TO TEYXO AYTO: MONIME TH E. Mηνια ο Περιοδικ Πρωτοποριακ ς Eρευνας. Kυδαθηναίων 29, Πλάκα, Aθήνα. Tηλέφωνα: ,

TO TEYXO AYTO: Mηνια ο Περιοδικ Πρωτοποριακ ς Eρευνας. Kυδαθηναίων 29, Πλάκα, 105 58 Aθήνα. Tηλέφωνα: 3223957, 9841655. Tηλοµοι τυπος: 3314997. IA IKTYO («Internet»): http://www.davlos.gr Hλεκτρονικ λληλογραφία: davlos@otenet.gr T Γραφε α το λειτουργο ν πρωιν ς ρες 9.30-14.30 καθηµεριν (κα Σά ατο). Iδρυτ ς- Iδιοκτήτης- Eκδ της- ιευθυντής: HMHTPHΣ I. ΛAMΠPOY Aχιλλέως - Mουσ ν 51 Παλαι Φάληρο. Παραγωγή: PRESS LINE Mάγερ 11, Aθήνα, τηλ.: 5225.479. Tιµή ντιτ που: 1.700 δρχ. - 4,98 ε ρώ. 12µηνη συνδροµή: 16.000 δρχ.- 46,98 ε ρώ. Oργανισµ ν κ.λπ.: 24.000 δρχ.- 70,43 ε ρώ. Φοιτητ ν: 13.000 δρχ. - 38,15 ε ρώ. Eξωτερικο : 80 δολλ. HΠA. H συνδροµ κατα άλλεται κατ τ ν γγραφή. H συνδροµ νανεώνεται α τοµάτως µετ τ ν λήξη το 12µήνου. ιακοπ τ ς συνδροµ ς γίνεται µ νον κατ πιν τηλεφωνήµατος το νδιαφεροµένου. IAºHMI EI EN HMO IEYONTAI. T χειρ γραφα δ ν πιστρέφονται. Oλες ο συνεργασίες κα τ ταχυδροµικ µ άσµατα στ διε θυνση: HM. I. ΛAMΠPOY, Π στ Pεστ ντ 175 01, Π. Φάληρο. Παρακαλο νται ο συνδροµητ ς πο λλάζουν διε θυνση, ν τ γνωστοποιο ν στ περιοδικ. Aπαγορε εται ν λ ω ν µέρει ναδηµοσίευση ναµετάδοση καθ ο ονδήποτε τρ πον δηµοσιευµάτων το «αυλο» χωρ ς τ ν γραπτ δεια το κδ τη. ΣEΛIΣ 15248: «Παγκοσµιοποίηση» λληνοποίηση το K σµου;.i.λ. ΣEΛIΣ 15250: EΠIΛOΓH EΠIΣTOΛΩN ANAΓNΩΣTΩN Σ. N. ΠAΠΠAΣ, B. NIKOΛTΣHΣ, Πρωτοπρεσ τερος TIMOΘEOΣ, Γ. KOΛΛHMENOΣ, EIPHNH MHTΣIOY. ΣEΛIΣ 15250: Περ σωτηρίας τ ς Γλώσσας π τ Xριστιανισµ Γ. ΦAKOΣ ΣEΛIΣ 15254: Eδρες Eλληνικο Πολιτισµο (γελοιογραφία) ΠANTEΛHΣ ΓΛAPOΣ ΣEΛIΣ 15255: ν πάρχει παγκοσµίως ποδεκτ ιώσιµη λ ση κτ ς τ ς λληνικ τητας Συνέντευξη το B. S. THORNTON στ N. MΠIΣKA ΣEΛIΣ 15255: «Eπιστηµονικ» θεοκρατικ προπαγάνδα στ ς HΠA ρ. MANOYΣOΣ KAMΠOYPHΣ ΣEΛIΣ 15265: H πάντηση το Σωκράτη στ ν «πολυπολιτισµ» ΣTEΦANOΣ MYTIΛHNAIOΣ ΣEΛIΣ 15272: O «πολυπολιτισµ ς» κα ο Aλ ανο Yποστράτηγος K.X. KΩNΣTANTINI HΣ ΣEΛIΣ 15275: Πολιτε µατα κα λληνικ «π λις» KΩNΣTANTINOΣ KAPMIPANTZOΣ ΣEΛIΣ 15291: H χαµένη τεχνολογία τ ς λληνικ ς κλασικ ς κωπήλατης ναυτιλίας JOHN R. HALE ΣEΛIΣ 15303: Eλληνικ πιν ηση τ ρχιτεκτονικ τ ξο BAΣIΛEIOΣ KATΣIA PAMHΣ ΣEΛIΣ 15311: Περ τ ν να ίωση το ωδεκαθέου IAMANTHΣ KOYTOYΛAΣ ΣEΛIΣ 15315: Aπ λληνικ ς λέξεις προ λθαν ο «τίτλοι» ε γενείας τ ν E ρωπαίων KΩNΣTANTINOΣ Γ. ΓEΩPΓANAΣ ΣEΛIΣ 15318: Eλλάδα τ ν Tαλιµπ ν νέος Mεσαίωνας ΠANOΣ TΣINAΣ ΣEΛIΣ 15319: Aγιος Aθανάσιος Πάριος: Eνα στίγµα µισελληνισµο τ ς νεώτερης Oρθοδοξίας ΠAN. Λ. KOYBAΛAKHΣ ΣEΛIΣ 15322: Mέσα π τ Φιλοσοφία ΘEO ΩPOΣ ΠAΠOYTΣHΣ ΣEΛIΣ 15326: H µ νη πνευµατικ «µαγι».i.λ. MONIME TH E OI ΓENNHTOPEΣ TOY ΠAΓKOΣMIOY ΠOΛITIΣMOY: σελ. 15273 O AΛΛOΣ ΛOΓOΣ: σελ. 15288 AIΣIMA KAI A HPITA: σελ. 15289 O KAΛAΘOΣ TΩN AXPHΣTΩN: σελ. 15302 H KINHΣIΣ TΩN I EΩN: σελ. 15322. TOMO K ñ API MO TEYXOY 238 ñ OKTøBPIO 2001

Πολυπολιτισµ ς - παγκοσµιοποίηση κα λληνοποίηση το K σµου Aν ντιλαµ ανώµαστε τ ν ννοια «πολιτισµ ς» σ συνάρτηση µ τ ν ννοια «λα ς» («λαϊκ ς πολιτισµ ς» - «φολκλ ρ»), τ τε «πολιτισµο» πάρχουν πολλοί, φ σον στο ς διάφορους λαο ς µπορε ν διακρίν η κανε ς διάφορες θρησκευτικ ς λλες πεποιθήσεις, π τ ς πο ες πορρέουν τ διάφορα θη, θιµα, στολές, τραγο δια, χορο κ.λπ. ( Eδ µπαίνουµε στ ν πειρασµ ν προσθέσωµε τι κα τ διάφορα ε δη το ζωικο ασιλείου χαρακτηρίζονται π διάφορα «θη» συνήθειες, διάφορες «στολ ς» φτερά, τρίχωµα, λέπια, διάφορα «τραγο δια» κελαηδήµατα κ.λπ., διάφορους «χορο ς» γαµήλιοι χορο διαφ ρων πτην ν ντ µων κ.ο.κ.) Aν µως ννοια «πολιτισµ ς» ε ναι ε δικ κα µ νον νθρώπινη κα γενικ µ νο πανανθρώπινη, τ τε πολιτισµ ς ε ναι νας, φ σον τ στοιχε α του χουν καθολικ ξία κα γενικ σχ γι λους το ς λαο ς. Aνεξαρτήτως τ ς ννοιας πο δίνει κανε ς στ λέξη «πολιτισµ ς», τ πανανθρώπινης ξίας στοιχε α ε ναι σήµερα δια αθµισµένα σ δ ο κλίµακες: α) Λ γος, θεωρία, διάλογος, ρευνα, λογικ κα π δειξη, τέκνα τ ν ποίων ε ναι ) πιστήµη, τεχνολογία, καλλιτεχνικ ς φιλοσοφικ ς στοχασµ ς κα δηµοκρατία. ν νοο νται κα δ ν πάρχουν ν ς µ νο «λαο» Λ γος, θεωρία, διάλογος, ρευνα, λογικ κα π δειξη, πως δ ν νοο νται κα δ ν πάρχουν ν ς µ νο «λαο» πιστήµη, τεχνολογία, καλλιτεχνικ ς φιλοσοφικ ς στοχασµ ς κα δηµοκρατία. (Tυχ ν διαφοροποιήσεις κατ τ πους, ποχ ς λα τητες ε ναι πλ ς κτροπ ς διαστρε λώσεις τ ν νωτέρω.) Kα δ θ πο µε α τ πο τ σο νοχλε πολλο ς κα διάφορους. Aν ο νωτέρω δ ο κατηγορίες τ ν στοιχείων πολιτισµο καθολικ ς πανανθρώπινης σχ ος ε ναι περάνω τ ν λα ν, θεωρητικ νακάλυψή τους κα πρακτικ φαρµογή τους ε ναι ργο τ ν Eλλήνων κα µ νο, τ ν Eλλήνων χι µ τ ν ννοια το λαο *, λλ µ τ ν ννοια ν ς συν λου νθρώπων πο ε δαν τ ζω κα τ ν κ σµο µ ναν τρ πο, µ τ ν πο ο κανένας λλος «λα ς» «θνος» δ ν τ ε δε. ν γνωρίζουµε ν πάρχουν νθρωποι πο µφισ ητο ν τ ν καθαρ α τ λήθεια, λλ ο ναγν στες το «αυλο» χουν ξοπλισθ π τ ς ρευνες το περιοδικο α το µ τέτοια πληµµυρίδα στορικ ν ποδείξεων, στε θεωρο µε περιττ ο αδήποτε νέα θεµελίωσή της στ ρθρίδιο α τ. Eποµένως περίφηµος «πολυπολιτισµ ς», σηµεριν α τ «καρα- µέλλα» το παγκ σµιου γωισµο, τ ς παγκ σµιας νοησίας τ ς παγκ σµιας πάτης, µπορε ν νοηθ µ νον ς διάφορα τοπικ φολκλ ρ * H λέξη «λα ς» στ ν ρχαία Eλληνικ σηµαίνει στρατ ς.

15249 κα «πιστε ω» (πο τσι κι λλι ς σήµερα ε ναι πι «ταφα πτώµατα» µετ τ ν παφή τους κα τ ν ναµέτρησή τους µ τ ν λληνικ ντίληψη τ ς πραγµατικ τητας). «Πολυπολιτισµ ς» λοιπ ν µ τ ν ποκλειστικ νθρώπινη ννοια δ ν πάρχει. Yπάρχει µ νον νας πολιτισµ ς. O Eλληνικ ς. A τ ς, πο ν τ ν ρνηθο ν ο διάφοροι λαο κα πιστρέψουν στ δικ τους «πιστε ω» στ ν δικ τους «πολιτισµ», γι ν µ πεκταθο µε στ ς λλες φο ερ ς συνέπειες µι ς τέτοιας πάρνησης, θ σηµειώσωµε πλ ς τι π τ ξι δισεκατοµµ ρια τοµα πο σήµερα το ς ποτελο ν, κατ τ 9/10 θ πεθάνουν π τ ν πε να τ ς ρρώστιες: H στορία ο γι τ γεγον ς τι στ ν πλανήτη µας πρ ν π τ ν παγκ σµια ξάπλωση τ ς πιστήµης κα τ ς τεχνολογίας σ καµµία περίοδο δ ν µπ ρεσαν ν πι ιώσουν περισσ τεροι π 500 κατοµµ ρια νθρωποι. Στ δίληµµα λοιπ ν Eλληνικ ς Πολιτισµ ς «Πολυπολιτισµ ς» πάντηση ε ναι δια µ κείνη πο µπορε ν δοθ στ δίληµ- µα Zω Θάνατος. *** Kι ς τελειώσουµε τ διατ πωση τ ν πλ ν κα σχεδ ν α ταποδείκτων α τ ν ληθει ν τ ς πο ες µως δ ν κκουµπ κανένας, δι τι προφαν ς «κα νε» µ τ «παρελκ µενο» τ ς πάτης το «πολυπολιτισµο», τ ν πάτη τ ς «παγκοσµιοποίησης», πως τ ν ννοο ν α το πο σήµερα τ ν διαπράττουν. ν πάρχει ο τε νοε ται παγκοσµιοποίηση «πλανηταρχική», «µερικανική», «σιωνιστική» κα πως λλι ς τ ν νειρε ονται. T νειρ τους α τ θ µείν η σαε «θεριν ς νυκτ ς» (τ πρ τα νυπέρ λητα διέξοδά τους κα προϊο σα ποσ νθεση τ ς ποτυγχάνουσας «Aπ πειρας Πλανηταρχίας» ρχισαν ν συνετίζουν κα το ς διους). Yπάρχει µως κάτι πο δ ν ε ναι πλ ς πιδίωξη, ε ναι πανίσχυρη σηµεριν παγκ σµια πραγµατικ τητα. Yπάρχει περχ µενη λληνοποίηση το κ σµου, πάρχει ραγδαία µογενοποίηση τ ς νθρωπ τητας στ σκέπτεσθαι κα στ ζ ν, στ λληνικ σκέπτεσθαι κα ζ ν. Eνα κα µ νο στοιχε ο το Eλληνικο Πολιτισµο, πο µ λις πέκτησε παγκ σµια ποδοχ νωσε τ ν πλανήτη, ο Oλυµπιακο Aγ νες, ρκε ν πικαλεσθο µε, γι ν κατανοηθ τι παγκοσµιοποίηση γίνεται πρακτικ φικτ µ νο, ν τ νθρώπινο ε δος λειτουργήσ η λληνικά. Oσοι δ ν λέπουν τ ν λληνοποίηση το σηµερινο K σµου θελοτυφλο ν. Kι σοι τ ν πο αθµίζουν ντιτάσσονται σ α τ ν (κυρίως νοθε οντάς την µ τ ν ξουσιαστικ τητα τ ς θεοκρατίας, τ ς «πίστης», το δεολογικο δ γµατος, τ ς µεταφυσικ ς, µ µι λέξη τ ς σιατικ ς A-λογίας) α τοκτονο ν στορικά..i.λ.

E I O H E I TO øn ANA Nø TøN Π ς Eλληνικ Mυθολογία γίνεται «Λο κυ Λο κ» K ριε διευθυντά, Hδη σ παλαι τερη πιστολ πρ ς τ περιοδικ σας («αυλ ς», τ. 194, Φε ρ. 1998) ε χα πιση- µάνει το ς κινδ νους π τ ν πιχειρο µενη θεα- µατοποίηση τ ς ρχαίας Eλληνικ ς Mυθολογίας, πο προωθε παγκ σµια ιοµηχανία το θεάµατος µέσα π τ ν κινηµατογράφο, τ ν τηλε ραση κ.ο.κ. Φαίνεται µως π ς τ θέµα ρχίζει ν λαµ- άν η διαίτερες διαστάσεις, καθ ς µετατρέπεται π καλαίσθητο ξενικ φε ρηµα σ προτειν - µενο πολιτιστικ κα ναπτυξιακ πρ τυπο γι τ σηµεριν κοινωνική µας πραγµατικ τητα. Συγκεκριµένα στ ς στ λες τ ς κυριακάτικης «Kαθηµεριν ς» (10/6/2001, σελ. 4) φιλοξενήθηκε συνέντευξη το πουργο Aνάπτυξης κ. N. Xριστοδουλάκη, στ ν ποία µεταξ λλων δια άσαµε κα τ σχετικ ξαγγελία γι τ δηµιουργία ν ς θεµατικο πάρκου στ ν Aνά υσσο µ ντικείµενο τ ν Eλληνικ Mυθολογία, πο σκοπ θ χ η τ ν προσέλκυση τουριστ ν ψηλο ε σοδήµατος. H ξαγγελία α τ συνώψιζε τ γενικώτερο πνε µα της στ ξ ς: «Oλες ο χ ρες χουν κάνει [σ. θε- µατικ πάρκα]. H Πορτογαλία γι παράδειγµα στησε τέτοιο πάρκο µ θέµα τ ν Λο κυ Λο κ. Eµε ς µιλ µε γι µυθολογικ πάρκο, στε ν µ ς συνδέσ η κα µ το ς Oλυµπιακο ς Aγ νες το 2004.» M µι πρώτη µατι διαφαίνεται π τ παραπάνω τ σκοπο κα καιρο α τ ς τ ς σ γκρισης νάµεσα σ να προϊ ν µυθοπλασίας πως τ προαναφερ µενο παράδειγµα κα σ να διάσπαστο µέρος τ ς ρχαίας πολιτιστικ ς κληρονοµι ς, πο ε ναι Mυθολογία. H προοπτικ µως µεταχείρισης τ ς Mυθολογίας κατ τρ πο νάλογο πρ ς τ π λοιπα θεµατικ πάρκα κα π τ πρ σχηµα µι ς δ θεν λληνοκεντρικ ς α θεντίας, πο ποτίθεται τι ξασφαλίζει ναφορικ τητα το θέµατος στ χ ρο, δ ν µοιάζει ν ξιλεών η ποιοτικ τ µέγεθος το προ λεπ µενου τοπήµατος ντιθέτως τ ναδεικν ει, µι ς κα λη π θεση προσεγγίζεται π τ ν ρχ µ τ λανθασµένα κριτήρια τ ς κερδοσκοπίας κα τ ς θεαµατοποίησης. H προκήρυξη π τ ν λλη διεθνο ς διαγωνισµο γι τ ν νάθεση το ργου δ ν φαίνεται ν διασφαλίζ η τ ν ποτελεσµατικ τητα το γχειρή- µατος ς πρ ς τ πνευµατικ µέρος τ ντίθετο µάλιστα, ν κρίνουµε π τ µέχρι τώρα ξωθεν πα- Περ σωτηρίας τ ς Eλληνικ ς Γλώσσας π τ ν Xριστιανικ Θρησκεία K ριε διευθυντά, O Xριστιανισµ ς σχυρίζεται τι «διέσωσε τ ν Eλληνισµ, γιατ διέσωσε τ ν Eλληνικ Γλ σσα». Ποία ταν πρ θεσις κα δρ σις το Xριστιανισµο ναντι του Eλληνισµο, ο ναγν στες το «αυλο» καλ ς γνωρίζουν. Eξεταστέον δ τ ν «διέσωσε» τ ν Eλληνικ Γλ σσα. Σ µφωνα µ τ ν λληνικ γραµµατικ τ ρ µα «διέσωσε» ε ναι «νεργητικ ς διαθέσεως», περ σηµαίνει ο λησι κα νέργεια το ποκειµένου (Xριστιανισµο ) ν διασώσ η τ ν Eλληνικ Γλ σσα. Παρακάµπτοντες τ ε λογο ρώτηµα «π ποιο ς κινδ νευε Eλληνικ Γλ σσα;» ς θέσωµε τ τερο ε λογο ρώτηµα: Γιατ ν διασώσ η τ ν Eλληνικ Γλ σσα, φο πεδίωξε κα πέτυχε ( τσι το λάχιστον ν µισε) τ συντρι ν λων τ ν λοιπ ν πολιτισµικ ν στοιχείων το Eλληνισµο (θρησκεία, πιστ µες, τέχνες, φιλοσοφία, θλητισµ ς κ.λπ.), κ - µα δ ν ξοστρακίσ η κα τ νοµα Eλλην, τ πο ο κα κατέστη ρις; H πάντησις ε ναι

15251 ραδείγµατα µεταχείρισης τ ς Eλληνικ ς Mυθολογίας, µ τ πο ο πιδιώκεται κα προσδοκώµενη σ νδεση το θέµατος µ τ δανικ τ ν Oλυµπιακ ν Aγώνων. Kα το το, δι τι ασικ προϋπ θεση πιτυχίας ν ς θεµατικο πάρκου, δηλαδ φαντασµαγορία πο ξυπηρετε τ ς νάγκες τ ς θεαµατικ τητας κα συνεπ ς διαµορφώνεται π τ ς παιτήσεις τ ν τουριστ ν ψηλο ε σοδήµατος στ πλαίσιο ν ς «ψηλο» πιπέδου παροχ ν, πο άλλει ξ ρχ ς τ γχείρηµα σχέτως ποιοί τ ργανώνουν σ καν νες κα διαδικασίες, πο καθιστο ν τ σ νδεση νέφικτη µ τ δωρικ νεκα πλ τητας δανικ το Oλυ- µπισµο. Eκτ ς κα ν τ πρ τυπο γι τ δική µας διοργάνωση παραµένει τ γνωστ κοιν τοπο, π τε ταυτ χρονα α τοακυρώνεται ντιπρ ταση πο ε αγγελίζεται Eλλάδα γι µι πιστροφ το Oλυµπισµο στ ς πραγµατικές του διαστάσεις, παρέχοντάς µας ντίστοιχα κα µία ε κ να γι τ ε δος το θεµατικο πάρκου Eλληνικ ς Mυθολογίας σο κα γι τ φος τ ς περίφηµης ναρκτήριας τελετ ς τ ν Aγώνων. Στ διο φ λλο τ ς κυριακάτικης «Kαθηµεριν ς» Xρ. Γιανναρ ς κλεινε τ ν πιφυλλίδα του µ τ ξ ς, τ πο α κα δανείζοµαι ς καταλληλ τερα γι τ συµπλήρωση τ ς παρο σας πιστολ ς: «Σηµε ο νάκαµψης π τ ν παρακµ θ ε ναι µ νο, ν Eλληνισµ ς ξαναρχίσ η ν παράγ η πολιτισµ. ική του πρ ταση, χι πιδ σεις σ µεταπρατισµ». Mετ κτιµήσεως Σπ ρος N. Παππ ς N. Eπίδαυρος Aργολίδος O «δαίµων» τιµωρε τ µεσαιωνικ κράτος µας Aγαπητ «αυλέ», χα ρε,...mπορε «αυλ ς» (τ. 229, 230, 231) ν ψάχν η τ δίκιο του γι τ ς παραπεταµένες σ πον µους πλάκες Oλυµπιάδων πο δ ν τολµ κανένας πολυπολιτισµικ ς ν διαφηµίσ η, λλ τ πουργε ο Πολιτισµο... ξαναχτ πησε. Συγκεκριµένα: Στ διαδικτυακ τοποθεσία το πουργείου Πολιτισµο (http://www.culture.gr/) κα στ σελίδα το ρχαιολογικο µουσείου Oλυµπίας (http:/www.culture.gr/2/211/21107m/g211gm04.html) πάρχει παρουσίαση συλλογ ς τ ν Oλυµπιακ ν Aγώνων (http://www.culture.gr/2/21/211/21107m/ cog/gcog.html), που παρουσιάζονται δίσκοι (http:/www.culture.gr/2/21/211/21107m/cog/gcog2.html). Eκε φιλοξενε ται δίσκος µ ριθµ M891 (http://www.culture.gr/2/21/211/21107m/cog/00/i03.jpg) µ τ ξ ς χαρακτηριστικά: «Eνεπίγραφος ναθηµατικ ς δίσκος, κέραιος. H α ψη χρονολογε ται στ ν 255η Oλυµπιάδα, δηλαδ τ 241 µ. X. κα ψη στ ν 456η Oλυµπιάδα». T διο κεί- µενο στ ν διο δίσκο παρουσιάζεται κα σ γγλικ µετάφραση, στ ν ποία παναλαµ άνεται δια χρονολ γηση (456η Oλυµπιάδα = 1045 µ.x.). ε ν ητη: ι τι το ταν χρήσιµη, φο Eλληνικ ταν, µ τ µέτρα τ ς ποχ ς ξαπλώσεως το Xριστιανισµο, µία παγκ σµια γλ σσα, πως Aγγλικ σήµερα. Kα πρακτικ ς δ ν ταν δυνατ ξαφάνισις τ ς Eλληνικ ς. Aλλ κα ν τ ν ντικαταστήσ η µέ ποιά; T ν E ραϊκ µήπως, τ ν ποία µιλο σε Iησο ς κα τ ν πο ον πρέπει ν µιµο νται ο Xριστιανο καθ λα; T Aγιο Πνε µα προφαν ς δ ν «ο κονοµο σε» τ πράγµατα. Aνέχθηκε λοιπ ν κα χρησι- µοποίησε Xριστιανισµ ς τ ν Eλληνική, πως κα λες τ ς λλες γλ σσες διακρίτως: Aρα- ική, Aρµενική, A γυπτιακ, Σλα ικ ( δ φρ ντισε ν το ς κατασκευάσ η κα λφά ητο) κ.λπ. Γι το ς δικο ς του σκοπο ς, δηλαδ γι ν συµπεριλά η λα τ θνη σ µία ποίµνη. Mήπως µως διέσωσε τ ν γλ σσα κατ τ ν Tουρκοκρατία; O τε λ γος, φο γι τ ν Σουλτ νο α τ τ θέµατα δ ν ε χαν σηµασία. E ν ποθέσωµε τι Σουλτ νος παιτο σε λλαγ τ ς γλώσσας, θ πρέπει ν δεχθο µε τι Eκκλησία δ ν θ λεγε χι. Kρίνοντες µάλιστα κα µ σηµεριν δεδοµένα: O Aρχιεπίσκοπος πρώην Aµερικ ς Σπυρίδων ξηναγκάσθη π το O κουµενικο Πατριαρχείου ε ς παραίτησιν κατηγορηθε ς «π λληνισµ», πως µετεδ θη π τ MME. Hθελε δηλαδ τ διατήρηση τ ς λληνικ ς φυσιογνωµίας τ ς Eκκλησίας. Eπειδ µως τσι φηνε ξω το ς λλ γλωσσους ρθοδ ξους π τ ν Aρχιεπισκοπή, ξω-

15252 Bλέπετε λοιπ ν τι χι µ νο ο Oλυµπιάδες ταν «παράνοµες» µέχρι τ 1045 µ.x. πί... Kωνσταντίνου το Mονοµάχου ( ραγε α τ ς κέρδισε κανέναν κ τινο;), λλ κα τι τ διο τ σηµεριν λλαδικ κράτος (τ µ λλα λ για φεντικ τ ς κρατικ ς λλαδικ ς τηλε ρασεως) διαφηµίζει χι µ νο στ ν Eλλάδα λλ κα σ λ κληρο τ ν κ σµο α τ ν τ δυσθεώρητη... παρανοµία. Mήπως λληνικ τηλε ραση θ πρεπε ν στα- µατήσ η ν διαφηµίζ η το ς... παρανοµήσαντες α το ς; Kα ν χι, µήπως φείλει ν διαφηµίσ η κα τ ν «αυλ» (ε ς άρος το ποίου σκησε τ γνωστ άρ αρη λογοκρισία τ ν περασµένο Iανουαρίο) δι τ ν τιµ ν τ ν πλων ( στω τ ν... Oλυµπιακ ν ναθηµάτων)... Y.Γ.: Kανονικ θ πίστευα τι πρ κειται γι κάποιο χονδροειδ ς ριθµητικ ( στω τυπογραφικ ) σφάλµα, λλ πο ξέρει κανείς... Eδ φτάσαµε στ 2001 µ.x. κα κ µη γίνονται Oλυµπιακο Aγ νες (στ περίπου). Aλήθεια ο τρέχοντες Oλυµπιακο Aγ νες ε ναι ν µι- µοι µήπως ξακολουθο ν ν ποτελο ν παρά αση το διατάγµατος το γίου Mεγάλου Θεοδοσίου; M φιλικο ς χαιρετισµο ς Bασίλειος Σ. Nικ λτσης Nάουσα Iδεολογικ α τοπροσωπογραφία ν ς πρωτοπρεσ τερου Aξι τιµε κ. διευθυντά, ιά ασα στ γκριτο περιοδικ σας «αυλ ς» το Iουλίου σα γραψε µ πάθος κ ριος Π.Γ. δι τ πρ σωπ µου, πειδ σ µι τηλεοπτικ κποµπ προτίµησα στ ν εραρχία τ ν ξι ν τ ν π στολο Πα λο π τ ν Oµηρο. Eκε νο πο µ νδιαφέρει πρώτιστα ε ναι, ποιά θέση παίρνει καθένας ναντι το Θεο, τ π σο πωφελ ς στάθηκε στ ν νθρωπ τητα κα ποιά ταν θικ ζωή του. Γι τ ν Πα λο ξέρω τι π διώκτης πο ταν, µετεν ησε κα γινε γιος, θεωρήθηκε δ πρ τος µετ τ ν να. Kα γι τ ν Oµηρο τι πρυτάνευσε στ ν παγκ σµια φιλολογία. O καθένας χει τ θέση του. T τι ε µαι χριστιαν ς δ ν συνεπάγεται π ς παραθεωρ τ πιτε γµατα τ ν ρχαίων προγ νων µας, ο πο οι διέπρεψαν σ πλείστους σους τοµε ς καί, πως ε πε νας Γερµαν ς: µισ το ς Eλληνες, γιατ δ ν φησαν τίποτε γι µ ς. Oµως στ ζήτηµα τ ς θρησκείας δ ν µπ ρεσαν µ τ φιλοσοφία ν γνωρίσουν τ ν ζ ντα Θε, πο ε ναι πνε µα κα ρίσκεται παντο κα πο ος πεκάλυψε τ ν αυτ ν Tου µ τ ι λία τ ς φ σης κα τ ς Bί λου, πο κορυφώθηκε στ πρ σωπο το Iησο. O Πα λος θεώρησε σε άσµατα τ ς προτοµ ς κα το ς τ τε ναο ς κα το ς Aθηναίους δεισιδαιµονεστέρους. ν πρέπει κα σήµερα ν πάρχουν κατέρωθεν ξε ες σω ινιστικ ς ντιπαραθέσεις, πο λάπτουν κα σκανδαλίζουν τ ν ασανισµέ- στρακίσθη, κα διάδοχ ς του πεδ θη µέσως στ ν φελληνισµ τ ς Eκκλησίας. Kαθιερώθηκε ς µοναδικ γλ σσα Aγγλικ στ λειτουργία, στ µυστήρια, στ κληρικολαϊκ συνέδριο κ.λπ. (πληθώρα σχετικ ν γκ ρων πληροφορι ν χει δηµοσιε σει σ πλε στα τε χη του «αυλ ς»). Γι το ς σκοπο ς τ ς Eκκλησίας έ αια. Γι ν α γατίσ η δηλαδ τ ποίµνιο κα τ ποιµνιοστάσιο! Λογικ, ν λά ουµε π ψιν µας κα τ ς θέσεις το µετέρου Aρχιεπισκ που κ. Xριστ δουλου, διακηρ ξαντος ε ς τ σ ναξι τ ν ερέων τ ς Aττικ ς κατ τ µέσα Mα ου..: «Πατέρες µου, ν µ ν κάνουµε κανένα λάθος. Γι λους µας πάνω - πάνω ε ναι Eκκλησία κα µετ τ ν Eκκλησία ρχονται λα τ λλα. ν άζουµε ποτ τ ν ο κογένειά µας κα τ ν πατρίδα µας, ν θέλετε κ µα, κα τ λλα συµφέροντά µας πάνω π τ ν Eκκλησία. T συµφέρον τ ς Eκκλησίας ε ναι πρ το κα καλ τερο.» Mοιραίως ναθυµ ται κανε ς τ ν µ στη το Eλληνισµο Περικλ Γιανν πουλο, πο διεκήρυττε: «Π ς παπ ς, α σθαν µενος τι ε ναι πρ τα Xριστιαν ς κα δε τερα Eλλην, ξουραφισθήτω!». Mετ τιµ ς Γεώργιος B. Φάκος Tαξίαρχος.., Ψυχικ

15253 νο λα µας κα δίως τ ν νεολαία, πο µ τ ν µφισ ήτηση τ ς θε τητος δηγε ται στ ν θικ κατάπτωση. ι τι χωρ ς Θε λα πιτρέπονται. Mερικο σ γχρονοι ρχαιοελληνολάτρες δ ν ρίσκουν τίποτε στ ν ραιοχριστιανισµ, πως τ ν ποκαλο ν, γι ν τ ν ξάρουν κα ρέθηκε θεος Pενάν, πο ξ µνησε στ ν Aκρ πολη τ ρχα ο πνε µα θάνατο, ν π γι τ ν Xριστ : «Aναπα θητι ν τ δ ξ η σου, ε γεν ς µυσταγωγέ. H θε- της σου θεµελιώθη ντ λίγων ασάνων κέρδισες τ ν τελειοτάτην θανασίαν.» Λέω π ς ε µαι πρ τα χριστιαν ς κα µετ Eλληνας, δι τι δι µένα Θε ς, πο πεκαλ φθη στο ς E ραίους κα σκιωδ ς στ ν Πλάτωνα, στ ν Σωκράτη, δ ν ε ναι τρ πος το λέγειν, λλ δηµιουργ ς τ ν πάντων κα χει κα τ ς τρίχες τ ς κεφαλ ς µας µετρηµένες. «Aπ Θεο ρχεσθε», λέγει να ητ. Aλλ κα κδ της το περισπο δαστου ι λίου «Ποι ς σκ τωσε τ ν Oµηρο, τ ν ία κα τ ν Aπ λλωνα» θ προτιµο σε α το ς πρ τα κα µετ τ ν θνικ τητά του: «θε ν τε κα νθρώπων πάντων ίας». Oλοι µέσα στ ν πνο το Θεο ζο µε κα πάρχουµε κα τ πρωταρχικ ε ναι καλ τοµικ κα ο κογενειακ ζωή µας, δι τι θεος δ ν ε ναι α τ ς πο δ ν πιστε ει στ ν Θε, λλ α τ ς πο δ ν ζ κατ Θε ν. H θικ ε ναι µία γι λους. Γι α τ κα στ κηρ γµατα χρησιµοποιο µε κα ποφθέγ- µατα το Oµήρου, το Πλάτωνος, το Σωκράτη, κινεζικ ς παροιµίες κ.λπ. χωρ ς µισαλλοδοξίες, δι τι λοι Eλληνες ε µαστε κα κανε ς δ ν µπορε ν µ ς φαιρέσ η τ δικαίωµα ν ε µαστε Eλληνες. Mετ τιµ ς Πρωτοπρεσ τερος Tιµ θεος Xρήστου Nέο Hράκλειο Aττικ ς M ρχα ες κολ νες γινε τ «ριστο ργηµα» το Bυζαντίου K ριε διευθυντά, ν ε ναι τ µ νο κακ, πο Aγία Σοφία χτίστηκε πάνω σ λαµπρ µνηµε α το ρχαίου λληνικο πολιτισµο («αυλ ς», τ. Aπριλίου 2001), κτίστηκε µ κλεµµένες κολ νες π λλους ναο ς «ε δωλολατρικο ς». O µεγάλος Σουηδ ς υζαντινολ γος κα φιλέλληνας Alf Herniksson ναφέρει σ να π τ πολλ ι λία του «Byzantiska Historia», (σελίδα 102).» «Oκτ µεγάλες κολ νες π πράσινο µάρµαρο ρπάχτηκαν (κλέφτηκαν) π τ ν περίφηµο να τ ς Aρτέµιδος στ ν Eφεσο. Aλλες κτ παρ - µοιες κολ νες ποσπάσθηκαν π τ ν πίσης ξακουστ να το θεο το λιου Bάαλ στ ν περιοχ Baalbek τ ς Aσίας». Eκλεψαν 16 κολ νες πράσινου µάρµαρου, γι ν στολίσουν τ ν Aγία Σοφία. Mάλιστα ο 8 κολ νες ταν π τ ν να τ ς µισητ ς θρησκείας τ ν Eλλήνων. Bέ αια µ άση α τ ς τ ς κολ νες προσπάθησαν κα κατασκε ασαν κα λλες. Γνωρίζουν σήµερα ο «προσκυνητ ς» τ ς Aγίας Σοφίας τι προσκυν νε κι να µέρος το ναο τ ς Aρτέµιδος; Σκεφτ τε, κ ριε διευθυντά: O Bυζαντινο ο τε µαρµάρινες κολ νες δ ν ταν σ θέση ν κατασκευάσουν; M τιµ Γι ργος Kολληµένος Λάρισα Π ς Σαπφ «π τ Λέσ ο» γίνεται «λεσ ία» K ριε Λάµπρου, Tελευτα α κανε τ ν µφάνισή του να ι λίο µ τ ν νδεικτικ τίτλο «Σαπφ λεσ ία». ν χρειάζεται πολ µυαλ, γι ν καταλά ουµε τ λ γο γι τ ν πο ο µεταφράστηκε τ «von Lesbos», δηλαδ «π τ Λέσ ο», το πρωτ τυπου γερµανικο τίτλου, σ «λεσ ία» πολ πλ, γι ν πουλήσ η τ ι λίο περισσ τερα ντίτυπα, διασκεδάζοντας τ ς ντυπώσεις κα ναπαράγοντας στ νο κείνου πο ντικρ ζει τ ν τίτλο τ γνωστ µ θευµα, κατ τ πο ο Σαπφ ταν «λεσ ία», δηλαδ µοφυλ φιλη. Bέ αια τ λο πρ γµα στήνεται µ ντεχνο τρ πο, στε δ θεν ν µ στέκεται παρατήρηση τι προ άλλεται διαδεδοµένη «δι τητα» λλ κα χι τ πος καταγωγ ς τ ς κορυφαίας λληνίδας ποιήτριας κα γωνίστριας. Aς ψωνται µως ο κάθε λογ ς ι λιέµποροι, πο ρίχνουν κα λίγο «λληνισµ» «ουδαϊσµ» λ γ ω µοδ ς νάµεσα στ ρ ζ ι λιαράκια τους χουµε µπουχτίσει πι κα δ ν δια άζουµε τιδήποτε µ ς πλασάρουν. M κτίµηση E ρήνη X. Mήτσιου Θεσσαλονίκη

OI E PE E HNIKOY O ITI MOY TI H A KATO IN YNøMOTIKOY IA øni MOY Xωρίς λ για...

Mπρο ς Σ. Θ ρντον. ν πάρχει ιώσιµη λ ση γι τ ν σηµεριν K σµο ξω π τ ν λληνικ τητα YNENTEY H - BOMBA TOY M. OPNTON «T µοναδικ ντίδοτο στ ς πνευµατικ ς τοξίνες τ ς ποχ ς µας ε ναι λαµπρ Eλληνικ Γραµµατεία. Φέρτε πίσω το ς Eλληνες!» T ν κώδωνα κινδ νου γι τ ν κατάσταση πο πικρατε στ ν νώτατη κπαίδευση κρο ει γνωστ ς καθηγητ ς Bruce S. Thornton, καθηγητ ς Kλασικ ν κα Aνθρωπιστικ ν Σπουδ ν το Tµήµατος Ξένων Γλωσσ ν κα Φιλολογίας το Πανεπιστηµίου Fresno στ ν Kαλιφ ρνια. BPHKAN TO ºEPETPO TOY A AM... «Eπιστηµονικ» προπαγάνδα τ ς Παλαι ς ιαθήκης στ ς HΠA Eλπίζω ν µ ν καταχρ µαι νευ λ γου κα α τίας τ ς στ λες το «αυλο». Θεωρ τι τ συµ ν πο ναφέρω ε ναι καθ λα νδεικτικ. Πρ κειται γι τ ν περιώνυµη κποµπ «Συναντήσεις µ τ Aνεξήγητο», πο προ άλλεται δ, στ ς HΠA. Γενικ ς «πολιτικ» τ ς κποµπ ς ε ναι πλ : H «Παλαι ιαθήκη» ε χε δίκιο σ λα κα κυ έρνηση τ ν HΠA κρ ει συγκεκριµένες λήθειες π ξωγήινους µέχρι δελφίνια - φονι δες κα διαχρονικ ταξίδια. Aφο λοιπ ν ο δηµιουργο µ ς «πέδειξαν» µ φωτογραφίες κα µαρτυρίες

15256 Πρ σφατα δηµοσίευσε τ ν ργασία του µ τίτλο «Eλληνικο τρ ποι: Π ς ο Eλληνες δηµιο ργησαν τ ν υτικ Πολιτισµ» («Greek Ways. How the Greeks Created Western Civilization» 2000), ποία θεωρε ται ς συνέχεια το ι- λίου τ ς Edith Hamilton πρ ν π 70 χρ νια µ τίτλο «O Eλληνικ ς Tρ πος» («The Greek Way»). H Hamilton µ τ ργο της καταδείκνυε τ χρέος πο χει νθρωπ τητα στ ν Aρχα ο Eλληνικ K σµο. O Bruce Thornton µ τ δικ του ι λίο συµπληρώνει τ ν Hamilton κα διατρανώνει γι µία κ µη φορ τ ν ποφασιστικ ρ λο τ ν ρχαίων Eλλήνων στ δηµιουργία το υτικο Πολιτισµο κα στ ν νάπτυξη τ ν ο σιαστικ ν δε ν, ο πο ες ξακολουθο ν ν διαµορφώνουν τ ς ντιλήψεις µας γι τ ν νθρωπο κα τ γαθ. O συγγραφέας ποστηρίζει τι «δρ µος πο ο Eλληνες χάραξαν γι τ ν νθρωπ τητα ε ναι α τ ς πο κατ π σα πιθαν τητα θ µ ς δηγήσ η στ ν ψηλ τερη κανοποίηση ς νθρώπινα ντα». Oπως σχολιάζει στ ν κριτική του νας διανοο µενος, «O Thornton χει καταφέρει ν κρατήσ η σταθερ ναν καθρέφτη στ ν Eλληνικ Πολιτισµ πο ος µ ς πιτρέπει ν δο µε το ς αυτο ς µας». O Aµερικαν ς διανοητ ς χει πίσης συγγράψει µ το ς συγγραφε ς το γνωστο ι λίου «Ποι ς σκ τωσε τ ν Oµηρο;» John Health κα Victor Davis Hanson τ ι λίο «Bonfire of the Humanities. Rescuing the Classics in an Impoverished Age». τι πάρχει Kι ωτ ς το N ε στ Aραρ τ (ναί πάρχουν κα α τ πτες, ν ο δορυφορικ ς φωτογραφίες δ ν δίνονται π τ ν κυ έρνηση τ ν HΠA), µάθαµε τι τελικ Θεωρία τ ς Eξέλιξης ε ναι σταθής. Oχι µ νο α τ, λλ ο πιστηµονικ ς νδείξεις δηγο ν σαφ ς πρ ς τ ν Θεωρία τ ς ηµιουργίας. Kα ε ναι διεθν ς πιστηµονικ συνωµοσία τ τι ξέλιξη κ µη προ άλλεται ς πιθανή, «κα χι νεκα τ ν πιστηµονικ ν παρατηρήσεων», πως γραψε σε αστ ς Aγγλος πιστήµων. Ως ιολ γος χω λαφρ ς µεγαλ τερη ε αισθησία στ θέµα α τ, σ σχέση µ τ τεκταιν µενα στ ν Aρη. Kανε ς δ ν θεωρε τ Θεωρία τ ς Eξέλιξης τέλεια, γι α τ λλωστε κ µη ποτελε πλ ς θεωρία µι θεωρία πο πάντως, το λάχιστον σ ρισµένες κλίµακες, ε ναι πλήρως παρατηρήσιµη κα πι ε- αιωµένη. Σ µεγάλες κλίµακες µεταξ διαφ ρων ε δ ν ε ναι γεγον ς τι ο νδείξεις µειώνονται. Σαφ ς πάντως πάρχουν. Eπ παραδείγµατι ε τε κάποιο µ ιο ε ναι ψάρι ε τε σα ρα ε τε γελάδα ε τε νθρωπος διαθέτουν στέινες πλευρ ς κα στ κρα τ ς πανάληψης τ ν «παναλαµ αν µενων µονάδων» (πλευρ ν) διαθέτουν µοναδικο ς στέινους σχηµατισµο ς. Aν α το

15257 H EKPHKTIKH YNENTEY H TOY KA H HTH Aνταποκρίθηκε µ προθυµία στ ν πρ σκληση το «αυλο» ν σχολιάσ η τ ς ψευδο- πιστηµονικ ς τάσεις πο ταλανίζουν τ ν µερικανικ διαν ηση κα προσπαθο ν ν λαχιστοποιήσουν κα ν µφισ ητήσουν τ ν ξία κα συνεισφορ τ ν ρχαίων Eλλήνων στ ν νθρωπ τητα. T δε δες του ε ναι Σωκράτης, κα δ διστάζει ν µιλήσ η «ξω π τ δ ντια» γι τ ν πιστηµονικ «κατάντια» τ ς µερικανικ ς διαν ησης κα καδηµαϊκ ς νώτερης κπαίδευσης. «Πολυπολιτισµ ς» - «µεταµοντερνισµ ς»: Mι παιδαριώδης «µ δα» Θ µπορο σατε ν σχολιάσετε τ ς δ ο σ γχρονες τάσεις το «Mεταµοντερνισµο» κα τ ς «Πολυπολιτισµικ τητας», ο πο ες κα πηρεάζουν τ τελευτα α χρ νια τ ν καδηµαϊκ δραστηρι τητα στ ς HΠA; O µεταµοντερνισµ ς ε ναι µία παιδαριώδης κα διανοητικ ς στερο µενη συνάφειας κα συνοχ ς µ δα, τ ς ποίας ο νακολουθίες κα τ λάθη ντοπίζονται ε κολα. Eν συντοµί α µεταµοντερνισµ ς ρνε ται τ ν πιθαν τητα τ ς ε σταθο ς λήθειας, το νοήµατος κα γνωρίσµατος κ.λπ., λλ φυσικ ποτελε µι δεολογία, πο σχυρίζεται τι ε ναι µεστ σ νοήµατα κα λήθεια. Mο θυµίζει να σ φισµα, πο ε πε νας ρχα ος Eλληνας: «Oλοι ο Kρ τες ε ναι ψε τες.» Kι α τ τ ε πε νας Kρητικ ς! O µεταµοντερνισµ ς δ ν ε ναι ε ναι ο ρ λεκάνη κα π δια, α τ ε ναι ντως διαφορετικ, λλ χι τ σο σο θ ν µιζε κανείς. A τ τ φαιν µενο τ ν «παναλαµ αν µενων µονάδων» µ νευ διαφοροποιήσεων ( µοµεταµέρεια τεροµεταµέρεια) προκ πτει, ν δεχθο µε µι ξελικτικ πορεία. Aλλι ς πρ κειται γι συνειδητ πιλογ ν ς κατασκευαστ, πο ντελήφθη τ ς δυνατ τητες τέτοιας σχεδίασης. Προσέξτε, χι ν ς παντοδ ναµου κα παντογνώστη «ηµιουργο», λλ ν ς πλο σχεδιαστ ( πως π.χ. σήµερα ε ναι νας εροναυπηγ ς), πο µως διέθετε καλ τερη τεχνολογία ιοοργανικ ν µέσων κα πληροφορι ν. T ζητο µενο δ ν ε ναι τ ν παρουσιάζωνται προ λήµατα κα κεν κα ν ε ναι νεξήγητα, δυσεξήγητα ε λογα στ ς διάφορες θεωρίες τ ς ξέλιξης. T κεν (παρατηρο µενα µ νο νεκα τ ν πολιθωµάτων, τ ν ποίων ριθµ ς δ ν ε ναι παρ νδεικτικ ς τ ς ποσοτικ ς πουσίας ργανισµ ν, κα α τ µ διάφορους περιορισµο ς πο καθιστο ν συνεχ τ σχέση, καθ ς µ ριοι παράγοντες ε σέρχονται στ δηµιουργία πολιθώµατος, τ διατήρησή του κα τ ν νακάλυψή του) ε ναι γεγον ς, ν κα φυσικ δ ν ποτελο ν ποκλειστικ καν να. Yπάρχουν πολλ ς ξαιρέσεις, που συνδετικο κρίκοι χουν ρεθ κ -

15258 µη κα ς πολιθώµατα. T ζητο µενο ε ναι τι πιστήµονες ( νας ταν καθηγητ ς τ ς Γενετικ ς σ µερικανικ δρυµα) µφανίζονται στ σειρ κα πι- ε αιώνουν τ τι ποψη τ ς «ηµιουργίας» ε σταθε, κα µάλιστα πως ναφέρεται στ ν Aγία Γραφή. Eκπληκτικ. O κ ριος α τ ς πληροφ ρησε τ κοιν τι µετα ολ το µιτοχονδριακο DNA, µ άση τ ν ποία ε χε πολογιστ χρ νος µφάνισης το νθρώπου κα τ τι πρ τος νθρωπος ταν θηλυκ ς κα νέγρος ( λήθεια, π ς τεκνοποίησε; σ συνουσία µ ρσενικ πίθηκο;) ε ναι 20 φορ ς ταχ τερη π,τι πιστευ ταν κα ο τως µφάνιση το νθρώπου πρέπει ν τοποθετηθ περ τ 4.000 π.x. Tυχαία ε ναι µεροµηνία τ ς Παλαι ς ιαθήκης γι τ «δηµιουργία» το Aδ µ π τ ν Γιαχ έ; T νδιαφέρον ε ναι τι περ τ ς Mα ρης E ας ο δέν. H κποµπ δ ν µ ς πληροφ ρησε, κατ π σον τελικ Aδάµ (το ποίου τ φέρετρο π λά- αστρο µάθαµε τι ρέθηκε στ ν Kι ωτ το N ε, πως λλωστε παγ ρευαν τ «Aπ κρυφα E αγγέλια») ταν νέγρος θηλυκ ς ( ποτίθεται τι ραϊκ πρωτ τυπη στορία δ ν ναφέρει τίποτα περ πλευρο γι δηµιουρκάτι καινο ργιο. Πρ γονοί του π ρξαν ο ριζοσπαστικο Σοφιστ ς στ δε τερο µισ το 5ου α να π.x. O πολυπολιτισµ ς ποτελε τ κληροδ τηµα το ροµαντικο θνικισµο, πο ος ναδ θηκε τ ν 19ο α να κα το ποίου τερατώδης π γονος περιλαµ άνει τ ν φασισµ. H δέα τι ο νθρωποι πρέπει ν καθορίζωνται κα ποκτο ν ξία π τ ν τυχαία γέννησή τους σ ρισµένη θνικ κατηγορία ποία διέπεται π µυστικιστικ ς κα µοναδικ ς δι τητες ε ναι συµ ί αστη µ τ ν λε θερη δηµοκρατία, ποία ντιµετωπίζει τ τοµα ς θέµα δικαιωµάτων, χι µάδων (σ.σ.: the locus of rights, not groups). O πολυπολιτισµ ς «α γατίζει» τ ν πολιτικ τ ν ταυτοτήτων, τ ν προσπάθεια ν διασφαλισθο ν προν µια, δικαιώµατα κ.λπ. γι λ κληρες κατηγορίες. Tελικ ς α τ ς ο κατηγορίες στ ς H.Π.A. στοιχειοθετο νται πάνω στ ν δικο κατατρεγµ. O µάδες χουν γκυρ τητα, πειδ προφαν ς ε ναι θ µατα καταπίεσης κα ποκλεισµο. Kατ συνέπεια πολυπολιτισµ ς πο λως θεσµοθετε τ ν κατωτερ τητα, καθ ς τ θ µα ε ναι ξ ρισµο λιγώτερο σχυρ π τ θ τη. O κτρ ς νεπαρκ ς µερικανικ ιαν ηση Γιατ κατ τ γνώµη σας α τ ς ο τάσεις δηµιουργήθηκαν κα υ οθετήθηκαν π «χηρ» ν µατα καθηγητ ν κα π ς καδηµαϊκ κοιν τητα ποδέχεται τ πιστηµονικ ψε δος (µ ψευδοεπιστηµονικ πιχειρήµατα

15259 κα τεχνικές) στ µερικανικ πανεπιστήµια; 1. O Aµερικανο διανοο µενοι, κυρίως στ ς νθρωπιστικ ς πιστ µες, ε ναι ο κτρ ς νεπαρκε ς διανοητικ κα κατ συνέπεια ε άλωτοι στ µ δα κα στ ν τρέλλα τ ς ποχ ς. Eπιπλέον ο συνθ κες πρ σληψης, προώθησης, θητείας, διασφάλισης πιδοµάτων κα ποτροφι ν κ.λπ. καθιστο ν ναγκα ες τ ς δηµοσιε σεις, κ µη κα ταν δ ν χουν τίποτε νέο ν πο ν! H µεταµοντέρνα κα µεταδοµικ θεωρία προσφέρει καταλα ίστικη φρασεολογία κα «καραµέλλες» ο πο ες πιτρέπουν στ µελετητ ν δηµιουργήσ η τ ν α ταπάτη τ ς καινοτοµίας, το νεωτερισµο. 2. O µεταµοντερνισµ ς πίσης ποκαλ πτει τ ν ποτυχία τ ς α τοκυριαρχίας, ποία ταλανίζει το ς διανοητ ς τ ς σης στ µεγαλ τερο µέρος το α να µας κα ο πο οι χουν χάσει τ ν πίστη τους στ δανικά τους (: ρθολογισµ ς, φιλελε θερη δηµοκρατία). T γεγον ς τι πολαµ άνουν τ φέλη τ ς λευθερίας, τ ς λικ ς ε ηµερίας κ.λπ. προσθέτει τ ν ε θ νη τ ς ποκρισίας σ α τ τ σκάρτη διαν ηση. 3. O πολυπολιτισµ ς, πιστε ω, ποτελε ποτέλεσµα τ ς θεσµοθέτησης τ ς πολιτικ ς ταυτοτήτων (identity politics) µέσ ω τ ς δηµιουργίας τµη- µάτων πο στιάζουν τ ν ντικειµενικ τους στ χο στ ν θνικ ταυτ τητα ντ στ ν πιστηµονικ γνώση κα πειθαρχία. H νοχ τ ν Λευκ ν φυσικ διευκολ νει α τ τ διαδικασία. O καδηµαϊκο, νοχοι γι τ γία τ ς E ας) κα τι K πος τ ς Eδ µ ταν στ ν Aφρική... T πρ γµα δ ν θ ταν σο αρ, ν στ διαδικασία δ ν µετε χαν πιστήµονες πο διδάσκουν σ πανεπιστήµια τ ν HΠA. Kαταλα αίνετε, τί πιστήµονες γαίνουν π το ς κοσµοκράτορες; Στ ν προσπάθεια νατροπ ς τ ς θέσης µοι τητας µεταξ το χιµπαντζ κα το νθρώπου προαναφερθε ς νέφερε τι µοι τητα γενετικο λικο µεταξ ν ς νθρώπου κα τ ν γονέων του ε ναι µικρ τερη π τ ν φηµολογο µενη µεταξ νθρώπου κα χι- µπαντζ (93% και 98% ντίστοιχα). Φυσικ δ πάρχουν µερικ πολ νδιαφέροντα σηµε α. O τ πος κα θέση τ ν διαφορ ν (σ µφωνα µ τ ν κλασικ µοριακ ιολογία) χουν πολ µεγαλ τερη σπουδαι τητα π τ ν κρι ριθµ τ ν διαφορ ν, ν γενικ ς τ θέµα τ ς µοι τητας ε ναι πολ περίεργο, καθ ς τ νθρώπινο DNA µ τ ς σηµεριν ς γνώσεις ε ναι σ µεγάλο αθµ «σιωπηλ» κα λάχιστο ποσοστ του κωδικοποιε γονίδια. Συνεπ ς, καθ ς λο τ π λοιπο θεωρητικ δ ν χει κωδικοποι λειτουργία, ε ναι πλ δ νατο ν συγκριθ (κατ τ Θεωρία τ ς Eξέλιξης, πο λαµ άνει π ψη τ ς µεταλλάξεις κα τ σταθεροποίησή τους σ να πληθυσµ ) µ ποιοδήποτε

15260 προν µια πο πολαµ άνουν, α σθάνονται καλ τερα, προσυπογράφοντας τ ν ποικιλοµορφία (diversity) τ ν ποία, χωρ ς ν τ διαθέτουν, ποχρεο νται ν ιώσουν στ ν καθηµερινή τους ζωή. O Aνατολισµ ς συκοφαντε τ ση Γιατί ο σ γχρονοι καδηµαϊκο προσπαθο ν ν λαχιστοποιήσουν κα ν µφισ ητήσουν τ ν προσφορ το Aρχαίου Eλληνικο K σµου στ υτικ Πολιτισµ ; O πολυπολιτισµ ς στηρίζεται στ ν δέα τι ση ε ναι δυσλειτουργικ κα διαζ ντως φα λη κα π τ στιγµ πο ο ρχα οι Eλληνες ασικ ς πιν ησαν τ ση, ε ναι πε θυνοι κα νοχοι γι τ δια γκλή- µατα! Περιττ ν σχολιάσουµε α τ τ ν νιστ ρητη κα ψευδ ποψη. ν πάρχει ιώσιµη λ ση ξω π τ ν Eλληνικ τητα T λληνικ δεώδη πιστε ετε π ς παραµένουν ζωνταν σήµερα κα ν ναί, π ς µπορο ν ν συνεισφέρουν στ σ γχρονη κοινωνία; Eλληνικ δεώδη: Eλευθερία το τ µου, συναινετικ κυ έρνηση, ρθολογισµ ς κα κριτικ συνείδηση δ ν ε ναι µ νο ζωντανά, λλ χουν θριαµ ε σει στ αθµ πο δ ν πάρχουν λλες ληθιν ιώσιµες ναλλακτικ ς λ σεις. λλο κωδικοποι µ λλου ργανισµο. Kα πάνω σ λα α τ τελευτα α µάδες ρευνητ ν κινο µενες στ ν α χµ τ ς µοριακ ς ιολογίας προτείνουν τι σηµαντικ δ ν ε ναι µ νο τ εραρχικ θέµα κα γραµµικ τοποθέτηση ν ς τµήµατος DNA γονιδίου λλ κα τρισδιάστατη ντ πισή του στ χ ρο το πυρήνα (κάτι πο δ ν ναγνωρίζεται κα δ ν ξετάστηκε ποτ π τ ν κλασικ µοριακ ιολογία). Γι ν µ ν σ ς κουράζω, ε ναι γνωστ τι πιστήµονες παραποιο ν τ στοιχε α, γι ν ταιριάζουν στ ς θεωρίες τους στ συµφέροντά τους. Aλλ π α τ µέχρι ν φτάσουµε στ ν ξεκάθαρη προσπάθεια πι ολ ς µέσ ω πιστήµης µι ς νέας θεοκρατίας ασισµένης στ σκοτειν τερα δάφια τ ς Παλαι ς ιαθήκης πάρχει µι π σταση. ρ Mανο σος Kαµπο ρης Mεταδιδακτορικ ς π τροφος Cancer Institute of New Jersey Hνωµένες Πολιτε ες Aµερικ ς

15261 Aκ µη κα ο θρησκευτικο πολιτισµο πως τ Iσλ µ ξαρτ νται π τ υτικ Eπιστήµη κα γωνίζονται ν διαφυλάξουν τ ν δέα τ ς τοµικ ς λευθερίας µακρι π τ λα τους. Tοιουτοτρ πως καθίσταται κ µη πι ναγκα ο, α τ τ ( λληνικ ) δεώδη κα ο πηγές τους ν διδαχθο ν, µελετηθο ν κα ν τιµηθο ν. Aτοµικ λευθερία θεοκρατία κα φολκλ ρ; Πο µ ς δηγε παγκοσµιοποίηση. Π ς σε ς τ ν ραµατίζεσθε; Eνας α σι δοξος θ ποστήριζε τι παγκοσµιοποίηση θ δηγήσ η τ ς ξίες τ ς σης σ κάθε νθρωπο το πλανήτη, πο σηµαίνει: λικ ε ηµερία κα τοµικ λευθερία γι λους. Ωστ σο νας παισι δοξος θ µπορο σε ν προσθέσ η τι τ κ στος θ ταν τεράστιο: π ρριψη τ ς θρησκείας, το παραδοσιακο πολιτισµο κ.λπ. Θ πρέπει ν θυµώµαστε πίσης τι κ µη ξετάζεται, ν τ περι άλλον µπορε ν στηρίξ η τέτοια νάπτυξη ν ν λ γ ω νάπτυξη ε ναι ο κονοµικ φικτ στ ν Tρίτο K σµο. O κ σµος πρέπει ν κάν η µία σκληρή, στυγν πιλογή: ν πολα σ η τ ν λικ νεση, γεία, διατροφή, λευθερία κ.λπ. µ τ τίµηµα ν χάσ η το ς παραδοσιακο ς πολιτισµο ς ν διατηρήσ η τ παλαι τρ πο ζω ς κα ν ζήσ η µ τ ν πε να, τ ν πολιτικ καταπίεση κ.λπ. Eπιχειρήµατα µπορο ν ν τεθο ν κα π τ ς δ ο πλευρές, λλ µεγάλος ριθµ ς µεταναστ ν πο γκαταλείπουν τ ν Tρίτο K σµο γι τ ση ποδεικν ει τι ο περισσ τεροι νθρωποι θ πιλέξουν τ ν λικ νεση κα λευθερία παρ τ ν πολιτιστική τους κληρονοµιά. Eµε ς στ ν Aµερικ χουµε π ρκετ χρ νο ιώσει α τ τ ν πιλογή: ο γονε ς τ ς µητέρας µου προήρχοντο π τ ν Iταλία, κανένα µως π τ γγ νια τους δ ν µιλε τ ν Iταλικ τ περισσ τερα παντρε τηκαν µ συζ γους λλης θνικ τητας. A τ ε ναι λυπηρ, λλ δ ν το ς ε χε ποµείνει τίποτα στ ν Iταλία µετ τ ν A Παγκ σµιο Π λεµο. T δε δες Σωκράτης κα τ «πολιτικ ροκανίδια» Aρκετο συνάδελφοί σας σ ς χαρακτηρίζουν «συντηρητικ»... O Aµερικανο καδηµαϊκο χρησιµοποιο ν τ ν χαρακτηρισµ «συντηρητικ ς» ς να στίγµα, γι ν ποφ γουν ν δώσουν πιχειρήµατα. E µαι συντηρητικ ς σ ρισµένες µου π ψεις κα φιλελε θερος σ λλες. T δε δες µου ε ναι Σωκράτης: µφισ ητ τ πάντα, ναζητ τ ν λήθεια κα φήνω τ πολιτικ «ροκανίδια» ν πέσουν, που µπορο ν.

15262 T MME τ ν HΠA πιδεινώνουν τ ν κατάσταση Γιατί, παρ τ γεγον ς τι πρ σ αση στ γνώση κα τ ς πληροφορίες σή- µερα ε ναι πι προσιτή, νθρωπ τητα λοένα κα περισσ τερο χει τ ν τάση ν προσδίδ η ξιοπιστία σ σφαλµένες δέες κα σχυρισµο ς; H µερικανικ κπαίδευση ε ναι τ σο κακή, λάχιστοι νθρωποι χουν τ γνώση τ ν κριτικ καν τητα ν ξεχωρίσουν τ ν ψευδ γνώση π τ ν ληθινή. T MME πιδεινώνουν τ πρ ληµα α τ µ τ ς πατηλ ς ε χάριστες ε κ νες, µ τ ς πο ες οµ αρδίζουν τ ν κοινωνία µας πευθυν µενοι στ συναίσθηµα. A τ διάδοση ψευδ ν δε ν κα «γνώσης» σ α τ τ ν στορικ φάση, πο διαν ουµε, ε ναι πικίνδυνη κα γιατί; MME: O σχηµες δέες µπορο ν ν µεταδοθο ν α θωρε πανταχο µ µία µορφ ποία δ ν νθαρρ νει τ ν κριτικ νάλυση. Ποιά µπορε ν ε ναι τ θεραπευτικ ντίδοτα στ ς πνευµατικ ς τοξίνες τ ς ποχ ς µας; Φέρτε πίσω το ς Eλληνες! Mελετήστε τ λαµπρ γραµµατεία τους, δι τι κε νοι νακάλυψαν τ ν κριτικ σκέψη κα προσδιώρισαν τ κ ρια προ- λήµατα το νθρώπου, µ τ πο α παλε ουµε µέχρι σήµερα. Πιστε ετε τι πάρχει µέλλον γι τ ς H.Π.A. ς κυρίαρχο κράτος στ ν πλανήτη µας µ α τ τ ν ε ρε α ποδοχ δογµάτων σ λους το ς τοµε ς τ ς κπαίδευσης, το πολιτισµο κα τ ν MME; Oσο ο πιστ µες ντιστέκονται σ α τ ς τ ς τάσεις, στοιχειώδης στρατιωτική, ο κονοµικ κα ρευνητικ ργασία θ πραγµατοποι ται κα τ γεγον ς α τ θ διασφαλίζ η τ συνέχιση τ ς µερικανικ ς κυριαρχίας. Περισσ τερο µ πασχολε κφαυλισµ ς τ ν ξι ν κα τ ν χαρακτήρων. E ν ποτ προκ ψ η κρίση γι παράδειγµα ν µερικανικ ς στρατ ς παιτ ται ν ντιµετωπίσ η ναν π λεµο πο θ χ η ς ποτέλεσµα σηµαντικ ριθµ θυ- µάτων γι τ ν Aµερική, δ ν ε µαι σίγουρος γι τ τ θ συνέ αινε ν ο Aµερικανο θ µπορο σαν ν ποστο ν τ ς θυσίες πο γιναν κατ τ ν B Παγκ σµιο Π λεµο. Aµερικανο κα E ρωπα οι διαρκ ς «κακοµαθαίνουν» στ ν λικ φθονία κα στ ς ψηλ ς προσδοκίες γι τ ν νθρώπινη ε τυχία. Ξεχνο µε τ ν τραγικ σοφία τ ν ρχαίων Eλλήνων, ο πο οι ναγνώρισαν το ς περιορισµο ς πο τίθενται στ ν νθρώπινη προσδοκία κα τ πιτε γµατα, κα τ ν ναγκαι τητα τ ς δοκιµασίας ξαιτίας α τ ν τ ν περιορισµ ν.

15263 T ξώφυλλο το σπουδαίου ργου «Bonfire of the Humanities», πο κυκλοφ ρησε στ ς HΠA. Συνδηµιουργ ς του ξέχων διανοητ ς Mπρο ς Θ ρντον.

15264 Λ γος ντ θεοκρατίας κα δογµατισµο Σ α τ τ κοσµοϊστορικ, ποφασιστικ σηµε ο πο διαν ει νθρωπ τητα, θ πρεπε ο H.Π.A. ν προτιµήσουν τ ν λευθερία στ σκέψη, τ Λ γο κα τ λογικ ντ το παραλ γου, το µυστικισµο, τ ς θεοκρατίας κα τ ν δογµάτων; Aπολ τως. O πολιτικ ς πολιτισµ ς θ πρέπει ν ε ναι δ σπιστος κα πιφυλακτικ ς µ τ παράλογο. O E ριπίδης στ ς «Bάκχες» µ ς δίδαξε το ς κινδ νους το µυστικισµο, πως πίσης κα Θουκυδίδης στ ν περιγραφ το µφυλίου πολέµου στ ν Kέρκυρα. Kα διαιτέρως µε ς θ πρέπει ν ε µαστε προσεκτικο µ κάθε ε δος µυστικισµο, θεοκρατίας κα δ γµατος, τ πο α θέτουν περιορισµο ς στ ν λευθερία τ ς σκέψεως κα τ ς γνώσεως, ξίες πο θυσιάζονται στ ωµ τ ν παράλογων ραµάτων τ ς ο τοπίας. *** O Bruce Thornton σπο δασε Λατινικ κα Συγκριτικ Φιλολογία. Στ ι λίο του «Eros: The Myth of Ancient Greek Sexuality» (Westview 1997) προσφέρει µία κτεν κα ναλυτικ ξήγηση τ ς ρχαίας σεξουαλικ τητας, ποία πορρίπτει τ συµπεράσµατα τ ν µελετητ ν πο πηρεάσθηκαν π τ ν Michel Foucault. Oπως σχολιάζει καθηγήτρια Mary Lefkowitz: «Πρ κειται γι τ ν πι κρι κα ναλυτικ µελέτη τ ς ρχαίας λληνικ ς ρωτικ ς µπειρίας πο χει ποτ γραφ στ ν γγλικ γλ σσα». T τελευτα α χρ νια συγγραφε ς χουν ναλ σει τ προ λήµατα τ ς νωτάτης κπαίδευσης. Eλάχιστοι µως χουν ξετάσει τ ν κρίση πο φίσταται σο ο συγγραφε ς το «Bonfire of the Humanities: Rescuing the Classics in an Improverished Age». M παραστατικ κα καυστικ πολλ ς φορ ς τρ πο ο Victor Davis Hanson, John Heath, κα Bruce S. Thornton στιάζουν στο ς διους το ς καδηµαϊκο ς, στ ς φιλοδοξίες τους, στ ν διάκοπη α τοπρο ολ κα τ ν περ- ξειδικευµένη κα πρ σιτη ργασία τους ς πηγ τ ς κρίσης στ ς κλασικ ς κα νθρωπιστικ ς πιστ µες. O συγγραφε ς καλο ν το ς καθηγητ ς ν νταποκριθο ν στ ς παγγελµατικές τους ποχρεώσεις ναγνωρίζοντας τ ν ξία τ ς προσιτ τητας το συγγραφικο ργου κα ν σε αστο ν τ ν κληρονοµι τ ς λευθερίας κα τ ς δηµοκρατίας, πο ο ρχα οι Eλληνες κληροδ τησαν στ ση. O Aµερικαν ς καθηγητ ς χει γράψει πίσης τ ι λία: «Searching for Joaquin: Myth and History in California», Encounter Books, Fall 2002, «Humanities Handbook», Prentice - Hall, 2000, «Plagues of the Mind: The New Epidemic of False Knowledge», Wilmington, DE: ISI Press, 1999. Nάνσυ Mπίσκα

O «O ITH TOY KO MOY» ø TAYTOTHTA TOY økpath Yπερχρονικ πάντηση τ ν κλασικ ν στ ν παγκοσµιοποίηση κα τ ν «πολυπολιτισµ» T ν τελευτα ο καιρ πολ ς ε ναι λ γος πο γίνεται σχετικ µ τ ν παγκοσµιοποίηση κα τ ς λεγ µενες «πολυπολιτισµικ ς» κοινωνίες πο ναγκα α θ προκ ψουν ς συνέπεια α τ ς. Kα ε ναι κάποιοι διανοο µενοι ο πο οι, ν π τ µία µφανίζονται ς πολέµιοι τ ς παγκοσµιοποίησης, π τ ν λλη ο διοι ε ναι ο θερµ τεροι ποστηρικτ ς τ ν «πολυπολιτισµικ ν» κοινωνι ν, στ ς πο ες λαο κα θνη ντελ ς διάφορα κα ξένα µεταξ τους θ συµ ιώνουν στ µέλλον ρµονικά. Ωστ σο ο περισσ τεροι π κείνους πο κφράζουν α τ ς τ ς π ψεις δ ν τ ς θεµελιώνουν µ στοιχειώδη στορικ γνώση γ ρω π τ θέµα, φ σον παγκοσµιοποίηση δ ν ε ναι να φαιν µενο πρωτοφαν ς στ ν στορία τ ς νθρωπ τητας. Eχει ξανασυµ στ παρελθ ν στ πλαίσιο τ ς ρωµαϊκ ς κοσµοκρατορίας. Bε αίως, ν τ µεγέθη ε ναι νάλογα τ ν ποχ ν, ο πληροφορίες πο ντλο µε µέσα π τ κείµενα τ ς ρχαίας λληνικ ς φιλοσοφίας ε ναι ρκο ντως προειδοποιητικ ς γι τ τί µ ς περιµένει. Oπως θ δο µε κα στ συνέχεια, ο κλασικο Eλληνες τοποθέτησαν τ πράγµατα στ λογικ κα πραγµατική τους άση χοντας π ψη τους πάνω π λα τ ς δυναµίες τ ς παίδευτης νθρώπινης φ σης, ο πο ες συνήθως προκαλο ν παρανοήσεις, φο ίες, φανατισµο ς κα παρεξηγήσεις, πο µοιρα α µ τ σειρά τους δηγο ν σ φυλετικ ς συγκρο σεις. Tί συµ ολίζει λληνικ ντίσταση στ ν Περσικ ξουσιασµ Eχουµε συνηθίσει ν λέµε τι ντίσταση τ ν Aθηναίων κα τ ν Πλατέων στ µάχη το Mαραθ να σ συνδυασµ κα µ τ µετέπειτα νικηφ ρα ντίσταση τ ν λληνικ ν π λεων στο ς Mηδικο ς Πολέµους σωσε τ ν πολιτισµ π τ ν νατολίτικη αρ αρ τητα πο πρέσ ευε Περσία. O Πλάτων στο ς

15266 H Eλληνικ Σκέψη χει παγκ σµια σχ. O Eλληνας Σωκράτης δήλωνε: «E µαι πολίτης το K σµου» (Πλάτων, ε ς Πλουτάρχου, «Περ Φυγ ς» 600 F). Aντίγραφο ρωµαϊκ λληνικο ρειχάλκινου πρωτοτ που, πο ε χε φιλοτεχνηθ λίγο µετ τ θάνατ του τ 399 π.x. (Mουσε ο Bατικανο, Pώµη.) «N µους» του µ ς δίνει κα µία λλη διάσταση κείνου το γ να, ποία, πως τ ν περιγράφει διος, ταν µία µάχη κα κατ το «πολυπολιτισµο» τ ς τ τε ποχ ς. «Πραγµατικά, ταν λέµε τι ο Eλληνες πέκρουσαν τ ν χθρ, δ ν µιλ µε σωστά. Aν δ ν π ρχε κοιν π φαση Aθηναίων κα Σπαρτιατ ν ν ντισταθο ν στ ν κίνδυνο τ ς δουλείας, θ ε χαµε τώρα λοκληρωτικ πιµειξία νάµεσα σ λες τ ς λληνικ ς φυλ ς λλ κι νάµεσα σ Eλληνες κα αρ άρους κα τ ντίστροφο. A τ κρι ς ε χε γίνει νάµεσα στο ς λαο ς, πο ε ναι σήµερα π δουλοι στο ς Πέρσες ο διάφορες φυλ ς διασπάστηκαν κα µετ νακατε τηκαν µ τ ς λλες, σχηµατίζοντας νέες κοιν τητες» (Πλάτων,

15267 «N µοι», 693α). O Eλληνες λοιπ ν ντιστάθηκαν στ δουλεία, ποία µεταξ λλων δειν ν θ φερνε κα τ ν πλήρη πώλεια τ ς θνικ ς τους συνείδησης. M νος δρ µος, πως δειξαν µ τ παράδειγµά τους ο Eλληνες, ε ναι ντίσταση σ µι τέτοια πολιτισµικ καταστροφή. O ρχα οι φιλ σοφοι µιλο ν γι τ σ νθεση τ ς κοινωνίας O Πλάτων κα πηρεασµένος π τ ς πλατωνικ ς θέσεις Πλο ταρχος δείχνουν τ ν ντίθεσή τους πρ ς τ µοντέλο των πολυπολιτισµικ ν π λεων. T θεωρο ν καταδικασµένο ξ ρχ ς κα διέξοδο γι ποιον πιχειρήσ η ν τ φαρµ σ η. O µαρτυρίες τ ν δ ο φιλοσ φων ε ναι σηµαντικώτατες, δι τι, ν πέχουν µεταξ τους περίπου πέντε α νες, λέπουµε ν ποστηρίζουν κατ ναλογίαν τ δια τ πο α χουν πήχηση κα στ ν ποχή µας, πρ γµα πο σηµαίνει τι νθρώπινη φ ση κα ο κοινωνίες χουν παραµείνει µετά λητες στ ς ασικές τους δοµ ς νεξάρτητα π τ ς ποχές. O Πλάτων, ναφερ µενος στ ς προϋποθέσεις κα τ ς διαδικασίες πο προηγο νται τ ς δρυσης µι ς π λης, γράφει χαρακτηριστικ γι τ ρνητικ νδεχ µενο ο π ψηφιοι πολ τες ν προέρχωνται π διαφορετικο πολιτιστικο πιπέδου π λεις, κ µα κα ν ε ναι λοι Eλληνες. Aς µ ν λησµονο µε τι κατ τ ν ποχ το Πλάτωνα, λλ κα σήµερα κ µα, ο κατ τ πους Eλληνες πέρα π τ ν κοιν θνικ συνείδηση κα τ ς πανελλήνιες συνήθειες πο το ς συνδέουν χουν κα τ διαίτερα τοπικά τους θιµα κα ντιλήψεις, πο πολλ ς φορ ς δ ν συµ αδίζουν µ τ θιµα κα τ ς συνήθειες λλων περιοχ ν τ ς Eλλάδας. «T τε δ ν θ ε ναι ε κολο γι τ ς Kρητικ ς π λεις ν δρ σουν τ ν ποικία τους. Γιατ ο ποικοι δ ν χουν τ ν ν τητα ν ς σµήνους µελισσ ν δ ν ε ναι λα ς π µία συγκεκριµένη περιοχ µ µοι α ες καλ ς διαθέσεις νάµεσα σ α το ς πο µένουν πίσω κα σ κείνους πο φε γουν ναγκασµένοι π τ στεν τητα το χώρου π λλες παρ µοιες δυσκολίες. Mερικ ς φορ ς να µέρος τ ς π λης, διωγµένο π µφ λιους σπαραγµο ς, ναγκάζεται ν φ γ η κα ν πά η σ λλο τ πο. Σ κάποια περίπτωση µετανάστευσε λ κληρη π λη, ταν νικήθηκε π σχυρ τερους ντιπάλους. M α τ ς τ ς συνθ κες λλοτε ε ναι σχετικ ε κολο κα λλοτε µ λλον δ σκολο ν δρυθ µία π λη κα ν θεσπιστο ν ο ν µοι της. Oταν νας λα ς µιλά η τ ν δια γλ σσα κα πακο η στο ς διους ν µους, δηµιουργε ται να συναίσθηµα δελφοσ νης, φο λοι κάνουν τ ς διες θρησκευτικ ς κα λλες τελετές.(...) Aπ τ λλο µέρος τ τοµα πο χουν συγκεντρωθ π διάφορες περιοχ ς σως ν φανο ν περισσ τερο πρ θυµα ν πακο σουν σ να νοµικ κώδικα, λλ θ χρειαστ πολ ς καιρ ς, γι ν ποκτήσουν σ µπνοια, πως τ λογα πο ε ναι ζεµένα µαζί» («N µοι» 708 b- d). Σηµειώνουµε τι Πλάτων ναγνωρίζει τ ς παραπάνω δυσκολίες γι τ σωστ λειτουργία µι ς π λης - κράτους χοντας στ νο του σ νθεση πληθυσµο π διαφορετικ µέρη τ ς Eλλάδας, δηλαδ µ διαφορετικ θιµα, τοπικ ς παραδ σεις, θικ ς ντιλήψεις τ ς καθηµεριν τητας κ.λπ.

15268 Kα φυσικ ε χε δίκιο. Oποιος µελετήσ η τ ς κοινωνικ ς δοµ ς τ ς σηµεριν ς Aθήνας, ποία µετατράπηκε σ να χωνευτήρι τ ν Eλλήνων, µπορε µ νεση ν διαπιστώσ η τι στ µεγαλο πολη το Eλληνισµο χουν πλέον πλήρως χαθ χι µ νο τ τοπικ παραδοσιακ θη κα τ θιµα τ ς διας τ ς π λης τ ν Aθην ν λλ κα τ ν πολοίπων Eλλήνων πο ρθαν ν κατοικήσουν σ α τήν. Eπίσης συγκέντρωση πληθυσµο µ διαφορετικ ς νοοτροπίες ντ ς το λεκανοπεδίου λλοίωσε κα το ς διους το ς πολ τες. Bε αίως τ γεγον ς τι µέχρι πρ ν µία δεκαετία πληθυσµ ς τ ς Aθήνας ταν το λάχιστον µιγ ς λληνικ ς ε χε περιορίσει τ ν πολιτισµικ λλαγή, φ σον τ πανελλήνια θι- µα ε χαν παραµείνει λώ ητα, λλ π ρχε κα κοιν θνικ συνείδηση µεταξ τ ν πολιτ ν ς νας σχυρ τατος συνδετικ ς κρίκος. Tί συµ αίνει µως, ταν σ µία π λη ρχίζουν κα ρχωνται π σοις ροις λλοεθνε ς; O Πλο ταρχος, πο ζησε κατ τ ρωµαϊκ χρ νια κα ε χε γνωρίσει τ ς π λεις το ρωµαϊκο «µπέριουµ», ντ ς τ ν ποίων ζο σαν νθρωποι π λα τ µέρη κα τ θνη τ ς α τοκρατορίας, φαρµ ζοντας τ ς θέσεις το Πλάτωνα στ σ γχρονή του πραγµατικ τητα καταλήγει στ παρακάτω π ρισµα: «O πολλ ς κα ποικίλες ποι τητες, πο περικλείουν ντιθέσεις κα ε ναι δ σκολο ν τ ς δαµάσ ης, καταστρέφονται, προτο ρεθο ν µαζί, φ σον, πως σ π λη µ νθρώπους µιγάδες πο χουν συγκεντρωθ π παντο, δ ν ε ναι ε κολο ν φτάσουν σ κατάσταση ν τητας κα µοιοπάθειας, λλ κάθε µία τρα άει πρ ς α τ πο τ ς ε ναι ο κε ο κα ε ναι δ σκολο ν συνδυαστ µ τ λλ φυλο» («Συµποσιακά»,, Πρ ληµα α, 661 C). Π σο δίκιο ε χε πράγµατι Πλο ταρχος. Oσα περιγράφει τ ζο µε πλέον κα στ ς µεγάλες π λεις τ ς πατρίδας µας, ν πολ πρ ν π δ τ δια συνέ ησαν στ ς πρωτε ουσες τ ν δυτικ ν χωρ ν. Eκε µπορε ν δ κανε ς τι ο διάφορες θν τητες µ νο τυπικ συνυπάρχουν, φ σον τ «γκέττο» (ο γειτονιές), στ πο α συσπειρώνονται ο µοεθνε ς, ε ναι µ νιµος τρ πος πο πιλέγουν ο χοντες κοιν καταγωγή, γι ν συµ ιώσουν ντ ς τ ς διας π λης µ λλ φυλους. O λεγ µενες «Tσάινα τάουν» (κινεζικ ς π λεις - συνοικίες), τ ραϊκ γκέττο λλ κα ο λληνικ ς συνοικίες σ E ρώπη κα H.Π.A. ε ναι καλ τερη π δειξη. Συχν τ γκέττο συγκρο ονται µεταξ τους πως στ ς H.Π.A., που ο Πορτορικανο νοίγουν συχν π λεµο µ το ς Nέγρους το ς Mεξικανο ς το ς Kου ανο ς, µ τ ν ν µο ν µ ν µπορ ν πι ληθ στ ς περιοχ ς πο λέγχουν κα τ ν κρατικ ξουσία ν χ η δώσει τ θέση της στ ς νοπλες συµµορίες µ το ς µπ ρους ναρκωτικ ν ς πλαρχηγο ς τους. Mάλιστα ο γριες φυλετικ ς συγκρο σεις µεταξ τ ν θνοτήτων τ ν H.Π.A., που λ κληρες συνοικίες µετατρέπονται σ πεδία µάχης, ποδεικν ουν τι ε ναι δ νατον ν πάρξ η ρµονικ συµ ίωση µεταξ νθρώπων πο νιώθουν, λλ κα ε ναι, ξένοι µεταξ τους. T ν δια ρα στ Bρεταννία ο Πακιστανο, που ε ναι πληθυσµιακ πλειοψηφία κα ο Aγγλοι µειον τητα, πως συµ αίνει στ ν π λη το Mπρά-

15269 ντφορντ, πιδίδονται σ καθηµερινο ς ιασµο ς νεαρ ν λευκ ν κοριτσι ν κα γυναικ ν, πειδ «κουλτο ρα» τους το ς παγορε ει ν χουν λοκληρωµένη σχέση µ µ φυλη πρ ν τ γάµο, πρ γµα πο δ ν σχ ει φυσικ γι τ ς λευκές, τ ς πο ες ντιµετωπίζουν ς ξένες κα ς τέτοιες τ ς θέτουν κτ ς τ ν θικ ν καν νων πο το ς δεσµε ουν µ τ ς µοιές τους. Eπίσης στ ν µερικανικ ν το συχν ο λευκο «διασκεδάζουν» καίγοντας νέγρους, δι τι δ ν το ς θεωρο ν νθρώπους. A τ ε ναι πραγµατικ τητα. O ρχα οι Eλληνες τ ν ε χαν πισηµάνει, λλ κανε ς δ ν το ς κουσε. O ρχα οι φιλ σοφοι γνώριζαν τι ξαιτίας τ ς λλειψης ο σιαστικ ς παιδείας, πο σ λες τ ς ποχ ς καταδυναστε ει περισσ τερο λιγώτερο τ ς λαϊκ ς µ ζες, ε ναι πολ δ σκολο ν συµ ιώσουν ρµονικ µάδες νθρώπων πο δ ν α σθάνονται µ φυλοι µοεθνε ς. Eπίσης πολ συχν τ ν τελευτα ο καιρ κο µε ς πιχείρηµα τι ξαιτίας τ ς πογεννητικ τητας πο πάρχει στο ς Eλληνες ταν λ ση νάγκης τ ν λθουν λλοδαπο στ ν Eλλάδα. O Πλάτων χει ποψη γι τ θέµα α τ ντελ ς διαφορετικ π τ πιχείρηµα - δικαιολογία πο µ λις ναφέραµε: ξηγε τι ε σαγωγ ξένων στ ν π λη, γι ν ντιµετωπιστ λλειψη πληθυσµο, ν δ ν συνοδε εται π τ ν κατάλληλη κπαίδευση στ σ στηµα ξι ν τ ς π λης, θ πο µοιραία: «Aν µως πληθυσµ ς λαττωθ π πιδηµίες π π λεµο κα πέσ η κάτω π τ ν πιθυµητ ριθµ, δ ν πρέπει ν φέρνουµε στ ν π λη ξένους πολ τες πο δ ν χουν κπαιδευθ µ τ σωστ τρ πο» («N µοι» 741α). T ν προειδοποίηση το Πλάτωνα κανε ς δ ν τ ν π ρε στ σο αρά, ταν πρ τ ν νοιξαν τ σ νορα µ τ ν Aλ ανία. Eτσι, τ ν δια ρα πο ο Eλληνες λειτουργο σαν σ µφωνα µ τ ς πανάρχαιες ρχ ς τ ς φιλοξενίας κα νοιγαν τ σπίτια τους στ κριτικ χωριά, γι ν ποδεχθο ν το ς Aλ ανο ς λαθροµετανάστες, ο νεοφερµένοι, φορε ς λλης ντίληψης, πο θέλει ποιο σπίτι ξεκλείδωτο ποψήφιο γι «πλιάτσικο», πραξαν νάλογα µ τ ν τρ πο πο ε χαν µάθει ν σκέφτωνται κα ν λειτουργο ν στ χώρα τους: Kατάκλεψαν κείνους πο το ς ποδέχτηκαν µ νοικτ ς τ ς γκαλιές! Στ τελευτα ο δ ν τίθεται ζήτηµα καλ ν Eλλήνων κα κακ ν Aλ αν ν. Πρ κειται γι τ σ γκρουση δ ο κοινωνι ν πο ε χαν διαφορετικ ς ξίες κα ποκωδικοποιο σαν ντελ ς λλι ς τ γεγον τα. H πρ ταση Σωκράτη: «Πολίτης το K σµου» Ωστ σο ο Eλληνες, ντας λα ς ναυτικ ς κα νήσυχος, π νωρ ς ρέθηκαν ν περιπλαν νται σ χ ρες ξένες, µακρι π τ ς πατρίδες τους. Aποτέλεσµα τ ν περιπλανήσεών τους ταν κα δρυση ποικι ν σ λο τ ν κ σµο. Eκε, στ ς ποικίες, µαθαν ν συνυπάρχουν µ το ς ντ πιους λαο ς. Eντ ς τ ν π λεών τους ο Eλληνες σπάνια πέτρεπαν τ συµ ίωση µ το ς λλοδαπο ς, κτ ς ν γιν ταν ποδεκτ π το ς ξένους λληνικ παιδεία, π τε τ τε δ ν ε χαν κανένα πρ ληµα, ν κα πάλι σπάνια το ς παραχωρο σαν πολιτικ δικαιώµατα. H παραχώρηση πολιτικ ν δικαιωµάτων σ ξένο θεωρε το στ ς π λεις - κράτη τ ν Eλλήνων ς πέρτατη τιµή, κα ταν κάτι πο συνέ αινε σπάνια.

15270 Φωτογραφία π τ ς α µατηρ ς συγκρο σεις µεταξ στυνοµίας κα µαζ ν διαµαρτυροµένων κατ τ ς ξουσιαστικ ς παγκοσµιοποίησης (Γκ τενµπεργκ, Σουηδία). Προειδοποίηση - νδειξη, τι Παγκοσµι τητα χωρ ς τ ν λληνοποίηση το Παγκοσµίου Πολιτισµο ε ναι µία χίµαιρα.

15271 Hταν δ τ σο σχολαστικο µ τ πολιτικ δικαιώµατα, στε γι παράδειγµα Aθηνα ος πολίτης µπορο σε ν ε ναι µ νο ποιος ε χε κα το ς δ ο γονε ς του Aθηναίους. Tηρο σαν µ ε σέ εια α τ τ νοµοθεσία, χι γιατ ταν ρατσιστές, λλ γιατ θεωρο σαν τι µία π λη χει δικ της πολιτικ πολιτισµ κα, γι ν κυ ερνηθ σωστά, πρέπει ο πολ τες της ν χουν κοιν νοοτροπία, δοκιµασµένη µέσα π πολλ ς γενι ς. Eξάλλου ν ο Eλληνες ταν ξεν φο οι, δ ν θ ε χαν ναγορε σει τ φιλοξενία σ πέρτατο γαθ πο τελο σε π τ ν α γίδα το ι ς (Ξένιος Zε ς). Kατ τ λληνιστικ χρ νια µως κα τ ρωµαϊκ πο κολο θησαν λληνικ ς πολιτικ ς τρ πος ργάνωσης (π λη - κράτος) παραχώρησε τ θέση του στ ς µεγάλες πολυεθνικ ς α τοκρατορίες. O Eλληνες πολ πιθαν ν φοµοιώνονταν µέσα στ ν κοσµοπληµµ ρα τ ν αρ άρων, ν δ ν χυρώνονταν µ τ ν λληνικ παιδεία, τ φιλοσοφία τους κα τ ν πολιτισµ τους. Kατάφεραν τσι χι µ νο ν πι ιώσουν, λλ κα σ ντοµα ν πι άλουν τ ν λληνικ τρ πο ζω ς κα σκέψης ς χαρακτηριστικ γνώρισµα το µορφωµένου κα πνευµατικ νώτερου νθρώπου. Eτσι π πολ τες ξελίχτηκαν σ κοσµοπολ τες. O Πλο ταρχος χει γράψει σχετικά: «O νθρωπος, πως λέει Πλάτων, δ ν ε ναι φυτ τ ς γ ς ο τε κίνητο λλ ο ράνιο, που σ ν λλη ίζα κεφαλ κρατάει τ σ µα ρθιο, στραµµένο πρ ς τ ν ο ραν. Eποµένως ε στοχα ε πε Hρακλ ς: Aργε ος Θη α ος, φο δ ν καυχιέµαι τι νήκω σ µία π λη λα τ χυρ τ ν Eλλήνων ε ναι γι µένα πατρίδα.» O Σωκράτης τ ε πε κ µα πι ε στοχα, λέγοντας π ς δ ν ε ναι Aθηνα ος ο τε Eλληνας πολίτης, λλ πολίτης το κ σµου» («Περ Φυγ ς», 600 F). Στ ν ποχή µας τ ς διες λληνικ ς ρχ ς το πολιτισµο κα τ ς παγκ σµιας συνεργασίας π τ ν ρο «παγκ σµιες ρχ ς» ξέφρασε κα µ στης ποιητής µας Aγγελος Σικελιαν ς, πο ος διαδήλωνε τ ν πεποίθησή του, τι «πάρχουν κα σήµερα σ λα τ θνη νθρωποι, πο χουν µία καθαρ ε κ να το τί σηµαίνουν α τ ς ο ρχές: α το πο λέπουν καθαρ πέρα π δογµατισµο ς τ ν σώτερη λήθεια κα ν τητα...». (E α Πάλµερ Σικελιανο, «Iερ ς Πανικ ς», σελίδες 78-79, κδ σεις Eξάντας). Σ α τ πο διαφέρει Eλληνισµ ς ς κοσµοθεωρία π τ ς π λοιπες φιλοσοφίες κα δεολογίες ε ναι τι φεν ς µ ν µέσα π τ ρχα α κείµενα µ ς προειδοποιε γι τ περχ µενα δεινά πο θ φείλωνται πως πάντα ξάλλου στ ν νθρώπινη γνοια, παιδευσία λαζονεία, φετέρου µ ς ντιπροτείνει κα το ς τρ πους, γι ν προλά ουµε τ χειρ τερα. H λληνικ τητα, πο συνέλα ε τ τε κα νέλυσε τ πρ ληµα, µ λλα λ για λευθερία στ σκέπτεσθαι, χωρ ς ξουσιαστικ ς σκοπιµ τητες, ε ναι άση πο µπορε ν δώσ η κα πάλι µία ιώσιµη πρ ταση στ α νιγµα «πολυπολιτισµ ς» - «παγκοσµιοποίηση». Στέφανος Mυτιληνα ος

O «πολυπολιτισµ ς» κα ο Aλ ανο Eµε ς ο Eλληνες ε µαστε πολιτισµένοι κα θεωρο µε κα το ς γείτονές µας τ διο πολιτισµένους µ µ ς. Συχν το το µ ς στοίχισε κρι ά, πως λ.χ. µ το ς Tο ρκους, ο πο οι µ ς χουν κάνει ρκετ ς γενοκτονίες κα κ µη το ς µπιστευ µαστε, δι τι γνοο µε τ συλλογικ τους χαρακτ ρα. O Aλ ανοί, γι το ς ποίους θ µιλήσουµε δ, ε ναι νας λα ς πο χει µείνει στ περιθώριο τ ς στορίας κα δ ν µπ κε ς τώρα στ δρ µο τ ς ξελίξεως κα το πολιτισµο. T θη κα θιµά τους ε ναι πρωτ γονα κα φεουδαρχικά. Eν ζητο ν π τ ν κυ έρνησή τους γεία, παιδεία, σφάλεια, δ ν δέχονται ν χάσουν να µέρος τ ς συδοσίας τους πρ ς χάριν τ ν θεσµ ν. Aποτέλεσµα, λλειψη δηµοκρατικο πνε µατος κα πικράτηση τ ς φατρίας κα τ ς δ ναµης το σχυροτέρου. Iδιαίτερα θέση τ ς γυναίκας ε ναι ξιοθρήνητη. A τ ε ναι ο σιαστικ σκλά α το νδρα. H γυνα κα δ ν πιτρέπεται ν ζητήσ η διαζ γιο, ο τε ν ρ λλο σ ντροφο, δι τι α τ γκυµονε θανάσιµους κινδ νους γι τ ν δια, το ς γονε ς της τ ν νέο της σ ντροφο. T σπίτι το συζ γου το πεθερο γγυ ται τ ν γν τητα κα σφάλεια τ ς γυναίκας. H α µοµιξία ε ναι λίαν διαδεδοµένη στ ν λ ανικ κοινωνία. Oταν σ ζυγος ξενητε εται, γυνα κα του, πο ζ στ σπίτι το πεθερο της, συχν κτελε τ ς ρωτικ ς πιθυµίες του π κρα µυστικ τητα κα π ποιν θανάτου γι τ µέλη τ ς ο κογένειας, ν ποκαλ ψουν τ µυστικ. O νδρες δ δίδουν µπιστοσ νη στ ς σχέσεις τ ς γυναίκας τους µ λλες γυνα κες, δι τι φο ο νται τι θ τ ς «προαγάγουν». O γυνα κες ε ναι κλεισµένες στ ν κρε ατοκάµαρα, πίσω π το ς ψηλο ς τοίχους το λ ανικο σπιτιο κα προορίζονται ν γεννο ολο ν παιδιά. Συχν γίνονται α τία γι ρωτικ γκλήµατα κα α µατηρ ς εντέττες. Στο ς Aλ ανο ς σχ ει τ δίκαιο τ ς νδροκρατίας. Kα πειδ γυνα κα θεωρε ται «πρ γµα», συχν γίνεται µπορε σιµο ε δος. Σ µφωνα µ τ ν σλαµικ ν µο ο νδρες πιτρέπεται ν χουν περισσ τερες τ ς µι ς συζ γους, γι α τ κάνουν κα πολλ παιδιά. T κορίτσια τ παντρε ουν πολ µικρ κα συχνά µ πολ µεγαλ τερο ς τους, κ µη κα κατ 50 χρ νια. έρνονται π το ς νδρες κα ε ναι ποχρεωµένες ν σιωπο ν. T πρ το παιδ µένει στ πατρικ κτήµατα κα τ λλα ξενητε ονται. ν ε ναι σπάνιο, δελφ ς ν κανοποι σεξουαλικ κα τ ς δελφές του, ο πο ες θιµικ παγορε εται ν γο ν µ λλον νδρα. M άση α τ τ θη κα θιµα µπορο µε ν κτιµήσουµε τι σ µερικ ς δεκαετίες ο Aλ ανο, ν δ ν κπολιτισθο ν π τ ν Eλληνικ Παιδεία κα τ ν Eλληνικ Kοινωνία, µ τ ν περ ολικ γεννητικ τητα θ χουν µετα άλει τ ν Eλλάδα σ «Aλ ανιστ ν». K. X. Kωνσταντινίδης Yποστράτηγος..

OI ENNHTOPE TOY A KO MIOY O ITI MOY v. Aνακρέων O Aνακρέων το Σκυθίνου κατ τ ν Σου δα γεννήθηκε στ ν Tέω τ ς Mικρασίας µι ς κ τ ν δώδεκα π λεων το Kοινο τ ν Iων ν περ τ µέσα το 6ου π.x. α νος. Nέος κ µη ναγκάσθηκε ν κπατρισθ µαζ µ λους το ς συµπολ τες του, ο πο οι «ο φέροντες τ ν τ ν Περσ ν ριν» (Στρά ων) γκατέλειψαν τ ν κατακτηθε σα π λη τους κα δρυσαν τ ν «καλ ν Tηίων ποικίην» ( Hρ δοτος) A δηρα στ ν Θρ άκη. Eκε θεν ποιητ ς µετέ η στ Σάµο, προσκεκληµένος π τ ν Πολυκράτη, πο δ ν ταν τ ραννος τ ς Σάµου µ νο λλ κα τ ς «λληνικ ς πάσης θαλάσσης, φ ς γα α ρίζεται» σ µφωνα µ τ ν Iµέριο. Mετ τ ν θάνατο το Πολυκράτους φιλοξενήθηκε στ ν α λ το Iππάρχου στ ν Aθήνα, που γνωρίσθηκε µ τ Σιµωνίδη τ ν Kε ο, τ ν κορυφα ο χορικ ποιητή. O Tήιος ποτελε τέκνο το ωνικο διαφωτισµο, πο θέλει τ ν κ σµο α τοδηµιουργο µενο κι α τοσυντηρο µενο, τ ν δ νθρωπο «µικρ ν κ σµον», παλλαγµένο κάθε πιρρο ς θε ν δαιµ νων. E ναι ρεαλιστ ς κα σο αρ ς, συγκρατηµένος στ ς κδηλώσεις του λλ παρατηρητικ ς κα σκεπτικιστής. Mελαγχολε σκεπτ µενος τ φήµερον τ ς ζω ς κα τ ν µαται τητα τ ν νθρωπίνων θλί εται δ γι τ νιάτα πο φε γουν κα τροµάζει στ σκέψη το θανάτου: «Aναστενάζω συχνά, γιατ τροµάζω τ ν Tάρταρο. E ναι φρικτ ς το Aδη υθ ς, σκάλα του φο ερ κι ποιος κατέ ει δ ν µπορε ξαν ν νε» ( π σπ. 44). H ξουσία δ ν τ ν συγκινε : «Mήτε τ κέρας τ ς Aµαλθείας θέλω δικ µου µήτε ν ασιλε σω στ ν ε δαίµονα Tαρτησσ χρ νια κατ ν πενήντα» ( π σπ. 8). Oντας λιτοδίαιτος κι χοντας ξασφαλισµένα τ πρ ς τ ζ ν στ ς α λ ς τ ν τυράννων, περιφρονε τ χρήµατα, πο τίποτα ο σιαστικ δ ν προσφέρουν: «Aν τ πλο τη κα χρυσ ς κρατο σαν στ ζω το ς θνητο ς, θ τ κρατο σα σφιχτά, γι ν ξαγοράσω τ Xάροντα, ταν κάποτε µο ρθ η» ( π σπ. 36)... Eπέστρεψε λοιπ ν τ πέντε τάλαντα, πο το πρ σφερε Πολυκράτης, λέγοντας π ς δ ν ξίζουν τ σο, σο ξίζουν ο ννοιες κι ο φροντίδες µας γι α τά!.. Aν Aρίων θεωρ ται πατέρας τ ς πολιτικ ς λυρικ ς ποίησης, Aνακρέων ε ναι διαµφισ ήτητος πατέρας τ ς ψυχολογικ ς ποίησης. Mαθητ ς τ ν Λεσ ίων ποιητ ν, διαφέρει παντάπασι, σον φορ στ πάθος κα τ ν α θορ- µητισµ. T δίστιχ του «πήδησα π τ ν Λευκάδος ράχο κα στ φρισµένα κ - µατα ουτ, µεθυσµένος π ρωτα» ( π σπ. 21) φορ µ λλον στ Σαπφ κα χι στ ν διο, πο γράφει κατ πιν πολλ ς σκέψης κα ο δέποτε «µετ νθουσιασµο κα ερο πνε µατος». O ποιητ ς δ ν διακρίνεται γι τ πάθος κα τ ς σχυρές του συγκινήσεις, λλ γι τ ν καν τητά του ν διεισδ η στ ς ψυχ ς τ ν νθρώπων κα ν περιγράφ η πακρι ς τ πάθη κα τ α σθήµατά τους. Tίποτα σχεδ ν π σα γράφει δ ν φορ στ ν αυτ του, κα «νακρέοντεια µέθη» ο δ λως σχετίζεται µ τ ν πραγµατικ µέθη κατ το ς ρχαίους κριτικο ς, λλ σηµαίνει «τ ναµµα το νο π τ ν ποιητικ φλ γα» ( Aθήναιος). H ποίηση το Aνακρέοντος στρέφεται γ ρω π τ ζω κα τ θάνατο, τ ν

15274 ρωτα κα τ κρασί, το ς τρ πους κα τ ς συµπεριφορ ς τ ν νθρώπων. O ποιητ ς δ ν διαθέτει τ άθος τ ν Iώνων συναδέλφων του δ ν λέπει τ άθος τ ς νθρώπινης ψυχ ς, λλ περιγράφει τ ξωτερικ φανερώµατά της. O ρωτας γι παράδειγµα δ ν ποτελε θε δαίµονα ο τε αθ α σθηµα κι νεξέλεγκτο πάθος, λλ να παίγνιο τ ς καρδι ς, πο τ ζωγραφίζει µ µορφιά, χάρη, ξυπνάδα κα χαριτωµένα παίγνια τ ς φαντασίας κα τ ν α σθηµάτων του. M παράµιλλη χάρη τραγουδ τ ν µορφι το ρωτος, το ς τρ πους πο κδηλώνεται, τ φερσίµατα τ ν ρωτευµένων... τραγουδ τ ν ρωτα χαρο µενα, κι ταν κ µη τ ν πορρίπτουν ο λεπτ ς π ρνες το παλατιο, φο «τ παιχνίδια το ρωτα ε ν τρέλλες κα µαλώµατα» ( π σπ. 34). O Aνακρέων γράφει πλ, πως ταιριάζει στ ν µελικ ποίηση, πο σκοπ χει τ ν ξωτερίκευση τ ν συγκινήσεων τ ς νθρώπινης ψυχ ς, τ ν παθ ν τ ς καρδι ς, τ ν α σθηµάτων. H γλ σσα του ρίσκεται πλησιέστερα σ κείνη τ ς πεζογραφίας, τ φος του µως γέµει µορφι ς κα χάρης κα τ πίθετά του ποκαλ πτουν λη τ ν λυγεράδα τ ς ωνικ ς διαλέκτου. Eχει π λυτη α σθηση τ ς ξίας κα τ ς γοητείας τ ν λέξεων, τ ς πο ες πιλέγει µ πολλ προσοχή, στε ν λειτουργο ν µ τ µεγαλ τερο µουσικ κα ποιητικ άρος. O ποιητ ς διαθέτει µι δηκτικ ε ρωνεία κα µι µεγάλη α σθηση τ ς πραγµατικ τητος, πο, σο κι ν ε ναι σκιερή, τ ν ντιµετωπίζει µ στωικ τητα. Aποφε γει το ς τραγικο ς τ νους κα τ ς χηρ ς διατυπώσεις τ ν α σθηµάτων κα τ ν σκέψεών του. Mισε τ µετρα κα τ µετροεπ κα ζωγραφίζει τ ζω µ α τοκυριαρχία κα ρεαλισµ. «H γοητεία τ ν στίχων του» κατ τ ν Λέσκυ «ρίσκεται στ ν παλ γκατάλειψη, πο λα τ κάµνει ν κινο νται µέσα σ µίχλη... τ ρωτικ τ διατυπώνει µ λαφρ συγκαλυµµένες ε κ νες». A τ πο διακρίνει τ ν ποιητ ε ναι πλο τος τ ν υθµ ν κα τ ν µέτρων. Πέραν κείνων πο διδάχθηκε π το ς Λεσ ίους ποιητές, Aνακρέων δηµιο ργησε κάποιον δικ του, ντελ ς πρωτ τυπο κα ξίσου σηµαντικ : τ ν σ ντοµο κα ζωηρ στίχο µ τ ν γοργ υθµ κα τ πεταχτ µέτρο, πο ε ναι γνωστ ς ς «νακρε ντειος στίχος». Eπεν ησε µως κα νέο ε δος στροφ ς, πο πίσης φέρει τ νοµά του κα τεχνική της ε ν π λυτα ταιριαστ µ τ ν ο σία τ ς ποίησής του. Xρησιµοποίησε διάφορα µέτρα: T καταληκτικ κα τ κατάληκτο τετράµετρο, τ γλυκώνειο, τ φερεκράτειο κα περισσ τερο λων τ κατάληκτο π λάσσονος ωνικ δίµετρο, πο πίσης φέρει τ νοµά του. O Aνακρέων ντας ν ζω γνώρισε µεγάλη δ ξα, πο µετ τ θάνατ του κορυφώθηκε. O Aλεξανδρινο συγκέντρωσαν τ ποιήµατά του σ πέντε τ - µους, κ τ ν ποίων δ ν χουν διασωθ παρ µ νο ξήντα πέντε. A τ µως πο συνέ η στ ν ποιητ ε ναι πρωτοφανές: φήµη του δραιώθηκε χάρη σ κάποιο νθολ γιο ποιηµάτων, πο συνέθεσαν λ γιοι Aλεξανδρινο κατ ποµίµησή του κα φέρουν τ ν τίτλο «Aνακρε ντεια». H Παλατιν Aνθολογία φιλοξενε τ ταφικ του πίγραµµα, πο χει τσι: «O τος Aνακρέοντα, τ ν φθειτον ε νεκα Mουσέων µνοπ λον, πάτρης τ µ ος δεκτο Tέω.» Σαράντος Π ν

O τρ πος ο κησης κφράζει τ ν πολιτικ κα τ ν πολιτισµ «... ς πολιτείαν καί... κατ ε χ ν συνεστάναι π λεως» ( Aριστοτέλης) O Aριστοτέλης στ «Πολιτικά» του ναφέροντας τ ν περίφηµο πολεοδ µο Iππ δαµο µ ς παρουσιάζει µία λλη πτυχ τ ν νδιαφερ ντων του 1, δηλ. το φιλοσ φου - πολιτικο. Πράγµατι πρ τεινε παράλληλα πρ ς τ ν Πλάτωνα κα τ ν Aριστοτέλη «πρ τος τ ν µ πολιτευοµένων» µία δανικ πολιτεία, κα µάλιστα µ δουλοκτητική. O Iππ δαµος δ ν µπ κε σ ξένα «χωράφια», φο π λις ε ναι να ργαλε ο (= ργανον) κφρασης τ ς κοινωνίας. Aπ τ τε µεγάλοι ρχιτέκτονες - πολεοδ µοι πρ τειναν µι χι πλ ς νέα λλ «δανικ» κοινωνία - τρ πο ζω ς κα τ ν ξέφρασαν µ σχέδια - µορφώµατα λλ κα µ νέες π λεις. Ως παράδειγµα φέρω τ ν Γάλλο Le Corbusier µ τ ν πρ τασή του γι µι παγκ σµια κοινωνία, πο θ συνυπάρχ η ρµονικ µ τ φ ση 2, ς κα τ ν µέτερο K. οξιάδη µ τ δίχτυ τ ς O κουµενο πολής του. Tί πρ τειναν ο Eλληνες ς «δανικ Πολιτεία» κα π ς τ ν λοποίησαν µ ντίστοιχες π λεις; O API TOTE H KAI OI A OI. H πολιτικ θεωρία ταν ασικ στοιχε ο τ ς φιλοσοφίας τ ν Eλλήνων. T τρίπτυχο τ ς ρευνάς τους ταν «πολιτεία, θος, φ σις». Aπ νωρ ς λοιπ ν σχολήθηκαν µ προτάσεις πολιτικ ς πως λ.χ. ο Eπτ Σοφοί ξ α τ ν Θαλ ς ε χε τ ν δέα τ ς νώσεως τ ν π λεων τ ς Iωνίας. O Πυθαγ ρας φήρ- µοσε τ ς θεωρίες του στ ς π λεις τ ς Mεγάλης Eλλάδος. O Hράκλειτος πίσης µ τ ν τρ πο ζω ς του κα µ τ χαµένο τµ µα το «Περ Φ σεως» ργου του («λ γος πολιτικ ς»). O ηµ κριτος (!), Aρχ τας, ο Σοφιστ ς κα Φαλέας, πο πρ τος πρ τεινε τ ν κοινοκτηµοσ νη (κοµµουνισµ ). Kα φθάνουµε στ ν Πλάτωνα τ δανικ πολίτευµα, «Πολιτεία» του, προ ληµατίζει τ ν νθρωπ τητα µέχρι σήµερα. Προτάσεις του: α. ταξικ κοινωνία µ το ς ρχοντες - φιλοσ φους, το ς φ λακες κα το ς γεωργο ς / τεχν τες ( άναυσοι) σ ν δανικ ς συνδυασµ ς (πνε µα - ψυχ - σ µα),. σ της τ ν γυναικ ν, γ. τ κοιν παιδι κα δ. µ νάγκη παρξης δο λων. H «πολιτεία» του προϋποθέτει τ δηµιουργία ναρέτων νθρώπων, πο θ γίνουν ριστοι πολ τες. O Aριστοτέλης, πολυγραφώτατος κα πανεπιστήµων, γράφει τ «Πολιτικ» του σ 8 ι λία. Παίρνω σ ν άση τ ς ρευνας τ «Πολιτικ» κα τ ν «Aθηναίων Πολιτεία» το A. (κα γι τ Σπάρτη τ ν Ξενοφ ντα 3 ), χι γι τ ν ρθ τητα µ τ ς δανικ ς του «πολιτείας» (= πολιτε µατος), λλ γι τ νυπέρ λητο καθαρ φος τ ς γραφ ς του κα κυ-

15276 ριώτατα γι τ µοναδικ ναλυτικ τητα το λ γου του, φο λειτουργε σ ν γνήσιος µαθηµατικ ς. Mπορε ν πάρχουν ντιρρήσεις γι τ φαινοµενικ µονοµέρειά του σ π µέρους θέ- µατα ε τε ς χοντος ρνητικ γνώµη ( άρ αροι, γυνα κες, δο λοι) ε τε θετικ (πλο σιοι, ε γενε ς). Iσως µερικο τ ν θεωρήσουν παρ ωχηµένο σ ζητήµατα πως λ.χ. το διαχωρισµο τ ν τάξεων σ γεωργο ς, τεχν τες (= αναυσο ς), ναυτικο ς κ.. Aλλ κανε ς δ ν µφισ ητε τ ν πληρ τητα τ ν ρισµ ν κα τ ν ξαίρετη διαχρονικ διατ πωση το τελικο σκοπο τ ς κοινωνίας - π λης («τέλος τ ε ζ ν») TA AMºI BHTOYMENA. O διος A., παρ λο πο θεωρε ται πολογητ ς τ ς δουλοκτητικ ς κοινωνίας (τ ς ποχ ς του) ς κα τ ς περοχ ς φυλ ς κα φ λου, ναφέρει κα «τ ναντία» µ µία ξιοθα µαστη ντικειµενικ τητα. Eν πράγµατι λέγει τι «τα τ ν φ σει άρ αρον κα δο λον ν» 77, διευκρινίζει 1 λλο 352 [ ριθµ ς δηλο σελ. τ ν «Πολιτικ ν»] τι «δουλικώτεροί ε σιν τ θη φ σει ο µ ν άρ αροι τ ν Eλλήνων, ο δ περ τ ν Aσίαν τ ν περ τ ν E ρώπην... δεσποτικ ς». Eτσι ταυτίζει το ς αρ άρους µ νο µ το ς Aσι τες. Γι τ ς γυνα κες, ν τ ς θεωρε κατώτερες («τ ρρεν πρ ς τ θ λυ φ σει τ µ ν 2 κρε ττον (= νώτερο) τ δ χε ρον, τ µ ν ρχον τ δ ρχ µενον»), ποδέχεται τ συµπληρωµατικ τητα ρρενος / θήλεος ς κα τ ν σοτιµία στ ν ρετ («δε (=πρέπει) τ ν γυνα κα ε ναι σώφρονα κα νδρείαν» 139. Aναφέρει δ κα τ ναντία, τι πολλο δέχονται τ ν ναγκαι τητα τ ς συµµετοχ ς τ ν γυναικ ν (σπουδαίων), φο ε ναι τ µισυ το πληθυσµο. O δο λοι γι τ ν A. ε ναι ναγκα ο στοιχε ο ς παραγωγικ ν («δο λος τ ν φ σει... µψυχον κτ µα»), ς «ργανον πρ (χρησιµοποιώντας) ργάνων». Eχει µως 3 κα τ ς µφι ολίες του ς πρ ς τ θικ ν/δίκαιον τ ς δουλείας («π το παραν µου το ιάσασθαι... δο λον»). T κπληκτικ µως ε ναι τι προαναγγέλλει τ διάλυση τ ς δουλοκτησίας, ταν ιοµηχανικ τεχνολογία τ ν κυρώσ η: «ε ( ν) γ ρ δ νατο καστον τ ν ργάνων (=ροµπ τ) κελευσθ ν προαισθαν µενον (= προγραµµατισµένο α τενεργ ν!) κτελε ν... τ α το ργον... ο δ ν ν δει (χρειάζονταν) το ς δεσπ ταις δο λων». Tέλος, ν θεωρε ς «ρθ ν» πολίτευµα τ ριστοκρατικ, που «ο µ νον πλουτίνδην λλ κα ριστίνδην α ρο νται (= κλέγονται) α ρχαί», ντιπαραθέτει τ 4 δε τερον ρθ ν, τ ν «πολιτεία» ς µε ξιν», λιγαρχίας (ψήφου) κα δηµοκρατίας (κλήρου). TA O ITEYMATA. Eν Πλάτων σ ν γνήσιος ποιητ ς ε ναι νθερµος ποστηρικτ ς τ ς τεγκτης δεαλιστικ ς «πολιτείας» του, A. σ ν κραιφν ς πιστήµων ναλ ει ντικειµενικ κα πλήρως λα τ δυνατ πολιτε µατα, χι µ νο τ προηγο µενα κα τ ς ποχ ς του λλ κα τ µελλοντικά. Πράγµατι τ κυρίαρχα σηµεριν «κοινο ουλευτικ» πολιτε µατα ε ναι συνδυασµ ς τ ν κατωτέρω ναφεροµένων. Στ «Πολιτικ» του A. ξεκαθαρίζει τ ς ννοιες ξεκινώντας π τ ν πολιτείαν = πολίτευµα. Θεωρε τ ν κοινωνία πρωταρχικ γαθ το νθρώπου, φο ε ναι «φ σει πολιτικ ν ζ ον» κα πισηµαίνει ποφθεγµατικ τι «µ δυνάµενος κοινωνε ν νεκα α ταρκείας θηρίον θε ς». Πολιτεία λοιπ ν νοµάζει τ ν τρ πο το ρχειν κα ρχεσθαι, τ λειτουργία το πολιτε µατος στ ς π λεις θνη, λλ κα τ «δανικ» του πολίτευµα. Προτείνει τρε ς

15277 O ITEIAI OPΘAI BAΣIΛEIA APIΣTOKPATIA «ΠOΛITEIA» ασιλε ς ρχοντες πάντες/ ξιοι [ε δαίµων] (ν µιµος) (συνεπ ς) ( λε θερος) HMAPTHMENAI TYPANNIΣ OΛIΓAPXEIA «HMOKPATIA» (κατ παρά ασιν) ρπαξ πλο σιοι χλος ( νεξέλεγκτος) ( νακ λουθος) (δο λος) Σχ µα 1. τ ν κατάρρευση το θους «πρ ς διον συµφέρον». κατηγορίες «ρθ ν» πολιτευµάτων ναλ γως το πλήθους τ ν συµµετεχ ντων στ ν ξουσία/ ρχές. Ως πίσης ντίστοιχες τρε ς «µαρτηµένες» (=λανθασµένες) (Σχ. 1) χι πρ ς τ «κοιν συµφέρον» λλ µετ Στ συνέχεια ναφέρεται στ ν ρχή, δηλ. πο ος ( τοµο τάξη) κατέχει τ ν ξουσία. 1. Bασιλεία: O ασιλε ς, ρχικ κλεγ µενος ρως γι ρισµένο χρ νο, ργ τερα σ ιος, πάντα µως λεγχ µενος. 2. Aριστοκρατία: O λίγοι ριστοι ε τε κατ τ θος («καλο κ γαθο») 423 ε τε κατ τ γένος («γνώριµοι») γενικ ς παραδεκτοί, ναλλασσ µενοι στ ν ξουσία κα λεγχ µενοι. 3. Πολιτεία: T ριστο πολίτευµα κατ τ ν A., που καταλαµ- άνουν τ ς ρχ ς ο πολλο µ µε ξι λιγαρχίας κα δηµοκρατίας (δ ο δηλ. παρεκ ατικ πολιτε µατα!). Oταν µως ο λίγοι ριστοι (κατ τ θος πλο το) ναλά ουν τ κ ρια ξιώµατα, τ δ πλε στα δ µος µ κλ ρο, τ τε κατ τ ν A. τ πολίτευµα θ λειτουργήσ η δανικά. Tο το ε ναι σπάνιο κα ε παθές. 4. Tυραννίς: H ρπαγ τ ς ξουσίας συνήθως πρ ς διον φελος κα µετ π πλήρη δυναµία τ ς «δηµοκρατίας» ν λειτουργήσ η. T ραννοι διοικο σαν κατ καιρο ς τ ς λληνικ ς π λεις. 5. Oλιγαρχία: O πλο σιοι ο διωρισµένοι π στρατ κατοχ ς (π.χ. ο 30 στ ν Aθήνα). 6. ηµοκρατία: T πλ θος (δ µος) κατ σοψηφίαν [ πλειοψηφία τ ν πτωχ ν κα µαθ ν («φα λων»)] ποφασίζει γι τ πάντα, πάντοτε µ ε σήγηση τ ν δηµαγωγ ν. O A. µ ς κπλήσσει κατ ρχ ς τοποθετώντας τ δηµοκρατία, τ «ερ» κα «γν» σ γχρονο πολίτευµα, στ σφαλµένα πολιτε µατα. Eπιχειρηµατολογε µως, θεωρώντας παράδεκτο πλειοψηφία ν ποφασίζ η γι τ πάντα κα δίως γι τ σο- αρώτατα, φο ποδέχεται τι τ µεγαλ τερο ποσοστ τ ν πολιτ ν ε ναι νίδεο κα µικρ ψυχο σ ντίθεση µ το ς λάχιστους νάρετους, νδρείους κα ε δήµονες (=γν στες). Oσο γι τ σ γχρονη «δηµοκρατία» δ ν χει σχέση ο τε µ τ ν ρχαία δηµοκρατία λλ ο τε µ τ ν «πολιτεία». Aπλ ς ε ναι ψευδεπίγραφος, µία «κοινο ουλευτικ» κπροσώπηση το «λαο» γι τέσσερα χρ νια ( ν λευκ κα χωρ ς λεγχο) µέσ ω τ ν κοµµάτων (Parlement). Tώρα µέσ ω Internet συµπληρώνεται µ τ δεολ γηµα «µεση δηµοκρατία τ ν πολιτ ν», που συνεχ ς ψηφοφορία γι τ πάντα ( να ε δος ρευνας γορ ς / γκάλλοπ) θ δίν η τ ς δ θεν «λ σεις». O A. πρ τος κα ξεπέραστα διεχώρισε τ ν πολιτεία σ τρία µέρη (= µ ρια): ουλευτικ ν, κτελεστικ ν ( ρχα ) κα δικαστικ ν. O ITE - O I. Aφο λοιπ ν πολιτεία ε ναι «τάξις τ ν ρχ ν δι τ κοιν συµφέρον», ς ξετάσωµε π πο α τοµα ποτελε ται, δηλ. το ς πολ τες. O A. διαχωρίζει τ ν πολ τως πολίτη, τ ν συµµετέχοντα («κοινων ν ρχ ς») π τ ν πλ ς πολίτην, τ ν ψηφοφορο ντα, πως κα σήµερα.

15278 Π λις δ ε ναι τ πλ θος τ κοινωνο ν ρχ ς, καν ν πρ ς α τάρκειαν ζω ς, τ ποτελο µενο ξ νοµοίων στοιχείων, πο χουν µως να κοιν σκοπ (= τέλος), δηλ. τ «ε ζ ν». O νθρωποι ς κοινωνικ ντα δηµιουργο ν το ς ο κους, τ ς συνοικίες κατ συγγένειες - γένη, τ ς κ µες κατ φυλή, κα ο συνενώσεις α τ ν τ στυ (π.χ. Aθ ναι). H ννοια τ ς π λεως στ ν ρχαία Eλλάδα ταν διαφορετικ τ ν λλων λα ν λλ κα τ ς ποχ ς µας. O ασιλε ες (Περσία) κα ο α τοκρατορίες (Pώµη) κα γενικ ς τ θνη ποτελο ντο π πολλ ς π λεις µ κεντρικ ξουσία (πρωτε ουσα). O Eλληνες τ ς κυρίως Eλλάδος κα τ ν ποικι ν θεωρο σαν ς π λιν (γεωγραφικ ) τ ν α τ νοµη περιοχ τ ν ποτελο µενη π τ στυ (πυκν δοµηµένη π λη) κα τ ν παιθρον χώραν, τ ν τροφοδοτικ περιοχή, ριζοµένη π τ ν γειτονικ π λη συνήθως µ φυσικ ρια. Tελειώνοντας τ ν παρουσίαση τ ν πολιτευµάτων, πισηµαίνουµε τι πιστηµονικ τητα το A. φθανε χι µ νο µέχρι τ ν παρουσίαση κα τ ν παρεκ ατικ ν πολιτει ν, λλ µέχρι κα τ ν νάλυση τ ν α τίων καταρρε σεώς τους (παθολογία) ς κα το ς τρ πους διατήρησής τους (προστασία). Eτσι, δυστυχ ς γι τ ν νθρωπ τητα, ο κάστοτε ξουσιαστ ς µ το ς πολογητές τους (Machiavelli, Iνστιτο το Στρατηγικ ν Eρευν ν, Mυστικ ς Yπηρεσίες), µελετώντας τ ν A. ρίσκουν τ λ ση τ ν προ ληµάτων τους. Eτσι ξηγε ται σως σωτηρία τ ν «Πολιτικ ν» του π τ ν κοιν µο ρα τ ν ργων τ ν Eλλήνων, τ ν πυρά. Aπ τ 158 ( σως κα 255!) πολιτε µατα πο πραγµατε τηκε A. σ σάριθµα ι λία, θ παρουσιάσουµε τ ν «Aθηναίων Πολιτείαν» (τ ν µ νη πο διεσώθη), π δ τ ν Ξενοφ ντα τ ν «Λακεδαιµονίων Πολιτείαν». T δ ο α τ πολιτε µατα τ θεωρο µε ντιπροσωπευτικ ς πλέον πιτυχηµένα, φο διατηρήθηκαν κµα α γι πολλο ς α νες κα µάλιστα ς ντίστοιχα τ ν δ ο µεγάλων δυνάµεων τ ς Eλλάδος. APTH H API TOKPATIKH. Aπ τ ν ρχαι τητα (Ξενοφ ν κ..) ως σήµερα Aπέλλα ψ φος ψ φος 30 γένη 28 Γερουσία 5 φοροι λεγχος ασιλε ς Σχ.2. Λακεδαιµονίων πολιτεία. πολλο θαυµάζουν τ ν σπαρτιατικ τρ πο ζω ς («α δε σθαι περ ίου, ο φο ε σθαι») 4, λίγοι µως γνωρίζουν τι τ πολίτευµά τους δ ν ταν στρατοκρατικ, παρ λο πο µοναδικ νασχ ληση τ ν Λακώνων ταν «τ στρατιωτικά, τ πολιτικά, τ θικά». O ε δικ ς συνθ κες (τ λιγάριθµον, ο πέριξ χθροί, µ ξοδος πρ ς τ θάλασσα) συνέ- αλλαν στ δηµιουργία το λακωνικο πνε µατος. H Λακεδαιµονίων πολιτεία παινε ται π τ ν A. ς ριστη µείξη µοναρχίας, λιγαρχίας κα δηµοκρατίας (2 ασιλε ς, γερουσία κα φ ρων ρχ κα συσσιτίων). T κυρίαρχο σ µα τ ν Λακώνων ταν Aπέλλα ρχ. Γαλλ. appeller, δηλ. συνέλευση λων τ ν πολεµιστ ν - πολιτ ν ( µοιοι). Aποφασίζει µ νο γι σο αρ ς ποθέσεις (π λε- µο) κα ψηφίζει «τ ς α ρετ ς ο κληρωτ ς ρχάς», δηλ. τ ν Eφορία (5 φοροι π το ς ριστους πολ τες) κα το ς ντικαταστάτες γέροντες τ ς Γερουσίας. A τ ποτελε το π 28 ρίστους νω τ ν 60 τ ν, να π κάθ να τ ν 30 γεν ν. T δ ο ρχαι τερα γένη διναν θιµικ το ς δ ο σο ίους κα σοτίµους ασιλε ς. (Σχ. 2). A το ν

15279 καιρ πολέµου γίνονταν νας πολέµαρχος κα λλος ρχων τ ς Σπάρτης. H ξουσία τους δ ν ταν π λυτη, φ σον πέκειντο στ ν λεγχο κα στ ς πολιτικ ς φ σεως διαταγ ς τ ν φ ρων. O φοροι λοιπ ν ς ντιπρ σωποι το δήµου - πέλλας ταν κατ άσιν π λυτοι ρχοντες, γι α τ µως ε χαν τήσια θητεία. Mέσα στ ς ρµοδι τητές τους ταν λεγχος τ ν θ ν κα τ ν ο κονοµικ ν, ο στικ ς δίκες κα κτέλεση τ ν ποφάσεων. O γέροντες τ ς γερουσίας, σ ιοι µετ τ ν νακήρυξή τους, θεωρο νταν ο θεµατοφ λακες τ ν ν µων κα σίων, δίκαζαν δ το ς φ νους. O πολ τες σαν ς ε στρατι τες, δ ν σχολο ντο δ µ ργασίες, α τ ς τ ς νέθεταν στο ς περίοικους κα το ς ε λωτες, νδιαιτ ντο (= ζο σαν) σ κοιν ια (συσσίτια/φιλίτια). Eτσι λληλοκάλυψη κα συνεχ ς λεγχος τ ν ξουσι ν δηµιουργο σε να πλέγ- µα συνεκτικ, πο µ το ς τεγκτους ν µους το Λυκο ργου γγυ το τ διάρκεια κα τ ναλλοίωτο το πολιτε µατος. A HNA H HMOKPATIKH («πολιτεία»). H Aθήνα, «Eλλ ς Eλλάδος», δρα τ ς τέχνης, πιστήµης κα φιλοσοφίας, κφραστ ς το Eλληνικο Πολιτισµο, παραµένει τ π δειγµα τ ς ρχαίας π λεως. T πολίτευµά της, πολιτεία, ξεπέραστο, νεπανάληπτο κα κακοποιηµένο ς ψευδεπίγραφη «δηµοκρατία» κοινο ουλευτισµ ς, παραµένει ε ρέως γνωστο γι ε νοήτους λ γους. Oντως, ν δ ν π ρχαν τ «Πολιτικ» κα «Aθηναίων πολιτεία» το A., λίγα πράγµατα θ γνωρίζαµε. T πολίτευµα στηρίχθηκε στ νοµοθεσία το ράκοντος κα συµπληρώθηκε µ το ς ν µους το Σ λωνος ε ναι δ «µε ξις πολιτει ν» 188, δηλ. κατ τ ν A. να ριστο πολίτευµα. Aναµιγν ονται σ ρµονικ ναλογία ξιοκρατία κα δηµοκρατία. H Aθηναϊκ κοινωνία τ ν ποχ το Kλεισθένη (6ος α.) ποτελε το π το ς «γνωρίµους» κα τ ν «δ µον». O γνώριµοι, ο µολογουµένως ξιοι, κοιν ς ποδεκτο γκριτοι, διακρίνοντο γι «πλο τον, 400 ε γένειαν, ρετήν, παιδείαν». O δ µος ποτελε το π «ε δη» τοι γεωργο ς (πρωτογεν ς παραγωγή), τεχν τες (δευτερογεν ς) κα το ς «περ τ γορα ον» (= µποροι) «κα τ ν θάλατταν» (τριτογεν ς). Kα «δη- µοκρατία στ πρώτη» (= σωστ ), «µάλιστα (= κυριώτατα) κατ τ σον» (δηλ. σ τητα) κα «ν µος τα της... π ρους κα ε π ρους µοίους µφοτέρους»! T δανικ τ ς Aθήνας. Πάντως ταν πολ ε αίσθητο κα ε τε λ γ ω συνθηκ ν (π λεµοι, διαµάχες τάξεων) ε τε ταν δ µος παρεσ ρετο π το ς δηµαγωγο ς, τ πολίτευµα κατέρρεε σ χλοκρατία λλαζε. Aποτέλεσµα; 11 µετα ολ ς π τ ν δρυση τ ν Aθην ν µέχρι τ ν ποχ το 310. T κυρίαρχο σ µα, πως κα στ Σπάρτη, ταν Eκκλησία το δήµου, δηλ. τ σ νολο τ ν νοµίµως γγεγραµµένων στ Mητρ ον πολιτ ν. Aποστολ ε χε τ ν γκριση (= πιχειροτονε ν) τ ν ρχ ντων κα στρατηγ ν ς κα τ ν λεγχ τους, ν ποφασίζ η γι π λεµο / ε ρήνη κα ταν δεξαµεν λων τ ν λοιπ ν ρχ ν τ ς π λεως (δι κλήρου). H καθολικ συµµετοχ τ ν πολιτ ν στηριζ ταν στ τι θεσµ ς το κλήρου ταν γι τήσιες ρχ ς κα παξ δι ίου. O πολ τες χωρίστηκαν σ 10 φυλ ς µ 3 δήµους κάστη, π παράλια, µεσ γεια κα στυ 3. Kάθε φυλ µετ π κλήρωση τ ν ουλοµένων ποψηφίων διώριζε 50 ουλευτ ς γι να τος. H Bουλ α τ τ ν 500 ταν πιφορτισµένη µ τ ς ρχαιρεσίες λων τ ν ρχ ν, ο δ 50 ουλευτ ς κάθε φυλ ς κατ πιν κληρώσεως νελάµ αναν τ ν Πρυτανεία γι τ 1/10 το

15280 Kλ ρος Eκκλησία δήµου δικαστ ς Kλ ρος ψ φος ψ φος Bουλ 500 9 ρχοντες 10 στρατη γο Σχ.3. Aθηναίων πολιτεία. 1 50 πιστάτης πρυτάνεις γραµµατε ς τους τοι 36 35 µ. (4 36 + 6 35 = 354 µ. = 1 τος λιακ ). M κλήρωση γι µία µέρα ρχηγ ς τ ς πρυτανείας γίνεται πιστάτης µ το ς τρε ς οηθο ς του. [ H πρυτανεία µ τ ν πιστάτη ταν τ κτελεστικ σ µα τ ς πολιτείας, κάτι σ ν κυ έρνηση/πρωθυπουργ ς] (Σχ. 3). O τρίτος ασικ ς θεσµ ς ταν τ ν Eννέα ρχ ντων κα το γραµ- µατέα των. Προτειν µενοι π καστο δ µο ψηφίζοντο (χειροτονία) π τ ν κκλησία το δήµου. Aπ α το ς πώνυ- µος µ δ ο παρέδρους ταν τήσιος ντιπρ σωπος τ ς π λεως, πιµελε το τ ν ποµπ ν, χορηγι ν κα πολιτικ ν δικ ν. O ασιλε ς (+2 πάρεδροι) ταν πε θυνος τ ν θυσι ν, µυστηρίων κα θρησκευτικ ν δικ ν. O δ πολέµαρχος (+ 2 πάρ.) ε χε τ ν ε θ νη τ ς φ λαξης τ ς π λεως ( ττικάρχης! σήµερα), τ ν µετοίκων, το λιµένος κ.λπ. O 6 π λοιποι νοµάζοντο θεσµοθέται. O 10 στρατηγοί, ρχικ νας π κάθε φυλή, ργ τερα νεξαρτήτως φυλ ς, ψηφίζοντο π τ ν κκλησία µ άση τ θος, τ ν ρετή, τ πνευµατικ κα ψυχικά τους προσ ντα. O καθένας τους ε χε δικαίωµα πανεκλογ ς κα ξεχωριστ ς δικαιοδοσίες. H ρχηγία το στρατο λοκληρώνετο µ το ς 10 ταξιάρχους, 2 ππάρχους κα 10 φυλάρχους. Kα θητεία τ ν 9 ρχ ντων κα 10 στρατηγ ν ταν τήσια. O ρχ ς συµπληρώνονταν µ δεκάδες ξιώµατα σ µάδες τ ν 10, πως πισκευαστές, δοποιοί, στυν µοι, γοραν µοι, σιτοφ λακες, πιµελητές κα 11 δεσµοφ λακες. O δ ο κονοµικ ς ρχ ς µ το ς ταµίες, πωλητές, ποδέκτες, λογιστές, ε θ νους κ.. H ε θ νη λων τ ν ρχ ν λεγχ ταν π τ ν κκλησία κα τ ρµ δια δικαστήρια. Tέλος τ ν δικαστικ ν ρχ πάνδρωναν δι κλήρου ο νω τ ν 30 τ ν πολ τες σ ρκετ δικαστήρια διαφ ρων ρµοδιοτήτων ( Aρειος Πάγος, Hλιαία, Παλλάδιον κ.. µ 40, 200, 400 κα 1.000 δικαστές). E ν τ πλέγµα ξουσι ν στ Σπάρτη ταν σχυρ, τ ντίστοιχο θηναϊκ ταν πυκν τατο λ γ ω τ ς σχεδ ν συνολικ ς συµµετοχ ς τ ν πολιτ ν στ ς ρχές. Eτσι ο ουλ(ευ) µενοι πολ τες νελάµ αναν µία το λάχιστον ρχ κατ τ διάρκεια το ίου τους. Bέ αια χωρίζοντο σ τάξεις ναλ γως τ ν ο κονοµικ ν τους ποχρεώσεων (πεντακοσιοµέδιµνοι, ππε ς, ζευγ ται, θ τες), τ ψηλ τερα δ ξιώµατα δίδοντο στο ς πλουσιώτερους. H O I TøN A HNøN. T Aστυ το 5ου α. (Σχ. 4) ε χε ς κέντρο τ ν γορ ν ( ρχικ τ ν Aκρ πολη), δηλ. µία δεια πλατε α 250 250 µ. Στ κέντρο της Oρχήστρα, που, προτο καθιερωθ Πν ξ ς διαίτερος χ ρος, συναθροίζετο σ κκλησία δ µος. Aπ τ ν πίσηµη ε σοδο τ ς π λεως, τ ίπυλον, ξεκιν δ ς τ ν Παναθηναίων, πο συνεχίζεται ς φαρδει λεωφ ρος κα διασχίζει λοξ BA τ ν Aγορά. Γ ρω π τ ν πλατεία (Σχ. 5) ε ρίσκονται τ µεγαλοπρεπ κτήρια τ ν ρχ ν τ ς π λεως. O στο ς (Ποικίλη, Eρµ ν, N τιος, ργ τερα Mέση κα Στο το Aττάλου). O ωµο (12 θε ν, Aθην ς κ..), ο ναο (O ρανίου, Aφροδίτης, Hφαίστου), τ Oσια ( πώνυµοι ρωες).

15281 Σχ. 4. Mορφ τ ς π λεως κατ το ς κλασικο ς χρ νους. Σχ. 5. H Aγορ τ ν Aθην ν.

15282 Eπίσης τ Bουλευτήριον (νέο κα παλαι ), πρυτανικ Θ λος, τ Στρατηγε ον. Στ ν κρη ο κρ νες, τ Mητρ ο, τ Aργυροκοπε ο, τ Aγορανοµε ο, τ δικαστήρια ( Hλιαία κ..). Aργ τερα, στ Pωµαϊκ ποχή, τεράστια δεια πλατε α θ γεµίσ η µ γκώδη κτήρια ( Ωδε ον Aγρίππα, Παλαίστρα, δίπλα Bι λιοθήκη Aδριανο, Pωµαϊκ γορά), πο θ λλοιώσουν τ πνε µα τ ς Aγορ ς - διαλ γου. H Aκρ πολη π κέντρο ξουσίας ( ασιλε ς µυκηναϊκ ς ποχ ς, K δρος) µετατρέπεται νωρ ς σ θρησκευτικ κέντρο (ναοί, ερά, θησαυρ ς π λεως, ναθήµατα, τρ παια). Στο ς πρ ποδές της τ Θέατρον ιον σου κα τ Ωδε ον Hρώδου ς κα τ Aσκληπιε ον. T τε χος ριοθετε κα προστατε ει τ Aστυ, πο νώνεται µ τ Mακρ Θεµιστ κλεια τείχη µ τ πίνειο το Πειραι σ ν µία «δίπολη» π λη. H δηµ σια π λη λοκληρώνεται µ τ ν Kεραµεικ, τ ηµ σιο Σ µα (γι τ σέ ας τ ν νεκρ ν), µ τ θλητικ κέντρα (παλα στρες, γυµνάσια, στάδιον) κα τ ς σχολ ς ( Aκαδηµία, Λ κειο...) κα λση. Γ ρω δ π το ς νώµαλους στενο ς δροµίσκους κτίζονται ο ο κίες τ ν πολιτ ν (δ µοι). H APTH. Bλέποντας κανε ς τ λάχιστα θεµέλια το κέντρου τ ν Λακώνων δ σκολα φαντάζεται σήµερα τι ρηµος α τ ς τ πος ταν κάποτε «ε ανδρος» Σπάρτη, τείχιστη. Eκαναν καλ δουλει Aλάριχος κα ο λοιπο χριστιανο κατεδαφιστές. T κέντρο τ ς π λης ε χε δ ο π λους, τ ν κρ πολη κα τ ν γορά. Στ ν Aκρ πολη π ρχαν τ ερ τ ς π λεως µ κ ριο τ να τ ς Aθην ς Xαλκιοίκου κα πιθαν ς τ µέγαρο τ ν ασιλέων. Στ ν γορ δέσποζε τ τεράστιο «θέατρον» χ ρος πέλλας 110 µ. διαµ. κα µεγάλη στο µήκους 160 µ. T π λοιπα κτήρια τ ποθέτουµε µ νο π τ ν Παυσανία («Λακωνικ») (Σχ. 6+7). H κυριώτερη π τ ς 7 πλατε ες ταν τ ς Nέας Aγορ ς, που κα τ διοικητικ κέντρο τ ς ριστοκρατίας µ τ κτήρια τ ς Eφορίας, Γερουσίας, Aρχείου κα Nοµοφυλακίου. Eπίσης τ ερ τ ς Γ ς (Γ ), ο ναο ι ς, Aθην ς κ.. ς κα τ Oσια ( γαλµα ήµου, 32 ρώων) κα ο 22 λέσχαι. H π λη κτείνετο σ µεγάλη κταση (περίµετρος 48 σταδίων = 10 χλµ.!), κα τ ς πέντε κ µες (Πιτάνη, Λίµνες, Mεσσ α, Kυν σουρα κα µη) τ ς διέσχιζαν 4 φαρδε ς δρ µοι, πο ξεκινο σαν π τ ν Aγορά. H O I - EKºPA H TH O ITEIA. O Homo Sapiens σ κάθε φάση πολιτισµο του κφράζει τ ν τρ πο ζω ς του µ ντίστοιχο τρ πο ο κησης. Oποτε π.χ. ρισκ ταν στ θηρευτικ φάση ( πως π.χ. ο Λάπωνες), κολουθώντας τ κοπάδια γρίων θηραµάτων, γκαθίστατο σ καταυλισµο ς (Σχ. 8) µ µπηχτ ς - πλεκτ ς καλ ες γκαταλειπ µενες (α) στητ ς - δερµάτινες µεταφερ µενες ( ). H µέρωση τ ν ζ ώων δηµιουργε συνθ κες µιµ νιµης γκατάστασης (µαντρ /χειµαδι ) (Σχ. 8) µ χρήση ξ λων γι τε χος κα τοίχους λίθινους µ πρ χειρη ξ λινη στέγη. ( H ο κηση σπηλαίων ταν ε καιριακή, ργ τερα χρησιµοποιήθηκαν ς ερά.) H γεωργοκτηνοτροφικ φάση συγκεντρώνει το ς κατοίκους σ µ νιµη γκατάσταση σ περιτειχισµένους χυρο ς λ φους, τ δ πολίτευµα γίνεται πατριαρχικ (φ λαρχος) (Σχ. 9). Oταν ρεθ σ µητριαρχικ φάση ( ιοτεχνική), κφράζεται µ τ πυκνοκατ ωκηµένο «νάκτορο» π λη, π.χ. Mινωϊκ ποχή. Σ περι δους παρακµ ς πρ τ ς κατάρρευσης το πολιτισµο («Mα ρα Xρ νια») πανέρχεται µοναρχία ( ασιλεία) κα π λις περιορίζεται στ ν χυρ κρ πολη µ κέντρο τ µέγαρο (Σχ. 10). α Σχ. 8. ποταµ ς

15283 Σχ. 6. H π λις τ ς Σπάρτης. Σχ. 7. T κέντρο τ ς Περγάµου ( κρ πολη).

15284 0 30 30 30 10 20 30 Σχ. 10. Aκρ πολις Π λου. 90 Σχ. 9. ιµήνι (5η-7η χιλ. π.x.). M τ ν ναγέννηση το Eλληνικο Πολιτισµο τ ριστοκρατικ πολίτευµα (π.χ. Σπάρτη) κφράζεται µ τ ν π λη πλωµένη σ µεγάλη κταση, τ δ δηµ σια κτήρια, συγκεντρωµένα πλησίον τ ς κροπ λεως, κφράζουν τ ν λεγχο τ ν ρχ ν κα τ ν κρο τ ν α. Eντολ ς ντολ ν. (Σχ. 11α). Aντίθετα δηµοκρατικ πολιτεία ( Aθήνα) λοποε ται µ συ- µπ κνωση κα τείχιση τ ς π λης ς κα τ ν πουσία κέντρου µ κεν τ ν πλατεία τ ς Aγορ ς. Eτσι ο πολ τες ρχονται π τ ν περιφέρεια ( παιθρο, συνοικίες) πρ ς τ κέντρο, γι ν ποφασίσουν (ψηφίσµατα).. Ψηφίσµατα Σχ. 11. TO I O AMEIO Y THMA. Mέχρι τ ν 5ο α. ο π λεις προεκτείνονται ο κοδοµο νται ξ ρχ ς ( ποικίες) µ τ καν νιστο πολεοδοµικ σ στη- µα, «ς ε χον κατ τ ν ρχα ον χρ νον» (Σχ. 4), µ δο ς πο διασταυρώνονταν σ πλατε ες ν 3 5 κα «ο κοδοµικ τετράγωνα» µ ρθογώνια (τρίγωνα, ρ µ οι, τραπέζια). H πυκν δ µηση δηµιουργο σε προ λήµατα γιειν ς, λιασµο λλ κα κυκλοφορίας. O µεγαλοφυ ς ρχιτέκνων - πολεοδ µος Iππ δαµος τ ν 5ο α. προτείνει τ ν ξεπέραστη µέχρι σήµερα δέα, δηλ. τ ς χάραξης ριζοντίων κα καθέτων δ ν δηµιουργουσ ν ο κοδοµικ ρθογώνια (Σχ. 16). Pυµοτοµε κ νέου άσει τ ς «Πολιτείας» του 5 τ ν Πειραι (τ προτροπ το µεγαλ πνευστου Περικλ ) «συνεστάναι π λιν µυρίανδρον» 653 (= 10.000 κατοίκων) πως κα τ P δο κα το ς Θουρίους. Aργ τερα µ τ Iπποδάµειο σ στηµα κατασκευάσθηκαν δεκάδες π λεις, ξ ν ο πλέον γνωστ ς Oλυνθος (Σχ. 15+16), Mίλητος (Σχ. 12), Πριήνη (Σχ. 13), Mεγαλ πολις κ.., λες σωστ δοµηµένες σ πίπεδα δάφη πλ ν τ ς Πριήνης. Στ κεκλιµένα δάφη, ντ ο δρ µοι ν κολουθήσουν τ ς ψοµετρικ ς καµπ λες, χρησιµοποιήθη λανθασµένα τ Iπποδάµειο σ στηµα, µ ποτέλεσµα ο δρ µοι ν χουν κλίση π 25% ως 50%! (σκάλες). [T Manhattan τ ς N. Y ρκης, γι ν κτισθ µ τ Iπποδάµειο σ στηµα ς παγκ σµια πρωτε ουσα, σοπεδώθηκε!]. H O I MEXPI HMEPA. T λληνιστικ ασίλεια «παράγουν» νέες π λεις ά-

15285 I O AMEIE O EI Σχ. 13. Πριήνη Iωνίας. Σχ. 14. T κέντρο τ ς Πριήνης. Σχ. 12. H Mίλητος. Σχ. 16. Λεπτοµέρεια ο κισµο Oλ νθου. Σχ. 15. H Oλυνθος.

15286 Σχ. 17. Mεσαιωνικ π λη. σει τ ς Iπποδάµειας δέας µ κπληκτικ συγκροτήµατα κέντρου: Περγάµου (Σχ. 17), Πριήνης (Σχ. 14), κ.., λλ µ κατοίκους πλέον, χι πολίτας. H ρωµαϊκ α τοκρατορία συσσωρε ει στ ς π λεις πλο το, σχ κα νθρώπους. Kα ρχονται τ «Mα ρα Xρ νια» (ξαν ) (350 µ.x. - 1000 µ.x.) κα ο π λεις ποδιοργανώνονται σ κ µες, πο πλ ς πι ιώνουν. Στ Mεσαίωνα ε ναι περισσ τερο χυρ παρ ο κισµοί, συνωστίζονται δ ο κάτοικοι γ ρω π τ κέντρο, συνήθως τ ν καθεδρικ να. H Aναγέννηση πλωσε τ ς π λεις σ παραλίες, ποτάµια πεδιάδες δίνοντας ζωτικ τητα κα χαρά σο γι τ ιοµηχανικ πανάσταση, κατασκε ασε µεγαπ λεις µ φο ερ ς συγκεντρώσεις πληθυσµο 5 30 κατοµµυρίων. TO ME ON. Στ ν ποχή µας δη διαφαίνεται πο δε ει κοινωνία. O ξουσιασµ ς µ δεολογία του τ ν παγκοσµιοποίηση προχωρε στ ν λοποίηση το µορφώ- µατος «στικοποίηση» (urbanization model), δηλ. τ ς νοποιήσεως τ ν «µεγαπ λεων» µέσ ω λεγχοµένου δικτ ου α. πληροφορι ν (Internet) κα. µεταφορ ς «γαθ ν» µέχρι τ ν πλήρη πολιτισµικ «µογενοποίηση». E ναι λοποίηση το δεολογήµατος «νέα κοινο ουλευτικ δηµοκρατία», πο δηµιουργήθηκε π µελετητ ς το Aριστοτέλη (!) µ τ σ µπηξη τ ν τρι ν σφαλµένων του πολιτευµάτων (δηµοκρατία, λιγαρχία, µοναρχία). Oντως «δ µος» σ ν µ ζα σοτίµως ψηφίζει παρ µοια κ µµατα ς ντιπροσώπους του, ν ο «λιγαρχίες» το πλο του κα τ ς ξουσίας διαπλέκονται. O δ µονάρχης - «πλανητάρχης» (µ νον λληνικ ς ρος, µετάφραστος!) διατάσσει ρήµην τ ς νθρωπ τητας λλ κα το πλανήτη. Πηγ µπνε σεως, θελά του πιστε ω, παγκοσµίου φήµης πολεοδ µος K. οξιάδης µ τ ν πρ τασή του 6 π τ 66 γι τ ν µία O κουµενο πολη (Σχ. 18). O δικοχα- µένος Π. Zενέτος, δια λέποντας τ ν κίνδυνο καταστροφ ς το δάφους, πρ τεινε τ τε να τρισδιάστατο πλέγµα νω το δάφους µ τ ς ο κίες - ργαστήρια τηλεσυνδεδεµένες! MIA POTA H. Oπως ε πε Iππ δαµος, π λις χωρ ς πολιτικ - πολίτευµα δ ν φίσταται. Aν πρέπει ν λλάξ η ο ς τ ν γεγον των, τ τε ς σκεφθο µε να Σχ. 18. H O κουµενο πολη. ντι- ξουσιαστικ πολίτευµα, ποικίλο νάλογα µ τ διάθεση κάθε λαο, λλ µ άση τ ς λληνικ ς ρχ ς / ξίες / ρετές, πο µ µέτρο τ σέ ας κα τ λιτ τητα θ φέρ η τ ν α τάρκεια - α τονοµία, ν τέλει τ ν λευθερία. Bασικ στοιχε α θ ε ναι α. λάχιστη µετακίνηση τ ν πολιτ ν,. νωσή τους µ πλέγµα (grid) νταλλαγ ς ( σοτίµως) γνώσεων, γ. κίνηση γαθ ν µ σωλ νες. O πλανήτης τσι θ µείν η σχεδ ν νέπαφος. T πολίτευµα το το µπορε ν κφρασθ µ να µ ρφωµα τ που fractal (κλασµατοµορφή) 7, δηλ. παναλαµ αν µενο στοιχε ο π πειρον σ µεγαλ τερη κλίµακα προτείνουµε τ ξάγωνο (Σχ. 19). Eτσι ν ξι δηµιουργο ν λλο ξάγωνο 2ας τάξεως (κηρ θρα), α τ ν ξι (6 6) λλο 3ης τάξεως κ.ο.κ. ως τ ν 6η τάξη, τ ν π λη 24.000 πολιτ ν, 7.777 στοιχείων κα µ αδο 2.650 στρεµµ. = 266 κταρίων (Σχ. 20), πυκν τητας 90 κατ./ κτ.

15287 1 2 2 3 35 4 4 50 100 5 Σχ. 19. T ξάγωνο στοιχε ο = 1 ο κία. Kάθε στοιχε ο (Πίν. 1) ε ναι µία α τοφερ µενη προκατασκευασµένη ο κία - µπρέλλα γι στέγη/ ργασία 5 τ µων (ο κογένεια). Σ κάθε τάξη (συντροφιά, γειτονιά, συνοικία, µικρ π λη) χουµε να στεγασµένο χ ρο γι συγκεντρώσεις κα πάντα να κεν, τ κέντρο - «γορά». Bε- αίως κάθε στοιχε ο ε ναι α ταρκες π νέργεια ( λιακ κ..), νερ ( γρασία, ροχ ) κα πικοινωνία. E I O O. O Eλληνες διανοητ ς µ πρ το τ ν Aριστοτέλη µ ς νέλυσαν κάθε δυνατ πολίτευµα κα πρ τειναν ε θαρσ ς τ ν κατ τ γνώµη τους «ρίστην πολιτείαν». Mελετήσαµε, π ς λοποίησαν δ ο ξαίρετα κα πιτυχ πολιτε µατα. Bάσει τ ν διδαγ- µάτων τους, ν θεωρήσουµε τι πρέπει ν λλάξ η κυρίαρχη δεολογία, ς ρο µε µία διαφορετικ λλ σ µφωνα µ τ ν προτροπ το ποιητ, «ν σταµατήσουµε π τέλους τ πάντα, µέχρι ν τ σκεφθο µε λοι, λα π τ ν ρχή». Kα τ τε «Nέα Aναγέννηση» θ κφρασθ µ νέες π λεις, µ σέ ας πρ ς τ Γα α. Bι λιογραφία 1. Aριστοτέλης, «Πολιτικά», ι λία I - VIII, κδ. Zαχαρ πουλος. 2. Le Conbusier, «Le lyrisme et l urbanisme», 1939. 3. Ξενοφ ν, «Λακεδαιµονίων Πολιτεία». 4. Πλο ταρχος, «Aποφθέγµατα Λακωνικά» = Aναξανδρίδης. 5.. Mαργέτης, «Iππ δαµος»,, τ. 230. 6. «Πρακτικά» B Πανελληνίου Συνεδρίου Aρχιτεκτ νων, 1966. 7. K. Kαρµιράντζος, «T Big - Bang κα τ Fractals»,, τ. 230. Σχ. 20. Mικρ π λις 5ης τάξεως. Tάξις 0 1 2 3 4 5 6 Aτοµα 1 6 30 150 800 4.000 24.000 E δος τοµο ο κος συντροφι γειτονι συνοικία µικρή π λις π λις Eµ αδ ν 9 µ 2 45 400 3.600 3,2 κτ. 29 265 κτ. Πίν. 1. Kων. Kαρµιράντζος Aρχιτέκτων E.M.Π.

O A O O O Kα κερατ ς, κα δαρµένος Mερικ ς φορ ς πορ κι γώ, π ς αστ Γιαχ τ κεραµίδια ξεκρέµαστα. Γι τέτοια δικία µιλ µε... N ε σαι νας φιλ νοµος Aλ αν ς πολίτης, συγγνώµη ο κονοµικ ς µετανάστης, κα ν µ σο πιτρέπ η θλιος διοκτήτης το µπ ρ στ Λουτρ Mυτιλήνης ν πι ς να ποτ στ µαγαζί του... Σο νε αίνει δ ν σο νε αίνει τ α µα στ κεφάλι; Kα τ τε τί κάνεις ς γνήσιος Aλ αν ς, πο σέ εσαι τ χώρα κα το ς πολ τες τ ς χώρας πο σο δίνουν ψωµί; Aπλ, ρα α κα πολιτισµένα µαζε εις µερικο ς µοεθνε ς σου κα µ,τι σιδερικ αστο ν ρµ τε στ περ ο λ γος κατάστηµα κι φο κάνετε τ λατιο ποιον ρ τε µέσα, δίνετε κα µι ν ψη οµ αρδισµο στ µπάρ. Ωστ σο συνέχεια ε ναι ξ χως νδιαφέρουσα. E γαιναν νας - νας λοι ο προοδευτικο µαϊντανοί, προεξαρχο σης κάποιας ε ρω- ουλευτο κα καναν δηλώσεις περ ρατσισµο, ξενοφο ίας κα φασισµο στ ν Eλλάδα. ηλαδή µ νον Kου σλινγκς δ ν ε πανε το ς κατοίκους τ ν Λουτρ ν Mυτιλήνης. Kι δ κρι ς σχ ει λαϊκ ρήση «κα δαρµένος κα κερατ ς». Προσωπικ πολ θ θελα ν δ, π ς θ ντιδρο σαν λοι α το ο κοπτ µενοι π ρ τ ν δικαιωµάτων τ ν ν Eλλάδι Aλ αν ν, ν, µ γένοιτο, συνέ αινε ν ε χαν µι παρ µοια ε χάριστη µπειρία. Kα ν χαριτ ρυτος α τ ε ρω ουλευτής µας θ κανε τέτοιες φιλαλ ανικ ς δηλώσεις, ν, λέγω ν, τ ν π γαν µερικο θερµο ο κονοµικο µετανάστες κα φο τ ν ίαζαν, τ ν λήστευαν κι λας. ν τ νοµίζω. Eκτ ς κι ν τ γουστάριζε. Oπ τε στ ίτσια σηκώνουµε λοι ψηλ τ χέρια. Mπορε τε µως, παρακαλ, ν µο ξηγήσετε τ δικαστικ π φαση γι το ς φερέλπιδες α το ς Aλ ανο ς; ι τι να µ ν καταδικάσθηκαν σ πολ µηνη φυλάκιση, πλ ν µως δ ν θ µείνουν στ κάγκελλα τ ς φυλακ ς, πο ναι γι το ς λε έντες, ο τε µι ν ρα. Aφο παράλληλα πεφασίσθη κα µεσος πέλασίς των. Kα α θορµήτως τ ηµοτικ Συµ ο λιο Λουτρ ν συνελθ ν κ νέου κ ρωσε τ ν προγενεστέρα του π φαση, δηλώνοντας τι «δέχεται στ ριά του το ς Aλ ανο ς». Σπε δω ν πολιτογραφηθ Aλ αν ς, γι «ν γ... κα ν δέρνω», τιµώµενος π τ ς λληνικές. Γι ργος Πετρ πουλος

AI IMA KAI A HPITA «H ξοδος π τ διέξοδά µας» T δοµαδια ο περιοδικ το Bελγίου «Le Vif/L Express», π τ δηµοφιλέστερα τ ς χώρας, τ ν παρελθ ντα Iο λιο δηµοσίευσε να µεγάλο φιέρωµα στ ν ρχα ο Eλληνικ Πολιτισµ µ τίτλο: «Eλλάδα: T ς φείλουµε τ πάντα». Σ α τ τ διαιτέρως πιτυχ ς φιέρωµα τονίζεται π ς,τι συνιστ σήµερα τ ν υτικ Πολιτισµ (λογική, πιστ µες, τέχνες, θλητισµ ς κ.λπ.) ε ναι ποκλειστικ γέννηµα τ ς Eλλάδος. Στ ν λ γ ω δηµοσίευµα γράφονται κα τ ξ ς: «λληνικ σκέψη πετ πρ ς τ µέρος µας κα δ ν χει σταµατήσει ν µ ς πλησιάζ η... ε ναι ξοδος π τ διέξοδά µας». Πεντακ σια χρ νια µετ τ ν Aναγέννηση E ρώπη δείχνει ν κυοφορ κα πάλι µία δε τερη ναγέννηση το Eλληνικο Πνε µατος, πο α τ τ φορ φαίνεται ν διαθέτ η περισσ τερη ριµ τητα κα µεγαλ τερη πε ρα γι ναν κα µ νο λ γο: H σ γχρονη σκέψη νατρέχει στ ν Eλλάδα, γι ν ρ λ σεις στ προ λήµατα τ ς σ γχρονης ζω ς, διεξ δους στ µεγάλα διέξοδά της. ν νατρέχει γι λ γους στοριοδιφίας, λογιωτατισµο δεολογικ ς χρήσης τ ς Iστορίας. H νάγκη στρέφει τ ν E ρώπη πρ ς τ ν Eλλάδα, α τ το λάχιστον δείχνουν λες ο προσεγγίσεις το Eλληνικο Πνε µατος τ τελευτα α χρ νια. Aς προσθέσουµε κα το το: υστυχ ς λα δείχνουν π ς κα π α τ τ διαφαιν µενη δε τερη ναγέννηση τ ς E ρώπης Nεοελληνισµ ς θ ε ναι µεγάλος πών. εµένος χειροπ δαρα στ ρµα τ ς µεσαιωνικ ς ρωµιοσ νης, α τ τ φορ δ ν θ χ η τ λλοθι το θωµανικο ζυγο. H πραγµατικ α τία το τέλµατος το Nεοελληνισµο πως «αυλ ς» δ κα ε κοσι χρ νια διακηρ ττει δ ν ρίσκεται στ ν ξω π µ ς κ σµο, λλ φωλιάζει, δ κα δ ο σχεδ ν χιλιετίες, αθι µέσα µας. E ναι κφυλισµ ς µας, πνευ- µατικ λλοτρίωση τ ς ουδαιοχριστινιακ ς ρωµιοσ νης. Π.Λ.K. Λά αρα κα ψ φοι Θ θελα ν ρωτήσω τ ν προκαθήµενο τ ς Eκκλησίας, πο σείει τ λά αρο το ικέφαλου, ν γνωρίζ η τ ν στορία του (το λά αρου). T συνεχ ψε δη δ ν κάνουν τίποτε λλο, παρ ν παρουσιάζουν τ ν Eπανάσταση το 1821 σ ν θρησκευτική, δι τι τ «θνική», πως χουν δηλώσει, το ς νοχλε. Aκ µη µία ρώτηση: T πλ θος τ ν τρι ν κατοµµυρίων «ψηφοφ ρων» του ν κουσε ποτ κατ πο πέφτει ρχαία Eλλάς. Oταν δείχν η τ λέµµατά τους Tηλε ραση στ ς «κλογικές» τους συναθροίσεις, δ ν χρειάζεται καµµία λλη µαρτυρία γι τ ποι ς ε ναι πε θυνος γι α τ τ χάλι τ ς θνικ ς µας α τογνωσίας. Aπ,τι λέποµε µον - ζυγ δικά τους, που O κουµενισµ ς κα Πλανηταρχία χουν στήσει παγκ σµιο κυνήγι συρρίκνωσης τ ς στορίας τ ς Eλληνικ ς Aρχαι τητας, γι ν προωθήσουν σ να παγκ σµιο θεοκρατικ σ στηµα τ ν Γιαχ κα τ Bί λο. Eφιάλτες π λες τ ς µπάντες... Eλληνες δ ν θ πάρξουν σ α τ τ χώρα; Π.Γ. Eφορος Aρχαιοτήτων Mάτσας Kατ τ ν ξενάγηση στ ρχαιολογικ µουσε ο τ ς Σαµοθρ άκης (Kυριακ 17.6.01) τ ν 100 περίπου δηµοσιογράφων πο παρακολο θησαν τ 9ο Πανελλήνιο Συνέδριο ηµοσιογραφίας ποστηρίχτηκε νδοευρωπαϊκ προέλευση τ ν Eλλήνων κα σηµιτοφοινικικ προέλευση τ ς γραφ ς τους. Eπίσης τι ο Θρ κες ταν λα ς γνώστου ταυτ τητας (!), πο κπολιτίστηκε

15290 π το ς Eλληνες το ν του κατ τ κλασικ χρ νια, ταν το ς διδάχτηκε γλ σσα κα γραφή, ν γι παράδειγµα λέξη «Aξίερος» ε ναι γνώστου προελε σεως (!). Σ σχετικ παρεµ ατικ νσταση, τ ς ποίας πιχειρηµατολογία ντλήθηκε π τ ς ρευνες κα τ ς κτιµήσεις τ ν καθηγητ ν Xουρµουζιάδη κα Παντερµαλ, ξεναγ ς πέφυγε ν παντήσ η π τ ς ο σίας, πλ σχετικοποίησε τ ν σχ τ ν θέσεών του. υστυχ ς ν λ γ ω «ξεναγ ς» δ ν ταν νας ποιοσδήποτε τυχα ος ε ναι κ. Mάτσας, φορος τ ς IΘ Eφορίας Aρχαιοτήτων Θρ άκης. M φορµ τ παραπάνω κ. Γι ργος Σα ίδης, γενικ ς γραµµατέας τ ς ΠOEΣY, πρ τεινε τ θέµα το π µενου συνεδρίου ν ε ναι «Πολιτισµ ς κα M.M.E.». A.X.M. «Oλοι δικοί µας ε µαστε» «Mερικο λέγουν τι δ ν µπορε ς ν ε σαι E ρα ος κα ν πιστε ης στ ν Iησο. ιαφων. Aλλ πρ ν λέγξετε τ ν πίστη µου, θ πρέπει ν γνωρίζετε τι κτ ς π E ραία ε µαι κα µία π τ ς πιζ σες το Oλοκαυτώµατος». T παραπάνω µπεριέχονται σ καταχώριση µερικανικο περιοδικο, πο συνοδε εται κα π τ ν νδειξη γι δωρε ν ποστολ ιντεοταινι ν στο ς νδιαφερ µενους E ραίους ν γίνουν κατ πιν τηλεφωνήµατος µέλη το κινή- µατος «Jews for Jesus» («Iουδα οι π ρ το Iησο»). Φαίνεται π ς τ «µάρκετινγκ» τ ν δ ο δελφ ν θρησκει ν ε σέρχεται πλέον στ ν δρ µο τ ς συµπ ρευσης, δεδοµένης τ ς παγκοσµιοποίησης. T στεγαν αθµια α καταργο νται µέσα στ ν ραϊκ θεοκρατικ χοάνη κατ τ γνωστ χαριτολ γηµα: «Oλοι δικοί µας ε µαστε» (κατ Πα λον) «τ πάντα κα ν π σι Xριστ ς». M.M. Eπιχείρηση «Eκµετάλλευση τ ς Aγνοιας» Mι πρώτη ξήγηση το φαινοµένου τ ν διαφ ρων νεκρο-αρχαιο-λατρικ ν ντ πων, πο πληµµ ρισαν τ ς προθ κες τ ν περιπτέρων τ ς Eλλάδος, σερ ίροντας «σο πες» λογοκλοπίας παρασκευαζ µενες π παλαι τερα δηµοσιε µατα το «αυλο» κα λήµµατα γκυκλοπαιδει ν ς δ θεν «ρευνές τους» γι τ ν Eλληνικ Πολιτισµ, θ ταν, τι πρ κειται πλ ς γι δραστηρι τητες τ µων, πο νοµίζοντας τι τ «ντικείµενο» α τ «πουλάει», διαλαλο ν τ φ κια τους γι µεταξωτ ς κορδέλλες. Oµως, ν γνωρίζ η κανε ς φ ν ς τι κάθε δηµοσιογραφικ «πανδαιµ νιο» καθ αυτ ε ναι µι ριστη µέθοδος σ γχυσης κα φ τέρου ν µελετήσ η τ τελικ µήνυµα πο πολλ ς π τ ς λαϊκ ς α τ ς «µιτασι ν» το «αυλο» κπέµπουν («µουσειακ» ε κ να φερέτρου τ ς λληνικ τητας κα στ ς χειρ τερες περιπτώσεις φαρµογ τ ς γνωστ ς πρακτικ ς το διεθνο ς µισελληνισµο «Aγκαλιάζω τ ν ρχαία Eλλάδα, γι ν τ ν πνίξω» λλοιώνοντας τ ν Eλληνικ Σκέψη κα νοθε οντάς την µ νατολίζουσες θεοκρατικ ς θνικίζουσες προσµίξεις), τ τε θ κατανοήσ η τι τ φαιν µενο α τ χει µεγαλ τερο άθος: Eν γνοί α σως τ ν περισσοτέρων στοιχείωτων καπήλων το «µπορε µατος Eλλάς» (πλ ν τ ν συνειδητ ν ργάνων το ξουσιαστικο σκοταδισµο ) γίνεται µέσ ω α τ ν παγίδευση το χαµηλ τερου ντιστ ρητου, πολίτιστου κα νελλήνιστου στρώµατος τ ς Pωµιοσ νης, πο πιθυµώντας τ ν λληνοποίησή του, δηγε ται λ γ ω γνοίας στ ς δεολογικ ς γκάλες µι ς «λληνοφανο ς» σιατικ ς δεοληψίας. Γ. Σ. Π.

H XAMENH TEXNO O IA TH APXAIA E HNIKH Kø H ATH NAYTI IA T µυστηρι δες µαξιλάρι «πηρέσιον» [T κείµενο πο κολουθε ε ναι µετάφραση ρευνας το καθηγητ τ ς Aρχαιολογίας στ Πανεπιστήµιο το Λιο ισ ιλλ Tζ ν P. Xαίηλ, πο µ τ ν διο τίτλο δηµοσιε τηκε τ ν Mάιο το 1996 στ µερικανικ πιστηµονικ περιοδικ «Scientific American». T θέµα πο πραγµατε εται φορ σ να σο αρ κεφάλαιο τ ς χαµένης ρχαίας Eλληνικ ς Tεχνολογίας, συγκεκριµένα στ ν τεχνικ τ ς κωπηλασίας. Mολον τι ρευνα ντοπίζεται στ ς τριήρεις τ ς κλασικ ς ποχ ς, µπίπτει στ ν προ ληµατικ το, πο κατ τ παρελθ ν χει παρουσιάσει πολλ ς ρευνες γι τ ν χαµένη τεχνικ τ ς ναυσιπλο ας κα κεανοπορίας τ ν πανάρχαιων Eλλήνων ταξιδευτ ν, πο ξεπολίτισαν κάθε γωνι τ ς γ ς ( λ., τ µοι 1990, 1991, 1992 κα τε χος 173, Mάιος 1996). Στ ρθρο το γκυρου µερικανικο περιοδικο µπεριέχονται γνωστες ως τώρα στορικ ς κα τεχνολογικ ς ναφορ ς γι τ ν ποτελεσµατικ κίνηση τ ν λληνικ ν πολεµικ ν σκαφ ν το 5ου κα 4ου α νος, πο συνετέλεσαν καταλυτικ στ ν π κρουση τ ς πίθεσης τ ς σιατικ ς αρ αρ τητας κατ το Eλληνικο Πολιτισµο.] O πολεµικο στ λοι τ ς Kλασικ ς Eλλάδας ε χαν τ πλεονέκτηµα τ ς κωπηλασίας «δι τ ς λισθήσεως», µι ς τεχνικ ς πο µ λις τ ν 19ο α να νεκάλυψαν ξαν ο νταγωνιζ µενοι κωπηλάτες. Kατ τ ν κλασικ ποχ τ ν κωπήλατων τριήρεων τ λληνικ ναυτικ κυριαρχο σε στ Mεσ γειο κα ο Aθηνα οι κυριαρχο σαν στο ς λλους Eλληνες, ν ο περισσ τερες π λεις-κράτη ασίζονταν στ κ τ ς ριστοκρατίας συγκροτο µενο ππικ κα στ κ γαιοκτηµ νων αρ πεζικ, γι ν στελεχώσουν τ ς νοπλες δυνάµεις τους, Aθήνα κινητοποιο σε χιλιάδες πολ τες π τ ς κοινωνικ κατώτερες τάξεις, προκειµένου ν πηρετήσουν ς κωπηλάτες στ στ λο. O Θεµιστοκλ ς, µπνευστ ς α τ ς τ ς ναυτικ ς τακτικ ς, γινε δέκτης ητορικ ν πιθέσεων π το ς συντηρητικο ς πολι-

15292 τικο ς ντιπάλους του, ο πο οι λεγαν τι «ε χε σκυλε σει το ς Aθηναίους π τ δ ρατα κα τ ς σπίδες κα το ς πο ί ασε στ ποθήµατα κα στ κουπιά». H ναφορ στ κουπι ε ναι παρκ ς δικαιολογηµένη: 170 κωπηλάτες χρειάζονταν γι τ ν πάνδρωση κάθε µι ς π τ ς πολεµικ ς τριήρεις! (πλο α µ τρε ς σειρ ς κωπηλατ ν). Πρ ς τί µως ναφορ στ ποθήµατα; T λληνικ µυστικ το «πηρεσίου» T π θηµα, λλως τ κωπηλατικ «µαξιλαράκι», ε ναι να π τ πολλ α νίγµατα στ ν στορία τ ς τεχνολογίας. Eχω παρουσιάσει δη να π ρισµα σχετικ µ α τ τ µυστήριο, σ µφωνα µ τ πο ο τ π θηµα, πο χρησιµοποιο σαν ο Eλληνες κωπηλάτες, ταν στ ν πραγµατικ τητα να π τ τελει τερα τεχνικ πιτε γµατα πως κα ππικ ς να ολέας στ ς σέλλες τ ς µεσαιωνικ ς ποχ ς, π α τ πο καθορίζουν τ πεπρωµένο τ ν α τοκρατορι ν. Mολον τι σήµερα ποτελε α νιγµα, κάποτε τ κωπηλατικ π θηµα ταν τ σο γνωστ, στε, ταν Eλληνας γεωγράφος Eρατοσθένης θελε ν περιγράψ η τ Mεσοποταµία, παρωµοίαζε τ σχ µα της µ α τ το ποθήµατος. Περαιτέρω ο γραπτ ς πληροφορίες γι τ ν λ γ ω ντικείµενο ε ναι λλιπε ς κα ο στορικο ασίζονται µ νο σ τυχα ες ναφορές, πο διασώθηκαν π τ ν ρχα ο κ σµο. Oπως συµ αίνει σ πολλ ς περιπτώσεις τεχνικ ν κατασκευ ν, ο λεπτοµέρειες τ ς δοµ ς τους µπορε ν µ ν γίνουν ποτ γνωστές. E τυχ ς ν προκειµέν ω πάρχουν πιπλέον στοιχε α πέρα π τ γεγον ς τι τ σχ µα το ποθήµατος µοιαζε µ τ Mεσοποταµία, δηλαδ πλατ στ µέσον µ συγκλίνουσες κρες. Tελικ ς τ ντικείµενο α τ, «πηρέσιον» πως ταν νοµασία του, ταν να λεπτ µαξιλάρι. O Pωµα οι κα Bυζαντινο λ γιοι, πο σχολήθηκαν µ τ συγγραφ λεξικ ν γι τ ν πεξήγηση δ σκολων ρων τ ς Eλληνικ ς Γλώσσας, ναφερ µενοι στ «πηρέσιον» τ ρµηνε ουν ς π θηµα πο µπ διζε τ ν κδορ τ ν πισθίων το κωπηλάτη κατ τ ν κωπηλασία. E ναι σαφ ς τι τ π θηµα ταν δεµένο πάνω στ σ µα το κωπηλάτη. Eνας Aθηνα ος ήτωρ σάρκαζε τ ν στεία ε κ να τ ν συµπατριωτ ν του πο φορο σαν α τ τ ποθήµατα, ταν πρ κειτο ν πι ι αστο ν στ πλο ο. Hταν µως διαµφισ ήτητα ναγκα ο. Oταν ο Σπαρτι τες ξαπέλυσαν µι µφί ια πίθεση κατ τ ν Aθηναίων τ 429 π.x., κάθε κωπηλάτης πρεπε ν φέρ η τ π θηµα µαζ µ τ κουπί του, καθ ς άδιζε πρ ς τ πλο ο του. Tέτοιες περιγραφ ς ν το τοις ε ναι µοναδικ λληνικές. O Pωµα οι, πο διεξ γαν θαλάσσιες πιχειρήσεις παρ µοιες µ α τ ς τ ν Eλλήνων, δ ν χρησιµοποιο σαν κωπηλατικ π θηµα. Eπιπλέον στ Λατινικ γλ σσα δ ν παντ ται λέξη, πο ν ναφέρεται σ να τέτοιο ντικείµενο. T π θηµα ταν πίσης γνωστο στ ς γαλέρες τ ν Bενετ ν κατ

15293 τ Mεσαίωνα κα τ ν Aναγέννηση. E ν ε χε χρησιµοποιηθ, σίγουρα τ στορικ ρχε α θ τ νέφεραν, φο ο ναυτικ ς φευρέσεις τ ν Bενετ ν ναφέρονται µ κάθε λεπτοµέρεια. Φθάνει κανε ς στ σηµε ο ν πιστε η τι µ νον ο Eλληνες, συµπεριλαµ ανοµένων κα τ ν στεριαν ν Σπαρτιατ ν, δ ν κωπηλατο σαν καθήµενοι πάνω σ γυµν ξ λινη σανίδα. Γι ν διαλευκάνουµε α τ τ µφί ολο σηµε ο, πρέπει ν ντιληφθο µε τ ς διαφορετικ ς τεχνικ ς κωπηλασίας πο πεκράτησαν κατ τ ν ρχαι τητα. Aρχικ µερικο προϊστορικο φευρέτες πρέπει ν νακάλυψαν τι τ δεµένο κουπ στ πλάι το πλεο µενου λειτουργο σε ς µοχλ ς. Kατ πιν πάρκεια πο προσέφερε ντίθετη ση στ ν κίνηση γινε παρχ τ ς θεσπίσεως πολλ ν τεχνικ ν στ ν κωπηλασία. O τεχνικές, π κείνη το Bενετο γονδολιέρη πο κινε τ µοναδικ κουπί του µπρ ς-πίσω σ ν ο ρ ψαριο, µέχρι το «δι ηµατισµο» τρ που κωπηλασίας στ ς µεσαιωνικ ς γαλέρες, που παιτο νταν τ σο µεγάλα κουπιά, στε κωπηλάτης πρεπε ν ηµατίζ η, γι ν λοκληρώσ η τ ν κίνηση, ε ναι πολλές. H τέχνη τ ς κωπηλασίας ταν α τ πο δήγησε το ς Bίκινγκς στ ν Aτλαντικ κα το ς Φοίνικες γ ρω π τ ν Aφρική. H νθρώπινη (µυϊκ ) δ ναµη ταν διαιτέρως καίρια γι τ ς ναυτικ ς δυνάµεις τ ν ρχαίων Eλλήνων, τ ν ποίων τ πολεµικ πλο α ταν «τορπιλλοειδ» σκαρι µ αρέα χάλκινα µ ολα στ ς πρ ρες τους ( λ. «Aρχα α κωπήλατα πολεµικ πλο α» τ ν Bέρναρντ Φ λεϋ κα Bέρνερ Σέντελ, «Scientific American», April 1981). «Kαστ ρι κα ο τυρο» Mεταξ τ ν διαφ ρων κωπηλατικ ν τεχνικ ν πο ναπτ χθηκαν ν το ς α νες µ νο µία, τ ν 19ο α να, ξηρτ το, πως κα ρχαία λληνική, π τ χρήση δερµάτινου ποθήµατος. Mεταξ το 1850 κα το 1860 διαγωνιζ µενοι κωπηλάτες στ ς H.Π.A., τ ν Kαναδ κα τ ν Bρεταννία ρχισαν ν πειραµατίζωνται µ να µαλακ δερµάτινο π θηµα φηρµοσµένο στ σέλλα τ ν κωπηλατικ ν τους παντελονι ν. Oταν τ ποθήµατα α τ λιπαίνονταν, κωπηλάτης µπορο σε ν λισθαίνει µπρ ς-πίσω πάνω στ κάθισµά του α ξάνοντας τ ε ρος τ ς ρετικ ς κινήσεως κα πο οηθώντας δι τ ς µυϊκ ς δυνάµεως τ χέρια κα τ ν πλάτη του. T 1871 «H Eτήσια Eπιθεώρηση κα T Eγχειρίδιο το Kωπηλάτη» το Tζώρτζ T. Mπάλχ πλεξε τ γκώµιο α τ ς τ ς νακάλυψης. Eπειδ ο γ νες πρωταθλητισµο προέ λεπαν παθλα ως κα 4.000 δολλάρια γι το ς νικητές, ο θλητ ς προετράπησαν ν κάνουν χρήση νέων τεχνικ ν γι τ ν α ξηση τ ς ταχ τητος τ ν λέµ ων κα σκαφ ν τους. T πειράµατα κατέδειξαν τι κάθε ντσα κινήσεως πρ ς τ µπρ ς πάνω στ λα το κουπιο µεταφραζ ταν σ διπλασίου µήκους π σταση στ ν πιφάνεια το νερο. Mι κίνηση δι λισθήσεως µ νο ξι ντσ ν

15294 Πέτρινο νάγλυφο, νακαλυφθ ν στ ν Aκρ πολη τ ν Aθην ν. Aναπαριστ λληνικ τριήρη το 5ου α. π.x. H στάση το κωπηλάτη µ τ γ νατα λυγισµένα πρ ς τ πάνω (κέντρο) προδίδει τι ο ρχα οι Eλληνες κωπηλάτες καναν χρήση τ ς «παλινδροµικ ς κωπηλασίας» κµεταλλευ µενοι τ µυϊκ δ ναµη τ ν ποδι ν τους. προσθέτει να λ κληρο π δι (0,33 µ.) στ ν ρχικ κίνηση το κουπιο, πο ε ναι κα πι ποφασιστική. A τ µπορο σε ν πιτευχθ µ να καλ τοποθετηµένο κάθισµα, πο δινε στ ν κωπηλάτη τ δυνατ τητα ν κτελέσ η µι σωστ κα λοκληρωµένη κίνηση. O κωπηλατικο γ νες το 19ου α να µοιαζαν µ µερικο ς ναυτικο ς διαγωνισµο ς τ ς ρχαι τητας, µ τ ν ννοια τι καν τητα το σκάφους ν κάν η π τοµη στροφή, ν κινε ται «πάσ η δυνάµει», µπορο σε ν τ δηγήσ η στ νίκη τ ν ττα. O κωπηλάτες τ ς Bικτωριαν ς ποχ ς ε χαν ξασκηθ σ α το το ε δους τ ς µανο ρες, στ ς πο ες πε οηθο ντο ποφασιστικ π τ ν «λίσθηση» το ποθήµατος, ποία ε χε νοµασθ π τ ν Mπάλχ «µέθοδος το καστορίου κα το ουτ ρου». ιακ σµηση Kορινθιακο γγείου το 6ου α. π.x. Παρουσιάζει Eλληνες κωπηλάτες µ τ γ νατά τους λυγισµένα πρ ς τ πάνω.

15295 Bαθµια α µέθοδος α τ το 19ου α. ντικαταστάθηκε π µηχανικ µέσα µ σκοπ τ ελτίωση τ ν κινήσεων: να κάθισµα µ τροχίσκους κα πι- µήκυνση, πο κινε το µπρ ς-πίσω πάνω σ ξ λινη πλατφ ρµα. Tέτοιες µηχανικ ς πινοήσεις ποτελο ν πλέον παραίτητο ξοπλισµ γι σκάφη πο συµµετέχουν σ τοπικο ς Oλυµπιακο ς γ νες. Oµως κ µη κα σήµερα τ πληρώµατα τ ν A στραλιαν ν σωσι ίων σκαφ ν, πο πλέουν συνήθως σ ταραγµένη θάλασσα, δ ν ρισκάρουν ν καταστρέψουν το ς διολισθητικο ς µηχανισµο ς κα προτιµο ν ν χρησιµο- ιαγωνιζ µενοι κωπηλάτες στ ν Aγγλία κα τ B. Aµερικ πανη ρον τ πλεονεκτή- µατα τ ς παλινδροµικ ς κωπηλασίας περ τ µέσα το 19ου α να. Στ ν ε κ να λιθογραφία τ ν ρχ ν το 20ο α να, πο ε κονίζει κωπηλατικ γ να δείχνει τ στάση πικ ψεως µ λυγισµένα γ νατα κατ τ ν ρχ κάθε κινήσεως. ποιο ν σταθερο ς πάγκους κα ν διολισθαίνουν µ π θηµα δέρµατος πάνω τους, πως κα ο ρχα οι κωπηλάτες. H λήθεια ρχεται π τ ν Aττικ Kωµ ωδία E ναι σαφ ς λοιπ ν τι ο ρχα οι Eλληνες κωπηλάτες χρησιµοποιο σαν τ ποθήµατά τους, πως κα ο κωπηλάτες το 19ου α να καναν χρήση τ ν γρασαρισµένων καστ ρινων δερµάτων: γι ν καταστήσουν δυνατ µι σχυρ λισθητικ κωπηλασία. Yπάρχουν µως

15296 λλες πηγές, πο ν µαρτυρο ν τ συγκεκριµένη πρακτική; H µελέτη τ ς τέχνης, τ ς λογοτεχνίας κα τ ς ναυπηγικ ς τεχνικ ς ποδεικν ουν τ ν παρξη α το το τρ που κωπηλασίας. Παραδείγµατος χάριν ε κονογραφηµένα γγε α κα γλυπτ παρουσιάζουν κωπηλάτες ν κάθωνται µ τ γ νατα λυγισµένα µέχρι τ στ θος «µαζε οντας» δ ναµη, γι ν σπρώξουν τ κουπί. O ε κ νες α τ ς πίσης ποδεικν ουν τι ο Eλληνες κωπηλάτες δ ν κάθονταν σ περυψωµένες δρες λλ σ χαµηλο ς πάγκους τοποθετηµένους στ διο ψος µ τ π δια τους. Στ στάση α τ τ νω µέρος το σώµατος παρέµενε κίνητο, κα διολίσθηση (το κάτω µέρους) συντελο σε στ ν ποτελεσµατικώτερη κωπηλασία. Περιέργως περισσ τερες λεπτοµέρειες γι τ ν κωπηλατικ τεχνικ τ ν ρχαίων µαθαίνουµε χι π τ ν στορία π τ τεχνικ γχειρίδια λλ π τ ν Aττικ Kωµ ωδία. O σατυρικ ς παραστάσεις πληροφορο σαν διασκεδάζοντας παράλληλα τ κοιν, µέρος το ποίου συµµετε χε ς πλήρωµα στ ν Aθηναϊκ στ λο. (Στ ν ταινία «Mπ ν Xο ρ» το 1959 ο κωπηλάτες παρουσιάζονται ς δο λοι, ν κατ τ ν κλασικ ποχ ταν λε θεροι πολ τες.) Eπ παραδείγµατι Aριστοφάνης παρουσιάζει ναν π τ ν χορ τ ν «Bατράχων» του ν διαµαρτ ρεται γι τ ς φουσκάλες στ πίσθιά του π τ ν ντονη κωπηλασία. O τραγικ ς ποιητ ς E πολις γραψε µία σκηνή, ο κεία στο ς κωπηλάτες, που σκληρ ς γέρων να αρχος Φορµίων ποδεικν ει σ ναν νεπίδεκτο µαθήσεως, π ς ν κωπηλατ λέγοντάς του: «Σταµάτα τους ( σκοπους) παφλασµο ς» κα «τέντωσε τ π δι σου», πρ γµα πο σηµαίνει τ ν δι λισθήσεως κίνηση το κουπιο, καθ ς τ σ µα τρα ιέται πίσω. O Eλληνες τεχν τες κα ναυπηγο φήρµοσαν σχέδια πο ντανακλο ν τ χρήση το ποθήµατος στ ν κωπηλασία. O λληνικ ς τριήρεις φεραν ξ λινους ζυγοστάτες σ κάθε πλευρά, που προσαρµ ζονταν ο ξ λινοι π ροι, στο ς ποίους σφάλιζαν τ κουπιά. O ζυγοστάτης ταν µ ν σηµε ο προσ ολ ς κατ τ ναυµαχία, λλ παραίτητος γι τ σωστ θέση το κουπιο, στε ν ποδώσ η καλ τερα στ ν µικυκλικ κίνησή του. ιαρκο ντος το 19ου α να πανεισαγωγ το τρ που κωπηλασίας µ διολίσθηση α ξησε κατ 30% τ ν π σταση µεταξ το κωπηλάτη κα το σηµείου υθίσεως το κουπιο στ νερ. O σχεδιαστ ς λέµ ων το 19ου α να ε σήγαγαν ψιµα να κοντ εροδυναµικ σκαρ ναζητώντας λ σεις γι µεγαλ τερη ταχ τητα. Bαθµια α πάγκος το κωπηλάτη ξέλιπε κα τ κάθισµά του χαµηλώθηκε ως τ ψος τ ν ποδι ν του. O ρχα οι Eλληνες ναυτικο µηχανικο πέτυχαν τ διο ποτέλεσµα, λλ τ σκεπτικ κα τ κίνητρά τους ταν τελείως διαφορετικά. Στ ν προσπάθειά τους ν συµπιέσουν περισσ τερους νδρες µέσα στ σκαρ προσέθεσαν περάνω κα ποκάτω τ ς δη παρχο σης λλες δ ο σειρ ς κωπηλατ ν. H στεν τητα το χώρου πλέον παιτο σε τ π δια τ ν πάνω κωπηλατ ν ν ε ναι ψωµένα, στε ν µ ν µποδίζουν α το ς τ ν κάτω σειρ ν.

15297 Γι α νες τ στοιχε ο τι ο κωπηλάτες τ ν λληνικ ν τριήρεων κάθονταν σ διαφορετικ πίπεδα θεωρε το π σκεπτικιστ ς λογίους ς µ πρακτικ. Ωστ σο ναµφί ολη παρξη τ ν πολυ-κωπήλατων πλοίων πεδείχθη θριαµ ευτικ π τ ν Tζ ν M ρισον το Πανεπιστηµίου το Kα µπριτζ, το ποίου ο θεωρίες δήγησαν στ ν να ίωση κα νακατασκευ τ ς τριήρεως «Oλυµπιάς». T φιλ δοξο α τ γχείρηµα συνετέλεσε στ ν πι ε- αίωση ν ς ριθµο ρχαίων παραδοχ ν, πλουτίζοντας τ ναυτικ ρχαιολογία, πως λ.χ. τ γεγον ς τι τ πλο α α τ φθαναν στ µέγιστο τ ς ταχ τητάς τους συνδυάζοντας κωπηλατικ κίνηση κα νοιγµα τ ν στίων. Eν το τοις ε ναι γεγον ς τι σ συνθ κες µάχης γι τ ν κίνηση το πλοίου χρησιµοποιο ντο µ νο τ κουπιά. T ξάρτια κα τ στία φαιρο νταν κα τοποθετο νταν στ ν κτή. O περισσ τερες ναυµαχίες δίδοντο κατ προτί- µηση σ ρεµη θάλασσα µ α θριο καιρ, ο τως στε ο κωπηλάτες ν διευκολ νωνται στ ργο τους. Πρ σω λοταχ ς πολεµικ τριήρης ταν τ πλο στερο σκαρ γι ναυµαχίες πο πινοήθηκε ποτέ. H τακτική της ταν µοναδική, καθ ς ντικειµενικ ς σκοπ ς της ταν µ ολισµ ς τ ν ντιπάλων πλοίων. T Hκλασικ ποτέλεσµα α τ µπορο σε ν πιτευχθ µ δ ο διαφορετικ ς κινήσεις τακτικ ς. Kα ο δ ο τακτικ ς ποσκοπο σαν στ ν ληφθ πλεονεκτικ θέση ναντι το χθρικο πλοίου, στε ν τρωθ τ πίσθιο τεταρτηµ ριο τ ς καρίνας του, κι πως ε ναι φυσικ προϋπέθεταν π τοµη στροφ ν κινήσει π τ ν πιτιθέµενο. O κυ ερν τες πέφευγαν τ ν πίθεση κατ µέτωπον, καθ ς ταν πιθαν ν προκαλέσουν στ πλο ο τους τ ς διες ζηµι ς µ α τ ς πο θ προκαλο σαν κα στ χθρικ. Kατ τ στρατήγηµα πο νοµαζ ταν «διέκπλους» να πλο ο σπαγε τ ν παράταξη το χθρο φορµώντας νάµεσα στ πλο α πο ε χε πέναντί του κι ρχ ταν πίσω π α τά. Eν συνεχεί α ρµο σε στ ν πρ µνη το στ χου του κα τ ν µ λιζε. Kατ τ δε τερο σ νηθες στρατήγηµα, πο νοµαζ ταν «περίπλους», ν χθρ ς µπ διζε τ ν διέκπλου «κλείνοντας» τ κεν µεταξ τ ν πλοίων του διπλασίαζε τ ς µονάδες στ γραµµ παράταξής του, πιτιθέµενος κανε κυκλωτικ κίνηση γ ρω π τ ν χθρικ στ λο κα ρισκ ταν σ ντοµα πίσω π τ πλο α του. Kα «διέκπλους» κα «περίπλους» προϋπέθεταν γρήγορες στροφές, «φουρκέττες» κατ τ κοινολεκτο µενο, χωρ ς πώλεια ταχ τητας µως, γι ν µ µετα ληθ διος πιτιθέµενος σ στ χο ε κ λως τρώσιµο (καθ ς στρι ε κα τ πλευρ το πλοίου ταν κάλυπτα). E κολα διαπιστώνει κανε ς τ πλεονεκτήµατα πο προσέφερε παλινδροµικ κωπηλασία π τ γεγον ς τ ς ναυµαχίας µεταξ δ ο λληνικ ν πλοίων τ ν Oκτώ ριο το 429 π.x., κατ τ ς ρχ ς το Πελοποννησιακο Πολέµου. O Σπαρτιάτης κυ ερνήτης Tιµοκράτης κατεδίωκε ντ ς ρµου τ ν

15298 FOOTBOARD ΑΥΛΟΣ/238,!Oκτ9 ριος 2001 SEAT FOR SLIDING ROWLOCK KωπηλατικF «παραφερν7λια» περιγρ7φονται στ9ν Lκδοση το 1871 το «=Eτησ ου E?κονογραφηµ@νου Kαταλ γου κα& =Eγχειριδ ου το Kωπηλ7τη». MεταξR τeν <ξαρτηµ7των 6π7ρχει aνα στεν, κα& λεπτ, ξ;λινο κ7θισµα, ποr <πιτρ@πει στ,ν κωπηλ7τη µ5 τ, γλιστερ, παντελ νι νf pλισθα νtη κατf τ9 µ@θοδο το «καστορ ου κα& :ουτ;ρου». «Π ραλον», ποi κυ ερνο σε [ Φορµ*ων. KαθPς δ>ν µπορο σε νr κ νsη ]λιγµο ς, γιr νr ξεφ γsη 'πa τaν δι9κτη του, εfδε eνα @µπορικa πλοmο, ποi ρισκ?ταν κατr τ χη 'ραγµ νο στ&ν εoσοδο το λιµανιο. Πλ οντας κατ εaθε*αν @π νω του, σ> κ ποια δεδοµ νη στιγµ& ^δωσε @ντολ& 'π?τοµης στροφjς. TA πλοmο το Tιµοκρ τη, ποi 'κολουθο σε µ> ταχ τητα, δ>ν πρ?λα ε νr 0H πολεµικ9 τακτικ9 τ)ς 0Eλληνικ)ς τριaρους το π@µπτου κα& τετ7ρτου α?eνα π.x. µ5 :ασικ, στοιχεsο τ9 χρaση το <µ: λου κατf τ&ς ναυµαχ ες. T, <πιτιθ@µενο πλοsο <τ θετο ταχ@ως Lναντι το τρωτο σηµε ου το στ χου στ9ν <χθρικ9 γραµµ9 µ5 δ;ο εxδη λιγµeν, τ,ν «δι@κπλουν» (+ριστερf) κα& τ,ν «περ πλουν» (δεξι7).

15299 Aναπαράσταση ρχαίων λληνικ ν πολεµικ ν τριήρεων ν ρ α ναυµαχίας.

15300 νακρο σ η πρ µναν κι τσι µ λισε τ µπορικ, ν παράλληλα Φορµίων λοκληρώνοντας µία στροφ 270 µ λισε τ ν σπαρτιατικ τριήρη. O Tι- µοκράτης α τοκτ νησε, µ δυνάµενος ν ντέξ η τ ντροπ πο α σθάνθηκε. Γι µία κ µη φορ δι λισθήσεως κωπηλασία ε χε µεγαλουργήσει, φο Φορµίων κα τ ρτια κπαιδευµένο πλήρωµά του καναν τ ν κατάλληλη κίνηση στ ν κατάλληλη στιγµή. Στ ς γνωστ ς ρχα ες ναυµαχίες ο τε «διέκπλους» ο τε «περίπλους» ταν π µ νοι τους ποτελεσµατικοί. T ζητο µενο γι να πλο ο ταν ν κτελ στροφ 90 στ στενώτερο διάστηµα. Mία τέτοια καν τητα ταν καίριας σηµασίας, φο δηγο σε κατ ε θείαν τ µ ολο στ χθρικ κ τος. O πλέον φηµισµένες π τ ς κινήσεις α τ ς τ ς πολεµικ ς ναυτικ ς τακτικ ς λα αν χώρα κατ τ Nαυµαχία τ ς Σαλαµ νος τ ν Σεπτέµ ριο το 480 π.x. T νησ α τ γινε τ πος µι ς σκληρ ς ναυµαχίας µεταξ τ ν συµµαχικ ν λληνικ ν δυνάµεων π τ ν γεσία τ ν Aθηναίων κα τ ς περσικ ς ρµάδας τ ν ε σ ολέων π τ ν γεσία το Ξέρξη. O κορµ ς τ ν δυνάµεων το Ξέρξη ταν φοινικικ ς στ λος π τ ν T ρο κα τ Σιδ να. T πλο α α τ φεραν ζυγοστάτες, πρ γµα πο σηµαίνει τι δ ν καναν χρήση τ ς παλινδροµικ ς κωπηλασίας. Στ Σαλαµ να ο κατ πολ λιγώτεροι ριθµητικ Eλληνες δ ν χρησιµοποίησαν τ τεχνάσµατα το «διέκπλου» κα το «περίπλου», φο γκος το περσικο στ λου ε χε καλ ψει τ ς δι δους π κτ σ κτή. Eπίσης ο Eλληνες λ γ ω το µικρο ριθµο τ ν πλοίων τους ταν πι ε άλωτοι κα στ δ ο α τ ε δη λιγµ ν. Eτσι π ραν τ πλεονέκτηµα κα πετέθησαν, πρ ν ο Πέρσες ρο ν τ ν ε καιρία ν διασπάσουν ν πλευροκοπήσουν τ ς λληνικ ς γραµµές. Eνας α τ πτης µάρτυς νέφερε τι τ πρ το λληνικ πλο ο πο φώρ- µησε κανε µι τ σο καλοζυγισµένη στροφή, στε διαπέρασε µ τ µ ολ του τ πρ σθιο µέρος το χθρικο σκάφους. Σ ντοµα συνέ η τ διο κα µ λλα λληνικ πλο α πο ε χαν τ διο πλεονέκτηµα, µ ποτέλεσµα τ περσικ σκάφη ν συντρι ο ν κα ν µποδίζουν τ ν πορεία διαφυγ ς κα στ π λοιπα πο πεγνωσµένα πάσχιζαν ν ρο ν διέξοδο κα περικυκλώθηκαν µέσως, καθ ς ο Eλληνες ξεκίνησαν τ ν φαρ- µογ το «περίπλου» το χθρικο στ λου. E ν τ περσικ πλο α ε χαν κατάλληλα κπαιδευµένο πλήρωµα κα τ δυνατ τητα τ ν π τοµων στροφ ν, ο Eλληνες δ ν θ µπορο σαν ν νικήσουν. Mετ τ ναυµαχία τ ς Σαλαµ νος κα τ ν τακτη ποχώρηση το Ξέρξη κα τ ν συµµάχων του Aθήνα γινε αθµια α γεµονε ουσα δ ναµη στ ς π λεις το A γαίου κα στ νησιά του. T στοιχε ο - κλειδ στ ν νοδο α τ τ ς Aθήνας ταν πολιτική της ν δηµιουργ κα ν διατηρ σχυρ στ λο. O Aθηνα οι φορολογο ντο γι τ ν κπαίδευση 12.000 κωπηλατ ν, πο διαρκο σε κτ µ νες, καθ ς προϋπέθετε, ς πρ ς τ ν τεχνικ τ ς παλινδροµικ ς κωπηλασίας, π λυτη κµάθηση κανοτήτων γι λοκληρωµένη κγ µναση.

15301 Aπολεσθε σα κα πανευρεθε σα τεχνολογία εδοµένης τ ς νωτερ τητας τ ς παλινδροµικ ς κωπηλασίας, ε ναι πορίας ξιον γιατ α τ γκατελείφθη. O Aθηνα οι δ ν θ ε χαν λ γους ν παραγκωνίσουν µία τ σο ποτελεσµατικ µέθοδο. Hταν ναπ φευκτο δ κράτη πο δ ν δ ναντο ν συγκρουσθο ν µ τ ν Aθήνα, ν πινοήσουν δικές τους τεχνικές. T 400 π.x. ο Kαρχηδ νιοι ναυπήγησαν τ ς πρ τες τετραήρεις. T σκεπτικ γι τ ν κατασκευ τέτοιων πλοίων ταν προσπάθεια ελτιώσεως τ ν πιχειρησιακ ν δυνατοτήτων δι το πολλαπλασιασµο τ ν κωπηλατ ν ν κουπί. (Στ ν τριήρη ντιστοιχο σε να κουπ γι κάθε κωπηλάτη.) Kαθ ς τ πλο α κα τ πληρώµατα α ξάνονταν, τεχνικ στ ν κωπηλασία παρεχώρησε τ θέση της στ µυϊκ δ ναµη δέξιων πληρωµάτων. H τεχνικ το µ ολισµο, πο προϋπέθετε ταχ τητα κα πιδεξι τητα, ντικαταστάθηκε π τ ρίψη γάντζων κα τ «ρεσάλτο», πο κολουθε το π µάχη σ µα µ σ µα µεταξ τ ν ντιπάλων πάνω στ καταστρώµατα. H δι λισθήσεως κωπηλασία πε ίωσε µ νο σ λάχιστες περιπτώσεις. O ναφορ ς πλέον στ κωπηλατικ ποθήµατα πάρχουν µονάχα σ να µικρ τεµάχιο παπ ρου, πο κάνει λ γο γι τ ν πλο ν ς µικρο λληνικο πλοίου στ Nε λο µερικο ς α νες µετ τ µεσουράνηµα τ ν τριήρεων, πο ε χαν δώσει πι τ θέση τους σ γκωδέστερα πλο α. Kατ τ ν περίοδο πο πιδέξια κωπηλασία ξετιµ το κα πε ρα ε ετο, Aθήνα χάρη σ α τ ν ε χε γίνει µεγαλ τερη ναυτικ δ ναµη το ρχαίου κ σµου. O Aθηνα οι γνώριζαν θαυµάσια τι τ καίριο σηµε ο γι τ ν πιτυχία τους κατ το Ξέρξη κα τ ν πι ολή τους στ θάλασσα ταν ναυτικ τακτική τους. Σ µι ττικ κωµ ωδία το Aριστοφάνη, στο ς «Iππ ς», νας Aθηνα ος, µος πο νσαρκώνει τ ν νώνυµο πολίτη, ν πάει ν καθίσ η σ µι σκληρ πιφάνεια, δέχεται τ ν προσφορ ν ς ποθήµατος π κάποιον, πο ος χαριέστατα το ξηγε π σο χρήσιµο ε χε ποδειχθ α τ στ Σαλαµ να! T νοήµατα µπορε ν µοιάζουν κωµικά. T ποτέλεσµά τους µως ταν νας α νας ναυτικ ς περοχ ς τ ν Aθην ν, πο κτισε κα τ ν γεµονία τους στ A γα ο. H στερέωση το κράτους τους ταν α τ πο δήγησε στ ν κατασκευ το Παρθεν να, στ ν δραίωση τ ς ηµοκρατίας, στ ν πιχορήγηση τ ν ργων το Σοφοκλ κα το Aριστοφάνη κα στ θεµελίωση τ ς Aκαδηµίας το Πλάτωνος κα το Aριστοτέλους. Eν τέλει «Xρυσο ς A ν» τ ν Aθην ν θεµελιώθηκε πάνω στ ν ρκο κα τ ς δεξι τητες µερικ ν χιλιάδων κωπηλατ ν καθ ς κι πάνω σ λίγο «καστ ρι µ ο τυρο»! John R. Hale (Mετάφραση: M. Mαµανέας)

O KA A O TøN AXPH TøN Γλυπτικ ν µαστο ρωµα Ποι ς Hνίοχος τ ν ελφ ν; Ποιά Aφροδίτη τ ς Mήλου; Ποι ς ισκο λος το M ρωνος; Π νε πι α τά! T κλείδωσα στ χρονοντο λαπο κα πέταξα τ κλειδ στ ν ποχέτευση. Aλλαξαν ο καιροί, παλιορρωµιοί! Eδ ν δ τε τ ν ποθέωση τ ς σ γχρονης Tέχνης. Oχι, θ σ ς φηνα ν αυκαλίζεστε µ τ ργα τ ν φωρεσµένων προγ νων σας κα ν ξεφ γετε π τ ς ντιρεκτί ες πο πι άλλω στ ν A σθητική σας. Γι κάντε λοιπ ν µι ολτίτσα στ ν πλατεία Kοτζι, ν θαυµάσετε τ νέο µου κατ ρθωµα. Nαί, α τ ε ναι, νάµεσα στ συντρι άνια, πέναντι π τ παλαι ηµαρχε ο το πάλαι ποτ (ε τυχ ς!) «κλεινο στεως». Π ς; Tί ννοε τε δηλαδ ρωτώντας «τί ε ναι α τ τ τουρλουµπο κι;». E, χι κα τουρλουµπο κι Θησέας! Mάλιστα, α τ ς ε ναι, πως κρι ς τ ν νέπνευσαν στ ν ξι τιµη γλ πτρια πο τ ν φιλοτέχνησε, πως λλωστε κα στ ν κρως φιλ τεχνο δήµαρχο, πο θεσε τ νοµά του στ ν πλάκα κάτω π τ δικ της. E δατε λοιπ ν Θησέας µου τί κάλλος, τί ρωµαλε τητα καί τί ρωισµ ποπνέει; E, π ς δ ν τ ν ε δατε, θ µ τρελλάνετε; Mέσα π τ σ µπλεγµα τ ν κώνων, τ ν µηνίσκων κα τ ν σφαιρ ν δ ν ντιλαµ άνεστε τ µεγαλε ο του; O, ν µο χαθ τε, σχετοι. E, έ αια! Πο ν καταλά ετε σε ς τ αθ κα συµ ολικ ν ηµα τ ς στρουκτουραλιστικ ς Tέχνης. Φθάνει ς κε τ µυαλ σας; Eσε ς χετε κολλήσει στ ς Kαρυάτιδες κα στ ν Aθην Πρ µαχο. Iδέα δ ν χετε π νώτερο γο στο. Kα σ ν ν µ ν φθανε α τ, νά σου κάθε τ σο κι κε νος Γλάρος στ ν «αυλ», ν προσπαθ µ τ περ τέχνης ρθρίδιά του ν σ ς νοίξ η τ µάτια (πο γ πασκίζω ν σ ς γάλω). Aντ ν µο π τε κι ε χαριστ, πο σ ς φτειαξα τ γαλµα ν ς ρωικο προγ νου σας, τ χλευάζετε κι π πάνω. E, να λοιπ ν τσι ταν Θησέας κι ς λέ η,τι θέλει παράδοση. Oσον φορ δ στο ς θλους του, δ ν το ς πραξε, πως φαντάζεστε. O τε τ σφαιρικ δαχτυλάκι του δ ν κο νησε. Aπλ ς τσι πως ταν φρικαλέος κα τ ν ντίκρυσαν Σίνης, Σκ ρων, Προυκρο στης, Mινώταυρος κα ο π λοιποι, τ τίναξαν π τ ν τροµάρα τους, χωρ ς ν προλά ουν ν γάλουν χνα. A τ ε ναι λήθεια, κα χι τ µυθε µατα πο σ ς δίδαξαν στ σχολε ο. Γι α τ λοιπ ν π το δε κι φεξ ς θ κολουθ τε τ γραµµ A σθητικ ς πο χαράσσω γώ. Kι ν θέλετε περισσ τερα δείγµατα τ ς Tέχνης µου, πηγαίνετε κα στ ν πλατεία Kαραϊσκάκη ν δ τε τ ν «γγελ» µου, λλ κα στ Mετρ ν θαυ- µάσετε τ ριστουργήµατα τ ν στρατευµένων καλλιτεχν ν µου. Kα µακρυ τ λέµ- µα π τ ς προθ κες µ τ νασκαφικ ε ρήµατα, γιατ θ σ ς φάω. Eτσι µπρά ο! Bαθµια α θ διαµορφώσω τ ς ντιλήψεις σας κα θ καλοδεχτ τε λες τ ς καλλικατζο ρες µου. Eλπίζω µ νο ν κάνω γρήγορα, γιατί, ν φυπνισθ τε, θ µο συµ,τι συνέ- η κα στ µνηµε ο το «Oλοκαυτώµατος» στ Θησε ο: κι µένα κα τ ργα µου θ µ ς σαρώσ η κ άθρων τ Σάρωθρον

H «καµάρα» ε ναι πιν ηση τ ς Eλληνικ ς Aρχιτεκτονικ ς OI POPPøMAØIØKE TO øte KATA KEYE E ναι διαδεδοµένη στο ς περισσοτέρους π µ ς ποψις, τι ο ρχα οι Eλληνες δ ν γνώριζαν ν κατασκευάζουν πίπεδες τοξωτ ς κατασκευ ς (καµάρες) κα τι γν σις τ ς κατασκευ ς των ρθε στ ν Eλλάδα µετ τ ν κατάκτησί της π το ς Pωµαίους τ 147 π.x. E ναι µως α τ λήθεια; O Eλληνικ ς Kλασικ ς Πολιτισµ ς ε χε ψηλ πιστηµονικ κα κοινωνικ ργάνωση κα ποµένως νάλογες παιτήσεις σ ση- µαντικ τεχνικ ργα, τ πο α κα κατασκε ασε π.χ. τ E παλίνιον ρυγµα στ Σάµο, Παρθενών κ.λπ. κα τ πο α προϋποθέτουν τ ν ντίστοιχη τεχνικ ντίληψι, τεχνολογία κα τεχνογνωσία. E ναι δυνατ ν ν ποστηρίζεται δυναµία του ν συλλά η τ στατικ λειτουργία το πιπέδου τ ξου κα ν τ ν λοποιήσ η στ ς κατασκευ ς, ταν δη κατεσκε αζε κφορικ ς στέγες κα µεγάλους θολωτο ς τάφους π το ς προϊστορικο ς χρ νους; Eπ πλέον ποτελε παράδοξο γεγον ς τι, ν ο τοξωτ ς κατασκευ ς χρησιµοποιο ντο στ ν περι άλλοντα τ ν Eλλάδα πολιτισµικ χ ρο π.χ. A γυπτο, Bα υλ να 1, ο Eλληνες, ν κα σ µεση παφ ε ρισκ µενοι µ το ς πολιτισµο ς α το ς, δ ν «π ραν ε δηση». Aκ µη κα ν πράγµατι χρησιµοποιο ντο ο τοξωτ ς κατασκευ ς (καµάρες) π το ς Pωµαίους, π ς δ ν τ ε χαν ντιληφθ ο γειτονικοί των Eλληνες; O καµάρες στ ν Eλλάδα, µ ς χουν ψιθυρίσει, ξεφ τρωσαν, µ λις πάτησε δ Pωµα ος. 1. Eξ Aνατολ ν κα υσµ ν Eλληνικά; Πρ ν π µερικ χρ νια γράφων πεσκέφθη τ Aκαρνανικ ρχα α χυρ Πάλαιρο (τώρα Kεχροπο λα) κα O νάδες, που µ κπληξιν ε δε τ ς ρα ες τοξωτές (καµαρωτές) των π λες. T χυρ α τ χρονολογο νται τ ν 5ο 4ο α να, δηλαδ πολ πρ ν τ ν ρωµαϊκ παρουσία στ ν Eλλάδα. Aκ - µη ντυπωσιακώτερη το καµαρωτ Kρυπτ στ ν Oλυµπία, δι τ ς ποίας ε σήρχοντο ο θλητ ς στ στάδιο, κατασκευή, ς λέγουν, το 4ου α να π.x. 2, 2α. Aφο λοιπ ν πάρχουν προ-ρωµαϊκο τοξωτο φορε ς (καµάρες), ε ναι νάγκη ν ρευνηθ λεπτοµερέστερα δυνατ της ν ε ναι λληνικ κα χι ρωµαϊκ πιν ησις κα φαρµογ το πιπέδου τ ξου. Στ ν κολουθο σα µικρ νάπτυξιν κατα άλλεται προσπάθεια ν παρουσιασθ τοξωτ κατασκευ στ ν Aρχαία Eλλάδα. Tοιουτοτρ πως παρουσιάζονται συνοπτικ ς π τ ς προϊστορίας ο λ -

15304 σεις πο δ θησαν στ ν Eλλαδικ χ ρο γι τ ν κάλυψι χώρων. Eπ πλέον κολουθε µικρ στατικ νάλυσις τ σο τ ν πιπέδων τοξωτ ν κατασκευ ν σο κα τ ν συναφ ν µ α τ ς χωρικ ν θολωτ ν, που ν συνδυασµ µετ τ ν ρχαιολογικ ν µαρτυρι ν ποδεικν εται µ διάσειστο τρ πο τι ο Eλληνες πιν ησαν τ πίπεδο τ ξο (καµάρα), τι τ χρησιµοποιο σαν κα τι α το τ δίδαξαν στο ς Pωµαίους 3. 2. T «κφορικ σ στηµα» κα τ πίπεδο τ ξο. 2.1. T κφορικ σ στηµα. T κφορικ σ στηµα 3,4, ς νοµάζεται π τ ν ρχαιολ γων, ποτελε τρ πο καλ ψεως ( ροφ ) π.χ. ρθογωνικ ν χώρων π πέτρα. M τ ν κφορικ ροφ (πρ ολος άρους B1) καλ πτεται τ σο πλάτος χώρου, σο πιτρέπει τ «ντί αρο B2» πάνω π τ ν τοιχοποι α (Σχ µα 1). Yπ τ ν ννοιαν λοιπ ν τ ς ρολογίας τ ς στατικ ς, ποία κφράζει κα τ συγκεκριµένη στατικ λειτουργία, τ κφορικ σ στηµα ποτελε στ ν κυριολεξία «ν προ λ ω δ µησιν». Eποµένως: H ναγκαία κα καν συνθήκη κατ τ ν στατικ λειτουργία, πως νας πίπεδος ν προ λ ω (σ κφορ ) φορέας χαρακτηρισθ ς «κφορικ ς», ε ναι ν σορροπ µ νος του (σ ν ζυγαρι ) π τ ν πενέργεια µ νο τ ν δυνάµεων B1 κα B2. 2.2. T πίπεδο τ ξο. E ναι προφαν ς τι ποιαδήποτε α ξησις τ ς πιρρο ς το B1 ε ς άρος το B2 δηγε σ κατάρρευσι τ ς ροφ ς. H α ξησις τ ς πιρρο ς το B1 µπορε ν γίν η α) µ α ξησι το άρους B1 κα ) µ α ξησι το πλάτους κφορ ς 1. Γι τ ν ποφυγ τ ς καταρρε σεως λ γ ω διαταραχ ς τ ς λειτουργίας τ ς «ζυγαρι ς» παιτε ται νάπτυξις τ ς σωτερικ ς δυνάµεως H (Σχ. 1) π τ λλο µισ τ ς στέγης, κα τ τε ε ναι πο ρχίζει στατικ λειτουργία το τ ξου, δηλαδ συµ ολ λου το φορέα στ ν σορροπία του. Eποµένως: Tοξωτ ς ε ναι πίπεδος κε νος φορέας ( πίπεδο τ ξο), πο ος σορροπε µ νον µ τ ν νάπτυξι τ ς σωτερικ ς δυνάµεως H κα χι µ τ ν α τοτελ σορροπία τ ν B1 κα B2. 3. O θολωτ ς κατασκευ ς κα γν σις τ ς λειτουργίας τους. 3.α. O θολωτ ς κατασκευ ς τ ς K πρου. Aποτελε γεγον ς τι ο θολωτ ς κατασκευ ς µέσα στ ρια το Eλλαδικο χώρου ε ναι γνωστ ς π τ ν προϊστορικ ποχή. Aναφέρουµε τ ς π λιθίνης άσεως πλινθ κτιστες θολωτ ς κατασκευ ς τ ς Xοιροκοιτίας K πρου το 5800 π.x. 5, διαµέτρου 6.00 µ. κα σ µερικ ς 10µ. Ως πεξηγε ται στ 5, ο κυπριακ ς κατασκευ ς νσωµατώνονται στ ς λλαδικές, δι τι παρ τ ν µεγάλη π στασι τ ς K πρου π τ ν Στερε Eλλάδα χαρακτήρας κ µη κα το Προϊστορικο Kυπριακο Πολιτισµο ε ναι λληνικ ς κα χι σιατικ ς. Συναφ ς ναφέρω τ ς προϊστορικ ς ποθ κες µ µισφαιρικ θ λο το Oρχοµενο 6 καθ ς κα τ «µυστηρι δες κι ντυπωσιακ» κυκλικ ο κοδ µηµα τ ς προϊστορικ ς Tίρυνθος 6. 3.. T γιγαντια ο κτήριο τ ς Tίρυνθος. Eδ ξίζει τ ν κ πο ν σταθο µε λίγο, δι τι ε ναι ντυπωσιακή ναφορ γι τ ν παρξι ν ς τ σο µεγάλου θολωτο προϊστορικο κτηρίου. T νακαλυφθέντα τµήµατα τ ς θεµελιώσεώς του νήκουν σ να «... ληθιν γιγαντια ο κτήριο» 6 διαµέτρου 27.90µ. κα πολογιζοµένου ψους θ λου 26.40µ. 6, δηλαδ σο να σ γχρονο ννεα ροφο ο κοδ µηµα!!! Aθλο γι τ ν ποχ κατασκευ ς του θεωρε συγγραφε ς 6 τ ν κάλυψι το πλινθ κτιστου, ς ποθέτει, κτηρίου µ κεραµίδια κα σχιστ πλακες. Προχωρώντας µως να µα παραπέρα προκ πτουν τ ξ ς α ταπ δεικτα, φο κατασκευ το «γιγαντιαίου» προϊστορικο θολωτο κτηρίου:

15305 α) λυσε ς ργον σηµαντικ προ λήµατα κοινωνικ ς ργανώσεως, ρα π ρχε σηµαντικ κοινωνικ ργάνωσι στ ν προϊστορικ Eλλάδα κείνη τ ν ποχή ) µαρτυρε τ ν παρξι κα χρ σι σχετικ ς κα ναλ γου τεχνολογίας γ) ποδεικν ει µµέσως πλ ν σαφ ς τι π ρχε µακρ παράδοσις σ παροµοίου τ που θολωτ ς κατασκευές. 3.γ. O θολωτο Mυκηναϊκο τάφοι. Θ ταν ασικ παράλειψις, ν δ ν νεφέροντο ο φηµισµένοι θολωτο Mυκηναϊκο τάφοι. Eκε νος το Aτρέως, µορφ ς παραδοσιακ ς κυψέλης (σκο φου), χει σωτερικ διάµετρο 14.60µ. κα ψος 13.90µ. 10, δηλαδ περίπου σο τ ψος µι ς πενταωρ φου πολυκατοικίας. Σχετικ ς γι το ς θολωτο ς Mυκηναϊκο ς τάφους χει γραφ «... Oταν διάµετρος κυµαίνεται µεταξ 6 κα 10µ., ο γνώσεις κα τ τεχνικ µέσα πο παιτο νται ξεπερνο ν τ ς συνηθισµένες δυνατ τητες. Oταν διάµετρος ξεπερν τ 10µ., πρ κειται γι ρχιτεκτονικ πίτευγµα πο πι ε αιώνει τ ν ξαιρετικ χαρακτ ρα το µνη- µείου» 11. Oσον φορ στο ς θ λους γενικ ς, λλ κα στο ς θολωτο ς Mυκηναϊκο ς τάφους ε δικ ς, ο πο οι χουν θ λο ποτελο µενο κ διακεκριµένων λίθων, προκ πτουσα κατασκευ ς ποτελουµένη ξ συνεχο ς λικο (µ µονολιθικ ) δυνατε ν ναλά η φελκυσµ (τρά ηγµα). O θ λος φείλει τ ν σταθερ τητά του κα τ ν νάληψιν τ ν µεγάλων κατακορ φων φορτίων ( άρος λίθων θ λου κα περκειµένων γαι ν) στ λειτουργία του ς φορέως, ο τως στε, «κτρεποµένων τ ν κατακορ φων φορτίων, σ κάθε σηµε ο του ν ναπτ σσεται πίεσις (θλ ψις), κα χι τρά ηγµα ( φελκυσµ ς). E ναι ντιληπτ ν, ς προκ πτει κ τ ς καθηµεριν ς µπειρίας, τι καθαίρεσις ν ς τµήµατος τ ν θ λων δηγε σ µερικ λικ κατάρρευσιν. Tο το ποδεικν ει, τι γενικ ς ε στάθεια τ ν θολωτ ν κατασκευ ν φείλεται στ ν νάπτυξιν σωτερικ ν δυνάµεων, στ ν ποία συµ άλλει λος θ λος (φορέας), ν ντιθέσει πρ ς τ κφορικ σ στηµα ( ς νωτέρω χει ρισθ ), τ πο ο φείλει τ ν ε στάθειά του στ ν α τοτελ σορροπία τ ν κφορικ ν του τµηµάτων. Γι τ ν Θησαυρ το Mιν ου στ ν Oρχοµεν ναφέρει Παυσανίας: «... ε ναι λίθινος κυκλικο σχήµατος κα χι περ ολικ ξυκ ρυφος: λίθος τ ς κορυφ ς λένε π ς ξασφαλίζει τ ν συνοχ σ λ κληρο τ ο κοδ µηµα» 4. E ναι προφαν ς τι «λίθος τ ς κορυφ ς», δηλαδ τ γνωστ κλειδ τ ν θολωτ ν κα τοξωτ ν κατασκευ ν, στ ν χι περ ολικ ξυκ ρυφο θ λο ναφέρεται σ καθαρ στατικ λειτουργία θ λου. Eκ τ ς παρο σης παραγράφου 3 συµπεραίνοµεν τι: α. Στ ν προϊστορικ Eλλάδα ε χαν γίνει σο αρ ς θολωτ ς κατασκευές (θολωτο τάφοι κα γιγαντια α θολωτ κτήρια).. O θ λος σορροπε µ τ ν νάπτυξι σωτερικ ν δυνάµεων σ λον τ ν φορέα. γ. O θ λος δ ν ποτελε κφορικ σ στηµα π τ ν ννοιαν το ρισµο το κφορικο συστήµατος τ ς 2.1. 4. O χωρικ ς θ λος προηγε ται το πιπέδου τ ξου; Προηγουµένως νελ θη τ σο τ κφορικ σ στηµα ( ν προ λ ω δ µησις) µ τ ν α τοτελ σορροπία τ ν δυνάµεων B1 κα B2, σο κα θ λος, πο ος σορροπε µ νον µ τ ν νάπτυξιν σωτερικ ν δυνάµεων σ λο τ ν φορέα. T ρώτηµα ε ναι, ν χωρικ ς θ λος προηγε ται το πιπέδου τ ξου σχ ει τ ντίθετο. Ως κατωτέρω ναπτ σσεται, στ ς νθρώπινες κατασκευές χωρικ ς θ λος ε τε π τ ν µορφή το λειτουργικο θ λου (θολωτο τάφοι, προϊστορικ ς θολωτ ς ο κίες τ ς Xοιροκοιτίας K πρου) ε τε π τ ν µορφ τ ς πλ ς θολωτ ς καλ ας προηγε ται το πιπέδου τ ξου, ν ε ναι έ αιον τι παντ ται συνηθέστερα στ φ σι ντ το τελευταίου. Πράγµατι παρατηρο µε τι κα στ φ σι τ κοιλώµατα ( ροφ ς σπηλαίων) ποτελο ν θολωτ ς κατασκευ ς, χωρικ ς ναπτυσσ µενες, δηλαδ κατ τρε ς ξο-

15306 νες, κα σ πίπεδους τοξωτο ς φορε ς. Στ ς νθρώπινες κατασκευ ς µίµησις τ ν θολωτ ν φυσικ ν κοιλωµάτων ν τέλει δηγε στ ν νθρώπινη θολωτ κατασκευή, ξ λινη (καλ α), λίθινη πλίνθινη χτιστ µ τ ν ε σταθ της σορροπία λ γ ω κρι ς τ ς ναπτ ξεως σωτερικ ν δυνάµεων. H µί- µησις α τ ποδεικν εται ρθή. Eποµένως στ φ σι χωρικ ς θ λος µφανίζεται συνηθέστερα ντ το πιπέδου τ ξου κα στ ς νθρώπινες κατασκευές, ο πο ες µιµο νται τ ς φυσικές, προηγε ται το τελευταίου. 5. H µετά ασις π τ ν χωρικ θ λο στ πίπεδο τ ξο. Πρέπει ν θεωρηθ δεδοµένο τι ρκετ µπειρία συγκεντρώθηκε κατ τ ν κατασκευ τ ν θ λων κα τ ν κφορικ ν στεγ ν γι τ ς καταρρε σεις. Aρκετ ς θ γιναν, ως του ποκτηθ νάλογη γν σις. Στ ν περίπτωσι τ ς πλ ς κφορικ ς στέγης κατάρρευσις τ ς κφορ ς πρ ς τ σωτερικ το κτηρίου δηγε στ ν σ λληψι τ ς συνεργασίας το µίσεως φορέως µετ το λλου, δηλαδ τ να µισ ν στηρίζ η τ λλο µισ µ τ ν νάπτυξι τ ς σωτερικ ς δυνάµεως H στ ν κορυφ τ ς κφορ ς (Σχ µα 1). ηλαδ κατάρρευση τ ς κφορικ ς στέγης φυσιολογικ ς δηγε στ ν σ λληψι το τ ξου. Eπιπλέον δέ ο οσδήποτε γνωρίζει τι φ ν ς το χωρικο θ λου κα φ τέρου τ ς πίπεδης ν προ- λ ω δοµήσεως ( κφορικ σ στηµα) τ π µενον µα ε ναι συνδυασµ ς τ ν δ ο, δηλαδ τ πίπεδο τ ξο. Στ ν Eλλάδα, που θ λος κα τ κφορικ σ στηµα ε χε ρχαιοτάτη, µακρ χρονη κα παράλληλη παρουσία, τ πίπεδο τ ξο ε ναι φυσιολογικ κατάληξις τ σον τ ς κφορ ς σον κα το συνδυασµο τ ς πίπεδης κφορ ς µετ το χωρικο θ λου. Yποτίθεται µως π ς κατασκευαστικ πορεία πρ ς τ τ ξο νεκ πη (π ς ραγε;) παρ τ γεγον ς τι: α) ο λειτουργικ ς νάγκες στ ν κλασικ ποχ σαν πωσδήποτε µεγαλ τερες σ σχέση µ τ ς προϊστορικ ς ποµένως νάγκη µεγάλων νοιγµάτων, ποία πιτυγχάνεται µ τ τ ξο, θ το πιεστική ) πέτρα παρέµεινε τ διο ασικ λικ σ λη τ ν ρχαι τητα. l= b 3= 173.b Σχ. 1. Aρχ κφορικο συστήµατος.

15307 Φωτογραφία 1 (A γουστος 1996). H τοξωτ «Kρυπτ» τ ς Oλυµπίας.

15308 O δ ο α το παρκτο παράγοντες ποτελο ν κοινωνικ ς κα πιεστικ ς τεχνικ ς παραµέτρους γι τ ν στατικ σ λληψη το τ ξου, λλ σ λληψις α τή, ν κα προκ πτ η φυσιολογικ ς, ς νωτέρω πεδείχθη, ποτίθεται π ς δ ν πραγµατοποιήθη. A τ µ ς χουν ψιθυρίσει, τι δηλαδ ο πίπεδες τοξωτ ς κατασκευ ς ρθαν στ ν Eλλάδα µ το ς Pωµαίους. E ναι µως πράγµατι α τ ληθές; 6. O λληνικ ς πίπεδες τοξωτ ς προρρωµαϊκ ς κατασκευές. Στ Σχέδιο 2 παρουσιάζεται πίπεδη τοξωτ (καµαρωτ ) π λη το χυρο τ ς Παλαίρου (Kεχροπο λας) σ σχεδίασµα π δηµοσιευ µενη στ µεθεπ µενη σελίδα φωτογραφία 9, που διακρίνεται ραία διαµ ρφωση το τ ξου µ τ κλειδί στ ν κορυφή. Π ς µως κατεσκευάσθη π λη α τ το 400 π.x., ν δ ν το γνωστ λειτουργία το τ ξου; Oτι κατασκευ ε ναι τοξωτ κα χι κφορικ ποδεικν εται µ τ γεγον ς τι, ν φαιρεθ τ δεξι τµ µα, τ τε θ καταρρε σ η κα τ π λοιπο, ν, ν το κφορικ σ στηµα, θ σορροπο σε µ νον του. Eποµένως παιτε ται γι τ ν σταθερ τητα το φορέως νάπτυξις σωτερικ ν δυνάµεων. Eτσι χου- µε σαφ λειτουργία πιπέδου τοξωτο φορέως κα χι κφορικο. Παροµοίως ε χάριστη κπληξιν προκαλε λοξ τοξωτ π λη το χυρο τ ν O νάδων µ τ ψ γως σχεδιασµένο κλειδί 8 κατασκευ δ σκολη, ποία προϋποθέτει µακροχρ νια πε ρα στ ς καµαρωτ ς κατασκευές. O Oρλάνδος θεωρε τι ο νωτέρω κατασκευ ς ε ναι πράγµατι τοξωτ ς κα δ ν ε ναι πλ ς στρογγυλ ς τρ πες στ τείχη τ ν Aκαρνανικ ν χυρ ν. H µ συµµετρικ διαµ ρφωσις τ ν θ λων στ ν τοξωτ π λη τ ς Παλαίρου ποδίδεται στ ν νάγκη σταθερ τητος λ γ ω το µυντικο προορισµο τ ν Σχ. 2. Πάλαιρος.

15309 τοιχ ν 3. Eδ δ ν πρέπει ν παραλείψουµε το ς π γειους τοξωτο ς Mακεδονικο ς τάφους. H γν σις τ ς κατασκευ ς το πιπέδου τ ξου κα τ ς φέρουσας καν τητ ς του στ ν νάληψι το σηµαντικο κατακορ φου φορτίου τ ν περκειµένων γαι ν ε ναι προφανής. Aλλ κα στ ν Oλυµπία τοξωτ Kρυπτ (4ου 2ου α νος π.x.) 2,2α (Φωτογραφία Φ1), δι τ ς ποίας ε σήρχοντο ο θλητ ς στ Στάδιο ποτελε ραι τατο δε γµα πιπέδου τοξωτ ς κατασκευ ς. Eν κατακλε δι ο τοξωτ ς π λες τ ν Aκαρνανικ ν χυρ ν, ο τοξωτο Mακεδονικο τάφοι, τοξωτ Kρ πτη ποδεικν ουν τι καµάρα, δηλαδ τ πίπεδο τ ξο, το γνωστ κα κατεσκευάζετο στ ν κυρίως Eλλάδα, κατονταετίες προτο πατήσ η δ ρωµαϊκ π δι. 7. Γιατί δ ν διεσώθησαν πολλ ς λληνικ ς τοξωτ ς κατασκευές. Γιά ποι ν λ γο µως δ ν διεσώθησαν πολλ ς ρχα ες λληνικ ς τοξωτ ς κατασκευές; ιακρίνουµε τέσσερες λ γους: α). E ναι γεγον ς τι τ τ ξον ς πίπεδος φορέας ε ναι ε άλωτο σ φορτία κάθετα πρ ς α τ. Aντιθέτως θ λος ς φορέας στ ν χ ρο ε ναι σταθερώτερος το πιπέδου τ ξου κα ποµένως ς σταθερώτερος ε ναι κα µακρο ιώτερος. Στ ς σ γχρονες κατασκευές ο πίπεδοι φορε ς συνδέονται µεταξ των γι λ γους σταθερ τητος, ποκτώντας κατ κάποιο τρ πο χωρικ χαρακτηριστικά. Σηµειώνουµε χάριν τ ς ληθείας τι ο π γειοι θ λοι (θολωτο τάφοι), πειδ πιπροσθέτως ε ναι γκι ωτισµένοι στ δαφος, διατηρο νται περισσ τερον τ ν πιπέδων τοξωτ ν, δι τι, ν µή τι λλο, γκι ωτισµ ς συµ άλλει στ ν καλ τερή τους συµπεριφορ ρα κα στ ν µακρο ι τητά τους. Eπο- µένως ο ρχα ες Eλληνικ ς προρωµαϊκ ς τοξωτ ς κατασκευές, ς πίπεδες, δ σκολα µπορο σαν ν διατηρηθο ν ς τ ς µέρες µας, ν ντιθέσει µ το ς ρχαι τατους κα σταθερώτερους π γειους θολωτο ς τάφους, ο πο οι διετηρήθησαν. ) Eνας λλος λ γος ε ναι τι ο λίθινες κατασκευές, ταν πα σουν ν χρησιµοποι νται, µετατρέπονται σ λατοµε α τοιµου λικο, µ ποτέλεσµα λεηλασία τ ν λιθίνων µελ ν τους ν τ ς ξαφανίζ η τελείως. Kαταλήγουµε λοιπ ν στ τι λίθος, κατ ξοχ ν λληνικ λικ, λ γ ω τ ς δυνατ τητ ς του ν παναχρησιµοποι ται δ ν συµ άλλει στ διατήρησι τ ν λιθίνων κατασκευ ν ρα κα τ ν λιθίνων τοξωτ ν. γ) Φαίνεται µως τι ο τοξωτ ς κατασκευ ς δ ν σαν γαπητ ς στο ς Eλληνες γι λ γους α σθητικο ς, φο σ να µεγάλο τ ξο παιτο νται διαίτερα µέτρα ναλήψεως τ ν δυνάµεων κτροπ ς στ άσι το τ ξου µ τ νάλογα α σθητικ ποτελέσµατα. Ως ναφέρει Oρλάνδος 3, ντ το τ ξου πελέγη π τ ς Eλληνικ ς Aρχιτεκτονικ ς ε θεία, ποία το «... στατικ κα ε θ γραµµος κφράζουσα τ ν Oλυµπίαν γαλήνην,..., ν τ δυναµικ ν µικυκλικ ν τ ξον ρµοζε µ λλον ε ς τ ν δυναµικ ν πολεµικ ν χαρακτ ρα τ ν Pωµαίων». Aρα κα σ λ γους α σθητικ ς φείλεται κα σπάνις τ ν τοξωτ ν προρωµαϊκ ν κατασκευ ν. δ) Eνας λλος λ γος ε ναι ε πάθεια τ ν τοξωτ ν κατασκευ ν σ σεισµικ ς φορτίσεις, πρ γµα τ πο ον δ ν θ ε χεν διαφ γει τ ς προσοχ ς τ ν Eλλήνων κατασκευαστ ν, ο πο οι ε χαν τ ν µπειρία καταστροφικ ν σεισµ ν σ µία σεισµογεν κα σεισµοπαθ χώρα ς Eλλάς. Aρα γι το ς νωτέρω λ γους ο πρ τ ς Pωµαϊκ ς κατακτήσεως σπάνιες ρχα ες λληνικ ς πίπεδες τοξωτ ς κατασκευ ς σαν δ σκολο ν διατηρηθο ν ως τ ς µέρες µας. 8. H πίσηµη ποψη. Aναφέρεται π το Oρλάνδου 3 τι ηµ κριτος χειρίσθη πρ τος τ ν πιστηµονικ ν ξίαν τ ς σφηνοειδο ς τοξοδοµίας ε ς τ ργα του: «... δι ν γράψ η θεωρίαν περ θ λων ηµ κριτος, ε χε ε- αίως προηγηθ σχετικ πρ ξις. T πρ γµα θ διευκρινίζετο τελείως, ν σ ώζετο µέχρι σήµερον περ θ λων συγγραφ το Hρωνος...». Aκ µη κα Πλάτων ναφέρεται σ κυλινδρικ θ λο 3. Eπο- µένως χι µ νον το γνωστ τ πίπεδο τ ξο, λλ π ρχαν κα συγγράµµατα κα µάλιστα π τ ν «προρρωµαϊκ» ηµ κριτο!!

15310 Συνεχίζει λοιπ ν Oρλάνδος 3 κα γράφει συµπεραίνων τι «... α)... τ ργανικ ν (κλειδωτ ν) µικυκλικ ν τ ξον φηρµ σθη πρ τον π τ ν Eλλήνων γνωστον ν κατ A γυπτιακ ν κατ λλην νατολικ ν µίµησιν δη π τ ν µέσων το 5ου π.x. α... δί α ν Aκαρνανί α... τ σο ν κυρί ως Eλλάδι... σο κα ε ς µικρ ν Aσίαν... ) τοξοδοµία κα θολοδοµία θ ε σήχθησαν ε ς Pώµην ξ Eλλάδος Mικρ ς Aσίας περ τ 300 π.x... γ) τι ε ς Pώµην ε σαγωγ το τ ξου κα το συναφο ς θ λου θ γένετο πιθανώτατα δι Eλλήνων ρχιτεκτ νων προσκληθέντων ε τε κ τ ς κυρίως Eλλάδος ε τε κ τ ς Mικρ ς Aσίας, νθα ο τοι ε χαν παράσχει τραν δείγµατα τ ς πιδ σεώς των... Θ πρέπει ν δεχθ µεν τι δι τ ν τοξοδοµίαν θ σχυσε,τι κατηγορηµατικ ς διετ πωσε δι τ ς τέχνας ν γένει Oράτιος ε ς τ ς πιστολάς του (II,1,56) Craecia capta ferum victorem cepit et artes intulit agresti Latio. ( ττηθε σα Eλλ ς νίκησε µ τ ν τέχνην τ γρο κον Λάτιον).» 9. Eπίλογος. H πιν ησις το πιπέδου τ ξου ε ναι φυσιολογικ κατάληξις τ ς µακρ χρονης παραδ σεως τ ν Eλλήνων στ γν σι κα χρ σι τ ν θολωτ ν κα τ ν πιπέδων κφορικ ν κατασκευ ν, χωρ ς τ ν νάγκη µιµήσεων ξωτερικ ν πιδράσεων. H χρ σις το τ ξου στ ν Eλλάδα, καθαρ ς λληνικ ς πινοήσεως, δωσε στ ς µέρες µας «τραν» παραδείγµατα τ ς δεξι τητος τ ν Eλλήνων πρωτοµαστ ρων µ τ σηµαντικ τεχνικ ργα τ ν α σθητικωτάτων τοξωτ ν γεφυρι ν. O σ γχρονες πίπεδες τοξωτ ς λίθινες κατασκευ ς τ ν Eλλήνων πρωτοµαστ ρων, δηλαδ τ γνωστ σ λους µας «καµαρωτ» γεφ ρια, δράζονται σφαλ ς στ άθος τ ν λληνικ ν θολωτ ν κα κφορικ ν προϊστορικ ν λλ κα στορικ ν τοξωτ ν κατασκευ ν, µαρτυρώντας τι τ Eλληνικ τ ξο συνέχισε διαλείπτως ν χρησι- µοποι ται στ ν Eλλάδα π τ ν πιν ησί του ως σήµερα. Eν κατακλε δι πίπεδος τοξωτ κατασκευ τ λειτουργικ τ ξο 3, κοιν ς καµάρα, ς παρκ ς δείχθη, φυσιολογικ ς προκ πτουσα κ τ ς κατασκευαστικ ς παραδ σεως τ ν Eλλήνων ε ναι πιν ησις λληνικ κα χι ρωµαϊκή. H τα τισις το τ ξου µ το ς Pωµαίους φείλεται στ ν υ οθέτησι τ ς τοξωτ ς κατασκευ ς π το ς τελευταίους, πειδ ξέφραζε τ ν νοοτροπία τους. Παρ το ς ψιθυρισµο ς ποδεικν εται τι τ τ ξον ε ναι λληνικ πιν ησις, χρησιµοποιε το στ ν Eλλάδα πρ τ ς Pωµαϊκ ς κατακτήσεως κα τι ο Eλληνες τ δίδαξαν στο ς Pωµαίους κα χι ντιθέτως 3. Bι λιογραφία 1. N κος ρανδάκης, «Mεγάλη Eλληνικ Eγκυκλοπαίδεια», λ µµα: «T ξον». 2. «Oλυµπία. 2800 χρ νια Oλυµπιακ ν γώνων», κδοση Finatec A.E., πιµέλεια κειµένων Γι ργος Kαλλίτσης, N κος Bασιλειάδης, καλλιτεχνικ πιµέλεια κα πιµέλεια ξωφ λλου: Kατερίνα Kαρανικολ. 2α. N κος ρανδάκης, «Mεγάλη Eλληνικ Eγκυκλοπαίδεια» λ µµα: «T ξον». 3. A. Oρλάνδος, «T λικ δοµ ς τ ν ρχαίων Eλλήνων κα ο τρ ποι φαρµογ ς α τ ν. H ν Aθήναις Aρχαιολογικ Eταιρεία, AΩΛI», κδ σεις ευτέρα. Aθ ναι 1994. 4. N.K. Mουτσ πουλος (καθηγητ ς τ ς Πολυτεχνικ ς Σχολ ς το A.Π.Θ.), «T δρακ σπιτα τ ς N E οιας. Συµ ολ στ ν ρχιτεκτονική, τ ν τυπολογία κα τ ν µορφολογία τους», Aριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, νάτυπο π τ ν H τ µο τ ς πιστηµονικ ς πετηρίδας τ ς Πολυτεχνικ ς Σχολ ς, Tµ µα Aρχιτεκτ νων, Θεσσαλονίκη 1982. 5. «Iστορία το Eλληνικο Eθνους», τ µος A. «Προϊστορία κα Πρωτοϊστορία», «Eκδοτικ Aθην ν» 1970. 6. Emily Vermeule, «Eλλάς. Eποχ το Xαλκο», κδ σεις Kαρδαµίτσα. 8. Nίκος ρανδάκης, «Mεγάλη Eλληνικ Eγκυκλοπαίδεια» λ µµα: «T ξον». 9. Nίκος ρανδάκης, «Mεγάλη Eλληνικ Eγκυκλοπαίδεια» λ µµα: «T ξον». 10. Γεώργιος Mυλων ς, «Πολ χρυσοι Mυκ ναι», Eκδοτικ Aθην ν 1983. 11. Renne Treuil, Pascal Darque, J-Cl. Poursat, Gilles Touchaiw, «O Πολιτισµο το A γαίου», κδ σεις Kαρδαµίτσα, Aθήνα 1996. Bασίλειος Π. Kατσιαδράµης Πολιτικ ς µηχανικ ς E.M.Π.

EPI THN ANABIø H TOY ø EKA EOY H «µεταµοντέρνα» κδοχ τ ς Aρχαίας Eλλάδας ρ ν ρκετ χρ νια (1993) ε χαµε δηµοσιε σει να ρθρο στ ν «αυλ» (τ. 134, σελ. 7763-7771), πο ναφερ ταν σ µι προσπάθεια να ίωσης ρχαίων θρησκει ν, ποία ε χε ρχίσει ν ναφ εται στ ν E ρώπη κα µ λις τ τε κανε τ πρ τα της ήµατα στ ν λλαδικ χ ρο. O διεθν ς α τ ς «νεοπαγανισµ ς», γι τ ν πο ον ε χαµε κάνει λ γο σ κε νο τ ρθρο, σήµερα πλέον στ ν Eλλάδα κα ν ψει τ ς Oλυµπιάδας το 2004 ναζητε τ ν πίσηµη κφρασή του στ ν ωδεκαθεϊσµ ς... «νεγνωρισµένη π το κράτους θρησκεία». Πέραν το προφανο ς φολκλορικο χαρακτ ρα το πράγµατος στ παρ ν ρθρο πως κα σ κε νο το 1993 ναφορά µας δ ν ε ναι στιασµένη στ ξωτερικ χαρακτηριστικ το γχειρήµατος τ ς να ίωσης το ωδεκαθεϊσµο, λλ στ ν ο σία το λου ζητήµατος µ ναν ναλυτικ τρ πο. Στ παλι µας ρθρο το 1993 ε χαµε πισηµάνει τι ο διάφορες κινήσεις το «νεοπαγανισµο» διέστρεφαν ξ γνοίας τ ν στορικ πυρ να τ ς Eλληνικ ς Θρησκείας. Στ παρ ν µας ρθρο θ προσπαθήσουµε ν καταδείξουµε τ ν στορικ τητα το ωδεκαθεϊσµο κα τ ν ντιιστορικ κα τελικ νιστ ρητο χαρακτ ρα κάθε προσπάθειας να ίωσής του. Γι ν γίνουν κατανοητ τ παραπάνω, θεωρο µε ναγκα ο προηγουµένως ν κάνουµε µι σ ντοµη στορικ νασκ πηση περ τ ν ε κ να τ ς ρχαίας Eλλάδας πο ε χαν διαµορφώσει ο E ρωπα οι π τ ν Aναγέννηση µέχρι σήµερα. T στορικ τ ς «πανανακάλυψης» τ ς Eλλάδος T ν ρα πο κατέρρεε τ Bυζάντιο, γι πολλο ς κα ποικίλους στορικο ς πάντως λ γους στ ση νέτελλε ποχ τ ς Aναγέννησης, ποία νεκάλυπτε κ νέου τ ν ρχαία Pώµη κα µέσ ω α τ ς µοιρα α κα τ ν Eλλάδα. Στ ν διο τ ν λληνικ χ ρο, ν ξαιρέσ η κανε ς τ ν πρωτε ουσα τ ς παραπαίουσας α τοκρατορίας Kωνσταντινο πολη, ρχαία (προχριστιανικ ) Eλλάδα το παρελθ ντος δ ν σήµαινε πολλ πράγµατα. Xαρακτηριστικ ε ναι µαρτυρία το περιηγητο Kυριάκο ντ Πιτζικ λλι, πο ος τ 1437 ναζήτησε το ς ελφο ς κα ο κάτοικοι το χωριο Kαστρ (τ πο ο ταν κτισµένο πάνω στ ρείπια το Nαο το Aπ λλωνα) δ ν ξεραν τί-

15312 ποτε, παρ λο πο περιοχ ταν κατάσπαρτη π σπασµένα γάλµατα κα µάρµαρα (συνέπεια, ς γνωστ ν, το φιλοχρίστου ργου το Aλάριχου κα τ ς γνοιας τ ν ντ πιων). E ρήσθω ν παρ δ ω, τι π µενος E ρωπα ος πισκέπτης τ ν ελφ ν µετ 250 χρ νια (!) µφανίστηκε πάλι στ ν διο χ ρο ναζητώντας τ ν ρχα ο µφαλ τ ς γ ς. Γι δ ο α νες µετ τ ν ποχ τ ς Aναγέννησης (16ος-17ος α.) στ ς ντιλήψεις τ ν E ρωπαίων ρχαία Eλλάδα στ σ νολ της θεωρε το ς πι... πρωτ γονη καί... ξεστη π τ ν κ σµο τ ς Pώµης. M νο στ µέσα το 18ου α., ν θαυµασµ ς γι τ Pώ- µη ξέφτιζε πιά, ρχισε ν ναπτ σσεται να νέο νδιαφέρον γι τ ν Eλλάδα, γι τ ν Eλλάδα τ σο ς δανικ σο κα ς πραγµατικ τητα. ν ταν ποχ τ ς Aναγέννησης (14ος-17ος α.) λλ ποχ το Pοµαντισµο (1770-1830) κείνη περίοδος ποία κατ ο σίαν φερε τ ν ρχαία Eλλάδα στ πολιτιστικ κα πνευµατικ προσκήνιο τ ς E ρώπης, πο ντλησε τ ν µπνευσή της π τ ν νέα, µεση νακάλυψη τ ς Eλλάδας. O 20 ς α. µως µ τ νεωτερικά του κηρ γµατα περ ρνησης κάθε παράδοσης ποδοκίµασε σο µπορο σε ρητ ς τ ν ρχαία Eλλάδα κα το ς κλασικο ς ς τµ µα ν ς ντιδραστικο («ικτωριανο») κατεστηµένου, πο θά πρεπε ν ποδοθ ριστικ στ παρελθ ν. Oταν τ τελευτα ο τέταρτο το α να ναγνωρίστηκαν ο τροµακτικ ς καταστροφ ς κα τ µαζικ γκληµα το B Παγκοσµίου Πολέµου ς γνήσια τέκνα το µοντερνισµο, τ ς ουλησιαρχίας κα τελικ τ ς γελιαν ς σκέψης, να νέο πολιτιστικ πνευµατικ κίνηµα, πο πεκλήθη «µεταµοντερνισµ ς», δωσε πάλι µι νέα, φιλικ ξανά, ε κ να γι τ ν ρχαία Eλλάδα. Aντ µως τώρα τ ε ρωπαϊκ πνε µα ν προσπαθ ν ναστηλώσ η ν µιµηθ τ ν Eλλάδα ς σ νολο ( πως κανε Pοµαντισµ ς το 18ου κα τ ν ρχ ν το 19ου α.), πισηµαίνει κα ναγνωρίζει τ ς τεράστιες διαφορ ς νάµεσα στ Tώρα κα στ T τε, τ ν «τεταµένη» σχέση νάµεσα στ ς µοι τητες κα τέλος συνειδητοποιε τ ν ποσπασµατικ τητα τ ν ποδείξεων κα τ ν γνώσεών µας γι τ ν ρχαία Eλλάδα. Mετ τ ν κατάρρευση το «παρκτο σοσιαλισµο» κα τ ν ποκάλυψη τ ς κοµµουνιστικ ς πάτης ρχαία Eλλάδα γίνεται πάλι πίκαιρη. O σηµερινο «νεο-εθνικοί» (!) στ ν Eλλάδα α το ς το ς νεο-αρχαιοελληνίζοντες, ν πολλο ς πρώην ριστερο ς ριστεριστές, νεοφασίστες, νεοαναρχικο ς κ.λπ., ρχίζει ν φαντάζ η ς νέο δανικ µι φελ ς κα ντιιστορική, ροµαντικ ε κ να τ ς ρχαίας Eλλάδας. Στ ξωτερικ, που µεταµοντερισµ ς χει λά η στέρεες άσεις στ κπαιδευτικ δρ µατα κα τ ν κοιν γνώµη, «µ δα» τ ς «ρχαιολατρίας» τείνει ν λά η νεοπαγανιστικ χαρακτηριστικά, γιατ πέραν τ ς να ίωσης τ ν φωτειν ν στοιχείων ναζητε ται κα να ίωση «σκοτειν ν» πλευρ ν, µ ποτέλεσµα διάφορες συνάξεις «παγανιστ ν» ν τ ν E ρώπη ν κτρέπωνται σ κάθε µορφ ς παράνοµες πράξεις (τελετουργίες, µα ρη µαγεία, κολασία κ.λπ.). Στ ν Eλλάδα ντιθέτως ο µιλοι να ίωσης το ωδεκαθεϊσµο στέκονται µακρ ν τ ς µεταµοντέρνας κδοχ ς τ ν ποία ν πολλο ς γνοο ν κα πλ ς πανασυνθέτουν τ ν ε κ να περ ρχαίας Eλλάδας, πο ε χε φιλοτεχνήσει Pοµαντισµ ς το 18ου-19ου α., χωρ ς ν τ γνωρίζουν. Oµως κα α τ τ ν ε κ να τ διαστρέφουν λ γ ω στορικ ς γνοιας τ ς ξέλιξης τ ς Eλληνικ ς Θρησκείας: Tί π λα ννοο ν, ταν λένε Aρχαία

15313 Eλληνικ Θρησκεία; T ς προ-οµηρικ ς χθ νιες λατρε ες (Θεσµοφ ρια, ιάσια κ.λπ.), πο δοκίµως τ ς κατηγοριοποιο ν στ «Mυστήρια», τ ν ιονυσιακ λατρεία, τ ν Oρφισµ, τ ωδεκάθεο τ φιλοσοφικ θρησκεία το Πλάτωνα, το Aριστοτέλη, τ ν Στωϊκ ν, το Eπίκουρου τ ν Eρµητισµ ; E ναι δυνατ ν ν να ιώσουν ν τει 2001 ο τελετουργίες; Ποιές τελετουργίες, ποιανο µ να το θηναϊκο µερολογίου κα ποι ς γιορτ ς, ταν λες σχεδ ν ο µεγάλες γιορτ ς τ ν Aθην ν σαν προ-οµηρικ ς χθ νιες τελετουργίες γονιµ τητας κα ξαγνισµο (γι α τ κα κανε ς σχεδ ν µ νας το θηναϊκο µερολογίου δ ν ναφέρεται στο ς Oλ µπιους θεο ς); O ι νυσος, ς γνωστ ν, πο ος δ ν συµπεριλαµ αν ταν στ ωδεκάθεο το Oλ µπου, θ συµπεριληφθ στ σ γχρονη να ίωση το ωδεκαθεϊσµο θ µείν η κτ ς; H µήπως κε νο πο ννοο ν ς ωδεκάθεο Eλληνικ θρησκεία ο σ γχρονοι «θνικοί» ( πως α τοαποκαλο νται ρισµένοι χρησιµοποιώντας ν γνοί α τους τ ν ουδαϊκ ρολογία) ε ναι Oρφικ φιλοσοφία, πως α τ µφανίζεται στο ς Oρφικο ς Yµνους; Aλλ ν προκειµέν ω χει πάρξει σ γχυση µεταξ το Oρφισµο ς κινήµατος τ ν 6ο α. κα τ ς πλειον τητας τ ν Yµνων πο γράφησαν στ λληνιστικ χρ νια.* Aλλο στορικ γεγον ς ε ναι τ Oρφικ κίνηµα το 6ου π.x. α. κα λλο Nεο- ρφικ µνολογία τ ς λληνιστικ ς ποχ ς. ( ν χουν σκεφθ ο νε κοποι «ρφικολ γοι» τι µνοι πως α το πρ ς τ θε Kυ έλη το Σα άζιο ποκαλ πτουν σαφ ς τ ν στορικ περίοδο κατ τ ν ποία γράφησαν;) Aλλ τ σπουδαι τερο ε ναι, τι σοι περαµ νονται το Oρφισµο ( το Eρµητισµο ) ς ο σίας τ ς Eλληνικ ς Θρησκείας χι µ νο πολυτοποιο ν να σχετικ µέγεθος, λλ κατ ο σίαν διαστρέφουν τ ν κεντρικ σηµασία τ ς Eλληνικ ς Θρησκείας, πο ταν µ ερατικ ς της χαρακτήρας. Aν Oρφισµ ς το 6ου κα 5ου α. π.x. ε χε ριζώσει στ ν ρχαία Eλλάδα, λα τ ερατε α τ ν θνικ ν ερ ν θ ε χαν ε σαγάγει τ νέα θρησκεία, θ γίνονταν πηρέτες της κα κολο θως θ σκο σαν µία τεράστια ερατικ ξουσία. Ως γνωστ ν µως, ρθολογισµ ς τ ν φιλοσ φων τ ς Iωνίας κα τ ν σοφιστ ν διέσωσε τ ν ρχαία Eλλάδα π τ ν τυραννία µι ς θρησκείας πο ρµηνευ- ταν π ερε ς. Kα σήµερα, µετ 2500 χρ νια, ρισµένοι δαε ς, ν κα καλοπροαίρετοι, στ νοµα το ρθολογισµο κα το ωδεκάθεου προπαγανδίζουν τ ν νορθολογικ ερατικ θρησκεία το Nεο-ορφισµο, πως φυσικ τ ν ντιλαµ άνονται κατ τ ς στορικές τους γνώσεις. H γνοια τ ν στορικ ν δεδοµένων ροσπαθώντας ν να ιώσουν τ ωδεκάθεο παναφέρουν στ ζω τ ν κεντρικ του ντίπαλο κι α τ λ γ ω προφανο ς στορικ ς γνοιας: Aγνοο ν ο «νεοπαγανιστ ς» τι: α) T ωδεκάθεο, πως παραδίδεται π τ ν Eπικ Ποίηση, ε ναι µι µ νο ποψη τ ς λης ρχαίας Eλληνικ ς Θρησκείας, γέννηµα τ ν καιρ ν κα τ ς Π λης-kράτους. ) O Oρφισµ ς κα ιονυσιακ λατρεία ποτελο ν να λλο µέγα ρε µα τ ς ρχαίας Eλληνικ ς Θρησκείας, πο µάλιστα ποτέλεσε στορικ κα τ ν παρχ το πουριτανικο πνε µατος κα τελικ µέγα ντίπαλο το ( ρθο- * T περισσ τερα π τ ποσπάσµατα τ ν «Oρφικ ν» το O. Kern νάγονται στ Eλληνιστικ χρ νια κα ποτελο ν κείµενα τ ν Nεο-ορφικ ν.

15314 λογικο ) ωδεκαθεϊσµο. γ) Aπ τ ν ποχ τ ν Σοφιστ ν κα ντε θεν ο θρησκευτικ ς ντιλήψεις τ ν Eλλήνων αθµια α λλάζουν, γι ν καταλήξουν στ θεωρία το Kοσµοειδώλου το Πλάτωνα, το Aριστοτέλη κα τελικ το Στωϊκισµο, το Eρµητισµο κα το Nεοπλατωνισµο. δ) Στ ν στερη ρωµαϊκ ποχ ρχαία Eλληνικ Θρησκεία χει µεταµορφωθ σ µία Mιθραϊκ κδοχ το Στωικισµο *, πως φαίνεται κα π τ κείµενα κα π τ γεγον τα ( τελευτα ος εροφάντης τ ς Eλευσ νος Iλάριος ε ναι ερέας το Mίθρα, πως κα προκάτοχ ς του, ν α τοκράτωρ Iουλιαν ς α τ πο προτείνει ς θνικ θρησκεία πως φαίνεται π τ φιλοσοφικ ργα κα τ ς πιστολές του ε ναι Mιθραϊσµ ς κα µάλιστα «κκλησιαστικοποιηµένος»!). ε) Σ λες τ ς στορικ ς περι δους τ ς ρχαίας θρησκευτικ ς ντίληψης (Προ-οµηρική, ωδεκάθεο, Oρφισµ ς, ι νυσος, Πλατωνισµ ς, Aριστοτελισµ ς, Στωικισµ ς, Eρµητισµ ς, Mιθραϊσµ ς) ξακολουθε ν διατρέχ η τ ν πίσηµη θρησκευτικ τητα σ ν π γειο ρε µα τελετουργία** τ ν προ-οµηρικ ν χθ νιων λατρει ν, πως φαίνεται π τ ς λαϊκ ς γιορτ ς κα τ Mυστήρια. Σ α τ ν τ ν δια τ δοµ το ωδεκαθεϊσµο δ ν νοο νται «µολογίες πίστεως» «ρθοδοξίες», φο τ ωδεκάθεο στερε ται θεολογίας, θεωρητικ ς άσης, κκλησίας κα κατήχησης. ν χουν ν ηµα λοιπ ν σ γχρονες «µολογίες πίστεως στ ωδεκάθεο», ς «ναγνωρισµένη π τ κράτος θνικ θρησκεία» κ.τ.λ. Oποιος πάει ν καθιερώσ η... «ρχ ς τ ς Eθνικ ς Θρησκείας» (!) ς χ η κατ νο τι προσπαθε ν «κκλησιαστικοποιήσ η» µ χριστιανικ ς δοµ ς µι πουριτανικ θρησκευτικ ντίληψη χρησιµοποιώντας ρχαιοελληνικ φρασεολογία. Συνοψίζοντας τ στορικ σφάλµατα τ ν νεοπαγανιστ ν θ µπορο σαµε ν τ κατατάξουµε σ δ ο κατηγορίες: φ ν ς χουν διαµορφώσει µι φελ, πλασµατικ ε κ να γι τ ν ρχαία Eλλάδα, φ τέρου µογενοποιο ν τ ν πολυχιλιετ ρχαία Eλληνικ Θρησκεία θεωρώντας ντελ ς νιστ ρητα τι ο Eλληνες τ ς µυκηναϊκ ς, τ ς ρχαϊκ ς, τ ς κλασικ ς, τ ς λληνιστικ ς κα τ ς ρωµαϊκ ς ποχ ς πίστευαν στ ν δια κρι ς θρησκεία. Tελειώνοντας τ παρ ν ρθρο θ κάνουµε κα τ ν ξ ς πισήµανση: Aν ο σ γχρονοι «θνικο» πιλέξουν γι θρησκεία τους ποιαδήποτε περίοδο τ ς Eλληνικ ς Θρησκείας π τ µηρικ ωδεκάθεο µέχρι το ς Oρφικο ς τ Στωικισµ, γι ν µ ν κρωτηριάσουν τ δοµ τ ς θρησκευτικ ς τους δεολογίας, πρέπει ν κάνουν ποδεκτ τι µετ τ ν Πλάτωνα φιλοσοφία κα θρησκεία λοένα πικαλ πτονται, συγχέονται κα τελικ ταυτίζονται. (Bλέπε περισσ τερα:. Kο τουλα, «Aρχαία Eλληνικ Θρησκεία κα Mαθηµατικά, H πανάσταση τ ν ρρήτων ριθµ ν στ ν Eλληνικ Σκέψη» κα, τ. 233, 234, 235. * Kα φιλοσοφικ σκέψη χει πάρει τ Nεοπλατωνικά της χαρακτηριστικ µετα αλλ µενη λοένα σ θρησκευτικ κίνηµα. ** Πο φιλοσοφικ ς τεκµηριώθηκε στ ν Πανθεϊσµ το Στωικισµο κα συγκεκριµένα στ θεωρία περ «Συµπαθείας τ ν Oλων» το Ποσειδωνίου. ιαµαντ ς Kο τουλας Φιλ λογος

Aπ λληνικ ς λέξεις προ λθαν ο ε ρωπαϊκο «τίτλοι» ε γενείας PE, OY, PI KHæ, BAPøNO Î.Ïapple. H σφαλµένη δέα, τι ο τίτλοι ε γενείας τ ν πανταχο E ρωπαίων ποτελο ν ε ρήµατά τους τ ς µεσαιωνικ ς ποχ ς, διορθώνεται. E ναι καθαρ λληνικοί, ς ναλ εται κατωτέρω. Πρ τ ν µ τ ν διαπρεπ ρευνητ τ ς πιστηµονικ ς ταιρίας µας κα ποκρυπτογράφο πλείστων ρχαίων γραφ ν τ ς δρογείου Kαλλίµαχο ιογένους, συνεργάτη το «αυλο», καταλήξαµε στ κ λουθα συµπεράσµατα: O τίτλος Rex, γενικ Regis, ε ναι κ το λληνικο µινωικο -µυκηναϊκο Pέ, Pά, P α, παντωµένου σ πινακίδες τ ν Γραµµικ ς A κα B Γραφ ν. (E ναι γνωστ σ λους σηµασία το Pά). H γενικ Regis ποδηλο τ ν κτασι τ ς ξουσίας το Pέ, τοι Re Gis-> ασιλε ς Γ ς. Eκ το Roa προ λθε γγλικ λέξις Royal, πο σηµαίνει τ ν κον στ ν P α -> Pά -> Pέ, δηλ. τ ασιλικ. T θηλυκ Regina -> Re/gina προέρχεται κα δηλο τ ν Pέ/Γυν ->Pέ Γυνή, δηλ. τ γυνή- ασιλε ς -> ασίλισσα. (T γυν ε ναι δωρικ ς τ πος το ωνικο γυνή.) Λέξις παράλληλη στ ν N τιο Aµερικ ε ναι Orehona -> Ore/hona -> Ωραία Γυνή, διατηρηθε σα στ ν λληνικ µνήµη µερικ ς δι τ ς νοµιζοµένης ς ξένης λέξεως στ ν «ργκ» Hona (χ να), πο ση- µαίνει γυνα κα. H λέξις Princeps, γεν. Principis, προ λθε ξ λληνικ ς πρίνκιπους -> πριν / κι / πους - πριν/γη/πους, πο παρεφθάρη σ πρίγκηπς ->πρίγκηψ. ηλο α τ ν πο «πρ ν (παλαι ) αλε τ π δι του στ γ (τ ν συγκεκριµένη)». Hγέτης καθίστατο γέτης ε χε τ προν µιο ν πατήσ η πρ τος τ ν Nέα Γ, ς πραξε κα Xριστ φορος Kολ µ ος, πρ τος πο ι ασθε ς κ τ ν συντρ φων του στ ν Aµερική. O Γάλλοι κα Bρεττανο κ το Prince/ps παρέλειψαν τ ps κα διετήρησαν τ prince. H λέξις Dogis - γης, τίτλος τ ν γετ ν τ ς Bενετίας, προ λθε κ το ρήµατος δάκνω (α τ ς πο δακνε το ς πηκ ους του) ς κα ταλικ

15316 λέξις Dogana (τελωνε ον) κ το λληνικο δαγκάνα κα γγλικ Dog (κ ων). Aνεγραµµάτισαν τ Dog ε ς God, γι ν ποφ γουν τ ν νο- µασία το Θεο κ το ε ς -> Deus, ς πραξαν ο λοιπο λαοί: ο Γάλλοι Dieu, ο Iσπανο Dia, ο Iρλανδο Dias κ.λπ. H λατινικ λέξις, Dux, γεν. Ducis, προ λθε κ τ ς Eτρουσκικ ς (πο ε ναι παρεφθαρµένη διάλεκτος τ ς Eλληνικ ς). H Du/cis ε ναι σ νθετη κ το du de, πο σηµαίνει ε ς (Zε ς) κα τ Cis -> Γ ς, τοι ε ς Γ ς, Dia Cis µεταλλαχθ ν ε ς Ducis -> Ducs -> Dux. H γαλλικ κα γγλικ λέξις Baron προ λθε κ το αρώνου -> αρ/ωνος -> παρ/ιανος (παρ το Iανο ), κ το Iανο λκων τ ν τίτλον ( ς γνωστ ν Iαν ς = Iων: λέπε ρθρον µου ε ς «αυλ ν», Iαν. 1999) παρ/ιον: τ Π πεδ θη ς B ( ναλλαγ τ ν χειλικ ν π,,φ) Barion -> Baron στ ν τελική του µορφή. H γγλικ λέξις Lady προ λθε κ τ ς Πελασγικ ς, ρχαιοτάτης λληνικ ς Λάδα(ς) -> Λέδα(ς) -> Λήδα(ς) πο σηµαίνει γυνή. Ως κ τ ς Λήδας, συνε νου το ι ς, θυγατρ ς ασιλικ ς ο κογενείας, κατέληξε ν ση- µαίν η τ γυνα κα γέτιδα, τιτλο χον. H γγλικ λέξις Lord προέρχεται κ το λληνικο Λ ρδος, σηµαίνει «κορδωµένος», πο χαρακτηρίζει τ ν κατεχ µενον π σ µπλεγµα νωτερ τητος ( φίσταται κα πάθησις σχετική, «λ ρδωσις»). T λληνικ λ ρδος συνεκ πη ε ς lord. O λέξεις: γαλλικ Comte, ταλικ Conte κα γγλικ Count δηλαδ κ µης, προέρχονται κ τ ς κατ το ς Mινωικο ς χρ νους κοιν ς φράσεως (κατοικ ν), κώµ η τι (νι). O διευθ νων τ ν κώµη (πολίχνη) το ρχων τ ς περιοχ ς. Aπ τ ν φράσι κώµη τι προ λθαν: Comte (K µ-τη, K µτε), Conte (K µ-τη, K ν-τη, K ν-τε), County (K µ-τη, K οµ-τη, Kάουµ-τη, Kάουν-τη), κ τ ς ποίας τίτλος Count. H λέξις Mαρκήσιος (γαλλικ Marquis) προ λθε κ το λληνικο οµ/αρκις -> OµAρκας -> OµAρκης -> OµAρκις -> Mαρκις - Marquis τοι νθρωπος το κοίλου το πλοίου, τ ς Aργο ς ( Aργονα της), δηλ. γέτης. Ση- µειωτέον, κ τ ς λέξεως αρκα προ λθε ταλικ Arca (Arca di Noe = Kι- ωτ ς το N ε), γγλικ κα γαλλικ Arc, ραϊκ Arg (δηλαδ Aργ καλο ν ο E ρα οι τ ν κι ωτ!). O λέξεις: γαλλικ De, ταλικ Di κα σπανικ Don, πο φεραν πρ το ν µατ ς τους ο ε γενε ς, χουν προέλευσιν λληνικ. H µ ν De ποτελε συγκοπή το λατινικο Deus, προερχοµένου κ το ε ς, Di τµ µα το ι/ ς κα Don κ το ών, πο σηµαίνει «κ ι ς» ( ρα Λε-

15317 ξικ Lidell & Scott). H λέξις ν ε ναι τρίτη στ λέξι Mα-κε-δ ν κα ναλ εται σ οµα/κα/δων, δηλαδ «Aνθρωπος τ ς Γ ς το ι ς». Παρατηρο µε τι στ ν I ηρικ Xερσ νησο ( Iσπανία-Πορτογαλία) κα στο ς σπανοφώνους λαο ς συνηθέστατο ε ναι τ πώνυµο Diaz. Kα στ λληνικ ς προελε σεως πος τ ν «Iπποτ ν τ ς Στρογγυλ ς Tραπέζης» ( ς νελ θη στ ρθρο µας «O Pίζες τ ς Iπποσ νης», «αυλ ς», τε χος 121, Iαν. 1992) Arthur- Aρθο ρος ποτελε παραφθορ τ ν λληνικ ν λέξεων Aρετ ρος (φέρων ρετ ν) Aρκτο ρος. H σ ζυγ ς του lady Guiniver (Γκουινι ρ) νοµάσθηκε κ τ ν λληνικ ν λέξεων «γυν I ήρων». Kοιν γνώρισµα τ ν φερ ντων τίτλους πποτ ν ταν δυνατ της τους ν φέρουν πλα κα ν οηθο ν στ ν ποκατάστασι το δικαίου κα τ ς νν µου τάξεως. Γεωγραφικ ρµοδι της τους ταν περιωρισµένη. Aλληγορικ µως κα κατ το ς ε ρωπαϊκο ς µ θους ο ππ τες ππε οντες πηγάσους, πτερωτ λογα, ε χαν κτεταµένο πεδίο δράσεως. Eξ α τ ν προ λθε κα µ θος τ ν Iπποτ ν τ ς Στρογγυλ ς Tραπέζης: ν νεφέρετο σ κάποια στρογγυλ τράπεζα (τραπέζι, δηλ. τετράποδο πιπλο), λλ λληγορο σε τ ν Γα α, δηλ. τ Σ µπαν. H λέξις Πήγασος προέρχεται κ το ρήµατος πηγάζω, πο ποκωδικοποιε ται «σ κε νον πο ζ στ σ µπαν» κ το παν/γα/ζω, που γ = γα α = Σ µπαν. Συνεπ ς ππ της ππε ων πήγασον ε ναι Aρετ ρος φέρων τ ν ρετή ε γενής, πο κινε ται «τ Π ν-γ», ποκαθιστ ν τ ν τάξι κα τ δίκαιο. O µ θος τ ν Iπποτ ν το Aρθο ρου- Aρκτο ρου-πλοηγο τ ς Aργο ς- Aργοναυτ ν πηχε τ ν δρ σι τ ν µυστ ν ρώων ( ς γνωστ ν, ο Aργονα τες µυο ντο πρ τ ς κκινήσεως στ ς Aργοναυτικές τους κστρατε ες). Bι λιογραφία: 1. - Σχετικ νέκδοτη µελέτη Kαλλιµάχου ιογένους. 2. - Iακώ ου Θωµοπο λου, «Πελασγικά». 3. - Liddell & Scott, Λεξικ ν τ ς Eλληνικ ς Γλώσσης. 4. - Λεξικ ν «Petit Larousse». 5. - E στρατίου Tσακαλώτου, Λεξικ ν Λατινοελληνικ ν, κδοσις 1889. 6. - Aρθρον «H λληγορία τ ς τ ν Aργοναυτικ ν κστρατει ν», «αυλ ς», ρ. 76, Aπρ. 1988. 7. - Aρθρον «O Eλληνικ ς ρίζες τ ς Iπποσ νης», «αυλ ς», ρ. 112, Aπρ. 1991. Kωνσταντ νος Γ. Γεωργαν ς

Eλλάδα τ ν Tαλιµπ ν νέος Mεσαίωνας; Σήµερα, πο πολλο ρατο κα ρατοι κίνδυνοι πειλο ν το ς Eλληνες, πο γίνεται λ γος ν καταργηθ Eλληνικ Γλ σσα κα ν λησµονηθ Eλληνικ Iστορία, κ µη κα στορία τ ς Eλληνικ ς Eπαναστάσεως το 1821, κ. Xριστ δουλος παρ π σαν πρ λεψιν δ ν σχολε ται µ τ ργα το ρχιεπισκ που, γι τ πο α ξελέγη. Aλλ κα ν κ µη θελε ν κάµ η µερικ π α τά, α τ θ ε ναι παρεµπίπτον ργο. Aς δο µε τ ς πράξεις του. T πρ το µα πο καµε κ. Xριστ δουλος το ν κατέλθ η στ πεζοδρ µια κα τ ς γυι ς κε νες τ ς π λεως τ ν Aθην ν, που συχνάζουν ο «χίππυς» κα ο πάσης φ σεως περιθωριακο νθρωποι, το ς ποίους, φο συνάντησε, το ς κάλεσε ν στρατευθο ν στ πλευρ του. Tο ς ε πε: «Σ ς πάω»! Eκε νοι δ µ τ σειρά τους το ε παν: «Kα µε ς σ π µε». Eκτοτε µφανίζεται στ τηλεοπτικ µέσα ς πολιτικ ς, περιχαρ ς κατ καν να κα µιλε περ παντ ς πιστητο, λλ νίοτε λαµ άνει φος περίλυπο κα παραπονε ται τι τ ν καταδιώκουν, τίς ο δε πο οι, κα τοιµάζουν κατ α το τίς ο δε τί. Aλλοτε παρουσιάζεται, το λάχιστον µ τ ς νδυµασίες του, ς α τοκράτωρ το πάλαι ποτ µαρτωλο Bυζαντίου, χωρ ς ν παραλείπ η ν χρησιµοποι κατ τ ς µετακινήσεις του τ πολυτελ σ γχρονα µέσα, πως λ.χ. ε ναι τ κρι α τοκίνητα. Λα ν προσφάτως φος Aγγλου πρίγκηπος ασιλέως ρα ικ ς τιν ς χώρας δήλωσε τι θ πάγ η ε ς τ ν σον Aµοργ, δι ν κάµ η τ µπάνια του. Oποία ταπεινοφροσ νη! O κ. Xριστ δουλος, παρα αίνων κατ ξακολο θησιν λον τ ν τελευτα ο καιρ τ ς διατάξεις το Συντάγµατος περ διακανονισµο τ ν σχέσεων τ ς Eκκλησίας µετ το Kράτους ς κα τ ν µο περ κλογ ς τ ν ουλευτ ν, συνέλεξε π το ς πολ τες λης τ ς Eλλάδος πογραφ ς ν ε δει ψήφου τ ν πολιτ ν π ρ α το, δι τι θέλει ν κάµ η, πως λέγει, δηµοψήφισµα. O πογραφ ς τ ν πολιτ ν τέθησαν πάνω σ ε δικ ψηφοδέλτιο. ν περν δ µέρα, πο ν µ ν κτοξε σ η κατηγορίες κατ τ ν Eλλήνων πολιτικ ν. Kα ν συµ αίνουν λα α τά, ο Eλληνες πολιτικο παραµένουν θεατα κα συµπεριφέρονται σ ν ν ε ναι µικροµπακάληδες, ο πο οι µετρο ν µία-µία τ ς πεντάρες τ ν χρεωστ ν τους. Aλλ κα συµπεριφορ το Eλληνικο Kράτους δ ν ε ναι διάφορος τ ς συµπεριφορ ς τ ν Eλλήνων κα ξένων πολιτικ ν. Πο ποσκοπε µως λη δραστηρι της το κ. Xριστοδο λου; Mήπως τοιµάζεται πι ολ στο ς Eλληνες ν ς καθεστ τος τ που Tαλιµπ ν κα Aγιοτολλ χ Xοµεϊνί; H µήπως τοιµάζεται νας νέος σκοτειν ς Mεσαίων; Iδωµεν. Π νος Tσίνας Eπίτιµος ιευθυντ ς τ ς Eθνικ ς Bι λιοθήκης τ ς Eλλάδος

A ANA IO O APIO (1723-1813): Eνας µισέλληνας γιος τ ς νεώτερης Oρθοδοξίας Στ ς 21 Mαρτίου το 1821 τέσσερις µέρες πρ τ ς νάρξεως τ ς Eπαναστάσεως πατριάρχης Kωνσταντινουπ λεως Γρηγ ριος E µ τ γνωστή του πλέον φοριστικ γκ κλιο ζητο σε π το ς κατ τ πον πισκ πους του τ α µα τ ν παναστατ ν (δ ς «αυλ ν», τε χη 207, Mάρτιος 1999 κα 219, Mάρτιος 2000). Παρ τα τα πανάσταση γινε κα δρ µος τ ς ποτίναξης το τουρκικο ζυγο νοιξε. Oµως ο προηγηθέντες γ νες γι τ ν πνευµατικ πελευθέρωση το Γένους π τ δεσµ το θρησκευτικο σκοταδισµο δ ν ε χαν τ ν δια µο ρα.

15320 λ κληρο α να πρ τ ς Eθνεγερσίας ο άσκαλοι το Γένους προσπάθησαν µ λες τ ς δυνάµεις τους ν πεγκλω ίσουν τ ς συνειδήσεις τ ν Eλλήνων π τ δεσµ τ ς πνευµατικ ς κα δεολογικ ς τ φλωσης, στ ν ποία ζο σαν γι 15 σχεδ ν α νες. Eναν T φ τα το E ρωπαϊκο ιαφωτισµο δ ν ταν ε κολο ν φωτίσουν τ ν τελµατω- µένη πατρίδα. H χριστιανορθ δοξη Eκκλησία το ς κυνηγο σε νηλε ς. T Πατριαρχε ο κα ο ν τ ν σουλτανικ πικράτεια πιτηρητές του, κµεταλλευ µενοι κα τ ν γραµµατοσ νη το ποιµνίου τους, φρ ντισαν ν το ς φανίσουν. Aφορισµοί, πειλ ς, πα σεις π τ διδασκαλικ ργο, κλείσιµο σχολ ν, συκοφαντίες κα τραµπουκισµο ταν ο συνήθεις τακτικ ς πο ναλλάσσονταν λληλοσυµπληρώνονταν µέχρι τ ν ριστικ κτοπισµ τ ν ασκάλων. Πρωταγωνιστ ς το ποτρ παιου α το πολέµου κατ τ ν Eλλήνων ιαφωτιστ ν νεδείχθη περίφηµος εροδιδάσκαλος Aθανάσιος Πάριος, κατ κ σµον Tο λιος (1723-1813). Στ τέλος το 18ου α να γινε ε ρέως γνωστ ς, καθ ς πέτυχε τ ν ριστικ κτοπισµ το µεγάλου δασκάλου κα θνοφωτιστ Bενιαµ ν Λεσ ίου π τ περίλαµπρη Σχολ τ ν Kυδωνι ν. O Πάριος, πως κα ρκετο κ µη δασκαλοκαλ γεροι τ ς ποχ ς, νιωθε ν χάν η τ δαφος κάτω π τ π δια του. «A γνωστοι ουλα το Kυρίου», πο ς κφραστ ς τ ς µεσαιωνικ ς παράδοσης κήρυττε, παιρναν τ δρ µο τ ς πιστηµονικ ς παρατήρησης κα ρισκαν τ ν α τία τους στο ς ν µους τ ς Φ σης κα στ ν ρµονία το Σ µπαντος. O κ σµος νοιγε τ ν σκέψη του στ πέλαγος τ ς Γνώσεως, που τ θεοκρατικ δ γµατα δ ν ε χαν θέση. H ε κοσαετ ς σχολαρχία του στ Σχολ τ ς Xίου (1792-1812) γινε γι τ ν διο τυραννία. ν πειθε πλέον ο τε το ς νεοεισερχοµένους σπουδαστές του, πο νας µετ τ ν λλον τ ν γκατέλειπαν περνώντας στ ν ντίπερα π λη τ ς Xίου, στ ς Kυδωνίες, γι ν κο σουν κα ν γνωρίσουν τ ν ξακουστ Bενιαµ ν τ ν Λέσ ιο. Tυφλωµένος π τ ν φανατισµ, πο τρεφε τ µ σος του ναντι τ ς «θ ραθεν = ρχαιοελληνικ ς παιδείας» λλ κα αθµιαία παρακµ τ ς σχολ ς του, πεδ θη σ ναν νηλε π λεµο ναντίον το γαθο α το δασκάλου. Eκτ ς τ ν τέλειωτων συκοφαντι ν κα πίµονων καταγγελι ν του πρ ς τ Πατριαρχε ο ργάνωσε κα µικρ ς µάδες ταραχοποι ν στοιχείων, πο πέστειλε στ ς Kυδωνίες µ στ χο ν παρεµποδίζουν τ ργο το Bενιαµίν, πειλώντας κ µη κα τ ζωή του. O θεολ γος Γ. Mουστάκης («αυλ ς», τ. 166) γράφει σχετικά: «Bρ κε κάποιους καλ γερους κα φο το ς προσεταιρίσθηκε, το ς κατη θυνε ν πηγαίνουν στο ς χώρους, που κανε µιλίες Bενιαµ ν κα ν δηµιουργο ν ταραχ ς µαζ µ µίσθαρνους τραµπο κους, πο παρίσταναν το ς σκανδαλισµένους π τ ς α ρέσεις το θλίου α ρεσιάρχου». O Aθανάσιος Πάριος πέτυχε τελικ ς τ ν καταδίκη το Bενιαµ ν το Λεσ ίου π τ ν Πατριαρχικ Σ νοδο (1803) κα τ ν κτοπισµ του π τ Σχολ τ ν Kυδωνι ν. O νθρωπος α τ ς (προσφάτως Eλλαδικ Eκκλησία ποφάσισε ν τ ν νακηρ ξ η γιο) π ρξε κα συγγραφε ς πολλ ν νθελληνικ ν ι λίων. T 1802 ξέδωσε στ ν Tεργέστη τ ι- λίο του «Aντιφώνησις», ναν πραγµατικ λί ελλο κατ το Eλληνικο Πολιτισµο. Γράφει σχετικά: «T γένος τ ν Eλλήνων ε ναι ξιον περιφρονήσεως κα ταλανισµο, χι δι τι το λειψαν ο Hράκλειτοι, ο Πυθαγ ραι, ο Πλάτωνες κα ο Aριστοτέλεις κα ο τοιο τοι λλοι µετεωρολέσχαι, λλ διατ λειψαν ο Aθανάσιοι, ο Bασίλειοι, ο K ριλλοι»! O Aθανάσιος Πάριος στ τέλη το 18ου α να ναγνωρίστηκε π τ ν Oρθ δοξη Eκκλησία ς κανώτερος πολέµιος τ ν ρχ ν το ιαφωτισµο. O πατριάρχης Iεροσολ µων Aνθιµος ξέδωσε τ 1798 τ ι λίο «Nέος Pαψάκης» γραµµένο π τ ν Πάριο, τ πο ο προκάλεσε τ σφοδρ τατη διαµαρτυρία το Kορα. Eκε χαρακτηρίζει τ ν πολιτικ λευθερία ς νυπ στατη κατάσταση κα δηλώνει τι θεωρο σε κάθε θνικ ξέγερση κατ τ ν Tο ρκων ς νταρσία πο ντίκειται στ χριστιανικ πνε µα.

15321 Σ να λλο ργο του µ τίτλο «Aνεξίκακον Φάρµακον», φο καταφέρεται ναντίον τ ν γκυκλοπαιδιστ ν κα το «παµµιάρου» Bολταίρου, συµ ουλε ει το ς χριστιανο ς π ς ν µισο ν το ς «ντιλέγοντες» κα πιτίθεται ναντίον τ ν Eλλήνων χαρακτηρίζοντάς τους µανιακο ς κα παράφρονες: «Kα µ ν Aπ στολος Πα λος κατακρίνει το ς παλαιο ς Eλληνας, χι τι ρνο ντο καθ ς ο τοι (ο παδο το Bολταίρου) τ ν παρξι το Θεο, λλ πειδ γν ντες τ ν Θε ν κα µολογο ντες τι ε ναι Θε ς ο χ ς Θε ν δ ξασαν ε χαρίστησαν λλ τ φο ερ ν νοµα το ληθινο Θεο τ δωσαν ε ς ψυχα κα ναίσθητα κτίσµατα... Bέ αια µεγάλη τον µωρία κα νοησία τ ν νθρώπων το καιρο κείνου, που λάτρευον ς Θεο ς τ κτίσµατα κα ε ς τ ν ναίσθητον λίθον κα τ ξ λον λεγον, σ ε σαι θε ς µου κα λ τρωσέ µε π τ ν νάγκην µου. Aλλ τ ν σε ν το των (σ.σ. ννοε το ς Eλληνες) δ ν ε ναι πλ ς µωρία λλ παραφροσ νη κα µανία κα φρεν ν κστασις». Στ προαναφερθ ν ργο του «Nέος Pαψάκης» Πάριος σκεµµένα χρησιµοποιε στορικ ψε δη, πο ποκαλ πτουν ε κριν ς τ θος του. Oχι µ νο ποκρ πτει τ ν καταστροφ το Eλληνικο Πολιτισµο κα τ ν ξ ντωση χιλιάδων Eλλήνων π το ς Xριστιανο ς, λλ µαρτυρε τ ντίθετο, πειδ τάχα χριστιανισµ ς νέτρεπε φιλοσοφικ τ ν λληνισµ : «Oτι στάθησαν ποτ ναντίον τ ν γίων Γραφ ν κα λλοι (σ.σ. ννοε πέραν το Bολταίρου) χι µως Xριστιανο λλ Eλληνες θνικοί, ο ον κάποιος Kέλσος, κάποιος Πορφ ριος T ριος, κα λλοι, λλ ε χον κε νοι λ γον ν φανο ν πολέµιοι το E αγγελίου, διατ νέτρεπε τ ν Eλληνισµ ν, τ ν πο ον, τοι τ ν πολυθε αν κα ε δωλολατρίαν, κε νοι πρέσ ευον, χι µ νον µ λ γους κα συγγράµµατα, λλ κα µ διωγµο ς κα α µατα...». *** A τ δυστυχ ς ε ναι «θνικ προσφορά» τ ν «διαφωτιστ ν» κατηχητ ν τ ς Pωµιοσ νης κα σ τέτοια ποσπάσµατα ποκαλ πτονται µεγάλες κα πικρ ς λήθειες. Γιατ σηµεριν Eκκλησία τ ς Eλλάδος σπευσε ν γιοποιήσ η τ ν καµπτο µισέλληνα A. Πάριο; M γι τ ν διο λ γο πο γιοποίησε το ς µεγάλους σφαγε ς το Eλληνισµο, το ς Mεγάλους Kωνσταντίνους, Mεγάλους Θεοδοσίους, Mεγάλους Aθανασίους. Πικρ διαπίστωση χωρ ς καµµία διάθεση περ ολ ς. Kα νεοελληνικ διαν ηση µολυσµένη π τ Pωµιοσ νη διατελε σ πλήρη σ γχυση, νίκανη ν ξιολογήσ η α τ πο συµ αίνουν θ συµ ο ν. Λ γου χάριν τ ν προαναφερθέντα Aθανάσιο τ ν Πάριο λες ο λληνικ ς γκυκλοπαίδειες τ ν χαρακτηρίζουν ταυτ χρονα «µέγαν διδάσκαλον το Γένους» κα «σπονδον πολέµιον τ ν νέων δε ν», πο, ποιοί λλοι, ο άσκαλοι το Γένους προσπάθησαν ν φέρουν στ σκλα ωµένη Eλλάδα. Παραθέτουµε νδεικτικ γι το λ γου τ ληθές: «Mεγάλη Eλληνικ Eγκυκλοπαίδεια» το Π. ρανδάκη: «O Aθανάσιος Πάριος νήκει ε ς τ ν σειρ ν τ ν µεγάλων διδασκάλων το Γένους, ο τινες δι λου των το ίου ε ργάσθησαν κατοπονήτως δι τ ν µ ρφωσιν α το». Oµως λίγο παρακάτω: «Πολέµιος τ ν νέων δε ν... πολεµε τ ς ρχ ς το ιαφωτισµο... ποκαλε π σαν θνικ ν ξέγερσιν κατ τ ν Tο ρκων νταρσίαν...». Eγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος - Λαρο ς»: «O Πάριος πιφαν ς θεολ γος κα µέγας διδάσκαλος το Γένους...» Kα παρακάτω: «Πολέµιος τ ν ρχ ν το ιαφωτισµο ξεσήκωσε τ ν σφοδρ τατη διαµαρτυρία το Kορα». Eγκυκλοπαίδεια «Yδρία»: «ιδάσκαλος το Γένους... πολέµιος τ ν δε ν το ιαφωτισµο». Παροµοίως κα ο π λοιπες ν Eλλάδι γκυκλοπαίδειες ποκαλ πτουν τ ν τραγ ωδία τ ς «λληνοχριστιανικ ς» µας παράκρουσης... Παν. Λ. Kου αλάκης

H K I N H I T ø N I E ø N N. KAPPAΣ, Iωάννης Συκουτρ ς, Eλληνας δεαλιστ ς O Nικ λαος N. Kαρρ ς µ τ ι λίο του «Iωάννης Συκουτρ ς, Eλληνας δεαλιστ ς» δίνει στ ν ναγνώστη πέρα π τ περίγραµµα τ ς ζω ς το I.Σ. κα τ ν θέσι του στ ν καθ λου πνευµατική µας ζωή λ κληρο τ δεολογικ φάσµα το τραγικο πανεπιστηµιακο, πο µ γνώµονα τ ν ρχαιοελληνικ σκέψη κατάφερε ν ντικρο σ η µεσα κα δραστικ τ σο τ ν καθεστηκυ α συντηρητικ θεώρηση ζω ς σο κα τ ν στορικ λισµ, πο ποτελο σε τ φιλοσοφικ φαλτήριο τ ς ριστερ ς «πρωτοπορίας» τ ς ποχ ς του. T ντα θα παρατιθέ- µενα δ ο κείµενα το Iωάννη Συκουτρ «O Πλατωνικ ς E αγγελισµ ς» κα «O Hρωικ ς Tρ πος Zω ς» ε ναι νδεικτικ το τρ που ζω ς κα προσεγγίσεως τ ς λήθειας π τ ν νθρωπο, πο µπορε «ν συλλογ ται λε θερα», δογµάτιστα κα κυρίως µ γνώση. Kατ ο σίαν στ δ ο α τ κείµενα Iωάννης Συκουτρ ς µέσα π τ ν προσέγγιση το ριστοκράτη το πνε µατος, τ ν σκληρ γ να µ τ ν δια του τ ν παρξη κα τ ν κατάδειξη τ ς τραγικ τητ ς του µ ς προσφέρει στάσεις ζω ς, τ ς πο ες πάντως δ ν καλο µεθα ν ποδεχθο µε a priori. Aντιθέτως φείλουµε ν γωνισθο µε µ σθένος κα πιµον γι τ ν κατάκτηση τ ς σοφίας κα τ ς ληθείας, πο ε ρίσκονται πέραν το ε κολου ντυπωσιασµο κα τ ν ποιων λικ ν γαθ ν πο κοινωνία τ ς κάθε ποχ ς π σχεται. Bαθ ς, στοχαστικ ς, ε λικριν ς κα πρ πάντων διαχρονικ ς λ γος το Iωάννη Συκουτρ νοίγει νέους δρ µους γι τ ν καταν ηση τ ς Eλληνικ τητος λλ κα το Eλληνος νθρώπου α το το τ σο σηµαντικο ντος πο πέταξε τ ν ναρχον λ γον ε ς τ ν λογικ κα µπ ρεσε τσι ν θεµελιώσ η τ ν παγκ σµιο πολιτισµ στ ν µαθηµατικ ρµονία τ ς γλώσσης µας κα στ ν θικ τητα τ ς Σω- Mέσα π τ Φιλοσοφία K ριε διευθυντά, Oταν Eλλάδα νακάλυψε τ δ ναµη το Nο, π λοιπη νθρωπ τητα ζο σε υθισµένη µέσα σ ψυχικ ρέ η. T δια γεια α τ το Nο συνταιριασµένη µ τ δ ναµη τ ψυχικ µπορε κανε ς ν τ ν ντιληφθ, ν σκεφθ τ συνέ αινε στ ν κ σµο τ ν αρ άρων. Ποι ταν τ πίκεντρο το νδιαφέροντος στ ν A γυπτο, Mεσοποταµία, Περσία, Iνδία: O νεκροί! Eκατοµµ ρια νθρώπινα πλάσµατα π χιλιάδες χρ νια ε χαν τ χάρο γι σ ντροφο. M µήπως κα σήµερα τ διο δ ν συµ αίνει; Aν φαιρέσουµε π τ δ θεν ερ κείµενα λων τ ν θρησκει ν κα τ ν α ρέσεων τ µετ θάνατο ζωή, δ ν ποµένει πολ τως τίποτα. Tί ε ναι τ ντίθετο τ ν προγ νων µας: «N χαίρεσαι τ ζωή. N ρίσκ ης τ ν κ σµο µορφο κι ξιο ν τ ν ζ ς... E ναι τ µήνυµα πο γαίνει π κάθε τ τ Eλληνικ. Oσοι παρα λέπουν α τ τ στοιχε ο, δ ν θ ε ναι ποτέ σ θέση ν καταλά ουν, π ς κρι ς συνέ η τ «Eλληνικ Θα µα» στ ν ρχα ο κ σµο. Στ ν λληνικ γραµµατεία πάρχει τ ση πίκρα ση κα χαρ, κα ο Eλληνες ξέρανε τι γλυκ πικρη ε ναι ζω κα χει πάντοτε δ ο ψεις. Xέρι µ χέρι πορε ονται π νος κα δονή, τραγ ωδία κα λ τρωση, µ ποτ δ ν ρχονται σ ντίθεση, γιατ µ νο κε νοι πο νιώσανε τ ν π νο µπορο ν ν νιώσουν τ χα-

15323 κρατικ ς διδασκαλίας, πως α τ διεσώθη κα διεδ θη π τ Πλατωνικ συγγράµµατα. Mετ π α τά, ντας πιστ ς στ ς ρχ ς κα στο ς πνευµατικο ς του ραµατισµο ς, ο δ λως πρέπει ν µ ς ξενίζ η γι τ ν τρ πο πο πέθανε, «σ ν τοιµος π καιρ». Γι ργος Πετρ πουλος N. H. BAYNES - H. B. MOSS, E σαγωγ στ ν Bυζαντιν Πολιτισµ H δέα τ ς χιµαιρικ ς ε ρηνικ ς «σ ζευξης», το «παντρέµατος» το λληνικο πολιτισµο µ τ χριστιανικ θεοκρατία δ ν φτασε τυχαίως ν γίν η δοµικ στοιχε ο τ ς νεοελληνικ ς συνείδησης. T στορικ ψε δος τ ς θριαµ ευτικ ς ποδοχ ς το χριστιανισµο π τ ν «καταρρέοντα ε δωλολατρικ κ σµο» γινε πρ τα στοριογραφία κα στ συνέχεια µαζικ προπαγάνδα, γκυκλοπαιδικ γνώση κα κδοτικ ς ργασµ ς σ λη τ διάρκεια ζω ς το νεοελληνικο κράτους. Σ α τ κρι ς τ πλαίσιο κα τ παρ ν ι λίο, πο γράφτηκε τ 1948 π δ ο χριστιανο ς ξένους συγγραφε ς (κα χι στορικο ς), διαν ει τ ν δοµη πανέκδοσή του στ ν Eλλάδα. M δ ο λ για ο συγγραφε ς ποστηρίζουν τι α τοκρατορία το Bυζαντίου πάλευε πάντοτε γι ψηλ δανικά. Oτι δωσε µάχες νάντια στο ς ξεστους κα φανατισµένους ε δωλολάτρες, προσφέροντας παράλληλα τ γαθ το πολιτισµο του στ γειτονικ κ σµο. O χριστιανο διώχθησαν κα «ο διωγµοί τους µοιάζουν µ τ νεώτερα µέτρα ντισηµιτισµο» (σελ. 151)! Γι τ φυσικ ξ ντωση τ ν Eλλήνων κα τ ν φανισµ το πολιτισµο τους, α το το µοναδικο γεννήµατος τ ς νθρώπινης διάνοιας, ο τε λέξη έ αια. Γι α τ µ τ ν λ γ ω ι- λίο δ ν ξίζει λλο ν σχοληθο µε. Παν. Λ. Kου αλάκης ρά. M ο Eλληνες δ ν σκ ανε τ κεφάλι στ ν πελπισία, ταν γι α το ς διαν ητο ν παρνηθο ν τ ζω γι χάρη ο ουδήποτε «Θεο». O Eλληνας τ δικ του φ τρωµα, τ λάστηση το θνους του τ φαντάστηκε σ ν συνέχεια τ ς λάστησης το κ σµου, τ ς γ ς του πρ τα. Mετ µφανίσθηκαν ο άρ αροι χωρ ς λογική, πο γι τ ν Eλληνα α τ ε ναι τ θεµέλιο γι λα. O ραν ς κα γ γιναν, γι ν ριζ ώση κα ν νθίσ η κοινωνία το Eλληνος νθρώπου µ το ς π θους κα τ ς ρµές, µ τ θη κα τ ν παιδεία. M τ λέξη «παιδεία» ννοο σαν τ ν πολιτισµ κα τ ν νθρωπισµ µαζί. O κ σµος γι τ ν καθαυτ λληνικ ντίληψη ε ναι διος. ν τ ν φτειαξε κανένας Θε ς νθρωπος, «λλ ν α ε κα στ ν κα σται». O Eπίκουρος ρµηνε οντας τ γνήσια λληνικ ντίληψη ε πε π ς ο Θεο µοιάζουν µ το ς Eλληνες κα µιλο ν Eλληνικά. Eπίσης π ς µονάχα ο Eλληνες µπορο ν ν φιλοσοφήσουν, ν κάνουν δηλαδ πιστήµη. Στ ν Eλληνικ φιλοσοφία δ ν χωρ νε τ «ο» κα τ «µή». Kα µ α σθηµα θρησκευτικο γνισµο ο Eλληνες παραµερίζουν κάθε µ λληνικ σ άρ αρο κα σ ν σκήµια κα λέπουν στ δική τους παρξη τ ν πεµπτουσία το κ σµου. Aπ α τ πηγάζει σάλευτη γάπη (πο χάσαµε) γι,τι δικ τους στ ζωή, στ ν µορφιά, στ γ τ ν δια. Θέλουν ν χαρο ν, ν στερεώσουν κα ν πολλαπλασιαστο ν. O Eλλην ε χε πίστη στ λογικ κα στ ν καν τητα το νθρώπου ν κατα-

15324 «Eµµανου λ Kριαρ ς: Eπιλογ π τ ργο του». Πρ κειται γι µία κδοτικ προσπάθεια ποία καταδεικν ει τ ν νοδο τ ς σηµαντ τητας σήµερα, καθ ς τ µέτριο α τοπρο άλλεται ς σπουδα ο. M τ συγκεκριµένο α τ ι λίο σχ ει γι δ ο λ γους. Kατ πρ τον κδοτικ ταιρεία, πο ξέδωσε τ ν ν λ γ ω τίτλο, θεωρε ται «νερχ µενη» χάρη σ «τίτλους», «ν µατα» κα πολυτελε ς διαφηµίσεις. Ωστ σο ποι τητα δ ν ξασφαλίζεται µ ποσοτικ προ ολ ργασι ν ο τε µ χρηµατικ ποστήριξη. Kατ δε τερον «ς γνωστ ν, καθηγητ ς Kριαρ ς δωσε παράµιλλους γ νες γι τ ν δραίωση τ ς δηµοτικ ς γλώσσας ς πίσηµης γλώσσας το κράτους, µέ ποκορ φωµα τ ν ε σήγησή του γι τ ν καθιέρωση το µονοτονικο συστήµατος». Iδο λοιπ ν ντί-λ γος, πο π α το ναπτ σσει διεθνο ς καταξίωσης φιλ σοφος Kορνήλιος Kαστοριάδης: «Aν θέλετε, κ ριοι το πουργείου, ν κάνετε φωνητικ ρθογραφία, τ τε πρέπει ν φήσετε το ς τ νους κα τ πνε µατα, γιατ α το πο το ς άλανε ξεραν τί κάνανε. ν π ρχαν στ ρχα α λληνικά, γιατ πλο στατα π ρχαν µέσα στ ς διες τ ς λέξεις. A το ο Kριαρ ς κα ο λλοι, τ κτήνη τ τετράποδα πο καναν α τ ς τ ς µεταρρυθµίσεις α τ, παρακαλ, ν γραφ στ ς φηµερίδες, δ ν ξέρουν τί ε ναι γλ σσα. ν ξέρουν α τ πο γνώριζε κ ρη µου στ τρία της χρ νια. Mάθαινε µι λέξη κα µετ ψαχνε γι τ ς συγγενε ς της. A τ ε ναι µι γλ σσα. Eνα µάγµα, να πλέγµα, που ο λέξεις παράγονται ο µ ν π τ ς δέ, που ο σηµασίες γλιστρ νε π τ µία στ ν λλη, ε ναι µι ργανικ ν τητα, π τ ν ποία δ ν µπορε ς ν γάλ ης κα ν κολλήσ ης πράγµατα δυνάµει µι ς ψευδοκυ έρνησης, καθισµένος σ να γραφε ο στ πουργε ο Παιδείας. H κατάργηση τ ν τ νων κα τ ν πνευµάτων ε ναι κατάργηση τ ς ρθογραφίας, πο ε ναι τελικ καταστροφ τ ς συνέχειας. Hδη τ παιδι δ ν µπορο ν ν καταλά ουν Kα άφη, Σεφέρη, Eλ τη, γιατ α το ε ναι γεµ τοι π τ ν πλο το τ ν ρχαίων Eλληνικ ν. ηλαδ π µε ν καταστρέψουµε,τι κτίσαµε. A τ ε ναι δραµατικ µο ρα το σ γχρονου λληνισµο» («αυλ ς» τ. νο τ φ ση κα ν δαµάζ η τ µο ρα του. M νο Eλλην κείνη τ ν ποχ µπορο σε ν νοµαστ νθρωπος, δι τι στάθηκε στ φ ση κα στο ς µοίους του Eλληνες λ ρθος, παρουσιαστικ ς, σπρος κα καθαρ ς µ τ ν περήφανη στολ το ο κοδ µου, το να τη, το γεωργο, το δασκάλου, το πολεµιστ, µ τ χα- µ γελο κα τ τραγο δι στ χείλη, σκορπώντας τ ν µορφι µ τ λ γο κα τ σµίλη. Kάθε µεγάλο κι µορφο κι ληθιν αστάει π τ ν ρχαία Eλλάδα. E ναι µνος πο νε αίνει στ χε λος σων µυο νται στ «ρχα ο πνε µα». Aν ρισµένοι µισέλληνες συγγραφε ς κα διανοο µενοι, φορώντας τ µάσκα το «ξερ λα» κα το γνώστη δ θεν τ ς Eλληνικ ς Γραµµατείας, νε οκατε αίνουν π τ ν ερ κα σεπτ γ τ ν προγ νων κα παίρνουν τ «Eλληνικ Θα µα» στ ν µυστική του ννοια, κάτι τέτοιο τ ποκλείει κα µετρι τερη σο αρ τητα. Γιατ ο Eλληνες πρ τοι σκ ρπισαν στ πράγµατα κάποιο διαίτερο φ ς. Eπλασαν τ α σθητικ κα νοητικ πλαίσια, πο µέσα τους κινε ται κα ζ κάθε πιστήµη ξια ν φέρ η α τ τ ν µατα. M ν ξαναγυρίσουµε στ ς προϋποθέσεις α τές, πο Eλλάδα γειρε στ µαρασµ. Eλληνες, πρέπει πλέον ν σκεφτώµαστε πε θυνα. «Oλα χαώδη, σπου Nο ς σπίθισε κα αλε µι τάξη», λέει Aναξαγ ρας. Eλεγαν ο άρ αροι τ τε µ κα τώρα (τ ερατε α τους), «Ως δ κα µ παρέκει! Eµε ς καθορίζου- µε τ ρια το Nο». Mά, ε παν ο Eλληνες, «ν χει ρια Nο ς! T κάθε τ

15325 123, 1992). A τ τ λίγα. H πιλογ δική σας... Aλέξανδρος X. Mήτσιου ΣTPATHΣ Π. ΠANAΓOΣ, Πανορεξία ο ζου Στ σ νολο ξι ν πο φέρει τ γενικ νοµασία «πολιτισµ ς», δ ν χουν θέση µ νο µεγέθη πως τέχνη, γλ σσα, κουλτο ρα παιδεία, λλ κα στοιχε α πο πτονται το «ε ζ ν». Kαταγ µενος π τ Λέσ ο τ ς πατροπαράδοτης γευσιγνωσίας, πο νάγεται στ ν νδοξη Λεσ ιακ στορία κατ τ ν Aρχαι τητα, συγγραφέας παρουσιάζει τ ο ζο, πο ε ναι να π τ πλέον χαρακτηριστικ προϊ ντα το νησιο. Πέρα π τ θελκτικ φος τ ς συγγραφ ς τ π νηµά του χαρακτηρίζεται κα π τ ν πληθώρα πληροφορι ν πο παραθέτει π ρχα ες κα σ γχρονες πηγ ς γι τ ντικείµεν του. Kι πειδή, ς γνωστ ν, τ ο ζο συνήθως δ ν πίνεται σκέτο, στ δε τερο κα κτενέστερο µέρος το ι λίου περιέχονται πατροπαράδοτες λεσ ιακ ς συνταγ ς γι δέσµατα πο συνοδε ονται π ο ζο κα πο δ ν ε ναι λλα π τ ς νοστιµι ς κα τ ς λεπτ ς γε σεις τ ν προγ νων µας, πο διατηρο νται ναλλοίωτες ως σήµερα. Mάριος Mαµανέας HMAPTHMENA: Eκ παραδροµ ς νεγράφη στ λεζάντα τ ς φωτογραφίας τ ς σελίδας 15183 το προηγο µενου τε χους τι ε κονιζ µενος δίπλα στ ν κ. M. Λέφκο ιτς ε ναι σ ζυγ ς της. Πρ κειται περ λλου προσώπου. Στ σελίδα 15234, τελευτα ος στίχος, το προηγο µενου τε χους φράση «κάνει τ ν τέχνη του νεξήγητη» ν διορθωθ : «πα ει τέχνη του ν ε ναι νεξήγητη». θ ξεταστ, θ ρευνηθ, θ ναλυθ, θ µφισ ητηθ». H πεµπτουσία το Eλληνισµο ε ναι φιλοσοφία. M το ς Σωκράτη, Πλάτωνα, Σοφοκλ, A σχ λο, E ριπίδη, Aριστοτέλη κ.. θ γαπήσετε τ φ ς, µ το ς Eπίκουρο, Iππαρχο, Πρ κλο, Kέλσο κ.. τ ν κτα, µ τ γίγαντα Hράκλειτο, τ ν Hσίοδο, τ ν Oµηρο, τ ν Θουκυδίδη κ.λπ. τ ν δολη λήθεια. M τ ν ηµ κριτο, τ ν Aρχι- µήδη, τ ν Aναξαγ ρα κ.. τ Σ µπαν. Kα µ ς λέγει Hντιθ Xάµιλτον - κα ς µο παραχωρήσ η λίγο χ ρο «αυλ ς», γι ν παναλά ω τ λ για της: «ν θ πάρξ η Eλληνας, µεγάλος µικρ ς, µαθητής, φοιτητ ς διανοο µενος, πο ν µ νιώσ η διπλ Eλληνας, σ ν δ τ ν προ ολ το Eλληνα µέσα π τ φιλοσοφία. Mέσα π κε θ γνωρίσουµε τ θρησκεία (τ ν, τ ς δυνάµεις), τ σκέψη, τ νο, τ λογικ κα τ ν κινητήριο δ ναµη, τ λ γο. Mπορο µε ν ξαναφτειάξουµε α τ τ τέλειο πο λέγεται Eλλάδα, κα τ τε τ νάστηµά µας µεγαλώνει κα πίστη µας στεριώνεται, σ ν ντικρ ζουµε τέτοιες µαρτυρίες.» T π σο µε ς ο νέοι Eλληνες ε µαστε «Eµε ς» π κειται στ ν ναγνώστη ν τ συλλογιστ. M τιµ Θε δωρος Παπουτσ ς P δος

H µ νη πνευµατικ «µαγι» T τε χος πο κρατ τε στ χέρια σας ε χε στοιχειοθετηθ ξι µέρες, προτο ο παράφρονες τ ς στορικ ποθνήσκουσας Θεοκρατίας ργιάσουν µέσα στ ν ποταµ το α µατος πο πήγασε π τ ν θρησκευτικ φανατισµ τ ν 11 η Σεπτεµ ρίου. ν ταν «προφητικ» («προφητε ες» δ ν γίνονται κάτω π τ ν λληνικ ο ραν, ε ναι κι α τ ς να π τ δηλητηριώδη προϊ ντα τ ς σιατικ ς ρήµου). Hταν π ρισµα τ ς σ νθεσης το Xθ ς κα το Σήµερα, π τ πο α ναπ τρεπτα παράγεται τ A ριο ( π «τ τ ντα πρ τ ντα τ τ σσ µενα», π τ ν ποίων στηρίχθηκε Mαντική, πιστήµη το Aπ λλωνος, το θεο πο τ σο «γάπησε τ ν λη θειαν», πως γράφει ρχιερέας του Πλο ταρχος στ «Περ το E το ν ελφο ς»). M λλα λ για ταν λλογη πρ λεψη - συνέπεια τ ς σταθερ ς κεντρικ ς δέας το περιοδικο α το, π τ τε πο κδ θηκε πρ ν 20 κρι ς χρ νια, τι δ ν πάρχει παρ ν κα µέλλον γι τ ν νθρωπ τητα, ν δ ν γνωρίζ η τ ληθιν παρελθ ν της, πο παναλαµ άνεται κουραστικ στ ς σελίδες µας, πως γνωρίζουν ο ναγν στες µας. O Γιαχ ισµ ς µ τ τρία γνήσια δεολογικ τέκνα του, τ ν Iουδαϊσµ, τ ν Xριστιανισµ κα τ ν Iσλαµισµ, λειτουργε παντο κα πάντοτε µ τ ν διο τρ πο ε τε δι τ ς γενοκτονίας ξι θν ν π τ ν Iησο το Nαυ ε τε δι τ ς γενοκτονίας τ ν κατοίκων τ ς κοιτίδας το Eλληνικο Eθνους (Θη ν, Eλευσίνας, Mεγάρων, Kορίνθου, Aργους, Σπάρτης κα Oλυµπίας ο Aθηνα οι γλ τωσαν προσωρινά, δι τι κήρυξαν πανστρατι ) π το ς χριστιανο ς το Aγίου Θεοδοσίου το Mεγάλου τ ν µοίων του ε τε δι τ ς σφαγ ς κατοµµυρίων «πίστων» π τ 622 µ.x., τ τος τ ς Eγίρας το Mωάµεθ, ως σήµερα π το ς πιστο ς του. Kα πρ παντ ς ε ναι µ νιµος µπνευστής, σηµαιοφ ρος κα δηγ ς τ ν χθρ ν το Πολιτισµο π το ς χριστιανο ς κτελεστ ς το ιατάγµατος «Eς δαφος φέρειν» το 392 µ.x. κατ τ ς Eλληνικ ς Eπιστήµης κα Tέχνης µέχρι το ς Tαλιµπάν, πο ξαφάνισαν τ 2001 µ.x. π προσώπου γ ς τ προϊσλαµικ ργα τέχνης στ Aφγανιστ ν ( λ. «αυλ ν», τ. 230, 231, 232). T µήνυµα γι το ς χοντες πλ ς κάποια ριστη δέα γι τ ν ναγκαι τητα τ ς λληνικ τητας ς µοναδικο µέλλοντος µι ς νωµένης πολιτισµένης νθρωπ τητας ε ναι σαφές: T παιχνίδια το ναγκαλισµο µ να π τ προαναφερθέντα τέκνα το (διαλυ µενου λ γ ω τ ς ξαπλώσεως τ ς λληνικ τητας σ λο τ ν πλανήτη κα γι α τ σπασµωδικ κα πελπισµένα ντιδρ ντος) Aσιατικο Σκ τους, στω σ ν ντί αρο πρ ς τ δ ο λλα, ε ναι θανατηφ ρο κυριολεκτικ κα στορικά. H µίξη το ταφου πτώµατος τ ς Θεοκρατικ ς Aλογίας µ τ ν Eλληνικ Λ γο, πο πιχειρήθηκε π τ σκοτειν κοµµάτι τ ς ξουσίας πο µεταπολεµικ πέδραµε κα λέγχει τώρα πολιτικ κα δεολογικ τ ς HΠA, φτειασε τ σηµεριν «κοµµένη µαγιά», µ τ ν ποία δ ν µπορε ν παρασκευασθ σο πα τ ς δ θεν παγκοσµι τητας τ ν µαγείρων της. Kα καταλήγουµε µ τ ν πανάληψη το τελικο µην µατος το πρώτου ρθριδίου το τε χους α το (πο ε χε γραφτ στ ς 28 A γο στου): H γενεσιουργ ς, γ νιµη, µοναδικ πνευµατικ «µαγι» γι τ ν στορικ ζ µωση µι ς νέας νιαίας νθρωπ τητας ε ναι Eλληνικ ς Πολιτισµ ς. Oσοι δ ν τ καταλα αίνουν α τ α τ µατως πο άλλονται π τ στορικ γίγνεσθαι..i.λ. 11-9-01