ΟΞΕΙΑ ΠΕΡΙΚΑΡΔΙΤΙΣ. 3o ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΩΝ 2013. Βασιλική Ματζαράκη ΜD ΓΝΑ Γ.ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ 30 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2013



Σχετικά έγγραφα
ΟΞΕΙΑ ΚΑΙ ΥΠΟΤΡΟΠΙΑΖΟΥΣΑ ΠΕΡΙΚΑΡΔΙΤΙΔΑ. Βασιλείου Παναγιώτης Α Πανεπιστηµιακή Καρδιολογική Κλινική Ιπποκράτειο ΓΝΑ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ

Παύλος Στουγιάννος. Καρδιολόγος

«ΑΝΩ ΛΙΟΣΙΑ: ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ, ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ»

Η Φυσική με Πειράματα

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ. Άρθρο πρώτο.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 13 Α' ΜΕΡΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΤΟΥ 1897 ΣΤΟ ΓΟΥΔΙ

Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί συνδυασμό μεθόδων για την ανάπτυξη της έβδομης παραγράφου.

Υπό Παναγιώτη Δαλκαφούκη, μέλους Ένωσης Ελλήνων Ποινικολόγων

ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Φιλοσοφίας ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΙΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΚΛΙΝΙΚΟΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΙ ΙΚΟΤΗΤΕΣ

4 ο ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕ ΘΕΜΑ. Ε ιµέλεια Εργασίας :Τµήµα Α4

Η Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας στην Κύπρο έχει οργανωθεί σε τομείς που υπόκεινται στις ακόλουθες ρυθμίσεις:

Π.Δ. 396/94 (ΦΕΚ 220 Α

ΛΥΚΕΙΟ ΣΟΛΕΑΣ Σχολική χρονιά

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΚΩΔΙΚΑΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

Κεφάλαιο Πέμπτο Εθνοπολιτισμική Ζωή και Εμπειρίες Ελληνικότητας των Ελληνοαυστραλών Εφήβων

Βρέντζου Τίνα Φυσικός Μεταπτυχιακός τίτλος: «Σπουδές στην εκπαίδευση» ΜEd stvrentzou@gmail.com

ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΒΕΑ. Το Ασφαλιστικό του 21ο αιώνα; Ανάγκη αναστοχασμού για μια νέα αρχή

Του Σταύρου Ν. PhD Ψυχολόγου Αθλητικού Ψυχολόγου

ΛΥΚΕΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΛΕΜΕΣΟΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ Μάθηµα : ΦΥΣΙΟΓΝΩΣΤΙΚΑ Ηµεροµηνία : 04/6/2008

ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ «ΥΓΡΟΜΟΝΩΣΕΙΣ ΕΡΓΟ:

ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΟΥ ΣΥΜΦΩΝΗΤΙΚΟΥ Στην Πάτρα σήμερα την 4 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013 οι παρακάτω συμβαλλόμενοι: ΑΓΓΕΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.3646, 25/10/2002. ΤΗΣ ΕΠΙΣΗΜΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Αρ της 25ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2002

6 η Ενότητα Στρατηγική σε επιχειρηματικό επίπεδο

Π ΕΡΙΕΧΟΜ ΕΝΑ. σελ Η ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΚΕΡΔΩΝ ΑΠΟ ΛΑΧΕΙΑ σελ Η ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΑΚΙΝΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ σελ. 31

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.3638, 27/9/2002

ΘΕΜΑ : : Εισηγητική έκθεση Δ τριμήνου του έτους 2013 προς την οικονομική επιτροπή, για την εκτέλεση του προϋπολογισμού.


ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΓΕΝΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Ίδρυση και μετονομασία Υπουργείων, μεταφορά και κατάργηση υπηρεσιών

/ Απαντήσεις πανελληνίων εξετάσεων Επαγγελματικών λυκείων (ΕΠΑΛ) 2009

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Πρώτες βοήθειες και αντιλήψεις του πληθυσμού στους Νομούς Χανίων, Ηρακλείου, Λασιθίου και Μεσσηνίας

ΣΤΗΝ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑ ΑΠΟ ΑΓ.ΕΛΕΝΗ ΕΩΣ ΤΟΝ ΚΟΜΒΟ ΚΑΛΛΟΝΗΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΤΙΜΟΥ. ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ Τιμαριθμική 2012Α

ΑΠΟΦΑΣΗ 34750/2006 (Αριθμός καταθέσεως πράξεως 43170/2006) ΤΟ ΠΟΛΥΜΕΛΕΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΚΟΥΣΙΑΣ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑΣ ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από

ΣΧΟΛΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΜΟΝΑΔΩΝ ΥΓΕΙΑΣ & ΠΡΟΝΟΙΑΣ

Γεράκι. Μελίγκρα Σκαθάρι Κάμπια

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΕΚΘΕΣΗΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΠΟΥ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΘΟΥΝ ΑΠΟ ΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΚΠΑ

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ,

ΑΠΟΦ. Υ1β/2000 ΤΗΣ 29.3/ (ΦΕΚ 343 Β ) Υγειονομική διάταξη «Περί όρων ιδρύσεως και λειτουργίας πτηνο-κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων».

Δράση 1.2. Υλοτομία και προσδιορισμός ποσοτήτων υπολειμμάτων.

Σύμβαση για την πρόσληψη, τοποθέτηση και τις συνθήκες εργασίας των εργαζόμενων μεταναστών, 1939, Νο. 66 1

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ 2010 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ. Τα Νέα της Εταιρείας μας...

Νεοελληνική Γλώσσα Λυκείου

Για την ομοιόμορφη εφαρμογή των διατάξεων της ανωτέρω απόφασης, παρέχονται οι ακόλουθες οδηγίες και διευκρινίσεις:

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΞΗΡΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ: ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ-ΝΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΕΥΑΜΒ ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ: Δ/ΚΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ ΔΕΥΑΜΒ

I.Επί της Αρχής του σχεδίου Νόµου: ΙΙ. Επί των άρθρων του σχεδίου Νόµου: ΕΙΣΗΓΗΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

ΠΡΑΚΤΙΚΟΥ 10 /

«ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΕΙΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ»

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ Προς: Δημάρχους της Χώρας Αθήνα, 16 Δεκεμβρίου 2013 Α.Π.:2271. Αγαπητέ κ.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΚΟ ΠΑΛΛΟΥΡΟΚΑΜΠΟΥ ΣΤΟΝ ΗΜΟ ΛΑΤΣΙΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ

Ο ΠΕΡΙ ΥΔΑΤΟΠΡΟΜΗΘΕΙΑΣ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΝΟΜΟΣ

Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό κάθε µίας από τις παρακάτω ηµιτελείς προτάσεις Α1 έως Α5 και δίπλα στο γράµµα που αντιστοιχεί ση λέξη ή στη

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. (Μη νομοθετικές πράξεις) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ

Η διδακτική ενότητα του σχολικού εγχειριδίου «Η ελληνική κοινωνία στα χρόνια της δουλείας- Η οικονομία» Στόχοι διδασκαλίας της συγκεκριμένης ενότητας

ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΚΥΤΤΑΡΩΝ ΟΡΓΑΝΣΙΜΩΝ ΟΙ ΖΩΙΚΟΙ ΙΣΤΟΙ 2 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΔΗΜΟΣ ΔΕΣΚΑΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΕΡΓΟ: «ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΝΟΜΟΣ ΓΡΕΒΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2016 ΔΗΜΟΣ ΔΕΣΚΑΤΗΣ

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.3849, 30/4/2004 Ο ΠΕΡΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ (ΠΑΡΑΧΑΡΑΞΗ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΣΥΝΑΦΗ ΘΕΜΑΤΑ) ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ 2004

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ (ΦΛΩΡΙΝΑ) ΤΜΗΜΑ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ

Τμήμα Ζωικής Παραγωγής ΤΕΙ Δ. Μακεδονίας, Παράρτημα Φλώρινας

Θεματική Ενότητα: ΠΑΙΔΕΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

ΗΜΟΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΟΡΟΙ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΝΑ ΟΧΟΥ ΜΕ ΣΥΝΟΠΤΙΚΕΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΗΝ ΧΑΜΗΛΟΤΕΡΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ

ΣΥΝΘΗΚΗ SCHENGEN (ΣΕΝΓΚΕΝ)

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ ΚΑΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΝΟΜΟΣΧΕ ΙΟ. «Στρατολογία των Ελλήνων» Άρθρο 1 Υπόχρεοι σε στράτευση

ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΟΥ ΣΥΜΦΩΝΗΤΙΚΟΥ

Δευτεροπαθής υπέρταση. Αστέριος Καραγιάννης Καθηγητής Παθολογίας ΑΠΘ Β Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Ιπποκράτειο Νοσοκομείο

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2002

66(Ι)/2014 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΤΡΟΠΟΠΟΙΕΙ ΤΟΥΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΝΟΜΟΥΣ ΤΟΥ 2002 ΕΩΣ (Αρ. 2) ΤΟΥ 2013

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ 1 : ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ

Κωδικός: ΕΜΦ2 Αρ. Έκδοσης: 1 Ημ/νία: Σελ. 1 από 15

Λάθη και παρανοήσεις στα Μαθηματικά του Λυκείου

ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΔΑΣΙΚΕΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

«Φιλολογικό» Φροντιστήριο Επαναληπτικό διαγώνισμα στη Νεοελληνική Γλώσσα. Ενδεικτικές απαντήσεις. Περιθωριοποίηση μαθητών από μαθητές!

(ΜΕ ΤΑ ΔΥΟ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ)

Α1. (α). ώστε τον ορισμό του προβλήματος (Μονάδες 3)

ΙΔΡΥΜΑ. Θεσσαλονίκη, ύλα

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.3851, 30/4/2004 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΤΡΟΠΟΠΟΙΕΙ ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑΣ ΝΟΜΟ ΤΟΥ 1997

ΝΟΜΟΣ ΥΠ' ΑΡΙΘ Κώδικας Δικηγόρων

ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟΥ ΝΕΟΤΗΤΑΣ. ΙΔΡΥΣΗ Ιδρύεται Κέντρο Νεότητας µε την επωνυµία «Κέντρο Νεότητας... µε έδρα...

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Μέσα μεταφοράς

5 η Ενότητα Κουλτούρα και στρατηγική

: Aύξηση φόρου εισοδήµατος, και µείωση µισθών

ΘΕΜΑ: Διευκρινίσεις και οδηγίες για την επιστροφή ΦΠΑ σύμφωνα με την ΑΥΟ ΠΟΛ.1003/

Πρακτικό 6/2012 της συνεδρίασης της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής, του Δήμου Λήμνου, της 4ης Μαΐου 2012.

Συλλόγου ιπλωµατούχων Νοσηλευτριών και Νοσηλευτών Χειρουργείου

Η ΑΥΤΕΠΑΓΓΕΛΤΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΩΝ ΜΙΑ ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ. ( Διοικητική Ενημέρωση, τ.51, Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος 2009)

Σύμφωνα με ανακοίνωση του αρμόδιου φορέα Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. στην ιστοσελίδα του: ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Βασικά σημεία διάλεξης

ΣΧΕΔΙΟ. ΝΟΜΟΣ. Δηµόσιες υπεραστικές οδικές µεταφορές επιβατών. Κεφ. Α - ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ. Άρθρο 1 Σκοπός πεδίο εφαρµογής

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ. Η ολοκληρωμένη προσέγγιση θα εφαρμοστεί με τα παρακάτω Εργαλεία

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΚΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Σημειώσεις Κληρονομικού Δικαίου

Transcript:

ΟΞΕΙΑ ΠΕΡΙΚΑΡΔΙΤΙΣ 3o ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΩΝ 2013 Βασιλική Ματζαράκη ΜD ΓΝΑ Γ.ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ 30 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2013

ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΠΕΡΙΚΑΡΔΙΟΥ Το περικάρδιο αποτελείται από δύο χιτώνες: 1. ΟΡΟΓΟΝΟ ΧΙΤΩΝΑ Είναι ο εσωτερικός. Προσφύεται στενά στην επιφάνεια της καρδιάς και το επικαρδιακό λίπος και σχηματίζει το σπλαχνικό περικάρδιο 2. ΙΝΩΔΗ ΧΙΤΩΝΑ Σχηματίζεται από ανάκαμψη του ορογόνου χιτώνα και σχηματίζει το τοιχωματικό ή περίτονο περικάρδιο. Έχει πάχος 0,8 έως 2,5 mm και συνέχεται με τον έξω χιτώνα των μεγάλων αρτηριών, προς σχηματισμό ισχυρών προσφύσεων

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΕΡΙΚΑΡΔΙΟΥ 1. Εμποδίζει την υπέρμετρη διάταση των καρδιακών κοιλοτήτων (περιορίζει τη λειτουργική ανεπάρκεια των κολποκοιλιακών βαλβίδων) 2. Επί διατάσεως της ΑΚ προλαμβάνει ή ελαττώνει τις εκδηλώσεις πνευμονικού οιδήματος (περιορισμός πληρώσεως δεξιάς κοιλίας) 3. Προστατεύει τους πνεύμονες από τους τραυματισμούς (παλλόμενη καρδιά) 4. Υποβοηθά την καρδιά να παίρνει λειτουργικά την καταλληλότερη θέση μέσα στο θώρακα. Η περικαρδιακή κοιλότητα περιέχει 15-50 ml υγρού το οποίο είναι υπερδιήθημα του πλάσματος και περιέχει ηλεκτρολύτες και πρωτεΐνη. Πιστεύεται ότι παράγεται από το σπλαχνικό περικάρδιο τόσο σε φυσιολογικές όσο και σε παθολογικές καταστάσεις.

ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ ΠΕΡΙΚΑΡΔΙΟΥ Είναι πολύ σπάνιες. -Απουσία περικαρδίου -Ελλείμματα τμηματικά του περικαρδίου. (Δυνητικά μπορεί να σχηματιστούν από προβολή τμημάτων της καρδιάς, που ενίοτε συνοδεύονται με συμπτώματα και σπάνια με αιφνίδιο θάνατο) -Κύστεις και εκκολπώματα

ΦΑΣΜΑ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΚΑΡΔΙΟΥ ΣΥΓΓΕΝΗ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΟΞΕΙΑ (ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ) ΠΕΡΙΚΑΡΔΙΤΙΣ ΠΕΡΙΚΑΡΔΙΤΙΔΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑΣ ΟΥΡΑΙΜΙΑ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ NEOΠΛΑΣΜΑΤΑ ΑΥΤΟΑΝΟΣΑ / ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΥ ΚΑΡΔΙΟΤΟΜΗ/ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΟ ΘΩΡΑΚΑ TΡΑΥΜΑ ΟΞΥΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΑΟΡΤΗΣ ENΔΟΚΡΙΝΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΣΤΟ ΘΩΡΑΚΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΥΠΟΤΡΟΠΙΑΖΟΥΣΑ ΠΕΡΙΚΑΡΔΙΤΙΔΑ ΚΑΡΔΙΑΚΟΣ ΕΠΙΠΩΜΑΤΙΣΜΟΣ ΧΡΟΝΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΚΑΡΔΙΤΙΔΑ N Engl J Med 2004;351:2195-202. Eur Heart J 2004;25:587-610.

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΟΞΕΙΑΣ ΠΕΡΙΚΑΡΔΙΤΙΔΑΣ Lazaros G et al. Cardiology 2011;119:134-9. Lancet 2004;363:717 727. Cardiology 1996;87:60 66.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ

Circulation 2010;121;916-928 928.

Imazio M. Curr Opin Cardiol 2012, 27:000 000

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΟΞΕΙΑΣ ΠΕΡΙΚΑΡΔΙΤΙΔΑΣ Η διάγνωση της οξείας περικαρδίτιδας τίθεται όταν υπάρχουν 2 από τα παρακάτω κριτήρια: Τυπικό θωρακικό άλγος Ήχος περικαρδιακής τριβής Ενδεικτική ηλεκτροκαρδιογραφική εικόνα (τυπικά ανάσπαση του ST διαστήματος με κατάσπαση του PR διαστήματος) Νεοεμφανιζόμενη ή αυξανόμενη σε ποσότητα περικαρδιακή συλλογή *Αύξηση της CRP ή της ΤΚΕ Το κριτήριο της περικαρδιακής συλλογής δεν είναι καθολικά αποδεκτό σαν διαγνωστικό κριτήριο ωστόσο όταν υφίσταται θεωρείται επιβεβαιωτικό της διάγνωσης.. * Το ίδιο ισχύει για την CRP. Circulation 2010;121:916-928.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ ΘΩΡΑΚΙΚΟΥ ΑΛΓΟΥΣ Oπισθοστερνικά ή στην αριστερή προκάρδια χώρα και μπορεί να ακτινοβολεί στο χείλος του τραπεζοειδούς μυός και στον τράχηλο Πιεστικός και καυστικός χαρακτήρα, υποδυόμενος τον πόνο του εμφράγματος. Δεν αντανακλά στα άνω άκρα σε αντίθεση με τον ισχαιμικό πόνο. Ένδειξη υπέρ της περικαρδίτιδας αποτελεί το γεγονός ότι ο πόνος συχνά επιδεινώνεται με την ύπτια θέση, το βήχα, τη βαθιά εισπνοή και την κατάποση και υποχωρεί με την καθιστική θέση και το σκύψιμο προς τα εμπρός.

ΑΛΛΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ä Δύσπνοια ä Βήχας ä Εύκολη κόπωση ä Μυαλγίες ä Λόξυγγας

ΑΚΡΟΑΣΗ ä Ο περικαρδιακός ήχος τριβής είναι το παθογνωμονικό κλινικό εύρημα της οξείας περικαρδίτιδας. ä ήχος τραχύς, υψηλής συχνότητας σαν τον κριγμώδη ήχο που παράγεται από το πάτημα φρέσκου χιονιού. ä μπορεί να ακουστεί και επί παρουσίας μικρής ή μεγάλης ποσότητας περικαρδιακού υγρού. Συχνά είναι παροδικός. ä Ακροάται ευκολότερα με το διάφραγμα του στηθοσκοπίου, στο κάτω αριστερό χείλος του στέρνου, κατά την πλήρη εκπνοή, με τον ασθενή καθιστό και με κλίση του σώματος προς τα εμπρός. ä Περιλαμβάνει 3 φάσεις: Κολπική συστολή, κοιλιακή συστολή, κοιλιακή διαστολή. ä Δδ: Η περικαρδιακή τριβή συνδέεται άμεσα με τον καρδιακό κύκλο. Η υπεζοκωτική τριβή μόνο με την αναπνοή.

ΗΛΕΚΤΡΟΚΑΡΔΙΟΓΡΑΦΗΜΑ ΣΤΑΔΙΟ Ι: ST με το κοίλο προς τα πάνω: I, II, avl, avf, V3-V6 / ST: avr και συχνά V1 Απόκλιση του PR διαστήματος με φορά αντίθετη από εκείνη του επάρματος P ΣΤΑΔΙΟ ΙΙ: ΠΡΩΙΜΟ: Επάνοδος του ST στην ισοηλεκτρική γραμμή ΟΨΙΜΟ: Επιπέδωση και αρχική αναστροφή των T ΣΤΑΔΙΟ ΙΙΙ: Γενικευμένη αναστροφή των επαρμάτων Τ *ΔΔ με οξύ στεφανιαίο σύνδρομο ΣΤΑΔΙΟ ΙV: Επάνοδος του ΗΚΓραφήματος στην αρχική του μορφή

Δδ Περικαρδίτιδας vs ΟΕΜ J-ST PR depression Q waves T waves Arrhythmia Conduction disturbances Pericarditis Diffuse concave elevation w/o reciprocal changes Frequent Not usual, unless with infarct Inverted after J returns to baseline Rare Rare Angina, ischemia Localized, convex, w/ reciprocal changes in infarct Almost never Common with q wave infarct Inverted while ST still elevated Frequent frequent

ΗΛΕΚΤΡΟΚΑΡΔΙΟΓΡΑΦΗΜΑ ΟΞΕΙΑ ΠΕΡΙΚΑΡΔΙΤΙΔΑ ΟΕΜ

ΔΔ Περικαρδίτιδας vs Πρώιμης αναπόλωσης Sex Age PR segment dev T waves Acute Pericarditis Either Early Repolarization Usually Male Any Usually < 40 Common nl, blunt Uncommon J-ST / T ampl V6 > 25% <25% Tallest precordial R Usually V5 tall, peaked Usually V4

ΔΔ ΜΕΤΑΞΥ ΟΞΕΙΑΣ ΠΕΡΙΚΑΡΔΙΤΙΔΑΣ (ΜΕ ΗΛΕΚΤΡΟΚΑΡΔΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΣΤΑΔΙΟΥ Ι) ΚΑΙ ΠΡΩΙΜΗΣ ΑΝΑΠΟΛΩΣΗΣ 1. ΠΗΛΙΚΟ Α/Β=2/5=0,4 (>0,25) Απαγωγή V 6 Α Β 2. ΠΗΛΙΚΟ Α/Β=1,5/9=0,16 (<0,25) Απόσταση Α: Τέλος PQ διαστήματος έως την αρχή του ST διαστήματος Απόσταση Β: Τέλος PQ διαστήματος έως την μέγιστη ανάσπαση του ST διαστήματος N Engl J Med 2004;351:2195-202

ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ ΘΩΡΑΚΟΣ - Συνήθως φυσιολογική καρδιαγγειακή σκιά ( 250 ml ) - Aύξηση του μέγεθος της καρδιαγγειακής σκιάς με σχήμα «σακούλας γιαουρτιού» ( μεγάλη συλλογή) - Οξεία δεξιά καρδιοφρενική γωνία - Πνευμονικά πεδία χωρίς σημεία συμφόρησης - Διαπλάτυνση του καρδιακού μίσχου (καρδιακός επιπωματισμός - αύξηση φλεβικής πίεσης) - Ενίοτε υπεζωκοτική συλλογή.

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΙΜΑΤΟΣ ä Λευκοκυττάρωση ä ΤΚΕ, CRP ä cτni (δείκτης μυοκαρδιακής νέκρωσης) στο 35 με 50% των ασθενών με περικαρδίτιδα ωστόσο ΔΕΝ αποτελούν αρνητικό προγνωστικό δείκτη.

Οξεία περικαρδίτιδα και ctni Αύξηση της ctni παρατηρείται στο ~ 49% των ασθενών με κλινική, ΗΚΓραφική και ηχωκαρδιογραφική εικόνα οξείας περικαρδίτιδας ενώ τιμές >1,5 ng/ml στο 22% των ασθενών (και αποκλειστικά σε εκείνους μe ανάσπαση του ST διαστήματος στο ΗΚΓράφημα).

Circulation 2010;121:916-928.

ä Ανάλογα με το ιστορικό και την κλινική παρουσίαση μπορεί να ενδείκνυται και πιο εκτεταμένη διαγνωστική διερεύνηση, προς ανίχνευση τυχόν υποκείμενης γενικής νόσου (TSH, αυτοαντισώματα, φυματινοαντίδραση, νεοπλάσματα).

Cardiology 2011;119(3):131-133

ΥΠΕΡΗΧΟΚΑΡΔΙΟΓΡΑΦΗΜΑ - Μέθοδος εκλογής για την αποκάλυψη περικαρδιακής συλλογής υγρού και την παρακολούθηση των μεταβολών της ποσότητας του υγρού - Η συλλογή χαρακτηρίζεται ως: 1. Μικρή: εάν ο ελεύθερος υπερήχων (διαυγής) χώρος είναι μικρότερος από 10mm στη διαστολή (αντιστοιχεί σε περίπου 300ml υγρού) 2. Μέτρια: εάν ο ελεύθερος υπερήχων είναι >10 και <20mm στη διαστολή (αντιστοιχεί σε περίπου 500ml υγρού). 1. Μεγάλη: εάν ο ελεύθερος υπερήχων είναι >20mm στη διαστολή (αντιστοιχεί σε ποσότητα υγρού>700ml ).

ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ä Έμφραγμα του μυοκαρδίου ä Πνευμονική εμβολή ä Πνευμονία ä Διαχωρισμός αορτής (οξέα αορτικά σύνδρομα) ä Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ä Μυοσκελετικό άλγος

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΟΞΕΙΑΣ (ΙΔΙΟΠΑΘΟΥΣ) ΠΕΡΙΚΑΡΔΙΤΙΔΑΣ Απαιτείται εισαγωγή στο νοσοκομείο ΜΟΝΟ όταν υφίσταται κάποιος από τους αυξημένους δείκτες κινδύνου. Οι περισσότερες μορφές οξείας ιδιοπαθούς ή ιογενούς περικαρδίτιδας είναι αυτοπεριοριζόμενες (70-90%) και ελέγχονται με θεραπεία με μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα τα οποία αποτελούν και τον ακρογωνιαίο λίθο της θεραπείας. Συνιστάται αποφυγή σωματικής καταπόνησης μέχρι την πλήρη ύφεση του πόνου!

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΥΞΗΜΕΝΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΜΕΙΖΟΝΑ Θερμοκρασία>38 ο C Υποξεία εισβολή των συμπτωμάτων, ειδικά σε καταστάσεις ανοσοκαταστολής Μεγάλη συλλογή περικαρδιακού υγρού (διάμετρος υγρού>20mm) Ενδείξεις καρδιακού επιπωματισμού Μη ικανοποιητική ανταπόκριση στα NSAIDS μετά από 1 τουλάχιστον εβδομάδα θεραπείας ΕΛΑΣΣΟΝΑ Περικαρδίτιδα σε ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή Ταυτόχρονη προσβολή του μυοκαρδίου (μυοπερικαρδίτιδα) Τραυματική περικαρδίτιδα Ανοσοκαταστολή Little W et al: Circulation 2006;113:1622-1632. Lange RA et al: NEJM 2004;351:2195-2202. Imazio M et al: Circulation 2010;121:916-928.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ Συνιστάται αποφυγή σωματικής καταπόνησης μέχρι την πλήρη ύφεση του πόνου! Φαρμακευτική αγωγή

ΜΗ ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ ΑΝΤΙΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗ (NSAIDS) Ασπιρίνη (2-4gr ημερησίως), ινδομεθακίνη (75-225mg ημερησίως) και ιμπουπροφένη (1600-3200mg ημερησίως) χορηγούνται συχνότερα. Η ιμπουπροφένη αποτελεί καλή αρχική επιλογή λόγω της ευνοϊκής της επίδρασης στη στεφανιαία ροή την πολύ καλή ανοχή και το μεγάλο εύρος δόσης (δόση 300-800 ανά 6-8ώρες). Η χορήγηση ινδομεθακίνης θα πρέπει να αποφεύγεται σε ηλικιωμένους ασθενείς και σε εκείνους με στεφανιαία νόσο επειδή προκαλεί μείωση της στεφανιαίας ροής. Ασπιρίνη (300-600mg κάθε 4-6 ώρες) αποτελεί το φάρμακο εκλογής στην μετεμφραγματική περικαρδίτιδα διότι δεν παρεμβαίνει στη διαδικασία ουλοποίησης του μυοκαρδίου.

ΜΗ ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ ΑΝΤΙΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗ Πλήρης δόση αντιφλεγμονωδών χορηγείται για 7-15 ημέρες με προοδευτική μείωση της δόσης τις επόμενες 3-4 εβδομάδες. Ύφεση του πόνου και καταστολή της φλεγμονής επιτυγχάνονται σε ποσοστό 85-90%. Τα NSAIDs δεν έχουν καμία επίδραση στην πρόληψη υποτροπών, ή άλλων επιπλοκών, όπως ο καρδιακός επιπωματισμός και η συμπιεστική περικαρδίτιδα Σε κάθε περίπτωση συγχορηγείται γαστροπροστασία με αναστολέα αντλίας πρωτονίων.

Imazio M. Curr Opin Cardiol 2012, 27:000 000

ä ä ä ä ä ΚΟΛΧΙΚΙΝΗ COPE STUDY Prospective, randomized, openlabel design 120 patients with a first episode of acute pericarditis (idiopathic, viral, postpericardiotomy syndromes, and connective tissue diseases) Aspirin 800mg 3-4 times daily (group I) or aspirin plus colchicine 1.0 to 2.0 mg for the first day and then 0.5 to 1.0 mg/d for 3 months (group II) The primary end point: recurrence rate. 10,7% 32,3% Επίπτωση παράτασης συμπτωμάτων πέραν των 72 ωρών

CORE STUDY Σχεδόν όλες οι υποτροπές έλαβαν χώρα εντός 18 μηνών Reccurence rate at 18 months 90 86,7 % 80 70 60 50 40 30 20 10 23,5 8,8 11,1 0 ASP ASP+COLCH PREDN PREDN+COLCH Log-rank p<0,001 Class IIa level of evidence B στη θεραπεία του αρχικού επεισοδίου οξείας περικαρδίτιδας

Colchicine-Safety issues The most usual adverse effect was diarrhoea, which required interruption of the medication in 7% of cases. Another common adverse effect of colchicine is a moderate increase in transaminases (7% of cases) A loading dose of 1 mg followed by a maintenance dose of 0.5 mg is reserved for patients with body weight >70 kg and those aged <70 years Colchicine is contraindicated in severe hepatic dysfunction and when the values of creatinine clearance are below 20 ml/min Arch Intern Med. 2005; 165: 1987-1991 Eur Heart J. 2009; 30: 532-539.

ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ Η χορήγηση κορτικοστεροειδών γίνεται κάθε προσπάθεια να αποφευχθεί και επιφυλάσσεται σε ασθενείς με δυσανεξία στα NSAIDS, σε βαρέως πάσχοντες ή σε περίπτωση μη ανταπόκρισης στην παραπάνω αγωγή καθώς και σε γνωστή αλλεργία σε κάποιο από τα NSAIDS. Επίσης χορηγούνται σε αυτοάνοσα νοσήματα όπως τα νοσήματα του κολλαγόνου. Σε δόσεις περί τα 10-20mg προτείνεται από κάποιους η συγχορήγηση NSAIDS ή/και κολχικίνης για 3 περίπου μήνες.

Int J Cardiol 2010;144(3):413-4.

Επιπλοκές Οξείας Περικαρδίτιδας Imazio M, et al. Risk of Constrictive Pericarditis After Acute Pericarditis. Circulation 2011;124:1270-1275.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ: Τριάδα του Beck Υπόταση Διάταση σφαγιτίδων φλεβών) Βύθιοι καρδιακοί τόνοι

ΠΑΡΑΔΟΞΟΣ ΣΦΥΓΜΟΣ ä ä Ως παράδοξος σφυγμός ορίζεται η εισπνευστική ελάττωση της συστολικής πιέσεως της αορτής περισσότερο από 10 mm Hg. Η εισπνοή στον επιπωματισμό προκαλεί ελάττωση του όγκου παλμού της αριστερής κοιλίας, μέσω της παροδικής ελάττωσης τόσο του προφορτίου της αριστερής κοιλίας, όσο και της λειτουργίας του μεσοκοιλιακού διαφράγματος.

Επιπωματισμός ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΝΟΔΕΥΕΙ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ: -Πίεση τραχείας -Πνευμοθώρακας υπό τάση -Πλευριτική συλλογή -Έμφραγμα δεξιάς κοιλίας -Πνευμονική εμβολή -Αιμορραγική καταπληξία ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΠΟΥΣΙΑΖΕΙ: -Εκσεσημασμένη υπόταση -Ανεπάρκεια αορτικής βαλβίδας -Μεσοκολπική επικοινωνία -Αυξημένες τελοδιαστολικές πιέσεις αριστερής κοιλίας -Καρδιακές συμφύσεις

ΤΕΛΟΔΙΑΣΤΟΛΙΚΗ ΣΥΜΠΤΩΣΗ ΔΕΞΙΟΥ ΚΟΛΠΟΥ ΠΡΩΤΟΔΙΑΣΤΟΛΙΚΗ ΣΥΜΠΤΩΣΗ ΔΕΞΙΑΣ ΚΟΙΛΙΑΣ Ευαισθησία: 70-100% Ειδικότητα 80-100% Ευαισθησία: 60-90% Ειδικότητα 80-100% Σύμπτωση του αριστερού κόλπου παρατηρείται στο 25% των περιπτώσεων (εύρημα με υψηλή ειδικότητα για τη διάγνωση του επιπωματισμού). Η σύμπτωση της αριστερής κοιλίας αντίθετη είναι σπάνια και παρατηρείται σε ειδικές συνθήκες όπως σε εντοπισμένο μετεγχειρητικό επιπωματισμό.

Διακύμανση της πρώιμης διαμιτροειδικής ταχύτητας ροής (κύμα Ε) >25% (αύξηση του Ε με την εκπνοή) Διάταση και μειωμένη αναπνευστική διακύμανση τα κάτω κοίλης φλέβας

Circulation 2006;113:1622-1632. Circulation 2010;121:916-928.

ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΣΕ ΕΠΙΠΩΜΑΤΙΣΜΟ ΜΕ ΑΙΜΑΤΗΡΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΠΕΡΙΚΑΡΔΙΑΚΟΥ ΥΓΡΟΥ ΕΠΙ 150 ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ ΕΠΙΠΩΜΑΤΙΣΜΟΥ 96 ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΜΕ ΑΙΜΑΤΗΡΟ ΥΓΡΟ MOST COMMON CAUSES OF BLOODY PERICARDIAL EFFUSION 35 30 25 31 26 % 20 15 10 5 0 11 10 7 Iatrogenic Malignancy Complications of MI Idiopatic Uremic New malignancy 2

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιο είναι το συχνότερο αίτιο της οξείας περικαρδίτιδας; α. ιδιοπαθής β. νεοπλάσματα γ. οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου δ. νοσήματα κολλαγόνου

1) Ποιο είναι το συχνότερο αίτιο της οξείας περικαρδίτιδας; α. ιδιοπαθής β. νεοπλάσματα γ. οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου δ. νοσήματα κολλαγόνου

2) Σε τι ποσοστό η οξεία περικαρδίτιδα διαδράμει αυτοπεριοριζόμενη και ανεπίπλεκτη; α. 20-40 % β. 40-60 % γ. 60-70 % δ. 70-90%

2) Σε τι ποσοστό η οξεία περικαρδίτιδα διαδράμει αυτοπεριοριζόμενη και ανεπίπλεκτη; α. 20-40 % β. 40-60 % γ. 60-70 % δ. 70-90%

3) Ποιο από τα παρακάτω φάρμακα για την οξεία περικαρδίτιδα ελαττώνει τις υποτροπές της ; α. η ασπιρίνη β. η κολχικίνη γ. τα κορτικοστεροειδή δ. η ιμπουπροφένη

3) Ποιο από τα παρακάτω φάρμακα για την οξεία περικαρδίτιδα ελαττώνει τις υποτροπές της ; α. η ασπιρίνη β. η κολχικίνη γ. τα κορτικοστεροειδή δ. η ιμπουπροφένη

ευχαριστώ για την προσοχή σας

2) Ποια είναι η εξέταση αναφοράς για τη διάγνωση και παρακολούθηση των ασθενών με περικαρδίτιδα ; α. η ακτινογραφία θώρακος β. το ΗΚΓ γ. το ηχωκαρδιογράφημα δ. ο έλεγχος των τιμών της τροπονίνης

2) Ποια είναι η εξέταση αναφοράς για τη διάγνωση και παρακολούθηση των ασθενών με περικαρδίτιδα ; α. η ακτινογραφία θώρακος β. το ΗΚΓ γ. το ηχωκαρδιογράφημα δ. ο έλεγχος των τιμών της τροπονίνης

6) Ποια είναι η συχνότερη επιπλοκή της οξείας περικαρδίτιδας ; α. Η υποτροπή του θωρακικού άλγους β. Ο καρδιακός επιπωματισμός γ. Η υποτροπιάζουσα περικαρδίτιδα δ. Η συμπιεστική περικαρδίτιδα

6) Ποια είναι η συχνότερη επιπλοκή της οξείας περικαρδίτιδας ; α. Η υποτροπή του θωρακικού άλγους β. Ο καρδιακός επιπωματισμός γ. Η υποτροπιάζουσα περικαρδίτιδα δ. Η συμπιεστική περικαρδίτιδα

Post-pericardiotomy syndrome ä ä ä The post-pericardiotomy syndrome (PPS) is a relatively common and troublesome complication following cardiac surgery It occurs a few days to several weeks after the surgical operation in 10 40% of patients (in ~80% of cases within 4 weeks). Until recently (2010) no preventive pharmacological strategies (either NSAIDs or corticosteroids) have been proven to be efficacious in the prevention of the syndrome. Eur Heart J 2010;31:2749 2754. Pediatr Cardiol 2009;30:1061 1067. J Am Coll Cardiol 2001;37:1700 1706.

2) Ποιο από τα παρακάτω δεν αποτελεί δείκτη αυξημένου κινδύνου στην οξεία περικαρδίτιδα ; α. η μεγάλη ποσότητα περικαρδιακής συλλογής β. η χρήση αντιπηκτικών γ. ο υψηλός πυρετός δ. η μικρή αύξηση τροπονίνης (<1,5 ng/ml)

Hazard ratio, 2.36, P=0.004 Conclusions Hs-CRP is elevated at the initial presentation in 3 of 4 cases of acute pericarditis, identifies patients at higher risk of recurrence, and could be used to monitor disease activity and select appropriate therapy length.

Asymptomatic pericardial effusion with normal CRP: therapy is unknown but probably unnecessary

A small pericardial effusion is a marker of increased mortality Mitiku T. Am Heart J 2011;161:152-7

SPECTRUM OF PERICARDIAL DISORDERS ACUTE IDIOPATHIC PERICARDITIS PERICARDITIS OF SPECIFIC ETIOLOGY: RECURRENT PERICARDITIS CARDIAC TAMPONADE CHRONIC CONSTRICTIVE PERICARDITIS UREMIA TUBERCULOSIS NEOPLASM AUTOIMMUNE OR INFLAMMATORY DISEASE MYOCARDIAL INFARCTION CARDIOTOMY OR THORACIC SURGERY TRAUMA AORTIC DISSECTION ENDOCRINE DISORDERS CHEST WALL IRADIATION ADVERSE DRUG REACTION-TOOXINS N Engl J Med 2004;351:2195-202. Eur Heart J 2004;25:587-610.

Colchicine Cytochrome P450 3A4 metabolizes colchicine in the liver It inhibits mitoses in the cell nucleus. The drug is also able to concentrate in leucocytes, where it exerts marked effects, altering adhesion, mobility, and cytokine production. Eur Heart J 2009; 30: 532-539. Eur Heart J. 2004; 25: 587-610.

Since as long ago as 1987 there have been indications that colchicine could be used for the prevention of recurrences of acute pericarditis However, the first randomised, prospective trial to evaluate the efficacy and safety of colchicine was carried out in 2005 (CORE) Arch Intern Med. 2005; 165: 1987-1991 Eur Heart J. 2009; 30: 532-539.

ä ä ä ä Prospective, randomized, openlabel design. 84 patients with a first episode of recurrent pericarditis (idiopathic, viral, postpericardiotomy syndromes, and connective tissue Aspirin (group I) or aspirin plus colchicine 1.0 to 2.0 mg for the first day and then 0.5 to 1.0 mg/d for 3 months (group II). The primary end point: recurrence rate (mean follow up 20 months). 50.6% 24% According to the CORE trial protocol, colchicine has to be given for 6 months (class IB) after a first recurrence. In the case of repeated recurrences, however, some experts recommend administration of the drug for 12-24 months after the last recurrence, followed by progressive tapering. Arch Intern Med. 2005; 165: 1987-1991. Clin Exp Rheumatol. 2006; 24: 45-50.

2011 24% 55% At 18 months, the recurrence rate was 24% in the colchicine group and 55% in the placebo group

Am Heart J 2010;160:662-70.

Pericardiectomy Pericardiectomy is reserved only for frequent, strongly symptomatic relapses that are refractory to medication (Class IIa B) Unfortunately, even pericardiectomy occasionally proves ineffective. In one series of patients, only 2 of 9 who underwent pericardiectomy had relief of symptoms. However, the failure to control the symptoms in those cases was probably due to an incomplete pericardiectomy. In cases where the pericardium is completely removed the results appear much better. Eur Heart J. 2004; 25: 587-610 Ann Thorac Surg. 1991; 52: 219-224

Prognosis in IRP Despite its negative effect on the patients quality of life, the long-term prognosis is good and patients should be reassured about the benign nature of the disease A recent meta-analysis examined 8 clinical series that included a total of 230 patients with IRP. During a mean follow-up period of 61 months, cardiac tamponade was recorded in 3.5% of cases, while there were no cases of constrictive pericarditis or left ventricular dysfunction. It is emphasized that, the only parameter that has been associated with an increased risk of recurrence after an acute episode of idiopathic pericarditis is the administration of corticosteroids whereas colchicine is the only agent with a demonstrated protective effects against recurrences. Circulation. 2007; 115: 2739-2744 Am J Cardiol. 2007; 100: 1026-1028

attention to the specific forms of the disease! Risk of Constrictive Pericarditis After Acute Pericarditis Circulation 2011;124:1270-1275.

Colchicine vs. placebo 2 RCTs enrolling 471 patients Methylprednisolone vs. placebo Aspirin vs. historical controls 1 RCT on 246 pediatric patients 1 nonrandomized study on 177 pediatric patients OR 1.00 OR 0.38 OR 1.13 Am J Cardiol 2011;108:575 579.

SPECTRUM OF PERICARDIAL DISORDERS ACUTE IDIOPATHIC PERICARDITIS PERICARDITIS OF SPECIFIC ETIOLOGY: RECURRENT PERICARDITIS CARDIAC TAMPONADE CHRONIC CONSTRICTIVE PERICARDITIS UREMIA TUBERCULOSIS NEOPLASM AUTOIMMUNE OR INFLAMMATORY DISEASE MYOCARDIAL INFARCTION CARDIOTOMY OR THORACIC SURGERY TRAUMA AORTIC DISSECTION ENDOCRINE DISORDERS CHEST WALL IRADIATION ADVERSE DRUG REACTION-TOOXINS N Engl J Med 2004;351:2195-202. Eur Heart J 2004;25:587-610.