Presenza di Stephanitis pyrioides e Stephanitis takeyai Presenza di Stephanitis pyrioides (Scott, 1874) e Stephanitis takeyai Drake & Maa, 1955 (Hexapoda: Heteroptera: Tingidae) in Lombardia (Italia settentrionale) e Canton Ticino (Svizzera meridionale) 1 2 1 2 Stephanitis pyrioides Azalea spp e Stephanitis takeyai Pieris Parole chiave: Stephanitis New records of the allochthonous species (Scott, 1874) and Drake & Maa, 1955 (Hexapoda: Heteroptera: Tingidae) in Lombardy (northern Italy) and Canton Ticino (southern Switzerland). Stephanitis pyrioides Azalea spp. and Stephanitis takeyai Pieris Key words: Stephanitis Introduzione
IL NATURALISTA VALTELLINESE torio nazionale. in particolare su Azalea Pieris spp. e Rhododendron di appartenenti alle specie Stephanitis pyrioides Azalea spp. e Stephanitis takeyai Pieris spp. S. pyrioides e Lugano. Cenni storici sulla presenza di tingidi esotici in Italia Corythucha ciliata SERVADEI 14
Presenza di Stephanitis pyrioides e Stephanitis takeyai Figura 1 e sue deiezioni (puntini scuri) su azalea (foto P. Dioli). DIOLI, Corythucha arcuata BERNARDINELLI & ZANDIGIACOMO FORSTER DIOLI Corythucha. Stephanitis Stephanitis pyri
IL NATURALISTA VALTELLINESE Stephanitis takeyai COLOMBO & LIMONTA piante di Pieris japonica e poi diffusasi nei giardini delle aree circostanti. Stephanitis pyrioides Rhododendron spp. DEL BENE PLUOT-SIGWALT Corythauma ayyari CA- RAPEZZA, Stephanitis pyrioides MATERIALE ESAMINATO: : Gravedona, plurimi Domaso plurimi Mariano Comense plurimi Vertemate con Minoprio Dorio plurimi Chiuro plurimi Morbegno plurimi Sondrio Coldrerio Monte Carasso idem 16
Presenza di Stephanitis pyrioides e Stephanitis takeyai SEGNALAZIONI NEL WEB: Cardano al Campo Coquio Trevisago, Cornaredo, Tingis pyrioides di fu trasferita al genere Stephanitis Stål da OSHANIN S. pyrioides: si tratta di S. azaleae PÉRICART & GOLUB S. pyrioides AUKEMA FOKKER PÉRICART, 1983; PÉRICART & GOLUB, 1996 AUKEMA, DEL BENE PLUOT-SIGWALT Rhododendron spp. R. obtusum Plance R. brachycarpum genere Rhododendron. DRAKE & RUHOFF Kalmia latifolia L. e Pieris ovalifolia D. Don. Leucothoe catesbaei Vaccinium arctostaphylos Pieris polita DEL BENE PLUOT-SIGWALT KMENT, Rhododendron STREITO RABITSCH com. pers. 17
IL NATURALISTA VALTELLINESE NEAL & SCHAEFER DEL BENE PLUOT-SIGWALT KMENT, Stephanitis takeyai MATERIALE ESAMINATO: Vertemate con Minoprio Pieris japonica Sondrio plurimi SEGNALAZIONI NEL WEB: Lugano Pieris japonica e segnalata solo dopo BAILEY PÉRICART Pieris japonica AUKEMA, Pieris japonica SOIKA & LABANOWSKI HALSTEAD & MALUMPHY COLOMBO & LIMONTA STREITO, 18
Presenza di Stephanitis pyrioides e Stephanitis takeyai fatto da RABITSCH AUKEMA MALUMPHY SOIKA & LABANOWSKI COLOMBO & LIMONTA BAUFELD, AUKEMA STREITO, PÉRICART & GOLUB adulto su Pieris japonica Lyonia ovalifolia TSUKADA, 1994 Dyospiros kaki Cuinnamomum camphora e Illicium religiosum. Lauraceae, Salicaceae, Ericaceae, Styracaceae. STREITO, 2006 Figura 2 (a) e (b) (foto M. Salvetti). 19
IL NATURALISTA VALTELLINESE Chiave per il riconoscimento delle Stephanitis euro-mediterranee PÉRICART, appartenenti al genere Stephanitis PÉRICART STREITO S. rhododendri - S. pyri - - Trancaucasia S. caucasica
Presenza di Stephanitis pyrioides e Stephanitis takeyai Vaccinium spp... S. oberti - genere Pieris... S. takeyai - Viburnum tinus... S. chlorophana - Rhododendron e Azalea... S. pyrioides 21
IL NATURALISTA VALTELLINESE Ringraziamenti 22 AUKEMA Stephanitis takeyai on Pieris japonica. Mededelingen van de Plantenziektenkundige Dienst AUKEMA Stephanitis pyrioides Mededelingen van de Plantenziektenkundige Dienst 179: 46. AUKEMA, B., BOS, F., HERMES, D., ZEINSTRA Nederlandse Faunistische Mededelingen BAUFELD Stephanitis takeyai BAILEY Psyche BERNARDINELLI I., ZANDIGIACOMO Corythucha arcuata Informatore Fitopatologico CARAPEZZA Corythauma ayyari Il Naturalista Siciliano
COLOMBO LIMONTA Stephanitis takeyai Pieris japonica Bollettino di Zoologia agraria e Bachicoltura DEL BENE PLUOT-SIGWALT Stephanitis pyrioides Bollettino di Zoologia agraria e Bachicoltura DICKERSON Stephanitis pyrioides Scott. Entomology News 28: DIOLI P. Rassegna Economica della Provincia di Sondrio DIOLI GIACALONE FORINI I., MORETTI M., SALVETTI Corythucha arcuata Il Naturalista Valtellinese Atti Mus. Civ. St. Nat. Morbegno 18: DRAKE RUHOFF Lace bugs of the World A Catalog (Hemiptera: Tingidae). FOKKER Stephanitis pyrioides en S. rhododendri Tijdschrift voor Entomologie FORSTER B., GIACALONE I., MORETTI M., DIOLI P., WERMELINGER B. Corythucha arcuata Mitteilungen der Schweizerischen Entomologischen Gesellschaft HALSTEAD MALUMPHY Stephanitis takeyai Pieris japonica. The British Journal of Entomology and Natural History KMENT Stephanitis pyrioides in Greece and note on Corythucha ciliata Linzer biologische Beiträge NEAL SCHAEFER Heteroptera of Economic Importance OSHANIN Ann. Mus. Zool. Ac. Sci. St. Petersburg PÉRICART Faune de France PÉRICART J., GOLUB V. B. Catalogue of the Heteroptera of the Palaearctic Region RABITSCH Zootaxa SERVADEI Bollettino della Società Entomologica Italiana SOIKA LABANOWSKI Onchrony Roslin
IL NATURALISTA VALTELLINESE STREITO Corythucha ciliata Stephanitis pyrioides Stephanitis takeyai L Entomologiste TSUKADA Stephanitis takeyai Researches on Population Ecology 24