Speech audiometry: Dissyllabic pseudowords test

Otorhinolaryngologia - Head and Neck Surgery Issue 52, April - May - June 2013, pages 16-21 ORIGINAL REVIEW ARITCLE Speech audiometry: Dissyllabic pseudowords test Ομιλητική Ακοομετρία Δοκιμασία Δισύλλαβων Ψευδολέξεων Trimmis N. 1, Mourtzouchos K. 2, Naxakis S. 3, Papadas Th. 3, Goumas P. 3 1 Speech Therapy Department, A Technological Institution of West Greece 2 Karamandanio Children s Hospital of Patra, 3 Academic ORL Department University of Patra Τρίμμης Ν. 1, Μουρτζούχος Κ. 2, Ναξακης Σ. 3, Παπαδάς Θ. 3, Γκούμας Π. 3 1 ΑΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας, Τμήμα Λογοθεραπείας, 2 Καραμανδάνειο Νοσοκομείο Παίδων, 3 Πανεπιστημιακή ΩΡΛ Κλινική Πάτρας Corresponding Author: Nikolaos Trimmis, Speech Therapy Department, A Technological Institution of West Greece, 66-72 D.Gounari str., 26224 Patras, Greece, Τel: +302610-325275, E-Mail: trimmis@teipat.gr, Ε-Μail: nicktrimmis@yahoo.com Συγγραφέας υπεύθυνος επικοινωνίας: Νικόλαος Τρίμμης, PhD, ΑΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας, Τμήμα Λογοθεραπείας Δ. Γούναρη 66-72, 26224 Πάτρα, Τηλ: 2610-325275, Φαξ: 2610-328481, Κιν: 6977394697 E-Mail: trimmis@teipat.gr, Ε-Μail: nicktrimmis@yahoo.com abstract The purpose of this study was the development of material for the creation of a nonsense speech recognition test for native speakers of Modern Greek. More specifically, the aim was to develop phonemically balanced lists with nonsense words and the preliminary evaluation of their equivalence. Nonsense bisyllables with possible phonemic combinations of Modern Greek language were selected as the final material of the test. To check list equivalence, the five lists developed, were administered unilaterally in twenty adults (10 male and 10 female) whose hearing was normal limits, from 0 to 80 dbhl in 5 dbhl steps. The final test consists of five lists with each list containing 200 scorable phonemes, forming 50 open-type bissyllabic combinations. The increase in scorable items compared to the monosyllabic test, results in higher reliability of the test. Statistical analysis of the phonemic recognition results revealed no statistically significant differences among the five lists except at one level for the women listeners. These results suggest that all lists are equivalent for clinical purposes. Further research with a larger sample is needed to verify the validity and reliability of the test. Key words: Speech audiometry, speech recognition, bisyllables, pseudowords, Modern Greek language Περίληψη Ο σκοπός αυτής της εργασίας ήταν η ανάπτυξη υλικού για την δημιουργία μιας υπερουδικής δοκιμασίας αναγνώρισης ακατάληπτων λέξεων για ομιλούντες την νεοελληνική ως μητρική γλώσσα. Πιο συγκεκριμένα, ο σκοπός της εργασίας ήταν η ανάπτυξη φωνημικά ισόρροπων λιστών από ψευδολέξεις και ο προκαταρκτικός έλεγχος της ισοδυναμίας τους. Δισύλλαβες ψευδολέξεις με δυνατούς φωνημικούς συνδυασμούς της νεοελληνικής γλώσσας επιλέχθηκαν ως το τελικό υλικό της δοκιμασίας. Για τον έλεγχο της ισοδυναμίας, οι πέντε λίστες που αναπτύχθηκαν, χορηγήθηκαν μονόπλευρα σε είκοσι ενήλικες (10 άνδρες και 10 γυναίκες), με ακοή εντός φυσιολογικών ορίων, από 0 έως 80 dbhl σε βήματα των 5 dbhl. Το υλικό της δοκιμασίας αποτελείται από πέντε λίστες με την κάθε μία να περιέχει 200 βαθμολογήσιμα φωνήματα που σχηματίζουν 50 δισύλλαβους συνδυασμούς ανοιχτού τύπου. Η αύξηση των στοιχείων βαθμολόγησης σε σχέση με την αντίστοιχη μονοσύλλαβη δοκιμασία ψευδολέξεων, οδηγεί σε αύξηση της αξιοπιστίας της δοκιμασίας. Στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων φωνημικής αναγνώρισης δεν αποκάλυψε στατιστικά σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις πέντε λίστες εκτός από μία στάθμη για τις γυναίκες ακροατές. Αυτά τα αποτελέσματα δηλώνουν ότι όλες οι λίστες είναι ισοδύναμες για κλινικούς σκοπούς. Περαιτέρω έρευνα με μεγαλύτερο δείγμα απαιτείται για να εξακριβώσει την εγκυρότητα και αξιοπιστία της δοκιμασίας. Λέξεις κλειδιά: Ψευδολέξεις, υπερουδική, φώνημα. φωνημική ισορροπία 16

Εισαγωγή Πλήθος ομιλητικών δοκιμασιών είναι διαθέσιμα διεθνώς για κλινική χρήση, παρέχοντας ευρεία επιλογή παραμέτρων, όπως ο τύπος του ομιλητικού υλικού (πχ συλλαβές, μονοσύλλαβες και πολυσύλλαβες λέξεις με σημασιολογία ή ψευδολέξεις, προτάσεις), τύπος απόκρισης (ανοιχτού ή κλειστού τύπου) και το στοιχείο βαθμολόγησης (πχ φωνήματα, συλλαβές, λέξεις, επιλεγμένες λέξεις σε προτάσεις, προτάσεις). Στην Ελλάδα, αν και υπάρχουν διαθέσιμες μερικές δοκιμασίες ομιλητικής ακοομετρίας στην νεοελληνική γλώσσα 1,2,3,4,5,6, υπάρχει έλλειψη σε δοκιμασίες άνευ σημασιολογικού περιεχομένου. Μόλις πρόσφατα, αναπτύχθηκαν δύο μονοσύλλαβες λίστες με ακατάληπτο υλικό αποτελούμενες από 111 φωνήματα εκάστη 7. Οι ψευδολέξεις αποτελούν το υλικό με τον μικρότερο πλεονασμό και επομένως η αναγνώριση τους δεν εξαρτάται από το λεξιλόγιο του εξεταζόμενου 8. Επίσης, επιτρέπουν την λεπτομερή ανάλυση των φωνημικών λαθών του ακροατή. Επιπλέον, μια δοκιμασία ψευδολέξεων επιτρέπει την βαθμολογία του κάθε φωνήματος ξεχωριστά, αυξάνοντας έτσι τον αριθμό των βαθμολογήσιμων στοιχείων της δοκιμασίας, με αποτέλεσμα την βελτιστοποίηση της αξιοπιστίας της. Οι καμπύλες που αντιπροσωπεύουν τη μεταβλητότητα της βαθμολογίας με βάση το διωνυμικό μοντέλο αποκαλύπτουν ότι απαιτούνται περίπου 450 βαθμολογήσιμα στοιχεία προκειμένου να βελτιστοποιηθεί η αξιοπιστία της δοκιμασίας αναγνώρισης ομιλίας 8,9. Σε σύγκριση με την βαθμολογία ολόκληρης της λέξης, η φωνημική βαθμολογία φαίνεται να παρέχει μια πιο άμεση και ακριβή μέτρηση της αναγνώρισης των ακουστικών στοιχείων της ομιλίας. Ακόμη, τα αποτελέσματα επηρεάζονται λιγότερο από μη-ακουστικούς παράγοντες, όπως γλωσσικές ικανότητες, και διαφορές μεταξύ λιστών 8, 10. Ο σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η ανάπτυξη υλικού για την κατασκευή μιας υπερουδικής ομιλητικής δοκιμασίας ψευδολέξεων για τους ομιλητές της νεοελληνικής γλώσσας που θα βελτιώνει την αξιοπιστία, διατηρώντας τα κύρια χαρακτηριστικά των πιο κοινά αποδεκτών δοκιμασιών αναγνώρισης ομιλίας. Πιο συγκεκριμένα, οι κύριοι στόχοι της παρούσας μελέτης ήταν η κατασκευή φωνημικά ισόρροπων καταλόγων με δισύλλαβες ψευδολέξεις, η παραγωγή ψυχομετρικών λειτουργιών (επίδοσης-έντασης) από ενήλικες με ακοή εντός φυσιολογικών ορίων. καθώς και o έλεγχος ισοδυναμίας των τελικών λιστών. Υλικό και Μέθοδοι Υλικό Δισύλλαβες ψευδολέξεις (ΣΦΣΦ) με πιθανούς συνδυασμούς της νεοελληνικής γλώσσας επελέγησαν ως ερεθίσματα (Πίνακας Ι). Δι- Πίακας I. Οι πέντε λίστες ψευδολέξεων. 1η Λίστα 2η Λίστα 3η Λίστα 4η Λίστα 5η Λίστα Τονισμός Τονισμός Τονισμός Τονισμός Τονισμός 1 η 2η 1η 2η 1η 2η 1η 2η 1η 2η κέδε ρατά τάρα σιδέ σάπε λιεδί σούνα μαδί λιάδα τσατέ ράφα τζεμί κάφα μινιέ πάσε μοσού σόρα σιφό πίσι σοκά τάνο μετό ράθι γκοτί τίτα νιπό φέσο λιχό κόρου σανέ θέκα γεπί νόπε πιτέ τάτε κομέ ρίθι σαπό νιέσο νοφά νίτο νιπέ κούμο θεκά ρέκα φοβά μούζε διμά γιόλι μετί λίρου νοσέ ρούλι τσαρό δέρι νεμί λούτι νατσί νίζο πενά τσάλα τανί νίτα ριμέ λίτι ποσέ μέντο τικό βίφο λασέ δίντα σιλιέ ντάδι νενό μέμα λενό πέρο θιδέ χέθι τακό σίδου μοσί σάτα πισό νάρου μοτά μέκε χεμά γέμπι νουπό πέμα σομί λέμα κεσό σούτε σασό νόδο τοσά ντίκε μιτέ πούκα σιρό ρούκα δουπέ κούζι τσανό νίπα ποπέ γκάσε δαρέ ρούφε νεσί πίφε σιχιό λέπα μοδό σάρου σενί θάρο παλό δένα χιοπό νάδε ταλό νίρα τικί σίλο σεκά τέμο ριπό πόζι νιμπί πίβα νασί ρίσα λανί βόκε κοσί νάλι ρορί βάτι πιτί μίζο τισά φίνε καγί τόγα κιακά βούνι τομέ γέμι γασί μόγε γοσί μπάπι κιασί φένι μιτό τζίμε τοσί κόφε τορί φέκο τιμπί φέδι ρεπί ράλε νιβέ νίδα τιδί λόσα καθί σίτζα νιτό νόλο θασά τίσε τζιγί λάφι σικό τάλε βοσά σάβο λιασά χόβι σουκό ράτο γιαπέ νούπι κασό λόπι νιτά νάλο τουτά πότζε νιρί ρόνι λιετά σάμε ταμί ράχο τινέ γέχο μενί ντάτο σινί τέκα τανιά πότου σιτί νιέσι σανά τίσι λαπί ρόγο χιτί σίμπι γκατί κέτα νανί κέρο τισό τόκε σερό νιέγκα τενί σάτε νιπί ρέτε ρεσά μίτα κουσό νίρι σεπί σίθο τατί νόρι νουτί γάκε χοτά κιότε νεγκά τέκιο νινέ γέτα κεσά πίλα τανέ σίπι νισά 17

Πίακας II. Συχνότητα εμφάνισης των φωνημάτων της νεοελληνικής γλώσσας στην καθημερινή ομιλία και στις πέντε λίστες δισύλλαβων ψευδολέξεων. Φωνήματα Συχνότητα 1η Λίστα 2η Λίστα 3η Λίστα 4η Λίστα 5η Λίστα IPA ΝΕΓ Αρ. Φων. Συχ. Εμφ, Αρ. Φων. Συχ. Εμφ, Αρ. Φων. Συχ. Εμφ, Αρ. Φων. Συχ. Εμφ, Αρ. Φων. Συχ. Εμφ, a 12.26 25 12.50 25 12.50 25 12.50 25 12.50 25 12.50 ε 10.40 21 10.50 21 10.50 21 10.50 21 10.50 21 10.50 i 14.25 29 14.50 29 14.50 29 14.50 29 14.50 29 14.50 o 9.49 20 10.00 20 10.00 20 10.00 20 10.00 20 10.00 u 2.50 5 2.50 5 2.50 5 2.50 5 2.50 5 2.50 r 4.18 8 4.00 8 4.00 8 4.00 8 4.00 8 4.00 θ 1.11 2 1.00 2 1.00 2 1.00 2 1.00 2 1.00 o ~ 2.04 4 2.00 4 2.00 4 2.00 4 2.00 4 2.00 b 0.26 1 0.50 1 0.50 1 0.50 1 0.50 1 0.50 d 0.54 1 0.50 1 0.50 1 0.50 1 0.50 1 0.50 ts 0.11 1 0.50 1 0.50 1 0.50 1 0.50 1 0.50 dz 0.02 1 0.50 1 0.50 1 0.50 1 0.50 1 0.50 p 4.36 8 4.00 8 4.00 8 4.00 8 4.00 8 4.00 m 3.69 7 3.50 7 3.50 7 3.50 7 3.50 7 3.50 f 1.28 3 1.50 3 1.50 3 1.50 3 1.50 3 1.50 v 0.88 2 1.00 2 1.00 2 1.00 2 1.00 2 1.00 t 7.54 14 7.00 14 7.00 14 7.00 14 7.00 14 7.00 z 0.54 1 0.50 1 0.50 1 0.50 1 0.50 1 0.50 s 7.68 14 7.00 14 7.00 14 7.00 14 7.00 14 7.00 n 6.17 12 6.00 12 6.00 12 6.00 12 6.00 12 6.00 g 0.12 1 0.50 1 0.50 1 0.50 1 0.50 1 0.50 l 2.77 5 2.50 5 2.50 5 2.50 5 2.50 5 2.50 k 2.62 5 2.50 5 2.50 5 2.50 5 2.50 5 2.50 χ 0.60 1 0.50 1 0.50 1 0.50 1 0.50 1 0.50 γ 0.74 1 0.50 1 0.50 1 0.50 1 0.50 1 0.50 c 1.79 3 1.50 3 1.50 3 1.50 3 1.50 3 1.50 ç 0.88 1 0.50 1 0.50 1 0.50 1 0.50 1 0.50 j 0.98 2 1.00 2 1.00 2 1.00 2 1.00 2 1.00 y 0.11 1 0.50 1 0.50 1 0.50 1 0.50 1 0.50 0.10 1 0.50 1 0.50 1 0.50 1 0.50 1 0.50 σύλλαβοι συνδυασμοί επελέγησαν ως ερεθίσματα, προκειμένου να ικανοποιήσουν το κριτήριο της φωνημικής ισορροπίας και αύξηση της αξιοπιστίας. Φωνημική ισορροπία Τα φωνήματα σε κάθε λίστα εμφανίζονται με την ίδια σχετική συχνότητα όπως και στην καθημερινή ομιλία (Πίνακας ΙΙ). Οι διαφορετικοί κατάλογοι θεωρούνται ως εναλλάξιμοι εάν ο καθένας έχει την ίδια φωνημική ισορροπία. Τονισμός Στη σύγχρονη ελληνική γλώσσα, η έμφαση δίνεται σε μία συλλαβή 11. Για τον λόγο αυτό, σε κάθε λίστα οι 25 ψευδολέξεις τονίζονται στην πρώτη συλλαβή ενώ οι άλλες 25 στη δεύτερη. Φωνημική ανομοιότητα Για να εξασφαλιστεί ότι κάθε δισύλλαβος συνδυασμός σε κάθε λίστα δεν θα μπορούσε εύκολα να συγχέεται με έναν άλλο συνδυασμό στην ίδια λίστα, δεν υπάρχουν στην ίδια λίστα ελάχιστα ζεύγη με τον τονισμό στην ίδια συλλαβή. Όταν η έμφαση είναι σε διαφορετικές συλλαβές, υπάρχει μια ελάχιστη διαφορά ενός φωνήματος. Βαθμολογίσιμα στοιχεία καταλόγου Κάθε κατάλογος περιέχει 200 βαθμολογήσιμα αντικείμενα (φωνήματα) που αυξάνουν την αξιοπιστία της δοκιμασίας σε σύγκριση με την παραδοσιακή βαθμολόγηση των 50 ολόκληρων λέξεων. Με βάση την διωνυμική κατανομή, η μείωση της διακύμανσης που λαμβάνεται με την προσθήκη στοιχείων βαθμολόγησης είναι σημαντική όταν το μέγεθος του δείγματος είναι μικρό, αλλά γίνεται προοδευτικά μικρότερη καθώς το μέγεθος του δείγματος γίνεται προοδευτικά μεγαλύτερο 9,12,13. Τύπος Απόκρισης Υπάρχουν δύο τύποι αποκρίσεων, ο ανοιχτός και ο κλειστός. Στον πρώτο, ο ασθενής μπορεί να επιλέξει μία απάντηση από έναν απεριόριστο αριθμό πιθανών εκφωνήσεων. Σε ένα κλειστό τύπο απαντή- 18

Πίνακας ΙΙΙ. Μονόπλευρες, μέσες ποσοστιαίες τιμές αναγνώρισης φωνημάτων για τους 10 άντρες σε διαφορετικές εντάσεις (dbhl) για τις πέντε λίστες των δισύλλαβων ψευδολέξεων, και p-τιμές από τον έλεγχο ANOVA για την σύγκριση των πέντε λιστών. Ένταση σε dbhl Λίστες δισύλλαβων ψευδολέξεων (%) ANOVA έλεγχος για την σύγκριση των πέντε μέσων 1 η 2 η 3 η 4 η 5 η p-τιμή 0 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00-5 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00-10 1,50 0,75 1,80 0,30 1,05 0,2148 15 12,00 5,25 9,15 7,65 13,95 0,3031 20 30,45 27,00 27,00 21,00 29,70 0,9113 25 55,20 53,10 54,00 39,90 52,80 0,9246 30 80,40 78,75 77,10 60,60 73,05 0,9438 35 90,30 91,80 87,45 77,85 87,90 0,9913 40 95,40 95,10 93,15 87,75 93,60 0,9991 45 97,50 96,90 96,60 92,10 96,00 0,9998 50 98,70 98,10 97,80 94,95 97,65 1,0000 55 99,00 98,85 98,40 96,30 98,70 1,0000 60 99,30 99,30 99,00 97,50 99,15 1,0000 65 99,75 99,45 99,45 98,25 99,30 1,0000 70 99,90 99,60 99,45 98,70 99,45 1,0000 75 99,90 99,75 99,75 99,15 99,60 1,0000 80 99,90 99,75 99,75 99,30 99,60 1,0000 σεων, ωστόσο, ο ασθενής πρέπει να επιλέξει τη σωστή απάντηση από μία ομάδα φωνημάτων, συλλαβών, λέξεων, προτάσεων, ή εικόνων. Επιλέχθηκε, ο ανοιχτός τύπος δεδομένου ότι δεν επιτρέπει σχεδόν καμία ευκαιρία στον εξεταζόμενο για σωστές εικασίες. Επιλογή ομιλητή Οι αρχικές ηχογραφήσεις έγιναν με 4 επαγγελματίες γυναίκες ομιλήτριες. Όλες οι ομιλήτριες μιλούσαν την τυπική νεοελληνική διάλεκτο. Στη συνέχεια, δύο κριτές, ένας άντρας και μια γυναίκα (λογοθεραπευτές) αξιολόγησαν την απόδοση του κάθε ομιλητή βάση διαλέκτου, φωνητικής ποιότητας, ροής και άρθρωσης. Η υψηλότερη κατάταξη ομιλητή επιλέχθηκε να είναι η ομιλήτρια για τις τελικές ηχογραφήσεις. Ηχογραφήσεις Και οι 250 ψευδολέξεις ηχογραφήθηκαν σε έναν ηχομονωτικό θάλαμο (Μοντέλο 402-A) που βρίσκεται στην κλινική λόγοθεραπείας του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ίδρυματος Δυτικής Ελλάδος. Ένα πυκνωτικό μικρόφωνο (μοντέλο AKG C-1000-S) τοποθετημένο στην βέλτιστη απόσταση, μία κάρτα ήχου (FireWire Solo) συνδεδεμένη με έναν φορητό υπολογιστή (PC) και λογισμικό ψηφιακής επεξεργασίας σήματος (Adobe Audition. Έκδοση 3. Adobe Systems Incorporated. San Jose, CA) χρησιμοποιήθηκαν για όλες τις εργασίες καταγραφής και επεξεργασίας. Κάθε ψευδολέξη ηχογραφήθηκε αρκετές φορές με ελάχιστα υπερτεμαχιακά χαρακτηριστικά. Δύο κριτές, ένας άντρας και μια γυναίκα (λογοθεραπευτές), αξιολόγησαν τις επαναλήψεις της κάθε ψευδολέξης ως προς την αντιληπτή ποιότητα της παραγωγής, και η καλύτερη παραγωγή της κάθε ψευδολέξης επιλέχθηκε. Κάθε ψηφιακή ηχογράφηση (συχνότητα δειγματοληψίας 44.100K Hz, μονό κανάλι και 16-bit ανάλυση) τοποθετήθηκε σε ένα μοναδικό αρχείο για μελλοντική επεξεργασία. Συμμετέχοντες Για την δημιουργία ψυχομετρικών λειτουργιών των σωστών φωνημικών αναγνωρίσεων, οι πέντε λίστες χορηγήθηκαν μονόπλευρα (δεξί αυτί) σε 20 ενήλικες (10 άνδρες και 10 γυναίκες). Όλοι οι συμμετέχοντες (ΜΟ= 25,1 έτη; TA=1.88) μιλούσαν την νεοελληνική ως μητρική γλώσσα και δεν είχαν κανένα ιστορικό, ούτε παρουσίαζαν κάποιο στοιχείο νευρολογικής διαταραχής. Όλοι είχαν ουδούς ακοής 15 dbhl σε όλες τις συχνότητες από 250 Hz έως 8000 Hz αμφίπλευρα. Διαδικασία Όλες οι δοκιμασίες πραγματοποιήθηκαν στον ίδιο ηχομονωτικό θάλαμο που έγιναν και οι ηχογραφήσεις, ο οποίος πληροί τους περιορισμούς στάθμης περιβαλλοντικού θορύβου για ακοομετρικό θάλαμο (American National Standards Institute) 14. Τα σήματα δρομολογήθηκαν από τον υπολογιστή στην εξωτερική είσοδο ενός ORBITER 922 ακοομετρητή και από εκεί στον εξεταζόμενο μέσω TDH-49 υπερωτιαίων ακουστικών. Πριν από την εξέταση κάθε ενήλικα, οι είσοδοι στον ακοομετρητή βαθμονομήθηκαν σε 0 VU χρησιμοποιώντας τον τόνο βαθμονόμησης των 1000 Hz. Κάθε λίστα ψευδολέξεων (Πίνακας 1) παρουσιάστηκε μονόπλευρα (δεξί αυτί), ξεκινώντας από 0 db HL και ανηφορίζοντας σε βήματα των 5 dbhl. 19

Πίνακας IV. Μονόπλευρες, μέσες ποσοστιαίες τιμές αναγνώρισης φωνημάτων για τις 10 γυναίκες σε διαφορετικές εντάσεις (dbhl) για τις πέντε λίστες των δισύλλαβων ψευδολέξεων, και p-τιμές από τον έλεγχο ANOVA για την σύγκριση των πέντε λιστών. Ένταση σε dbhl Λίστες δισύλλαβων ψευδολέξεων (%) ANOVA έλεγχος για την σύγκριση των πέντε μέσων 1 η 2 η 3 η 4 η 5 η p-τιμή 0 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00-5 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00-10 1,80 0,30 3,90 1,20 1,35 0,0301 15 11,85 3,75 14,85 12,90 16,05 0,1876 20 34,20 18,90 38,10 32,55 39,60 0,5409 25 59,25 50,40 69,45 59,85 71,25 0,8938 30 80,85 76,35 88,50 79,95 83,85 0,9948 35 91,35 88,35 93,75 88,95 91,05 0,9998 40 96,00 93,75 96,45 94,20 95,10 1,0000 45 97,50 96,75 98,40 96,45 97,05 1,0000 50 98,55 97,80 99,00 97,35 98,10 1,0000 55 98,85 98,70 99,30 98,10 98,70 1,0000 60 99,15 99,00 99,60 98,55 99,00 1,0000 65 99,30 99,45 99,75 99,00 99,30 1,0000 70 99,45 99,60 99,75 99,30 99,60 1,0000 75 99,60 99,75 99,90 99,60 99,90 1,0000 80 99,60 99,90 99,90 99,60 99,90 1,0000 Στατιστική Ανάλυση Για την στατιστική ανάλυση και την επεξεργασία των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος ANOVA (ανάλυση της διακύμανσης). Με τη βοήθεια αυτού του ελέγχου συγκρίναμε τις πέντε λίστες. Η διαδικασία έχει ως εξής, ορίζουμε ως μηδενική υπόθεση ότι δεν υπάρχουν διαφορές μεταξύ των πέντε λιστών όσον αφορά στην αναγνώριση των φωνημάτων ανά επίπεδο έντασης. Ακόμη ορίζουμε ως εναλλακτική υπόθεση του ελέγχου ότι παρουσιάζονται διαφορές έστω σε δύο από τις πέντε λίστες. Η στατιστική σημαντικότητα ελέγχεται με την p-τιμή. Όταν η p-τιμή είναι μικρότερη από 0,05 τότε δεχόμαστε την εναλλακτική υπόθεση και απορρίπτουμε την μηδενική. Αποτελέσματα Στον Πίνακα I παρουσιάζονται οι πέντε τελικές λίστες που προέκυψαν μετά από αλλεπάλληλες αντικαταστάσεις φωνημάτων ώστε να πληρούν όλα τα παραπάνω κριτήρια για την ανάπτυξη τους. Τα φωνήματα της νεοελληνικής γλώσσας, η συχνότητα εμφάνισης τους στην καθημερινή ομιλία καθώς και η συχνότητα εμφάνισης τους σε κάθε μία από τις πέντε λίστες δισύλλαβων ψευδολέξεων, παρουσιάζονται στον πίνακα II. Κάθε λίστα περιέχει 200 φωνήματα. Στον πίνακα III παρουσιάζονται τα μονόπλευρα (δεξί αυτί) ποσοστά αναγνώρισης φωνημάτων των 10 ανδρών για κάθε λίστα δισύλλαβων ψευδολέξεων ανά 5 dbhl ένταση. Επίσης, παρατηρούμε ότι όλες οι p-τιμές, του ελέγχου ANOVA, δεν είναι στατιστικά σημαντικές, αφού είναι μεγαλύτερες του 0,05. Καταλήγουμε λοιπόν στο συμπέρασμα ότι δεν μπορούμε να απορρίψουμε την μηδενική υπόθεση σε καμία στάθμη παρουσίασης των ψευδολέξεων για τους άνδρες ακροατές. Στον Πίνακα IV βλέπουμε τα ποσοστά που σημείωσαν οι 10 γυναίκες στην αντίστοιχη προσπάθεια τους. Χρησιμοποιώντας και εδώ την ίδια στατιστική μέθοδο ελέγχου, παρατηρούμε ότι όλες οι p-τιμές είναι μεγαλύτερες του 0,05 εκτός από την περίπτωση της στάθμης των 10 dβhl που είναι 0,03. Συνεπώς λόγω της μικρής p-τιμής απορρίπτουμε την μηδενική υπόθεση για τις γυναίκες ακροατές που υπέθετε ισοδυναμία μεταξύ των λιστών. Αυτό υποδεικνύει μια διαφορά μεταξύ κάποιων λιστών σε μία στάθμη παρουσίασης των ψευδολέξεων για τις γυναίκες ακροατές. Συζήτηση Κάθε μία από τις πέντε λίστες που αναπτύχθηκαν στην παρούσα εργασία αποτελείται από 200 φωνήματα που συνδυάζονται σε 50 δισύλλαβες ψευδολέξεις. Επομένως, ο εξεταστής μπορεί να επιλέξει μεταξύ φωνημικής ή ολόκληρης της λέξης, όσον αφορά την βαθμολογία. Η διαφορά βρίσκεται στην αξιοπιστία διότι οι ομιλητικές δοκιμασίες παρουσιάζουν μεταβλητότητα στις βαθμολογίες του σκορ αναγνώρισης ομιλίας για ένα δεδομένο υποκείμενο. Η μεγαλύτερη μεταβλητότητα στις βαθμολογίες βρίσκεται στη μέση διακύμανση των βαθμολογιών (κοντά στο 50%) και η μικρότερη μεταβλητότητα στα άκρα (κοντά στο 0% και στο 100%) 15. Οι Thornton και Raffin (1978) ανέφεραν ότι δύο βαθμολογίες αναγνώρισης ομιλίας στη μέση διακύμανση που έχουν ληφθεί από τον ίδιο ασθενή, μπορεί να χρειάζεται να διαφέρουν περισσότερο από 20% ώστε να θεωρείται ότι υπάρχει σημαντική διαφορά. Γενικά, η μεταβλητότητα μειώνεται καθώς ο αριθμός των εξεταζόμενων αντικειμένων αυξάνεται 9,15. Για την εξακρίβωση στατιστικά σημαντικής διαφοράς μεταξύ διαφορε- 20

τικών βαθμολογιών αναγνώρισης ομιλίας, έχουν αναπτυχθεί ανάλογα διαστήματα εμπιστοσύνης 12,13,15. Η παρούσα δοκιμασία παρουσιάζει πλεονεκτήματα σε σύγκριση με την αντίστοιχη μονοσύλλαβη δοκιμασία 7. Αποτελείται από περισσότερες λίστες και περισσότερα βαθμολογήσιμα φωνήματα σε κάθε λίστα. Ο αυξημένος αριθμός λιστών συντελεί στην μείωση των επιδράσεων της μνήμης, ενώ ο μεγαλύτερος αριθμός φωνημάτων προκαλεί μείωση των διαστημάτων εμπιστοσύνης, αυξάνοντας έτσι την αξιοπιστία της δοκιμασίας. Η φωνημική βαθμολόγηση έχει χρησιμοποιηθεί επιτυχώς από αρκετούς ερευνητές 16,17,18,19,20,21. Τα αποτελέσματα της στατιστικής ανάλυσης δεν υπέδειξαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των πέντε λιστών για τους άνδρες ακροατές. Οι γυναίκες παρουσίασαν στατιστικά σημαντική διαφορά μόνο στην στάθμη των 10 dbhl, η οποία δεν παρουσιάζει κλινικό ενδιαφέρον εφόσον αυτές οι δοκιμασίες παρουσιάζονται συνήθως σε επίπεδα μεγαλύτερα των 40 dbsl. Επίσης, πορεί να υποστηριχτεί ότι η διαφορά αυτή οφείλεται στον μικρό αριθμό των συμμετεχόντων και υποδεικνύει την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα με μεγαλύτερο αριθμό συμμετεχόντων με φυσιολογική ακοή, αλλά και διαφορετικών βαθμών και τύπων ελλείμματος ακοής. Οι δοκιμασίες ψευδολέξεων παρουσιάζουν αύξηση της δυσκολίας στον εξεταζόμενο λόγω έλλειψης σημασιολογίας και χρησιμοποιούνται πρωτίστως στην ακουστική αποκατάσταση και έρευνα 10. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμες στην εκτίμηση της ακουστικής ενίσχυσης, εφόσον επιτρέπουν λεπτομερή ανάλυση των φωνημικών λαθών, και στην ανάπτυξη προγραμμάτων ακουστικής αποκατάστασης τα οποία περιέχουν εξάσκηση φωνημικής αναγνώρισης. variable. J Speech Hear Res, 1978; 21: 507 18. 16. Markides A. Whole-word scoring versus phoneme scoring in speech audiometry. British Journal of Audiology 1978; 12: 40 46. 17. Boothroyd A, Nittrouer S. Mathematical treatment of context effects in phoneme and word recognition. Journal of the Acoustical Society of America 1988; 84: 101 114. 18. Keidser G. Normative data in quiet and in noise for DANTALE A Danish speech material. Scandinavian Audiology 1993; 22: 231 236. 19. Boothroyd A. Speech perception, sensorineural hearing loss, and hearing aids. In: Studebaker GA, Hochberg I, editors. Acoustical factors affecting hearing aid performance. Boston: Allyn & Bacon; 1993. p 177-299. 20. Olsen WO, Van Tasell DJ, Speaks CE. Phoneme and word recognition for words in isolation and in sentences. Ear and Hearing 1997; 18: 175 188. 21. Zeng, FG, Galvin, JJ. Amplitude Mapping and Phoneme Recognition in Cochlear Implant Listeners. Ear & Hearing 1999; 20: 60-74. Βιβλιογραφία 1. Trimmis N, Papadeas E, Papadas T, Naxakis S, Papathanasopoulos P, Goumas P. Speech Audiometry: The Development of Modern Greek Word Lists for Suprathreshold Word Recognition Testing. Mediterr J Otol 2006; 3:117-126. 2. Trimmis N, Papadeas E, Papadas T, Papathanasopoulos P, Gouma P, Goumas P. A Modern Greek Word Recognition Score Test Designed for School Aged Children. The Mediterranean Journal of Otology 2008;4(1):1-8. 3. Kogias A. How to choose words for speech audiometry. Acad Med 1961; 25:265. 4. Manolidis L. Development and use of speech audiometry in the Greek language [dissertation]. Thessaloniki, Greece: Aristotle University; 1964. 5. Iliades T, Arvanitidis V, Giannakakis A & Magganaris T. The value of speech audiometry. Otorhinolaryngological Society of North Greece; 1978. 6. Iliadou V, Fourakis M, Vakalos A, Hawks JW, Kaprinis G. Bi-syllabic, Modern Greek word lists for use in word recognition tests. Int J Audiol 2006; 45:74-82. 7. Trimmis N, Vrettakos G, Gouma P, Papadas T. Speech Audiometry: Nonsense Monosyllabic Lists in Modern Greek. Journal of Hearing Science 2012; 2(3):41-49. 8. Martin FN, Clark JG. Introduction to Audiology. 9th Edit. Pearson Education, Inc.; 2006. 9. Gelfand SA. Optimizing the Reliability of Speech Recognition Scores. J of Speech Lang Hear Research 1998; 41:1088 1102. 10. Martin M, editor. Speech audiometry. 2nd ed. London, England: Whurr Publishers Ltd; 1997. 11. Holton D, Mackridge P, Philippaki-Warburton I.Greek: An Essential Grammar of the Modern Language. London: Routledge; 2004. 12. Raffin MJ, Schafer D. Application of a probability model based on the binomial distribution to speech-discrimination scores. J Speech Hear Res 1980; 23:570-575. 13. Raffin MJ, Thornton AR. Confidence levels for differences between speechdiscrimination scores. A research note. J Speech Hear Res 1980; 23:5-18. 14. American National Standards Institute [Database on the Internet]. Washington, DC: The Institute; c1918 [updated 2012; cited 2012 June 13]. ANSI/ASA S3.1-1999 (R2008); Maximum Permissible Ambient Noise Levels for Audiometric Test Rooms. Available from: http://webstore.ansi.org. 15. Thornton A, Raffin MJ: Speech discrimination scores modeled as a binomial 21