και παραγωγής της γνώσης που τους ενδιαφέρει. - Να αναπτύξουν ικανότητα εύρεσης και αξιοποίησης κατάλληλων πηγών, επιλογή των κατάλληλων πληροφοριών μέσα από τον πληροφοριακό όγκο, να συνηθίσουν στην ομαδοσυνεργατική εργασία και να πραγματοποιήσουν διαθεματικές συνδέσεις εννοιών και μεθόδων επεξεργασίας αυτών και - Να προσεγγίζουν τα ζητήματα ολιστικά και αυθεντικά.

4. Τι πρέπει να γνωρίζουν οι μαθητές ότι κάνουν; - Να τους εξηγήσουμε, καταρχήν με σαφήνεια τι περιμένουμε από αυτούς Να είναι ξεκάθαροι οι στόχοι του προγράμματος, να είναι σαφής ο προσανατολισμός εργασίας. Να τους βοηθήσουμε γρήγορα να αποκτήσουν δεξιότητες και συνήθειες δουλειάς που συνήθως προαπαιτούνται για να μη δημιουργείται σύγχυση 5. Πώς ξεκινάμε ; Ποια είναι τα αρχικά μας βήματα; - Πριν από την εφαρμογή του διαθεματικού προγράμματος πρέπει να εντοπίσουμε τις προαπαιτούμενες δεξιότητες και τεχνικές εργασίας και να εξασκήσουμε επαρκώς τους μαθητές σε αυτές. - Πρέπει να οργανώσουμε επί μέρους δραστηριότητες στην τάξη με ειδικό σκοπό την εξάσκηση αυτών των δεξιοτήτων. - Οι δραστηριότητες «ειδικού στόχου» μπορούν να ενταχθούν σε διάφορα μαθήματα, ιδιαίτερα όμως στο γλωσσικό μάθημα 6. Πώς βάζουμε τους μαθητές μας να εργαστούν σε ομάδες; - Οι λεπτομέρειες που καθορίζουν το περιεχόμενο των πληροφοριών και τον τρόπο με τον οποίο θα εργαστούν τα παιδιά παίζουν σημαντικό ρόλο στη ροή και την αποτελεσματικότητα του μαθήματος. - Όσο πιο συγκεκριμένες και ξεκάθαρες είναι οι οδηγίες, σχετικά με το περιεχόμενο της εργασίας, τόσο λιγότερα και τα προβλήματα για την ομαλή ροή του μαθήματος - Αν οι μαθητές δεν έχουν ασκηθεί σε ομαδικές δράσεις, το να ενωθούν τα θρανία και να τους ζητηθεί να εργαστούν ομαδικά, θα δημιουργηθούν προβλήματα. - Η οργάνωση συγκεκριμένων και μετρήσιμων στόχων μπορεί να συμβάλει θετικά και καθοριστικά. Ανάλογα με τον διαθέσιμο χρόνο, το αναπτυξιακό

επίπεδο των μαθητών και τους ευρύτερους σκοπούς ξεκάθαροι στόχοι και οδηγίες θα μπορούσαν να είναι: του προγράμματος, Προσδιορισμός αναμενόμενου αποτελέσματος: π.χ. κάθε ομάδα θα έχει συνθέσει κείμενο τριών το πολύ σελίδων Διαφοροποίηση ή και περιορισμός του θέματος σε κάθε ομάδα Συγκεκριμένες οδηγίες για τις δεξιότητες έρευνας των στοιχείων Προσδιορισμός των αναγκαίων ρόλων κάθε μέλους κ.λ.π. - Ανάλογα με την εργασία μπορούν να ετοιμάζονται και σχετικά φύλλα εργασίας τα οποία θα προσανατολίζουν τους μαθητές σε συγκεκριμένους στόχους και ενέργειες 7. Πώς βαθμολογούνται οι μαθητές; - Η αξιολόγηση δεν είναι ξεκομμένη από τη μαθησιακή δράση, αλλά δεν αποτελεί αυτοσκοπό (όπως γίνεται στην παραδοσιακή διδασκαλία) - Αξιολογούνται οι μαθητές, παρά βαθμολογούνται. Η αναγκαιότητα αριθμητικής αποτίμησης είναι μάλλον ανύπαρκτη. Υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια που αντιστοιχούν σε ποιοτικές διαστάσεις των στόχων του προγράμματος. 8. Τι παραπάνω πρέπει να γνωρίζουμε ως Δάσκαλοι; Υπάρχει ανάγκη ειδικής επιμόρφωσης; - Η διαθεματική προσέγγιση δεν αποτελεί μια νέα, συγκεκριμένη, ειδική μεθοδολογία, της οποίας οι επί μέρους παράμετροι να αφορούν σε ειδικές θεωρίες «διαθεματικής» μάθησης - Ωστόσο στο πλαίσιο των στόχων και των προοπτικών της εντάσσεται απαραίτητα η γνώση (ή η επιμόρφωση και κατάρτιση), που θέτουν οι σύγχρονες θεωρίες μάθησης και διδασκαλίας. (π.χ. βιωματική μάθηση, γνωστικά στυλ, ανάπτυξη δημιουργικής και κριτικής σκέψης, ομαδοσυνεργατικές μέθοδοι, διαδικασίες έρευνας, αξιοποίηση νέων Τεχνολογιών κ.λ.π.) για τις οποίες θα γίνει λόγος αναλυτικότερα.

9. Τι σχέση έχει η μέθοδος Project με το διαθεματικό πρόγραμμα ; Ποιο διδακτικό πλάνο θα επιλέξω ; - Το Project, ως μεθοδολογικό πλαίσιο διδασκαλίας, δεν διαφέρει ουσιαστικά από ένα διαθεματικό πρόγραμμα διδασκαλίας. Απλά, διαμορφώνει έναν ιδιαίτερο προσανατολισμό εργασίας, με διακλαδικές διαθεματικές διασυνδέσεις στο σχεδιασμό, που στοχεύουν στην παραγωγή γνώσης από τον μαθητή μέσω βιωματικών διεργασιών μάθησης και το οποίο οργανώνεται κατά κύκλο δραστηριοτήτων, καταλήγοντας στην παρουσίαση των παραχθεισών γνώσεων. 10. Πώς κρίνεται η επιτυχία ενός διαθεματικού προγράμματος ; - Η επιτυχία ενός διαθεματικού προγράμματος κρίνεται από το κατά πόσον το πρόγραμμα αυτό υπαγορεύεται από θεμελιώδεις παιδαγωγικές αρχές, (ενεργητική, παιδοκεντρική, αυτόνομη, προσαρμοσμένη στις ιδιαιτερότητες του μαθητή μάθηση και αυθεντική αξιολόγηση) - Αν αντιμετωπίζει μια ενιαιοποιημένη προσέγγιση της γνώσης, - Αν καθιερώνει μια νέα Φιλοσοφία μάθησης - Αν εμπλέκει σωστά όλους τους παράγοντες της σχολικής διαδικασίας (γονείς, μαθητές, δασκάλους, διοίκηση - Κυρίως, αν επιζητεί και παρέχει τη γνώση με μια «αυθεντική» διαδικασία επικοινωνίας και συνδιαλλαγής με το Περιβάλλον. (δηλαδή, διαμορφώνει μια άμεση, βιωματική και σε πραγματικές συνθήκες επικοινωνία )

Οι θετικές «συνέπειες» ενός ολιστικού διαθεματικού προγράμματος: Φυσική διαδικασία προσέγγισης της γνώσης από την «αυθεντική» επικοινωνία με το περιβάλλον Ο σχεδιασμός της διαθεματικότητας δεν αποτελεί διαδικασία για οποιαδήποτε μορφή μάθησης. Δεν πρέπει να είναι προσαρμογή στο «μέσο» (διαθεματικότητα), αλλά στο στόχο (αυθεντική μάθηση) Η αυθεντικότητα της μαθησιακής διαδικασία προσδίδει στο δάσκαλο έναν ακόμη ρόλο: αυτόν του συνδιαμορφωτή του Α.Π. Η προσφορά της επιστημονικής γνώσης, μέσα από τη σχολική γνώση, οφείλει να ακολουθεί τις αναπτυξιακές ανάγκες των μαθητών Η αποτελεσματική εφαρμογή διαθεματικών προγραμμάτων προϋποθέτει βαθιά γνώση των κλάδων τους οποίους διαπλέκει Οι διαθεματικές προσεγγίσεις δεν αποτελούν μια ειδική μορφή μεθόδων και τεχνικών διδασκαλίας. Aπαιτούν. Σωστή αντίληψη από το δάσκαλο που την εφαρμόζει. Το σύγχρονο περιβάλλον απαιτεί ανώτερες μορφές Εκπαίδευσης..!

Μορφές διαθεματικής διδασκαλίας 1. Προσέγγιση με επίκεντρο έναν γνωστικό κλάδο - Διδασκαλία με κεντρικό θέμα μελέτης από ένα γνωστικό κλάδο. Οι υπόλοιποι κλάδοι λειτουργούν επικουρικά και ενισχυτικά της κατανόησης των εννοιών της κεντρικής γνωστικής περιοχής. - Παράδειγμα: μια ενότητα Ιστορίας: Δράσεις εικαστικές ή άλλες, υπηρεούν τον κεντρικό στόχο - Δεν επιτρέπουν ολιστικές διαθεματικές διασυνδέσεις 4. Ενιαιοποιημένη προσέγγιση - Η παρουσία γνωστικών κλάδων σχεδόν ανύπαρκτη. - Τίθεται ένα ζήτημα προς εξέταση και οι μαθησιακές διαδικασίες έρχονται αυθόρμητα να οδηγήσουν στη διερεύνηση του ζητήματος σε μια ανοιχτή πορεία. Συνήθως, οι πρωτοβουλίες των μαθητών διαμορφώνουν την πορεία Διαθεματική διδασκαλία με κριτήριο τη σχέση των γνωστικών κλάδων 2. Πολυθεματική Προσέγγιση - Γίνονται διδασκαλίες ξεχωριστές κατά κλάδο (ακόμη και από διαφορετικούς διδάσκοντες) αλλά προγραμματίζεται από όλους να προσεγγίζεται παράλληλα το ίδιο θέμα Παράδειγμα: στη Γεωγραφία μελετούν τα τροπικά δάση, την προέλευση της βροχής, την ανάπτυξη τροπικής βλάστησης, στα Εικαστικά ζωγραφίζουν κ.λ.π. 3. Διακλαδική ή θεματική προσέγγιση - Η διδασκαλία ξεφεύγει από τα όρια των κλάδων. - Ραχοκοκαλιά είναι η διερεύνηση ενός ζητήματος με χρήση εννοιών και μεθόδων από κάθε κλάδο που προσφέρει. - Η διάρκεια της διδασκαλίας χωρίς σφιχτά χρονικά όρια. - Είναι η πιο τυπική μορφή ενός διαθεματικού προγράμματος.

Μορφές διαθεματικής διδασκαλίας: κριτήριο ο κεντρικό προσανατολισμό του θέματος της διδασκαλίας 1. Εστίαση στις έννοιες - Το θέμα της διδ/λίας είναι μια προς εξέταση έννοια (π.χ. ήχος) και όλες οι δραστηριότητες αποσκοπούν στην ευρεία και βαθιά επεξεργασία και κατανόηση της έννοιας, παρά στο περιεχόμενο ή τις δεξιότητες 4. Μεικτά θέματα - Θέματα που προσανατολίζονται τόσο στο περιεχόμενο όσο και στην καλλιέργεια δεξιοτήτων ή μεθόδων έρευνας - Στην περίπτωση αυτή οι μαθητές πρέπει να είναι εξοικειωμένοι με τα βασικά χαρακτηριστικά των δεξιοτήτων ή των μεθόδων. Το θέμα της διδασκαλίας 2. Εστίαση σε δεξιότητες - Το θέμα της ενότητας αφορά σε δεξιότητες (π.χ. δεξιότητες επικοινωνίας, έρευνας, στήριξης μιας άποψης) - το περιεχόμενο της διδασκαλίας απλά αποτελεί το πεδίο εξάσκησης των δεξιοτήτων 3. Εστίαση σε ερευνητικές μεθόδους - Το θέμα απαιτεί τον σχεδιασμό και την υλοποίηση έρευνας, προκειμένου να επιλυθεί το πρόβλημα (να εξιχνιαστούν οι αιτίες και τα αποτελέσματα ή να ολοκληρωθεί μια κατασκευή ή να δοθεί μια απάντηση σε ένα κεντρικό ερώτημα

Ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Τα 8 βήματα του σχεδιασμού Σύνθεση του Μοντέλου ( Επιγραμματικά.) 1. Επιλογή του θέματος 2. Θύελλα ιδεών διαθεματικές διασυνδέσεις (εξακτίνωση) 3. Έρευνα πηγών αναδιαμόρφωση ιδεών 4. Καθοδηγητικά ερωτήματα 5. Οργάνωση μαθησιακών δράσεων και διδακτικών στόχων 6. Εισαγωγική καταληκτική δραστηριότητα και αυθεντική αξιολόγηση 7. Οργάνωση συνθηκών εφαρμογής 8. Σημεία διασύνδεσης και προσανατολισμού κατά την εφαρμογή Κάθε διαθεματική διδασκαλία προσδιορίζει το δικό της μοντέλο σχεδιασμού, καθώς καλύπτει ένα μοναδικό πλαίσιο αναγκών του θέματος. Τα βήματα του σχεδιασμού, πιο αναλυτικά:

1. Eπιλογή του θέματος - Αναζήτηση - Ανάγκες Α.Π. - Κριτήρια - πηγές, επικαιρότητα, ποικιλία προβληματισμ ών - Ιδιαίτερα ενδιαφέροντα των δασκάλων 2.Θύελλα ιδεών - Διαθεματικές συνδέσεις - Οργάνωση σε ιστογράμματα (εννοιολογικό, διαπλοκής κλάδων, διδακτικών στρατηγικών, πολλαπλών νοημοσυνών κ.λ.π. 3. Έρευνα πηγών - Καταλληλότητα πηγών (αναπτυξιακό επίπεδο μαθητών, ειδικές δεξιότητες) Ποικιλία βιβλίων, περιοδικών, ηλεκτρονικών μέσων, ζωντανών πηγών, εικαστικού υλικού κ.λ.π. 4. Καθοδηγητικά ερωτήματα - Κεντρικοί άξονες προσανατολισμού - Διαθεματικά με ευρύτητα περιεχομένου, - λίγα και απλά Παρουσίαση των σταδίων της διαθεματικής διδασκαλίας 8. Εισαγωγική καταληκτική δραστηριότητα και αυθεντική Αξιολόγηση -Εισαγωγική - - Καταληκτική δράση, - Τεχνικές 5. Οργάνωση δράσεων και διδακτικών στόχων - Στόχοι: φάσμα νοητικών λειτουργιών - Δράσεις: δομή, μορφή, είδος κ.λ.π. 6. Διασύνδεση και προσανατολισμός στην εφαρμογή - Ανακεφαλαιώσεις μεταγνωστικού χαρακτήρα - Διασυνδέσεις - Ενιαιοποιήσεις 7. Οργάνωση συνθηκών εφαρμογής - Οργάνωση του χρόνου - Οργάνωση του χώρου και του υλικού

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ PROJECT ΣΕ 12 ΒΗΜΑΤΑ 1. Πώς επιλέγεται το θέμα και ευαισθητοποιούνται οι μαθητές 2. Πώς συγκροτούνται οι ομάδες και οι υποομάδες 3. Πώς καθορίζονται ο σκοπός και οι στόχοι 4. Πώς εντοπίζονται οι θεματικές υποενότητες 5. Πώς συλλέγονται τα δεδομένα 6. Πώς ανατροφοδοτείται και εξελίσσεται η όλη πορεία του σχεδίου 7. Πώς επαναπροσδιορίζεται η επεξεργασία των στόχων 8. Πώς προγραμματίζονται οι δραστηριότητες 9. Πώς συνδέεται ταξινομείται και αρχειοθετείται το υλικό 10. Πώς οργανώνεται η Παρουσίαση 11. Πώς γίνεται η παρουσίαση και διαχέονται τα αποτελέσματα και 12. πώς γίνεται η Αξιολόγηση Αναζήτηση σε θεματικές κατηγορίες (ευρύτερα πεδία προβληματισμού) Θέματα από τη Λογοτεχνία, τις κοινωνικές και Φυσικές επιστήμες, αφηρημένες έννοιες, γεγονότα από τη ζωή των μαθητών κ.λ.π. Μαθησιακές ανάγκες, κοινωνικά και τοπικά δεδομένα, επίκαιροι στόχοι ή και δράσεις του γενικότερου σχεδιασμού του σχολείου και εναρμόνιση του διαθεματικού προγράμματος με τους ευρύτερους σκοπούς που θέτει το Α.Π. 13. Επιλογή βασισμένη σε κριτήρια Το ενδιαφέρον των παιδιών, Η ευρύτητα των προοπτικών, Η διαθεσιμότητα των πηγών Οι ευρύτεροι ή παράλληλοι στόχοι του προγράμματος σπουδών για κάθε τάξη.

14. Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του εκπαιδευτικού Έχει σημασία, πέρα από το ενδιαφέρον των μαθητών, και ο ενθουσιασμός του δασκάλου, ο οποίος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην όλη πορεία εφαρμογής του σχεδίου 15. Καταιγισμός ιδεών Διαθεματικές συνδέσεις Αρχικές ιδέες καταιγισμός ιδεών: έναρξη της διαδικασίας εντοπισμού και οργάνωσης στόχων και δράσεων. Καταγραφή των πρώτων ιδεών. Εννοιολογικό ιστόγραμμα: Συμπλήρωσή του με έννοιες σχετικές με το θέμα. Ουσιαστικά, το θέμα αναλύεται σε υποθέματα ή οπτικές προσεγγίσεις. Μας ενδιαφέρει η πιο δυνατή ολοκληρωμένη εννοιολογική χαρτογράφηση της έννοιας του θέματος, ιδωμένη από πολλαπλά πρίσματα. Ιστόγραμμα διαπλοκής των κλάδων Ιστόγραμμα διδακτικών στρατηγικών Ιστόγραμμα βασισμένο στις πολλαπλές νοημοσύνες Ο ρόλος των ιστογραμμάτων.

16. Παράδειγμα εννοιολογικού ιστογράμματος Πώς τις καλύπτω Πώς τις καλύπτω Φαγητό ύπνος Ρουχισμός, στέγη Βιολογικές ανάγκες Κοινωνικές ανάγκες Μόρφωση παρέες - αθλητισμός Τι ανάγκες έχω Συναισθηματικές ανάγκες Πρακτικές ανάγκες Φιλία Μεταφορά Ασφάλεια Επιβράβευ ση Παιχνίδι Πώς τις καλύπτω Πώς τις καλύπτω Κατασκευές Λύση προβλημάτ ων

17. Παράδειγμα ιστογράμματος με βάση τους γνωστικούς κλάδους Τέχνες Μαθηματικά Θέμα Κοινων. Επιστήμες Γλώσσα Φυσ. Αγωγή Φυσ Επιστήμες 18 Παράδειγμα ιστογράμματος διδακτικών στρατηγικών Δραματοποίηση Σχέδιο έρευνας Κατασκευές Παιχνίδια Επισκέψεις Παρουσιάσεις Θέμα Σχέδια διάρκειας Ομαδοσυν/κές εργασίες Κέντρα μάθησης Συζητήσεις Ανακαλύψεις Μαθήματα εννοιών

19.Ιστόγραμμα βασισμένο στις Πολλαπλές Νοημοσύνες Ένα εξαιρετικά δυνατό επιχείρημα για τη διαθεματική προσέγγιση προέρχεται από τη θεωρία του Gardner για τις Πολλαπλές Νοημοσύνες Το «μοντέλο του Πολυγώνου» Για μια Διαθεματική διδασκαλία βασισμένη στις Πολλαπλές Νοημοσύνες προτείνεται το «μοντέλο του Πολυγώνου». Είναι μια χρήσιμη μεθοδολογική πρακτική. Δίνεται, σχηματικά, μια «πανοραμική θέα» του σχεδιασμού και των συστηματοποιημένων προεκτάσεων και διασυνδέσεων μιας διαθεματικής ενότητας. Σχηματοποιούνται πάνω σε αυτό και προτείνονται οι δυνατές σκόπιμες προεκτάσεις και διασυνδέσεις θεμάτων /μαθημάτων, μέσα από θεμελιώδεις διαθεματικές έννοιες. Είναι ένα «δίκτυο εννοιών και μεθοδεύσεων με νόημα» όχι συνειρμικά, αλλά πάντα σε σχέση με το σκοπό και το στόχο του μαθήματος. 1 Αλληλεπίδραση 8 2 Χώρος - Χρόνος Επικοινωνία 2 7 3 Σύστημα 1 Οικοσύστημα Μεταβολή Πολιτισμός 6 4 Μονάδα - Σύνολο Ομοιότητα - Διαφορά 5

20. Πολλαπλή Νοημοσύνη - Εκπαιδευτικές δραστηριότητες Τύπος Νοημοσύνης Ενδεικτικά γνωρίσματα Ενδεικτικές Εκπαιδευτικές δραστηριότητες 1. Γλωσσική Ικανότητα χειρισμού δομής νοήματος και λειτουργίας της γλώσσας Παρουσιάσεις, Αφηγήσεις, Διαλεκτικές αντιπαραθέσεις, Συζητήσεις, Ανάγνωση 2. Λογικομαθηματική Ικανότητα επαγωγικών και παραγωγικών συλλογισμών, πειράματα, διερευνήσεις Μαθηματικοί υπολογισμοί, διερευνήσεις, αιτιολογήσεις, ποσοτικοποιήσεις, Πειραματισμοί, Αξιολογήσεις κ.λ.π. 3. Οπτική / Χώρου Ικανότητα αντίληψης, κατανόησης και αναπαράστασης του χώρου Μοντελοποιήσεις, Εικαστικές αποδόσεις, Παιχνίδια φαντασίας, Διάβασμα χαρτών, παραστάσεων κ.λ.π. 4. Σωματοκιναισθητική Ικανότητα ελέγχου των κινήσεων του σώματος (π.χ. παίξιμο ρόλων, αθλήματα, Δραματοποιήσεις, /παίξιμο ρόλων, Αθλητικές δραστηριότητες, Παιχνίδια με

χορός) κίνηση, Χορός. 5. Μουσική Ικανότητα αντίληψης, αναγνώρισης, εκτίμησης ή και παραγωγής μουσικών τόνων, ήχων και ρυθμών Μουσικές συνθέσεις, Ρυθμικές εκφράσεις Τραγούδι. 6. Διαπροσωπική Ικανότητα να διακρίνει κανείς και να ερμηνεύει συναισθήματα, διαθέσεις, προθέσεις των άλλων, Αποτελεσματική επικοινωνία και συνεργασία με τους άλλους. Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες, Αντιπαραθέσεις, Ομαδικά παιχνίδια, Συλλογικές διαδικασίες κ.λ.π. 7. Ενδοπροσωπική 8. Οικολογική Ικανότητα ανάλυσης των συναισθημάτων, των απόψεων, των δυνατοτήτων / αδυναμιών και των διαθέσεων, Ικανότητα αυτορρύθμισης (εργάζομαι μόνος μου Ικανότητα αναγνώρισης, ευαισθητοποίησης, έρευνας, μελέτης και ανάπτυξης δράσεων για την προστασία του Περιβάλλοντος Έκφραση συναισθημάτων, αναπολήσεις, αναστοχασμοί, ατομικές εργασίες, ημερολόγια, προσωπικοί προγραμματισμοί, αυτοαξιολόγήσεις Συμμετοχή σε Περιβαλλοντικά κέντρα / Προγράμματα, Φροντίδα φυτών, ζώων και Περιβάλλοντος.

21. Η γνωστική θεωρία της εποικοδόμησης (Αναδιαμόρφωση προγενέστερης γνώσης μέσα από την Ενεργητική συμμετοχή του μαθητή). 1. Κατανόηση σε βάθος Κάλυψη λιγότερης ύλης σε βάθος και πολύπλευρη κάλυψη θεμάτων με τη χρήση πολλαπλών στρατηγικών Ενεργός ανακατασκευή της γνώσης με έμφαση στις μεθόδους προσέγγισης 2. Συνάφεια Το περιεχόμενο της μάθησης και οι δραστηριότητες πρέπει να έχουν σημασία και νόημα για τους μαθητές και να συνδέονται με την καθημερινή ζωή. Σφαιρική και ολοκληρωμένη θέαση 3. Ενεργητική έρευνα Ανοιχτού τύπου έρευνες καλλιέργεια δεξιοτήτων και ανώτερων μορφών σκέψης (ανάλυση, σύνθεση, αξιολόγηση) Χρήση πολλαπλών πηγών, επαρκές υλικό, ολοκληρωμένος σχεδιασμός Η γνωστική θεωρία της εποικοδόμησης 5. Επιλογές Ευέλικτη πορεία διδασκαλίας 4. 4. Συνεργασία Η Ομαδοσυνεργατική μάθηση μάθηση επιτρέπει την επικοινωνιακή Επικοινωνιακή αλληλεπίδραση και αλληλεπίδραση φέρνει αποτελέσματα Αποτελέσμαυα γνωστικά και συναισθηματικά γνωστικά και Εφαρμογή αρχών εποικοδομητικής θεωρίας μάθησης σε διαθεματικό πλαίσιο

22. Πλεονεκτήματα (για μαθητές και Δασκάλους) Βαθύτερη κατανόηση Αυτόνομη μάθηση Αυξημένα κίνητρα Μεταγνωστικές δεξιότητες Εμπλοκή των μαθητών Σύνδεση με τη ζωή Οφέλη από τη διαθεματική διδασκαλία Αυξημένο ενδιαφέρον Ευελιξία και έλεγχος Ομαδοσυνεργατική μάθηση Συνεργασία Διαθέσιμος χρόνος Ισορροπία με μονοθεματικές διδασκαλίες Συνεχής κατάρτιση Ας δούμε λίγο πιο αναλυτικά ένα.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ((Δ. Μ. Α.) σε μια συνοπτική αποτύπωση και έναν σύντομο σχολιασμό Ίσως, μας χρησιμεύσει, πρακτικά, στην οργάνωση των σχεδίων που θα ακολουθήσει. Παρατήρηση πρώτη: Γενικές παρατηρήσεις Ένα διαθεματικό σχέδιο Μάθησης και αξιολόγησης πρέπει: Να έχει ικανοποιητική ευρύτητα, ώστε να είναι εφαρμόσιμο σε ποικιλία μαθησιακών καταστάσεων. Να χαρακτηρίζεται από μεγάλο βαθμό σαφήνειας - ως προς τα στάδια σχεδιασμού, - τις τεχνικές εφαρμογής - τους τρόπους αναθεώρησης - τις μεθοδεύσεις βελτίωσης και - το πλαίσιο αξιολόγησης Τότε μονάχα ο επιδιωκόμενος «μαθησιακός» στόχος αποκαλύπτεται ως «διδακτική πρόθεση» του δασκάλου. τότε διαγράφεται η προσδοκία συγκεκριμένου «μαθησιακού αποτελέσματος». Ας μην ξεχνούμε ότι κάθε διδακτικός στόχος, για να είναι «παιδαγωγικά αποτελεσματικός», πρέπει να αναφέρεται και στην επίδοση γενικά, αλλά και στην αλληλεπίδραση ικανοτήτων και δεξιοτήτων.

Παρατήρηση δεύτερη: Επιλογή συγκεκριμένου θέματος: Η ΦΥΣΗ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΜΑΣ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ ( Από τη Μελέτη του Περιβάλλοντος της Δ Δημοτικού) Τα στάδια εργασίας πρέπει να οργανωθούν σε 4 βασικούς άξονες: 1. Προκαταρκτική προετοιμασία σχεδιασμός (αρχή της χρονιάς) 2. Προετοιμασία της Ενότητας Κεφαλαίου και εξειδίκευση των στόχων 3. Υλοποίηση και 4. Προτεινόμενες διαθεματικές διασυνδέσεις Παρατήρηση Τρίτη: Προαπαιτούμενα για το Δάσκαλο 1. Πλήρης κατοχή και κατανόηση του γενικού μέρους του ΔΕΠΠΣ (εκεί καταγράφονται οι γενικές κατευθύνσεις και οι κύριες παιδαγωγικές αρχές των νέων ΑΠΣ, μέσω των οποίων αναδύεται η διαθεματικότητα ως θεσμός και κατανοείται η αναγκαιότητα υιοθέτησής της). 2. Απαραίτητη επίσης είναι η κατανόηση των ΔΕΠΠΣ ΑΠΣ των μαθημάτων της τάξης στην οποία διδάσκουμε, ώστε να μπορούμε να συνδέουμε κάθε φορά τα θέματα του διδασκόμενου μαθήματος (π.χ. της ΜτΠ, μέσα από κατάλληλες και αξιοποιήσιμες οριζόντιες διαθεματικές προεκτάσεις. Παρατήρηση τέταρτη: Γενικό πλαίσιο προετοιμασίας 1. Για το σχεδιασμό μιας διαθεματικής διδασκαλίας, μάθησης και αξιολόγησης, ως γενικό πλαίσιο προετοιμασίας είναι οι στόχοι του αντίστοιχου με την τάξη ΔΕΠΠΣ και ΑΠΣ.

2. Έχει μεγάλη σημασία η κατάλληλη προσαρμογή της μεθοδολογικής προσέγγισης κάθε στόχου. 3. Μεγάλη επίσης σημασία έχει η λειτουργία της τάξης ως κοινότητας μάθησης (σωστή ομαδοποίηση και εξοικείωση των μαθητών στην ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση). 4. Για την αξιοποίηση των θεμελιωδών διαθεματικών εννοιών απαιτείται ακόμη η πλήρης κατανόηση της εσωτερικής δομής και των διασυνδέσεων ανάμεσα στο Βιβλίο του Δασκάλου, το Βιβλίο του Μαθητή και το Τετράδιο εργασιών. Παρατήρηση Πέμπτη: Η υλοποίηση μιας Διαθεματικής Μάθησης και Αξιολόγησης 1. Η αποτελεσματική υλοποίηση μιας διαθεματικής ενότητας είναι αναγκαία η κατάλληλη έναρξη (μέσα από τη λειτουργία του προκαταβολικού Οργανωτή). 2 Κατάλληλη υποστήριξη της διδασκαλίας με τεχνικές διαμορφωτικής αξιολόγησης. 3. Πρέπει να μελετηθεί προσεκτικά η τεχνική της «Μελέτης πεδίου) (..), η οποία προσφέρεται για την υλοποίηση της συγκεκριμένης ενότητας 4. Χρειάζεται, ακόμη ιδιαίτερη προσοχή στους τρόπους υποστήριξης των μαθητών, στην αξιοποίηση του κατάλληλου υλικού και των μέσων που διαθέτουμε (εννοιολογικός χάρτης (.), Δραστηριότητες ανασκόπησης - Χρήση του «Πώς φτάσαμε ως εδώ», του «Ένα βήμα πιο πέρα», με κύριο μέλημά μας την εξάσκηση των μαθητών μας στην κριτική και δημιουργική σκέψη..!

Παρατήρηση Έκτη: Συνδέσεις Διασυνδέσεις Συσχετισμοί 1. Τα εξεταζόμενα θέματα, ζητήματα, προβλήματα πρέπει να συνδέονται όσο γίνεται περισσότερο με στοιχεία της καθημερινής ζωής των μαθητών. 2. Έχει ιδιαίτερη σημασία ο τρόπος σύνδεσης μεμονωμένων γνώσεων, που συναντώνται περιστασιακά, με προϋπάρχουσες γνώσεις των μαθητών. 3. Έχει επίσης σημασία, για κάθε ενότητα διιαθεματικής μάθησης και Αξιολόγησης (Δ.Μ.Α.), η συνεχής επανατοποθέτηση των περιεχομένων, ώστε αυτό που προσλαμβάνει ο μαθητής να μην παίρνει τη μορφή «κατακερματισμένης γνώσης» 4. Να αναπτύσσεται, δηλαδή, ένα πνεύμα «σύνθεσης» των πραγμάτων και μια διεργασία «επίλυσης προβλήματος» Παρατήρηση έβδομη: Το «μοντέλο του Πολυγώνου» 1. Για μια Δ.Μ.Α. προτείνεται το «μοντέλο του Πολυγώνου». Είναι μια χρήσιμη μεθοδολογική πρακτική. Δίνεται, σχηματικά, μια «πανοραμική θέα» του σχεδιασμού και των συστηματοποιημένων προεκτάσεων και διασυνδέσεων της ενότητας. 2. Σχηματοποιούνται πάνω σε αυτό και προτείνονται οι δυνατές σκόπιμες προεκτάσεις και διασυνδέσεις θεμάτων /μαθημάτων, μέσα από τις θεμελιώδεις διαθεματικές έννοιες. 3. Είναι ένα «δίκτυο εννοιών και μεθοδεύσεων με νόημα» όχι συνειρμικά, αλλά πάντα σε σχέση με το σκοπό και το στόχο του μαθήματος.

1 Αλληλεπίδραση 8 2 Χώρος - Χρόνος Επικοινωνία 2 7 3 Σύστημα 1 Οικοσύστημα Μεταβολή 6 4 Πολιτισμός Μονάδα - Σύνολο 5 Ομοιότητα - Διαφορά

Παρατήρηση όγδοη: Παιδαγωγική θεμελίωση της Διαθεματικής Μάθησης και Αξιολόγησης 1. Η Παιδαγωγικής σημασία της Δ.Μ.Α. απορρέει και αναδύεται από ένα θεωρητικό υπόστρωμα: ΤΟΝ ΒΙΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΣΜΟ ( ) 2. Αποκαλύπτεται μέσα από τη συνεχή διερευνητική, αξιολογική διαδικασία Η ΒΙΟΓΕΝΕΤΙΚΗ ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ..: 3. Θεμελιώνεται η άσκηση και η καλλιέργεια των κατά περίπτωση εκφάνσεων τεσσάρων βασικών δεξιοτήτων (Tεχνολογική δεξιότητα, Κοινωνική δεξιότητα, Γλωσσική δεξιότητα, Αριθμητική δεξιότητα (Τ,S,L,N) ( ) Παρατήρηση ένατη: Ο ρόλος του Δασκάλου 1. Είναι ο «κηπουρός» Δημιουργεί κατάλληλες καλλιεργητικές συνθήκες, ώστε το δέντρο της γνώσης να αναπτυχθεί και να καρποφορήσει στο μέγιστο δυνατό επίπεδο 2. Προσαρμόζει διαρκώς, μέσα από τη διαμορφωτική αξιολόγηση, τις παρεμβάσεις του 3. Αναδεικνύει ως ολότητα το «δέντρο» της διαθεματικής και βιοπαιδαγωγικής μάθησης και αναμενόμενος «καρπός» η διαθεματική γνώση που θα πρέπει να αξιολογηθεί. Παρατήρηση δέκατη Η αξιολόγηση της διαθεματικής βιοπαιδαγωγικής γνώσης 1. Είναι εγχείρημα δύσκολο, σύνθετο και πολύπλοκο. Οι αναμενόμενες επιδόσεις απαιτούν μεταγνωστικές δεξιότητες (.) 2. Οι μαθητές πρέπει να καθοδηγούνται στην επιδίωξη Λύσης προβλημάτων, αξιοποιώντας τις θεματικές τους γνώσεις, ενεργοποιώντας την κριτική σκέψη και αναπτύσσοντας τη δημιουργικότητά τους σε ατομικό και σε συλλογικό επίπεδο ( ) 3. Τέλος, πρέπει να καλλιεργήσουν όλες τις βασικές βιοπαιδαγωγικές δεξιότητές τους.

Ανακεφαλαίωση Ένα ενδεικτικό παράδειγμα Διαθεματικής μάθησης και Αξιολόγησης 1. Να έχει ευρύτητα και σαφήνεια. Να εφαρμόζεται σε ποικιλία μαθησιακών καταστάσεων. 2. Να είναι οργανωμένο σε 4 βασικούς άξονες: Προκαταρκτική προετοιμασία σχεδιασμός (αρχή της χρονιάς). Προετοιμασία της Ενότητας Κεφαλαίου και εξειδίκευση των στόχων. Υλοποίηση και διαθεματικές διασυνδέσεις 3. Να έχει κατανοηθεί το γενικό μέρος του ΔΕΠΠΣ και των ΑΠΣ, ώστε να μπορούμε να συνδέουμε κάθε φορά τα θέματα του διδασκόμενου μαθήματος (π.χ. της ΜτΠ, μέσα από οριζόντιες διαθεματικές προεκτάσεις. 4. Απαιτείται ένα γενικό πλαίσιο προετοιμασίας. Κατάλληλη προσαρμογή της μεθοδολογικής προσέγγισης κάθε στόχου. Λειτουργία της τάξης ως κοινότητας μάθησης και πλήρης κατανόηση της εσωτερικής δομής και των διασυνδέσεων του πακέτου των βιβλίων κάθε τάξης. 5. Αναγκαία η κατάλληλη έναρξη, η υποστήριξη της διδασκαλίας με τεχνικές διαμορφωτικής αξιολόγησης., η γνώση της «Μελέτης πεδίου) (..), Προσοχή στους τρόπους υποστήριξης των μαθητών, στην αξιοποίηση του κατάλληλου υλικού και των μέσων που διαθέτουμε (εννοιολογικός χάρτης (.), Δραστηριότητες ανασκόπησης. Κύριο μέλημά μας η εξάσκηση των μαθητών μας στην κριτική και δημιουργική σκέψη..! 6. Τα εξεταζόμενα θέματα να συνδέονται με στοιχεία της καθημερινής ζωής των μαθητών. Να προσεχθεί ο τρόπος σύνδεσης μεμονωμένων γνώσεων, που συναντώνται περιστασιακά, με προϋπάρχουσες γνώσεις των μαθητών. Να επιδιωχθεί η συνεχής επανατοποθέτηση των περιεχομένων, ώστε αυτό που προσλαμβάνει ο μαθητής να μην παίρνει τη μορφή «κατακερματισμένης γνώσης». Να αναπτύσσεται, δηλαδή, ένα πνεύμα «σύνθεσης» των πραγμάτων και μια διεργασία «επίλυσης προβλήματος»

7. Το «μοντέλο του Πολυγώνου» είναι μια χρήσιμη μεθοδολογική πρακτική. Είναι μια «πανοραμική θέα» σχεδιασμού και των συστηματοποιημένων προεκτάσεων και διασυνδέσεων της ενότητας. Οι δυνατές προεκτάσεις και διασυνδέσεις θεμάτων /μαθημάτων, μέσα από τις θεμελιώδεις διαθεματικές έννοιες. Ένα «δίκτυο εννοιών και μεθοδεύσεων με νόημα» πάντα σε σχέση με το σκοπό και το στόχο του μαθήματος. 8. Η Παιδαγωγικής σημασία της Δ.Μ.Α. Η απόρροια και η ανάδυση του ΒΙΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΣΜΟΥ ( ). Αποκαλύπτεται μέσα από τη συνεχή διερευνητική, αξιολογική διαδικασία Η ΒΙΟΓΕΝΕΤΙΚΗ ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ..: και Θεμελιώνεται η άσκηση και η καλλιέργεια των κατά περίπτωση εκφάνσεων τεσσάρων βασικών δεξιοτήτων (Tεχνολογική δεξιότητα, Κοινωνική δεξιότητα, Γλωσσική δεξιότητα, Αριθμητική δεξιότητα (Τ,S,L,N) ( ) 9. Ο δάσκαλος σε ρόλο «κηπουρού». Δημιουργεί κατάλληλες καλλιεργητικές συνθήκες, ώστε το δέντρο της γνώσης να αναπτυχθεί και να καρποφορήσει στο μέγιστο δυνατό επίπεδο Προσαρμόζει διαρκώς, μέσα από τη διαμορφωτική αξιολόγηση, τις παρεμβάσεις του και αναδεικνύει ως ολότητα το «δέντρο» της διαθεματικής και βιοπαιδαγωγικής μάθησης και αναμενόμενος «καρπός» η διαθεματική γνώση που θα πρέπει να αξιολογηθεί. 10. Η διαθεματική Βιοπαιδαγωγική διδασκαλία - μάθηση και αξιολόγηση είναι εγχείρημα δύσκολο, σύνθετο και πολύπλοκο. Οι αναμενόμενες επιδόσεις απαιτούν μεταγνωστικές δεξιότητες (.). Οι μαθητές πρέπει να καθοδηγούνται στην επιδίωξη Λύσης προβλημάτων, αξιοποιώντας τις θεματικές τους γνώσεις, ενεργοποιώντας την κριτική σκέψη και αναπτύσσοντας τη δημιουργικότητά τους σε ατομικό και σε συλλογικό επίπεδο ( ). Τέλος, πρέπει να καλλιεργήσουν όλες τις βασικές βιοπαιδαγωγικές δεξιότητές τους.