Oδηγός για Γονείς AÚ. EÁÁÚ Ê 2652. Την επανεκτύπωση αυτού του φυλλαδίου χορήγησε:

parent booklet greek 7:parent booklet greek copy 8/2/10 08:54 Page 1 Oδηγός για Γονείς Aπό το Σύνδεσμο Στήριξης ΔEΠ-ΔEΠY Κύπρου T. K. 12187, 2341 Λευκωσία, Kύπρος Tηλ: +357-22446592 Φαξ: +357-22446593 Hλεκτρονική διεύθυνση: info@add-adhd.org.cy www.add-adhd.org.cy AÚ. EÁÁÚ Ê 2652 Την επανεκτύπωση αυτού του φυλλαδίου χορήγησε: Κυπριακή Δημοκρατία Με την χορηγία της Ισλανδίας, Λίχτενσταϊν και Νορβηγίας μέσω του Χρηματοδοτικού Μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) και του Νορβηγικού Χρηματοδοτικού Μηχανισμού και της Κυπριακής Δημοκρατίας

parent booklet greek 7:parent booklet greek copy 8/2/10 08:55 Page 2 ΔEΠ - ΔEΠY Διαταραχή Eλλειμματικής Προσοχής με/χωρίς Yπερκινητικότητα Oδηγός για [ Γονείς ]

parent booklet greek 7:parent booklet greek copy 8/2/10 08:55 Page 3

parent booklet greek 7:parent booklet greek copy 8/2/10 08:55 Page 4 O Σύνδεσμος Στήριξης ΔEΠ-ΔEΠY Kύπρου θέλει να ευχαριστήσει όλους τους γονείς, δασκάλους, γιατρούς και ειδικούς σ ολόκληρο τον κόσμο που εργάζονται καθημερινά για να αυξήσουν τη γνώση γύρω από τα θέματα αυτά. Eίστε η έμπνευσή μας. Θέλουμε επίσης να ευχαριστήσουμε όλα τα μέλη και τους συνεργάτες του Συνδέσμου Στήριξης ΔEΠ-ΔEΠY Kύπρου που έδωσαν εθελοντικά τόσο πολύτιμο χρόνο και ενέργεια για να οργανωθούμε και να μπορέσουμε να πραγματοποιήσουμε αυτήν την έκδοση αλλά και το όλο έργο μας στην Kύπρο. Σούζαν Xρυσοστόμου Ιδρυτής & Εκτελεστική Διευθύντρια O Σύνδεσμός μας προσφέρει: Oμιλίες Σεμινάρια Oμάδες Στήριξης Kαθοδήγηση/Eκπαίδευση Διεκδίκηση Δικαιωμάτων Ιστοσελίδα Ενημερωτικό φυλλάδιο Γραμμή άμεσης επικοινωνίας Ψυχοεκπαιδευτικές αξιολογήσεις Μαθήματα ειδικής εκπαίδευσης Εργοθεραπεία Λόγοθεραπεία Σύνδεσμος Στήριξης ΔΕΠ-ΔΕΠΥ Κύπρου, Τ.Κ. 12187, 2341 Λευκωσία, Κύπρος Τηλ: +357-22446592, Φαξ: +357-22446593 Ηλεκτρονική διεύθυνση: info@add-adhd.org.cy www.add-adhd.org.cy

parent booklet greek 7:parent booklet greek copy 8/2/10 08:55 Page 5 Oδηγός για [ Γονείς ]

parent booklet greek 7:parent booklet greek copy 8/2/10 08:55 Page 6 Περιεχόμενα Tο Σύνδρομο που ονομάζεται ΔEΠ/ΔEΠY 4 TÈ Â Ó È Ë E / E Y; ÔÈ Â Ó È Ù Û ÌappleÙÒÌ Ù ; ÔÈ Â Ó È Ù È ÁÓˆÛÙÈÎ ÎÚÈÙ ÚÈ ; Ò Ó ÍÈÔÏÔÁ Ûˆ ÙÔ apple È ÌÔ ; Mεγαλώνοντας ένα παιδί με ΔEΠ/ΔEΠY 6 AÓ ËÙ ÛÙ ÙËÓ appleèô Û Á ÚÔÓË, ÂappleÈÛÙËÌÔÓÈÎ appleïëúôêfiúëûë AÓ ËÙ ÛÙ Âapple ÁÁÂÏÌ ÙÈÎ ÍÈÔÏfiÁËÛË Î È ÁˆÁ ÓÂÙ È ÂÛÂ Ô Î Ï ÙÂÚÔ appleâú ÛappleÈÛÙ ÙÔ apple È ÈÔ Û AÓ ËÙ ÛÙ ÁÔÓÈÎ ÂÎapple  ÛË applefi appleúôûôóùô Ô Âapple ÁÁÂÏÌ Ù Â AÓ ËÙ ÛÙ ÛÙ ÚÈÍË ÁÈ Û Â Ù ÛÙÔ apple È Û appleˆ ÙÔ Á apple Ù ˆÚ fiúô ΔEΠ/ΔEΠY: Πέρα από τους Mύθους 8 Πώς να μεγαλώσετε παιδιά με ΔEΠ/ΔEΠY 10 Oργανώστε το πρόγραμμά σας στο σπίτι Eγκαθιδρύστε κανόνες του στιο Nα είστε θετικοί Bεβαιωθείτε πως οι οδηγίες σας γίνονται κατανοητές Nα είστε σταθεροί Bοηθήστε με τις σχολικές δραστηριότητες Eγκαθιδρύστε μια ρουτίνα στο σπίτι Eστιαστείτε στην προσπάθεια, όχι στους βαθμούς Mικρές Συμβουλές Πηγές 12 Σημείωση: Oι όροι ΔEΠ και ΔEΠY χρησιμοποιούνται εναλλάξ σε ολόκληρη την έκδοση για να διατηρηθεί η συνοχή του έργου που εκπονήθηκε από άλλους και χρησιμοποιείται εδώ.

parent booklet greek 7:parent booklet greek copy 8/2/10 08:55 Page 7 H Διαταραχή Eλλειμματικής Προσοχής Yπερκινητικότητας Tι είναι το ΔEΠY; H È Ù Ú EÏÏÂÈÌÌ ÙÈÎ ÚÔÛÔ YappleÂÚÎÈÓËÙÈÎfiÙËÙ ( E Y) Ú ÎÙËÚ ÂÙ È applefi ÌÈ Ó Ó appleù ÍÈ Î Ó ÚÌÔÛÙË apple ÚfiÚÌËÛË, Ó Ì appleúôû ψÛË, Î È Û ÌÂÚÈÎ appleâúèappleùòûâè, appleâúîèóëùèîfiùëù. TÔ E Y Â Ó È ÌÈ Ó ÚÔÏÔÁÈÎ È Ù Ú appleô ÂappleËÚ ÂÈ ÙÚ Ì apple ÓÙ ÙÈ ÂÎ Ùfi ÙˆÓ apple È ÈÒÓ Û ÔÏÈÎ ËÏÈÎ. Ποια είναι τα συμπτώματα; X Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎ, Ù Û ÌappleÙÒÌ Ù ÙÔ E Y apple ÚÔ ÛÈ ÔÓÙ È ÛÙËÓ appleúòèìë apple È ÈÎ ËÏÈÎ. MÂÚÈÎ Û ÌappleÙÒÌ Ù ÂappleÈÌ ÓÔ Ó Ì ÚÈ ÙËÓ ÂÓËÏÈÎ ˆÛË Î È ÌappleÔÚÂ Ó appleôùâï ÛÔ Ó appleúfiîïëûë Û fiïë ÙË È ÚÎÂÈ ÙË ˆ ÙÔ ÙfiÌÔ. Tύπος ελλειμματικής προσοχής: 4 Δεν μπορεί να δώσει προσοχή σε λεπτομέρειες ή κάνει απρόσεκτα λάθη. Δυσκολεύεται να προσηλωθεί Δεν φαίνεται να ακούει. Δυσκολεύεται να ακολουθήσει οδηγίες. Aποφεύγει ή απεχθάνεται εργασίες που απαιτούν συστηματική νοητική προσπάθεια. Xάνει πράγματα. H προσοχή του αποσπάται εύκολα. Ξεχνάει καθημερινές ασχολίες. Tύπος παρορμητικός-υπερκινητικός: Kουνάει χέρια ή πόδια ή στριφογυρίζει στην καρέκλα του. Δυσκολεύεται να παραμείνει καθισμένος. Tρέχει ή σκαρφαλώνει υπερβολικά. Δυσκολεύεται να ασχοληθεί με δραστηριότητες ήσυχα. Συμπεριφέρεται σαν να λειτουργεί με μηχανάκι. Mιλάει ακατάπαυστα. Ξεστομίζει απαντήσεις πριν ολοκληρωθούν οι ερωτήσεις. Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του. Διακόπτει ή ενοχλεί τους άλλους.

parent booklet greek 7:parent booklet greek copy 8/2/10 08:55 Page 8 Συνδυασμένος τύπος ΔΕΠΥ: Tο άτομο παρουσιάζει τα συμπτώματα και της ελλειμματικής προσοχής και της υπερκινητικότητας/παρορμητισμού. Ποια είναι τα διαγνωστικά κριτήρια; Eπειδή όλοι παρουσιάζουμε σημάδια αυτών των συμπεριφορών κάποια στιγμή, οι κατευθυντήριες γραμμές που καθορίζουν το αν ένα άτομο έχει ΔEΠY, είναι πολύ συγκεκριμένες. Για να διαγνωστεί κάποιος με ΔEΠY πρέπει να παρουσιάζει έξι από τα εννέα χαρακτηριστικά σε μία ή και τις δύο κατηγορίες που αναγράφονται πιο πάνω. Στα παιδιά και τους εφήβους, τα συμπτώματα πρέπει να είναι πιο συχνά ή πιο έντονα απ ότι σε παιδιά της ίδιας ηλικίας. Eπιπρόσθετα, οι συμπεριφορές αυτές πρέπει να δημιουργούν σοβαρή δυσκολία σε τουλάχιστον δύο τομείς της ζωής, όπως το σπίτι, το κοινωνικό περιβάλλον, το σχολείο ή την εργασία. Πώς να αξιολογήσω το παιδί μου; H διαδικασία αξιολόγησης του παιδιού με ΔEΠY είναι πολύπλευρη. Πολλά βιολογικά και ψυχολογικά προβλήματα έχουν συμπτώματα όμοια με αυτά που παρουσιάζουν τα παιδιά με ΔEΠY. Για παράδειγμα, ανησυχία, κατάθλιψη και διάφορα είδη μαθησιακών δυσκολιών μπορεί να δημιουργήσουν παρόμοια συμπτώματα. 5 Δεν υπάρχει μόνο μια διαγνωστική εξέταση για τη ΔEΠY. Mια πλήρης αξιολόγηση είναι απαραίτητη και πρέπει να περιλαμβάνει κλινική εκτίμηση της ακαδημαϊκής, κοινωνικής και συναισθηματικής λειτουργίας και του αναπτυξιακού επιπέδου του ατόμου. Θα πρέπει να λαμβάνεται με προσοχή το ιστορικό από τους γονείς, τους δασκάλους και, όπου αρμόζει, από το ίδιο το παιδί. Συχνά οι κλινικοί επιστήμονες χρησιμοποιούν λίστες επαλήθευσης που αποκλείουν άλλες διαταραχές. Yπάρχουν διάφοροι επαγγελματίες που μπορούν να διαγνώσουν τη ΔEΠY, όπως σχολικοί ψυχολόγοι, ιδιωτικοί ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, νοσοκόμοι, νευρολόγοι, ψυχίατροι και γιατροί άλλων ειδικοτήτων. Aνεξάρτητα από το ποιος αναλαμβάνει την αξιολόγηση, απαραίτητα είναι τα κριτήρια του Διαγνωστικού και Στατιστικού Eγχειριδίου Δ από τον Aμερικανικό Ψυχιατρικό Σύνδεσμο. Ωστόσο μόνο εγγεγραμμένοι ιατροί μπορούν να δώσουν φαρμακευτική αγωγή, αν αυτή είναι απαραίτητη. Πηγή: Disorder Named AD/HD, CHADD Fact Sheet #1, www.chadd.org/fs/fs I.htm

parent booklet greek 7:parent booklet greek copy 8/2/10 08:55 Page 9 Mεγαλώνοντας ένα παιδί με ΔΕΠΥ H ανατροφή ενός παιδιού με ελλειμματική προσοχή και υπερκινητικότητα, ή οποιαδήποτε άλλη διαταραχή, μπορεί να αποδειχθεί αρκετά δύσκολη. Όλοι οι γονείς κάποια στιγμή νιώθουν θυμό, φόβο, στεναχώρια, απογοήτευση και κούραση καθώς αγωνίζονται να βοηθήσουν τα παιδιά τους. Ωστόσο οι γονείς δεν θα πρεπε να σπαταλούν την συναισθηματική τους ενέργεια, μεμφόμενοι τους εαυτούς τους. H ΔEΠY είναι μία κληρονομική διαταραχή, που δεν οφείλεται στην κακή ανατροφή ή ένα χαοτικό περιβάλλον. Παρόλο που η ζωή με το παιδί κάποτε γίνεται δύσκολη, είναι σημαντικό να θυμάστε πως τα παιδιά με ΔEΠY μπορούν να επιτύχουν, και το κάνουν. Ως γονείς, μπορείτε να βοηθήσετε, δημιουργώντας ένα σπιτικό και σχολικό περιβάλλον που θα αυξήσει τις δυνατότητες επιτυχίας του παιδιού σας. H έγκαιρη παρέμβαση είναι το κλειδί για τη μεγιστοποίηση των θετικών αποτελεσμάτων για το παιδί σας. 6 1. Aναζητήστε την πιο σύγχρονη, επιστημονική πληροφόρηση για τη ΔΕΠΥ. Προσέξτε τις διαφημίσεις που διατείνονται ότι «θεραπεύουν» τη ΔEΠY. Mέχρι σήμερα, δεν υπάρθεραπεία. Nα είστε καλός καταναλωτής. Διακρίνετε ανάμεσα στην «ακριβή» και την «ανακριβή» πληροφόρηση. Mάθετε σε άλλους ενήλικες που περιβάλλουν το παιδί σας για τη διαταραχή. Συγγενείς, δάσκαλοι και φροντιστές πρέπει να κατανοήσουν πως η ΔEΠY είναι νευροβιολογική πάθηση ο νους του παιδιού σας λειτουργεί λίγο διαφορετικά και δεν είναι το αποτέλεσμα ούτε υπερβολικής ζάχαρης στη διατροφή, ούτε έλλειψης πειθαρχίας. Πρέπει επίσης να καταλάβουν πώς μπορούν να βοηθήσουν το παιδί σας να ανταποκριθεί στις προσδοκίες συμπεριφοράς και απόδοσης. 2. Aναζητήστε επαγγελματική αξιολόγηση και αγωγή. Όταν ψάχνετε για επαγγελματική βοήθεια, κάντε ερωτήσεις που αφορούν τη διάγνωση και την αγωγή. Πόσους πελάτες έχει ο συγκεκριμένος επαγγελματίας με τη διαταραχή; Tι μεθόδους θα χρησιμοποιήσει για να αξιολογήσει το παιδί σας; Tι είδους αγωγή υποστηρίζει; H αποτελεσματική αγωγή προϋποθέτει μιαν πολύτροπη προσέγγιση που περιλαμβάνει: κατάλληλο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, τροποποίηση συμπεριφοράς, εκπαίδευση γονέα, παιδιού και δασκάλου, και μερικές φορές συμβουλευτική και φαρμακευτική αγωγή. (Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε φυλλάδιο ομάδας στήριξης ΔEΠ/ΔEΠY για τη Φαρμακευτική Aγωγή).

parent booklet greek 7:parent booklet greek copy 8/2/10 08:55 Page 10 3. Γίνεται εσείς ο καλύτερος υπερασπιστής του παιδιού σας. Aντιπροσωπεύστε και προστατεύστε τα συμφέροντα του παιδιού σας σε ότι αφορά σχολικές καταστάσεις, τόσο σε θέματα ακαδημαϊκά όσο και συμπεριφοράς. Γνωρίστε τα δικαιώματα του παιδιού σας. 4. Aναζητήστε γονική εκπαίδευση από προσοντούχο επαγγελματία, έμπειρο στη ΔEΠY. H ανατροφή παιδιού με ΔEΠY μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη και κουραστική. Eνδεχομένως κάποιες προσεγγίσεις που έχουν αποτε - λέσματα με τα άλλα σας παιδιά, να μην λειτουργούν τόσο καλά με το παιδί που έχει ΔEΠY. Aναζητήστε αποτελεσματική γονική εκπαίδευση που θα σας διδάξει στρατηγικές που αλλάζουν συμπεριφορές και βελτιώνουν τη σχέση σας με το παιδί σας (δείτε το κεφάλαιο μικρών συμβουλών για το πώς να αρχίσετε). 5. Aναζητήστε στήριξη για σας. Πηγαίνετε σε συναντήσεις στήριξης γονέων, για να μοιραστείτε πληροφορίες και να δώσετε/πάρετε ψυχολογική στήριξη. Tα συνεχόμενα υψηλά επίπεδα ανατροφής που απαιτούνται, έχουν τίμημα ακόμα και για τους καλύτερους γονείς. Aναζητήστε συμβου - λευτική στήριξη αν αρχίσετε να νιώθετε ηττημένοι ή απελπισμένοι. 7 6. Πείτε στο παιδί σας πως το αγαπάτε χωρίς όρους. Θα υπάρξουν μέρες που ούτε κι εσείς θα το πιστεύετε. Aυτές είναι οι μέρες που είναι ακόμα πιο σημαντικό να αναγνωρίσετε τις δυσκολίες που το παιδί σας αντιμετωπίζει σε καθημερινή βάση, και να εκφράσετε την αγάπη σας. Φροντίστε να γνωρίζει το παιδί σας πως θα είστε κοντά του και στα εύκολα και στα δύσκολα. Πηγή: Parenting a child with AD/HD, CHADD Fact Sheet #2, http://www.chadd.org/fs/fs2.htm

parent booklet greek 7:parent booklet greek copy 8/2/10 08:55 Page 11 EΠ: Πέρα από τους Mύθους 8 Mύθος: Γεγονός: Mύθος: Γεγονός: Mύθος: Γεγονός: Mύθος: Γεγονός: Mύθος: Γεγονός: H Διαταραχή Eλλειμματικής Προσοχής (ΔEΠ) δεν υπάρχει στην πραγματικότητα. Eίναι απλά η πιο πρόσφατη δικαιολογία των γονιών που δεν έχουν πειθαρχήσει τα παιδιά τους. Eπιστημονικές έρευνες αποδεικνύουν πως η ΔEΠ είναι μια βιολογική διαταραχή που περιλαμβάνει την εύκολη απόσπαση της προσοχής, την παρορμητικότητα, και μερικές φορές, την υπερκινητικότητα. Tα παιδιά με ΔEΠ δεν διαφέρουν σε τίποτα από τα συνομήλικά τους όλα τα παιδιά δυσκολεύονται να καθίσουν ήσυχα και να προσηλωθούν. Προτού διαγνωσθεί ένα παιδί με ΔEΠ, πρέπει να επιδείξει συμπτώματα που αποδεικνύουν μια κατά πολύ διαφορετική από την αναμενόμενη συμπεριφορά των παιδιών της αντίστοιχης ηλικίας και περιβάλλοντος. H συμπεριφορά αυτή θα πρέπει να προκαλεί σημαντικές κοινωνικές, ακαδημαϊκές, ή εργασιακές δυσκολίες για να διαγνωσθεί ένα παιδί μαθησιακά ως να έχει ΔEΠ. Mόνο πολύ λίγοι άνθρωποι έχουν στ αλήθεια ΔEΠ. Έχει υπολογισθεί πως το 3 με 5 τις εκατό του σχολικού πληθυσμού έχει ΔEΠ. Eνώ τα αγόρια υπερνικούν τα κορίτσια με ποσοστό 4:1 εως 9:1, οι ειδικοί πιστεύουν πως πολλά κορίτσια με ΔEΠ δεν διαγιγνώσκονται ποτέ. H ΔEΠ μπορεί να προληφθεί. Eνώ οι επιστήμονες δεν είναι σίγουροι αν κατανοούν τα αίτια της ΔEΠ, έχουν αποκλείσει τους πλείστους παράγοντες που εξαρτώνται από τους γονείς. Mια φτωχή διατροφή δεν προκαλεί ΔEΠ, όπως δεν την προκαλεί η ζάχαρη ή τα συντηρητικά των τροφίμων. Eφόσον τα αίτια της ΔEΠ είναι κληρονομικά και βιολογικά, οι γονείς δεν μπορούν να προκαλέσουν ΔEΠ ακόμα κι αν είναι υπερβολικά αυστηροί ή υπερβολικά επιεικείς. Ωστόσο, οι πράξεις των γονιών μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα του παιδιού να ελέγχει τη συμπεριφορά του που σχετίζεται με τη ΔEΠ. Όλα τα παιδιά με ΔEΠ είναι υπερκινητικά και έχουν μαθησιακές δυσκολίες. Eνώ το 10 έως 33 τις εκατό των παιδιών με ΔEΠ παρουσιάζουν και μαθησιακές δυσκολίες, αυτές οι δύο διαταραχές δημιουργούν διαφορετικά προβλήματα στα παιδιά. H ΔEΠ επηρεάζει κυρίως τη

parent booklet greek 7:parent booklet greek copy 8/2/10 08:55 Page 12 συμπεριφορά του παιδιού προκαλώντας δυσκολία στη συγκέντρωση και παρορμητικότητα ενώ οι μαθησιακές δυσκολίες επηρεάζουν πρωτίστως την ικανότητα του παιδιού να μαθαίνει κυρίως να επεξεργάζεται πληροφορίες. Δεν είναι όλοι οι μαθητές με ΔEΠ υπερκινητικοί και σε συνεχή κίνηση. Eπειδή αυτά τα παιδιά δεν συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο όπως οι υπερκινητικοί μαθητές με ΔEΠ, η διαταραχή τους συχνά δεν αναγνωρίζεται, και πολλές φορές θεωρούνται οκνηρά ή αδιάφορα. Mύθος: Γεγονός: Mύθος: Γεγονός: Mύθος: Γεγονός: Tα φάρμακα μπορούν να θεραπεύσουν μαθητές με ΔEΠ. Tα φάρμακα δεν μπορούν να θεραπεύσουν τη ΔEΠ, αλλά κάποτε μπορούν να μετριάσουν προσωρινά την επίδρασή της. Tα φάρμακα μπορούν να ενσωματωθούν μεν σε άλλες στρατηγικές φροντίδας, ωστόσο οι γονείς και οι δάσκαλοι δεν πρέπει να τα χρησιμοποιούν ως τη μοναδική αγωγή προς το παιδί. Όσο περιμένει κανείς να αντιμετωπίσει μαθητές με ΔEΠ, τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες να τη ξεπεράσουν μεγαλώνοντας. Tα συμπτώματα συνεχίζουν μέχρι την εφηβεία στο 50-80% των μαθητών με ΔEΠ. Πολλοί από αυτούς, γύρω στο 30-50%, θα συνεχίσουν να έχουν ΔEΠ και ως ενήλικες. Oι γονείς και οι δάσκαλοι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για να ελέγξουν τη συμπεριφορά των παιδιών με ΔEΠ. Oι δάσκαλοι και οι γονείς έχουν χρησιμοποιήσει με επιτυχία μεθόδους θετικής ενίσχυσης για να καλλιεργήσουν επιθυμητές συμπεριφορές. Ένα σχέδιο τροποποίησης συμπεριφοράς μπορεί να δώσει στο παιδί πολλά προνόμια και ανεξαρτησία καθώς η συμπεριφορά του βελτιώνεται. Ήπιες, σύντομες, και άμεσες επιπλήξεις μπορούν να αντικρούσουν και να μειώσουν αρνητικές και ανεπιθύμητες συμπεριφορές. Oι μαθητές με ΔEΠ μπορούν να μάθουν να ακολουθούν τους κανόνες της τάξης τους όταν υπάρχουν προκαθορισμένες συνέπειες για την κακή συμπερι - φορά, οι κανόνες ενισχύονται συστηματικά και άμεσα, και δίνεται ενθάρρυνση στο σπίτι και στο σχολείο. 9 ËÁ : U.S. Department of Education, Posted at: Learning Disabilities OnLine http://www.idonline.org/id_indepth/add_adhd/add_doe_mths.html

parent booklet greek 7:parent booklet greek copy 8/2/10 08:55 Page 13 Πώς να μεγαλώσετε παιδιά με ΔEΠ/ΔEΠY MÂÚÈÎ ÊÔÚ Ë Ó ÙÚÔÊ ÙˆÓ apple È ÈÒÓ ÌÂ È Ù Ú ÂÏÏÂÈÌÌ ÙÈÎ appleúôûô appleâúîèóëùèîfiùëù E Y/ E Â Ó È ÛÎÔÏË. N ÔÚÈÛÌ Ó appleú ÁÌ Ù appleô ÌappleÔÚ ÙÂ Ó κάνετε για να βοηθηθείτε: Oργανώστε το Ιρόγραμμά σας στο σπίτι. K ıôú ÛÙÂ Û ÁÎÂÎÚÈÌ Ó ÒÚ ÁÈ appleúˆèófi Í appleóëì, Ê ÁËÙfi, apple È Ó È, Ù Ì ı Ì Ù ÙÔ Û ÔÏ Ô, ÏÏÂ Ô ÏÂÈ, ÙËÏÂfiÚ ÛË ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎ apple È Ó È Î È Ú ÈÓfi appleóô. Ú Ù ÙÔ appleúfiáú ÌÌ ÛÂ Ó Ó apple Ó Î Ó ÚÙ Î È ÎÚÂÌ ÛÙ ÙÔ Î appleô appleô ÙÔ apple È ÌappleÔÚ apple ÓÙ Ó ÙÔ Ï appleâè. EÍËÁ ÛÙ ٠fió ÏÏ Á ÛÙË ÚÔ Ù Ó applefi appleúôëáô Ì Óˆ. B Ȉı Ù appleˆ ÙÔ apple È Î Ù ÓÔ αυτές τις αλλαγές. 10 Eγκαθιδρύστε κανόνες του σπιτιού. K ÓÙ ÙÔ Î ÓfiÓÂ Û ÌappleÂÚÈÊÔÚ ÛÙËÓ ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ appleïô, ÍÂÎ ı ÚÔ Î È Û ÓÙÔÌÔ. OÈ Î ÓfiÓ ı appleú appleâè Ó ÂÍËÁËıÔ Ó appleôï Î ı Ú. E Ó È ÛËÌ ÓÙÈÎfi Ó ÂÍËÁ ÛÂÙ ÙÈ ı Û Ì Â fiù Ó ÔÈ Î ÓfiÓ ÎÔÏÔ ıëıô Ó Î È ÙÈ, Ó Î È fiù Ó apple Ú È ÛÙÔ Ó. Ú Ù ÙÔ Î ÓfiÓÂ Î È ÙÈ Û Ó appleâèâ ÙË apple Ú Û ÙÔ. KÚÂÌ ÛÙ ٠ÙË Ï ÛÙ appleï ÛÙÔ appleúfiáú ÌÌ ÙË ËÌ Ú. H ÙÈÌˆÚ ÁÈ ÙËÓ apple Ú ÛË ÙˆÓ Î ÓfiÓˆÓ ı appleú appleâè Ó Â Ó È Î ÈË, γρήγορη και σταθερή. Nα είστε θετικοί.  Ù ÛÙÔ apple È Û Î Ï ÙÂÚ ÙÈ ı ÏÂÙ apple Ú Ùfi appleô ÂÓ ı ÏÂÙÂ. appleè Ú Â ÂÙ ÙÔ apple È Û Ù ÎÙÈÎ ÁÈ Î ıâ Î Ï Û ÌappleÂÚÈÊÔÚ ÎfiÌ Î È ÁÈ ÌÈÎÚ appleú ÁÌ Ù fiappleˆ fiùè ÓÙ ıëîâ Î È ÎÏÂÈÛ ÙËÓ applefiúù ıfiú. T apple È È Ì E Y Û Ó appleâúó Ó ÙÔ ÌÂÁ Ï ÙÂÚÔ Ì ÚÔ ÙË ËÌ Ú ÎÔ ÁÔÓÙ ÙÈ Î ÓÔ Ó Ï ıô. XÚÂÈ ÔÓÙ È ÙÔÓ apple ÈÓÔ ÁÈ ÙËÓ καλή τους συμπεριφορά. Bεβαιωθείτε πως οι οδηγίες σας γίνονται κατανοητές. ÚÒÙ, ÒÛÙ appleúôûô ÛÙÔ apple È Û. KÔÈÙ Ù ÙÔ Â ıâ ÛÙ Ì ÙÈ. MÂÙ appleâ Ù ÙÔ Ì Πı Ú, ÚÂÌË ÊˆÓ Û ÁÎÂÎÚÈÌ Ó ÙÈ ı ÏÂÙÂ. ZËÙ ÛÙ applefi ÙÔ apple È Ó Û Âapple Ó Ï ÂÈ ÙÈ Ô ËÁ Â. E Ó È Û Ó ıˆ Î Ï ÙÂÚ Ó ÎÚ Ù Ù ÙÈ Ô ËÁ  appleï Î È Û ÓÙÔÌÂ. È ÛÎÔÏ ÌÂÏ Ì Ù, ÒÛÙ ÌfiÓÔ Ì Ô Ô ËÁ  Πıâ ÊÔÚ. AÎÔÏÔ ıˆ Û Á Ú Ù ÙÔ apple È κάθε φορά Ιου ολοκληρώνει ένα βήμα. N  ÛÙ ÛÙ ıâúô. N applefiû ÂÛÙ ÌfiÓÔ Ùfi appleô ÌappleÔÚ ÙÂ Ó ÙËÚ ÛÂÙÂ. K ÓÙ Ùfi appleô ÂÙ appleâè appleˆ ı Î ÓÂÙÂ. H Âapple Ó ÏË Ë Ô ËÁÈÒÓ Î È apple Ú ÎÏ ÛÂˆÓ appleôïï ÊÔÚ ÂÓ ÂÈ Î Ï appleôùâï ÛÌ Ù. ŸÙ Ó ÙÔ apple È Û apple Ú È ÛÂÈ ÙÔ Î ÓfiÓÂ, appleúôâè ÔappleÔÈ ÛÙ ÙÔ ÌfiÓÔ ÌÈ ÊÔÚ Ì ÚÂÌË ÊˆÓ. AÓ Ë appleúôâè ÔappleÔ ËÛË ÂÓ Ê ÚÂÈ appleôù ÏÂÛÌ, ÂÊ ÚÌfiÛÙ ÙËÓ τιμωρία που είχατε υποσχεθεί. Nα βοηθάτε με τις σχολικές δραστηριότητες. T appleúˆèó ÛÙÔ Û ÔÏÂ Ô ÂÓ Â ÔÌ Óˆ Ó Â Ó È ÛÎÔÏ ÁÈ ÙÔ Ì ıëù Ì E Y. ÚÔÂÙÔÈÌ Û٠٠applefi ÙÔ appleúôëáô ÌÂÓÔ Ú - Ú Ù ٠ÚÔ ÙÔ Û ÔÏÂ Ô Î È ÂÙÔÈÌ ÛÙ ÙËÓ ÙÛ ÓÙ.

parent booklet greek 7:parent booklet greek copy 8/2/10 08:55 Page 14 AÊ ÛÙ ÚÎÂÙfi ÚfiÓÔ ÛÙÔ apple È Û Ó ÓÙ ıâ Î È Ó Ê ÂÈ Ó Î Ïfi appleúfiáâ Ì. AÓ ÙÔ apple È Û Â Ó È appleôï ÚÁfi ÙÔ appleúˆ, Â Ó È ÛËÌ ÓÙÈÎfi Ó ÙÔ ÒÛÂÙ ÚÎÂÙfi χρόνο για να ντυθεί και να φάει. Eγκαθιδρύστε μια ρουτίνα στο σπίτι. È Ï ÍÙÂ Ó Ì ÚÔ fiappleô ÂΠapple ÓÙ ı Î ÓÂÈ Ù Ì ı Ì Ù ÙÔ. TÔ Ì ÚÔ Ùfi ı appleú appleâè Ó Â Ó È Ì ÎÚÈ applefi appleú ÁÌ Ù appleô appleôûappleô Ó ÙËÓ appleúôûô fiappleˆ ÏÏÔ ÓıÚÒappleÔ, ÙËÓ ÙËÏÂfiÚ ÛË Î È Ù ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎ apple È Ó È. XˆÚ ÛÙÂ Ù Ì ı Ì Ù Û ÌÈÎÚ Ì ÚË Î È ÛÙ ÂÓ È ÌÂÛ Î ÓÙÂ È Ï ÌÌ Ù. È apple Ú ÂÈÁÌ, ÒÛÙ ÛÙÔ apple È Û Ó ÛÓ Î ÌÂÙ ÙÔ Û ÔÏÂ Ô Î È ÌÂÙ Ê ÛÙ ÙÔ Ó apple ÍÂÈ ÁÈ Ï Á ÏÂappleÙ. MÂÙ Ú ÂÈ Ë ÒÚ ÙˆÓ Ì ıëì ÙˆÓ. Ù Ì Ù ÙÂ Û Ó ÁÈ ÌÈÎÚ «È Ï ÌÌ Ù È ÛÎ ÛË» appleô ÂappleÈÙÚ appleô Ó ÛÙÔ apple È Û Ó Î ÓÂÈ Î ÙÈ appleôï ÛÙÈÎfi. ÒÛÙ ÛÙÔ apple È Û ÌapplefiÏÈÎË ÂÓı ÚÚ ÓÛË, ÏÏ Ê ÛÙ ÙÔ Ó κάνει μόνο του τη σχολική του εργασία. Eστιαστείτε στην προσπάθεια, όχι στους βαθμούς. N  ÛÙ ÛÂ Û Ó Âapple Ê Ì ÙÔ ÛÎ ÏÔ ÙÔ apple È ÈÔ Î È ÙÔ ÊÚÔÓÙÈÛÙ ÙÔ. B Ȉı Ù appleˆ Î Ù ÓÔÔ Ó fiùè ÙÔ apple È Û ÚÂÈ ÂÙ È Ó Ó ÁÓˆÚ ÛÔ Ó Î È Ó ÂÎÙÈÌ ÛÔ Ó ÙËÓ appleúôûapple ıâè Î È ÙË ÂÏÙ ˆÛ ÙÔ ( ÒÛÙ ÙÔ Ó È ÛÔ Ó ÙÔ E - E Y: ŒÓ Ô ËÁfi ÁÈ ÛÎ ÏÔ, ÙË Ù ÚÈÍË AÙfiÌˆÓ Ì E - E Y). EappleÈ Ú Â ÛÙ ÙÔ apple È Û ÛÙÔ Ûapple ÙÈ fiù Ó appleúôûapple ıâ Ó ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ Ù Ì ı Ì Ù ÙÔ, fi È ÌfiÓÔ ÁÈ ÙÔ ıìô appleô apple ÚÓÂÈ. MappleÔÚ Ù ˆÛÙfiÛÔ Ó ÓÂÙ ÌÈ ÂappleÈappleÏέον ανταμοιβή για καλύτερους βαθμούς. 11 Mικρές Συμβουλές Δώστε όσο περισσότερο χρόνο μπορείτε για να ακούτε τα παιδιά σας (προσπαθήστε να πάρετε το «μήνυμά» τους). Aγαπάτε τα με το άγγιγμά σας, το αγκάλιασμα, το γαργάλημα, το πάλεμα μαζί τους (χρειάζονται πολλή σωματική επαφή). Ψάξτε και ενθαρρύνετε τα δυνατά τους σημεία, τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητές τους. Bοηθήστε τα να τα χρησιμοποιούν ως αντίβαρο για τυχόν άλλες αδυναμίες ή ανικανότητες. Aνταμείψτε τα με επαίνους, καλά λόγια, χαμόγελα, και χάδια στην πλάτη όσο πιο συχνά μπορείτε. Δεχτείτε τα γι αυτό που είναι και για το ανθρώπινο δυναμικό τους για ανάπτυξη και ανέλιξη. Nα είστε ρεαλιστές στις προσδοκίες και τις απαιτήσεις σας. Bάλτε τα να συμμετέχουν στον καθορισμό κανόνων και κανονισμών, προγραμμάτων και οικογενειακών δραστηριοτήτων. Πείτε τους πότε συμπεριφέρονται άσχημα και εξηγήστε τους πώς νιώθετε γι αυτή τους τη συμπεριφορά ακολούθως βάλτε τα να προτείνουν άλλους πιο αποδεκτούς τρόπους συμπεριφοράς. Πηγή: Child Development institute, http://www.cdipage.com/disorders/addparents.sht#1

parent booklet greek 7:parent booklet greek copy 8/2/10 08:55 Page 15 Πηγές Πληροφόρησης 12 Σύνδεσμος Διαταραχής Eλλειμματικής Προσοχής http://www.add.org/ Yπηρεσία Πληροφόρησης και Στήριξης Διαταραχής Eλλειμματικής Προσοχής http://www.addiss.co.uk/ Γραμμή Bοήθειας ΔEΠ (για γονείς) http://www.addhelpline.org/ Aποθήκη ΔEΠ (κατάλογος πηγών ΔEΠ στο διαδίκτυο) http://www.addwarehouse.com/ Iνστιτούτο Παιδικής Aνάπτυξης http://cdipage.com/ Παιδιά και Eνήλικες με Διαταραχή Eλλειμματικής Προσοχής Yπερκινητικότητας http://www.chadd.org/ Σύνδεσμος Mαθησιακών Δυσκολιών Aμερικής http://www.ldaamerica.org/ LDOnline (Mαθησιακές Δυσκολίες στο Διαδίκτυο) http://ldonline.org/ Kρατικό Iνστιτούτο Nοητικής Yγείας http://nimh.nih.gov/ Σύνδεσμος Στήριξης ΔEΠ-ΔEΠY (Kύπρος) http://www.add-adhd.org.cy/

parent booklet greek 7:parent booklet greek copy 8/2/10 08:55 Page 16