Ν Σ Ο Τ Α Ϊ Σ Π Ρ Α Ϊ Ο Ρ Γ Ι Δ Ο Υ Α Ανακαλύπηονηας ηον ιζηορικό Ιηζού "YESHUA : Discovering the Historical Jesus" - Dwight A. Pryor 1992 Center for Judaic-Christian Studies, Ohio.
ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ Πξνιεγφκελα... 3 1. Πνηνο ήηαλ ν Ηεζνχο;... 4 2. Ζ Δβξατθή γιψζζα ηνπ Ηεζνχ... 15 3. Ο Ηνπδατθφο Ηεζνχο... 35 4. Ηνπδατθή Κνπιηνχξα θαη Δθπαίδεπζε... 49 5. Ζ εκαζία ηνπ Ολφκαηνο... 66 6. Θα θαιέζεηο ην λνκά Σνπ "Γηεζνχα"... 77 7. Αγγίδνληαο ην θξάζπεδν ηνπ ηκαηίνπ Σνπ... 93 8. Ηεζνχο ν Μεζζίαο... 106 9. Ηεζνχο ν Ραββί... 119 10. Μέζνδνη Γηδαζθαιίαο ηνπ Ηεζνχ... 136 11. H Bαζηιεία ηoπ Θενχ... 151 12. Γχλακε θαη Δμνπζία ζηε Βαζηιεία... 166 Δπίινγνο... 175
Πξνιεγόκελα Ο ηζηνξηθφο Ηεζνχο απνηέιεζε αληηθείκελν έξεπλαο ηζηνξηθψλ θαη ζενιφγσλ ηνπο ηειεπηαίνπο δχν αηψλεο, αιιά κφλνλ ηα ηειεπηαία ηξηάληα ρξφληα, ε έξεπλα έρεη ζηξαθεί ζε κία κειέηε ηνπ Ηνπδατθνχ πεξηβάιινληνο θαη ππφβαζξνπ ηνπ Ηεζνχ. Απηή ε ζηξνθή ήηαλ πνιχ ζεκαληηθή φρη κφλνλ απφ άπνςε γλσζηνινγηθή, αιιά θαη απφ άπνςε πλεπκαηηθή, γηαηί ζπκβάιιεη ζηελ Απνθαηάζηαζε ηνπ Υξηζηηαληζκνχ, ζηελ επηζηξνθή ηνπ ψκαηνο ηνπ Υξηζηνχ ζηελ αξρέγνλε Απνζηνιηθή πίζηε θαη δσή. Μία ηέηνηα επηζηξνθή δελ κπνξεί παξά λα έρεη ζαλ βαζηθή ηεο πξνυπφζεζε ηελ εθ λένπ αλαθάιπςε θαη ζχλδεζε ηεο Δθθιεζίαο κε ηηο Ηνπδατθέο ηεο ξίδεο (Ρσκαίνπο 11:13-24), πξάγκα πνπ έρεη αξρίζεη λα ζπκβαίλεη ζε εθθιεζίεο ηνπ Γπηηθνχ θφζκνπ. ηε ρψξα καο δπζηπρψο απηή ε επηζηξνθή είλαη ηειείσο άγλσζηε θαη γη' απηφ ην ιφγν κπνξνχλ λα επδνθηκνχλ πνιιέο ςεπδν-ζεσξίεο ζρεηηθά κε ην πνηνο κπνξεί λα ήηαλ ν Ηεζνχο θαη ηη κπνξεί λα ήηαλ ν αξρηθφο Υξηζηηαληζκφο. Ζ γλψζε φκσο ηνπο ηζηνξηθνχ θαη ζξεζθεπηηθνχ πεξηβάιινληνο κέζα ζην νπνίν έδεζε θαη δίδαμε ν Υξηζηφο, θαη ην νπνίν δελ ήηαλ άιιν παξά ν Ηνπδατζκφο ηνπ 1νπ αηψλα, είλαη θαηαιπηηθή γηα ηελ θαλέξσζε ηεο αιήζεηαο θαη ηε δηάιπζε θάζε ςεχδνπο. Δίλαη θαηξφο φζνη νκνινγνχλ πσο πηζηεχνπλ ζηνλ Υξηζηφ λα θαηαιάβνπλ πνηνο πξαγκαηηθά ήηαλ, έηζη ψζηε λα Σνλ αθνινπζήζνπλ νξζά ζηε δσή ηνπο θαη λα δψζνπλ κία αιεζηλή καξηπξία γη' Απηφλ πνπ είλαη ε Αιήζεηα. Ζ Αιήζεηα δελ κπνξεί λα είλαη δηαθνξεηηθή απφ ηελ ηζηνξηθή πξαγκαηηθφηεηα άξα ην λα γλσξίζνπκε ηνλ ηζηνξηθφ Ηεζνχ, καο νδεγεί ζην λα γλσξίζνπκε ηνλ πξαγκαηηθφ Ηεζνχ, θαη φρη ηα θαηαζθεπάζκαηα ηεο θαληαζίαο καο, πνπ επί αηψλεο ζηνηρεηψλνπλ ηε Υξηζηηαληθή πίζηε καο. Βέβαηα ην βηβιίν ελψ απέρεη πνιχ απφ ηνπ λα είλαη κία νινθιεξσκέλε κειέηε ηεο δσήο θαη ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ Ηεζνχ, σζηφζν κπνξεί λα απνηειέζεη έλα έλαπζκα γηα πεξαηηέξσ αλαδήηεζε. Διπίδνπκε ν αλαζηεκέλνο Κχξηνο λα επνδψζεη ηνπο εηιηθξηλείο αλαδεηεηέο Σνπ. Οη Δθδφηεο
4 1. Πνηνο ήηαλ ν Ηεζνύο; Σν πεξηνδηθφ TIME πξηλ απφ κεξηθνχο κήλεο είρε ζαλ ηίηιν εμσθχιινπ ην εξψηεκα "Πνηνο Ήηαλ ν Ηεζνχο;" Σν ζέκα απηφ ήηαλ απνηέιεζκα ηεο αλαζηάησζεο πνπ πξνθάιεζε ε πξνβνιή ηεο ηαηλίαο "Ο Σειεπηαίνο Πεηξαζκφο ηνπ Υξηζηνχ". Σν TIME αθηέξσζε αξθεηά άξζξα πξνζπαζψληαο λα δηαθσηίζεη ηελ ηζηνξηθή πξνζσπηθφηεηα ηνπ Ηεζνχ. Καη ζηε δηάξθεηα ηεο ηζηνξίαο, θαη ζηηο εκέξεο καο, ππήξμε κία ηεξάζηηα δηαθνξά απφςεσλ σο πξνο ην πνηνο ήηαλ ν Ηεζνχο, ηη πξαγκαηηθά είπε, ηη πξαγκαηηθά έθαλε, ηη πξαγκαηηθά πίζηεπε θ.ν.θ. Πνιινί ηζηνξηθνί ζεσξνχλ πσο ν ηζηνξηθφο Ηεζνχο είλαη πνιχ δηαθνξεηηθφο απφ ηνλ Ηεζνχ ζηνλ νπνίνλ πηζηεχεη ε Δθθιεζία, ηνλ Υξηζηφ πνπ έρεη παξνπζηάζεη ν Υξηζηηαληζκφο. Καη απηφο ν ηζρπξηζκφο πξέπεη λα παξαδερηνχκε, σο Υξηζηηαλνί, πσο έρεη θάπνηα βάζε αιήζεηαο, γηαηί ηζηνξηθά ε Δθθιεζία αζρνιήζεθε θαη πξφβαιιε πνιχ πεξηζζφηεξν ηε ζετθή θχζε ηνπ Υξηζηνχ παξά ηελ αλζξψπηλε. Μεξηθέο θνξέο ε πίζηε ζηελ ζετθφηεηα ηνπ Ηεζνχ θηάλεη σο ην ζεκείν λα κελ κπνξνχκε θαλ λα θαληαζηνχκε φηη Απηφο ππήξμε έλαο άλζξσπνο κε ζάξθα θαη νζηά. ηα παξαθάησ θεθάιαηα ζα εμεηάζνπκε ηνλ άλζξσπν Ηεζνχ ηελ παηδηθή ηνπ ειηθία, ηελ νηθνγέλεηά ηνπ, ηελ εθπαίδεπζή ηνπ, ηνλ ηξφπν δσήο ηνπ, ηε ζξεζθεία πνπ αθνινπζνχζε, ηελ θνπιηνχξα κέζα ζηελ νπνία δνχζε, ην έξγν ηνπ σο δηδαζθάινπ, ηηο κεζφδνπο ηνπ δηδαζθαιίαο θ.α., φπσο απηά ιεηηνπξγνχζαλ κέζα ζηνλ Ηνπδατζκφ ηνπ 1νπ αηψλα κ.υ., ζηε γε ηνπ Ηζξαήι. Θα δνχκε ηνλ Ηεζνχ σο έλαλ άλζξσπν πνπ γελλήζεθε απφ κία γπλαίθα, κεγάισζε ζαλ έλα παηδί, θαη έκαζε ηελ ππαθνή κέζα απφ ηα παζήκαηα (φπσο αλαθέξεηαη ζηελ Πξνο Δβξαίνπο
Πνηνο ήηαλ ν Ιεζνύο; 5 Δπηζηνιή 5:8) ν Ηεζνχο ήηαλ έλαο άλζξσπνο πνπ έηξσγε θαη έπηλε έλαο άλζξσπνο πνπ πξνζεπρφηαλ ζηνλ Θεφ θαη λήζηεπε έλαο άλζξσπνο πνπ δνχιεπε θαη έθαλε παξέα κε ηνπο ζπκπαηξηψηεο ηνπ έλαο άλζξσπνο πνπ έθιαηγε θαη γεινχζε έλαο Άλζξσπνο απφ φιεο ηηο απφςεηο. Αιιά αλ ζέινπκε λα γλσξίζνπκε ιεπηνκέξεηεο γη' Απηφλ, ην ηη δίδαζθε, ηη πίζηεπε θιπ, ηφηε έρνπκε πνιιέο δηαθνξεηηθέο γλψκεο. Αλ εμεηάζεηε, γηα παξάδεηγκα, ηα πνξηξαίηα ηνπ Ηεζνχ ηνπο ηειεπηαίνπο 18 αηψλεο, απηά δηαθέξνπλ πάξα πνιχ κεηαμχ ηνπο έλαο Αηζίνπαο Σνλ δσγξάθηζε ζαλ καχξν άλδξα, ή έλαο Ακεξηθάλνο ζαλ έλαλ Αγγιν-άμσλα. Αλ έρεηε κεγαιψζεη ζε κία Βαπηηζηηθή εθθιεζία, φπσο εγψ, ζα ήζαζηαλ ζπλεζηζκέλνο ζηελ θιαζζηθή εηθφλα ηνπ Ηεζνχ, πνπ είρε δσγξαθίζεη o W. Sallman, θαη πνπ δείρλεη ηνλ Ηεζνχ λα έρεη γαιαλά κάηηα, μαλζά καιιηά, ιεπθή απαιή επηδεξκίδα, θαη θάζε ηη ζ' απηφλ είλαη πνιχ φκνξθν απηή είλαη κία Γπηηθή εηθφλα ηνπ Ηεζνχ. Γηαθνξεηηθέο "εηθφλεο" ηνπ Ηεζνχ, φκσο, δελ έρνπκε κφλν ζην ρψξν ηεο ηέρλεο, αιιά θαη ζην ρψξν ηεο ηζηνξίαο, ηεο θνηλσληνινγίαο, ηεο θηινζνθίαο θιπ. Οη θηιφζνθνη έηεηλαλ λα παξνπζηάδνπλ ηνλ Ηεζνχ σο έλα πιαησληθφ θηιφζνθν, έλαλ θηιφζνθν ειιεληζηηθήο λννηξνπίαο, ελψ νη θνηλσληνιφγνη σο έλαλ θνηλσληθφ επαλαζηάηε, έλαλ θνηλσληθφ κεηαξξπζκηζηή. Απφ ηνλ 18ν αηψλα, θαη ηδηαίηεξα ηνλ 19ν αηψλα, άξρηζε κία έληνλε αλαδήηεζε ε νπνία νλνκάζηεθε "Αλαδήηεζε γηα ηνλ Ηζηνξηθφ Ηεζνχ", θαη απφ ηελ νπνία πξνέθπςε κία πιεζψξα "πνξηξαίησλ" ηνπ Ηεζνχ ηφζν δηαθνξεηηθψλ θαη αληηθαηηθψλ κεηαμχ ηνπο. Αθφκα θαη κεγάινη ζενιφγνη πνπ πξνζπάζεζαλ λα εξεπλήζνπλ ηνλ ηζηνξηθφ Ηεζνχ θαηέιεμαλ ζε πνιχ δηαθνξεηηθέο απφςεηο, αιιά νπσζδήπνηε πην ξεαιηζηηθέο απφ εθείλεο ησλ θηινζφθσλ, θνηλσληνιφγσλ, θαη ςπρνιφγσλ νη κε ζενιφγνη εξεπλεηέο ηνπ Ηεζνχ ηείλνπλ λα απνκνλψλνπλ νξηζκέλεο πηπρέο ηεο δηδαζθαιίαο θαη δσήο ηνπ, παξαζεσξψληαο φηη ν Ηεζνχο
6 Αλαθαιύπηνληαο ηνλ ηζηνξηθό Ιεζνύ πξψηηζηα ήηαλ έλαο άλζξσπνο ηεο ζξεζθείαο. Γη' απηφ ζηε ζπλέρεηα ζα αζρνιεζνχκε κφλνλ κε ζξεζθεπηηθέο ππνζέζεηο γηα ην πνηνο ήηαλ ν Ηεζνχο, ππνζέζεηο πνπ Σνλ ζεσξνχλ απφ θάπνηα ζξεζθεπηηθή νπηηθή. Μία ραξαθηεξηζηηθή ζενινγηθή άπνςε ε νπνία πιεζίαζε ηελ ηζηνξηθή πξαγκαηηθφηεηα ηνπ Ηνπδατζκνχ ηνπ 1νπ αηψλα θαη ήηαλ ζε κεγάιν βαζκφ ζχκθσλε κε ηα Δπαγγέιηα, ήηαλ εθείλε ηνπ Άικπεξη βάτηζεξ, ηνπ δηάζεκνπ γηαηξνχ/αλζξσπηζηή ν βάτηζεξ, ζην βηβιίν πνπ έγξαςε ζηα ηέιε ηνπ 19νπ αη. κε ηίηιν "Ζ Αλαδήηεζε ηνπ Ηζηνξηθνχ Ηεζνχ", ηζρπξίζηεθε φηη αλ ζέινπκε λα γλσξίζνπκε ηνλ άλζξσπν Ηεζνχ, πξέπεη λα ηνλ δνχκε σο έλα δεισηή απνθαιππηηθφ, πξάγκα ην νπνίν απιά ζεκαίλεη φηη φιε ε δσή ηνπ Ηεζνχ είρε αλαισζεί ζηνλ νξακαηηζκφ ηνπ ηέινπο ησλ θαηξψλ. Σν βηβιίν απηφ επεξέαζε πνιινχο Γπηηθνχο ζενιφγνπο θαη θιεξηθνχο, κε ηξφπνπο πνπ δελ είλαη πάληα θαλεξνί ζε καο ζήκεξα. Ο βάτηζεξ κειέηεζε ηα Δπαγγέιηα θαη έθηαζε ζην ζπκπέξαζκα πσο ν Ηεζνχο ήηαλ βέβαηνο φηη δνχζε ζην ηέινο ησλ εκεξψλ, φηη ε Απνθάιπςε πιεζίαδε, θαη πσο κε ηα παζήκαηα θαη ηνλ ζάλαηφ ηνπ ζα έθεξλε ηνλ ηειηθφ ζξίακβν ηνπ Θενχ ζηνλ θφζκν. Ο βάτηζεξ ηζρπξίζηεθε πσο ν Ηεζνχο δελ ήηαλ ζίγνπξνο αλ ήηαλ ν Μεζζίαο, αιιά ζην ηέινο ηεο δσήο ηνπ απνθάζηζε λα αλαιάβεη ηνλ ξφιν απηφ ειπίδνληαο φηη έηζη ν Θεφο ζα θέξεη ηε βαζηιεία Σνπ πάλσ ζηε γε. Ήηαλ φκσο πξάγκαηη Απηφο ν Ηεζνχο, έλαο αβέβαηνο απνθαιππηηθφο πξνθήηεο; Απ' ηελ άιιε, ππάξρεη κία άιιε ζξεζθεπηηθή ζεσξία γηα ηνλ Ηεζνχ, κία άπνςε πνπ αλαπηχρζεθε ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, θαη πνπ ζπλνςίδεηαη ζηνλ ηίηιν, "Ηεζνχο ν Μπζηηθηζηήο". χκθσλα κε απηήλ, ν Ηεζνχο ήηαλ έλαο ζξεζθεπηηθφο δάζθαινο πνπ φηαλ απεπζπλφηαλ ζηηο κάδεο έδηλε θαιέο εζηθέο δηδαζθαιίεο, αιιά ζε έλαλ θχθιν εθιεθηψλ καζεηψλ έδηλε κπζηηθή, απφθξπθε, εζσηεξηζηηθή δηδαζθαιία, πνπ ζηα ειιεληθά απνθαιείηαη
Πνηνο ήηαλ ν Ιεζνύο; 7 "γλψζηο" απηή ήηαλ κία δηδαζθαιία πνπ κφλνλ νη πλεπκαηηθά ψξηκνη κπνξνχζαλ λα ρεηξηζηνχλ θαη γη' απηφ είλαη ζπγθαιπκκέλε ζηελ Αγία Γξαθή, θαη κφλνλ απηνί πνπ έρνπλ πςειή πλεπκαηηθή δηάθξηζε κπνξνχλ λα αληηιεθζνχλ πνηα ήηαλ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ε απνζηνιή θαη ην κήλπκα ηνπ Ηεζνχ. Με ιίγα ιφγηα, ζχκθσλα κε απηή ηε ζεσξία, ν Ηεζνχο δελ ήηαλ παξά έλα είδνο "γθνπξνχ", "αβαηάξ", δει. ελφο θσηηζκέλνπ πνπ θέξλεη ην θσο ηεο "γλψζεο" θαη δηαιχεη ην ζθνηάδη θαη απηή ηε θψηηζε ππνηίζεηαη, ζχκθσλα κε πνιιά ζχγρξνλα βηβιία ηεο Νέαο Δπνρήο, πσο ν Ηεζνχο ηελ έιαβε ζηελ Ηλδία θαη ζηηο ππξακίδεο ηεο Αηγχπηνπ, φπνπ κπήζεθε ζηα απφθξπθα κπζηήξηα ησλ Ππζαγνξείσλ θαη αξραίσλ Αηγππηίσλ. Οη ζηαζψηεο απηήο ηεο ζεσξίαο δείρλνπλ ζε κεξηθά εδάθηα ησλ Δπαγγειίσλ πνπ κνηάδνπλ λα ηελ ππνζηεξίδνπλ. Γηα παξάδεηγκα, έλαο Ηλδφο γθνπξνχ, πνπ είρε έξζεη ζηελ Ακεξηθή, έιεγε φηη ν Ηεζνχο δίδαζθε ζηνπο καζεηέο ηνπ ππεξβαηηθφ δηαινγηζκφ, φπσο αθξηβψο θάλνπλ θαη νη Ηλδνί γθνπξνχ ζηνπο καζεηέο ηνπο, θαη ρξεζηκνπνηνχζε έλα βηβιηθφ θείκελν γηα λα ην απνδείμεη: "Αλ ην κάηη ζνπ είλαη απιφ, φιν ζνπ ην ζψκα ζα είλαη θσηεηλφ" (Μαηζαίνο 6:22). Απηνί νη "θσηηζκέλνη" γθνπξνχ ηζρπξίδνληαη φηη απηφο ν ιφγνο ηνπ Ηεζνχ δείρλεη φηη δίδαζθε ζηνπο καζεηέο ηνπ κία ηερληθή δηαινγηζκνχ πνπ θαιείηαη "ην Σξίην Μάηη" ή "ην Μνλφ Μάηη" ζχκθσλα κε ηελ εζσηεξηζηηθή ςπρνινγία ην πλεπκαηηθφ θέληξν ηεο αλζξψπηλεο χπαξμεο βξίζθεηαη ζην κέησπν, αλάκεζα ζηα δχν κάηηα, θαη αλ αξρίζεη θάπνηνο ζην δηαινγηζκφ ηνπ λα απηνζπγθεληξψλεηαη πάλσ ζην "κάηη" απηφ, ηφηε ζα έρεη εκπεηξία θψηηζεο. Καη απηφο είλαη ν ηειηθφο ζθνπφο ηνπ λα γίλεηο καζεηήο ελφο γθνπξνχ: ε θψηηζε πνπ ζνπ δείρλεη πνηνο είζαη, δει. λα αλαθαιχςεηο φηη είζαη ζεφο. χκθσλα κε απηνχο ηνπο εζσηεξηζηέο ινηπφλ, ν Ηεζνχο ήξζε φπσο πνιινί άιινη γθνπξνχ έρνπλ έξζεη ζηνλ θφζκν, γηα λα
8 Αλαθαιύπηνληαο ηνλ ηζηνξηθό Ιεζνύ δηαιχζεη ην ζθνηάδη θαη λα δείμεη ζηνπο αλζξψπνπο πσο λα έξζνπλ ζ' απηήλ ηελ αιήζεηα. Μπνξεί λα ζαο θαίλεηαη αλππφζηαηε θαη αζηεία απηή ε άπνςε, αιιά ππάξρνπλ εθαηνληάδεο ρηιηάδεο άλζξσπνη πνπ ηελ πηζηεχνπλ θαη ηελ ππνζηεξίδνπλ, αθφκα θαη κεξηθνί ιφγηνη. Οη νπαδνί ηνπ "Μπζηηθηζηή Ηεζνχ" ή "Γλσζηηθνχ Ηεζνχ" ηψξα έρνπλ θαη ην δηθφ ηνπο Δπαγγέιην, ην απφθξπθν Δπαγγέιην ηνπ Θσκά πξφθεηηαη γηα έλα αξραίν θνπηηθφ θείκελν πνπ βξέζεθε ζην Ναγθ-Υακκάληη ηεο Αηγχπηνπ, ζηε δεθαεηία ηνπ '40. Τπνηίζεηαη φηη ην Δπαγγέιην απηφ γξάθηεθε απφ ηνλ Θσκά, έλαλ απφ ηνπο δψδεθα καζεηέο ηνπ Ηεζνχ, θαη παξνπζηάδεη ιφγηα ηνπ Ηεζνχ πνπ φκσο κνηάδνπλ λα βγαίλνπλ απφ ην ζηφκα ελφο κπζηηθηζηή δαζθάινπ. Αλ θαη ε πιεηνςεθία ησλ ηζηνξηθψλ θαη ζενιφγσλ πηζηεχνπλ πσο απηά ηα θείκελα είλαη πνιχ κεηαγελέζηεξα ησλ Δπαγγειίσλ θαη απερνχλ Δζληθνχο (κε Ηνπδαίνπο) ζπγγξαθείο, σζηφζν ππάξρνπλ ιφγηνη πνπ ηα ζεσξνχλ αμηφπηζηα, θαη κάιηζηα πην αμηφπηζηα απφ ηα επαγγέιηα ηνπ Μαηζαίνπ, Μάξθνπ, Λνπθά, Ησάλλε. Μάιηζηα ππνζηεξίδνπλ πσο αληαλαθινχλ κε κεγαιχηεξε αθξίβεηα ηε δηδαζθαιία ηνπ Ηεζνχ απ' φηη ηα θαλνληθά Δπαγγέιηα, ηα νπνία ζεσξνχλ πσο γξάθηεθαλ απφ ηελ Δθθιεζία. Θα εμεηάζνπκε παξαθάησ αλαιπηηθά απηφλ ηνλ ηζρπξηζκφ, θαη ζα δνχκε πφζν αλππφζηαηνο είλαη απφ ηζηνξηθή πιεπξά, φπσο θαη φιε απηή ε κπζηηθηζηηθή, εζσηεξηζηηθή ζεψξεζε ηνπ Ηεζνχ. Πνηνο ινηπφλ ήηαλ ν αιεζηλφο Ηεζνχο; Μπνξνχκε λα Σνλ γλσξίζνπκε; Σν πεξηνδηθφ ΣΗΜΔ ζην ηεχρνο πνπ αλαθέξακε, έγξαθε ζ' έλα άξζξν ηνπ: "Χο πνηνο κπνξεί λα γίλεη θαηαλνεηφο ν Ηεζνχο; Ήηαλ κήπσο θάπνηνο απνηξαβεγκέλνο εξεκίηεο πνπ θήξπηηε έλα γιπθφ κήλπκα εηξήλεο θαη αδειθφηεηαο; Μήπσο ππνζηήξηδε θάπνηα κνξθή επαλάζηαζεο ή πεξίκελε κφλνλ ηε ζετθή
Πνηνο ήηαλ ν Ιεζνύο; 9 επέκβαζε γηα ηελ εγθαζίδξπζε ηεο Βαζηιείαο ηνπ Θενχ; Ση ζήκαηλε γηα ηνλ Ηεζνχ φηη πεηξάζηεθε απφ ηελ ακαξηία; Πφηε ζπλεηδεηνπνίεζε φηη ε απνζηνιή ηνπ ζα ηειείσλε κε ζάλαην πάλσ ζην ζηαπξφ; Θεσξνχζε ν Ηεζνχο ηνλ εαπηφ ηνπ σο ηνλ πξνθεηεπκέλν Μεζζία; Καηαλνχζε ηνλ εαπηφ ηνπ σο ηαπηφρξνλα ζεφ θαη άλζξσπν; Καη ηη ζήκαηλαλ γη' απηφλ νη αγσληψδεηο κάρεο κέζα ζηελ ςπρή ηνπ, ζηε δηάξθεηα ηνπ ηαμηδηνχ ηνπ πάλσ ζηε γε;" Πνηνο ινηπφλ λα ήηαλ απηφο ν ηφζν ηδηαίηεξνο άλζξσπνο, ν Ηεζνχο; Μπνξείηε λα απαληήζεηε φηη φιεο απηέο νη ζεσξίεο γηα ηνλ ηζηνξηθφ Ηεζνχ είλαη θαηά θάπνην ηξφπν "έμσ απφ ηα ηείρε", θαη θαιχηεξα ζα ήηαλ λα κείλνπκε κε ηελ άπνςε ηνπ θιαζζηθνχ Υξηζηηαληζκνχ, θαιχηεξα λα κείλνπκε κε απηά πνπ πηζηεχνπλ νη ζενιφγνη ησλ παξαδνζηαθψλ εθθιεζηψλ. Δληάμεη; ρη, δπζηπρψο! Καη νη ζενιφγνη θαη νη θιεξηθνί ησλ παξαδνζηαθψλ εθθιεζηψλ, Καζνιηθψλ θαη Γηακαξηπξφκελσλ, βξίζθνληαη ζε δηάζηαζε θαη δηακάρε κεηαμχ ηνπο σο πξνο ην πνηνο ήηαλ ν Ηεζνχο. ρεηηθά κ' απηή ηελ θαηάζηαζε παξαζέηνπκε έλα δεχηεξν απφζπαζκα απφ ην ΣΗΜΔ: "Ζ πξνζπάζεηα ησλ ζχγρξνλσλ ζενιφγσλ λα θαηαλνήζνπλ ηνλ πξαγκαηηθφ ηζηνξηθφ Ναδσξαίν πέξα απφ ηηο ππνηηζέκελεο εμσξατζκέλεο παξνπζηάζεηο ηεο Βίβινπ, έρεη θαηαιήμεη ζε κεξηθέο κάιινλ αλνξζφδνμεο ηδέεο... ηε ζπλέρεηα δίλνληαη κεξηθά δείγκαηα ζχγρξνλσλ ζενινγηθψλ αληηιήςεσλ ηνπ Ηεζνχ απφ ηνλ ζεκεξηλφ Υξηζηηαληζκφ. "Πξψηνλ, ζχκθσλα κε απηνχο ηνπο ζενιφγνπο, ν Ηεζνχο δελ ηζρπξίζηεθε φηη ήηαλ ν Μεζζίαο. Έλαο ηέηνηνο ηζρπξηζκφο αληηπξνζσπεχεη ηηο κεηαγελέζηεξεο πεπνηζήζεηο ηεο Δθθιεζίαο νη νπνίεο εηζήρζεθαλ κέζα ζηα Δπαγγέιηα. Απηφ
10 Αλαθαιύπηνληαο ηνλ ηζηνξηθό Ιεζνύ είλαη κηα πνιχ θνηλή πεπνίζεζε. Μπνξεί λα ζαο ζνθάξεη, αιιά ζε πνιιέο εθθιεζίεο θαη ζενινγηθά ζεκηλάξηα απηφ είλαη πνπ δηδάζθεηαη, φηη δει. ζηελ θαιχηεξε πεξίπησζε ν Ηεζνχο ακθηηαιαληεπφηαλ γηα ην αλ πξαγκαηηθά ήηαλ ν Μεζζίαο. "Γεχηεξνλ, φηαλ ν Ηεζνχο είπε φηη ήηαλ ν Τηφο ηνπ Θενχ δελ ην ελλννχζε θπξηνιεθηηθά, ιέλε απηνί νη ζενιφγνη. Ζ γιψζζα απηνχ ηνπ είδνπο πνπ απαληάηαη ζηελ Καηλή Γηαζήθε είλαη κεηαθνξηθή φπσο θαη παξφκνηεο εθθξάζεηο πνπ αλαθέξνληαη ζηνλ Ηεζνχ 'Ο Λφγνο ηνπ Θενχ', 'Ο Ακλφο ηνπ Θενχ' είλαη κεηαθνξηθέο, φρη θπξηνιεθηηθέο. "Κάηη άιιν πνπ πηζηεχνπλ πνιινί ζενιφγνη είλαη φηη κεξηθά θείκελα ηνπ Δπαγγειίνπ ηνπ Θσκά, ηα νπνία νη εθθιεζηαζηηθέο αξρέο πάληνηε ζεσξνχζαλ χπνπηα, είλαη αξραηφηεξα θαη πην απζεληηθά απφ ηα ηέζζεξα Δπαγγέιηα ηεο Καηλήο Γηαζήθεο. "Καη ηέινο, κεξηθνί ζενιφγνη ππνζηεξίδνπλ φηη ν Ηεζνχο πνηέ δελ είπε ηηο πνιπάξηζκεο απνθεξχμεηο ησλ Φαξηζαίσλ πνπ βξίζθνπκε ζηελ Καηλή Γηαζήθε. Απηά ηα ερζξηθά αηζζήκαηα ηέζεθαλ ζην ζηφκα ηνπ Ηεζνχ απφ ρξηζηηαλνχο ζπγγξαθείο ηνπ 1νπ αηψλα πνπ έβιεπαλ ηνπο Φαξηζαίνπο σο αληαγσληζηέο". ρεηηθά κε ηνλ ηειεπηαίν ηζρπξηζκφ, ζπκάκαη ηε ζπλάληεζή κνπ κε έλαλ δηαθεθξηκέλν Ακεξηθαλν-Δβξαίν εγέηε, ν νπνίνο πίζηεπε έηζη κε βάζε ηελ θξηηηθή ησλ ιφγησλ, δει. πίζηεπε φηη νη φιεο νη αλαθνξέο ζηα Δπαγγέιηα ζηηο νπνίεο ν Ηεζνχο θξηηηθάξεη ηνπο Φαξηζαίνπο δελ πξνέξρνληαη απφ ην ζηφκα ηνπ Ηεζνχ ε αηηηνινγία ηνπ ήηαλ φηη νη Φαξηζαίνη σο Ηνπδαίνη δέρνληαλ θαη ηνλ Ηεζνχ σο Ηνπδαίν αδειθφ ηνπο θαη πνηέ δελ ζα έιεγαλ ηέηνηα πξάγκαηα αληίζεηα απηέο νη ζπγθξνχζεηο αληαλαθινχζαλ ηε κεηαγελέζηεξε ερζξφηεηα ηεο Δθθιεζίαο πξνο ηνπο Ηνπδαίνπο.
Πνηνο ήηαλ ν Ιεζνύο; 11 Έηζη ινηπφλ, απηέο νη ζενινγηθέο ζέζεηο δηαπεξλνχλ ηε ζχγρξνλε ζενινγηθή ζθέςε. Θα εμεηάζνπκε έλαλ πξνο έλαλ ηνπο παξαπάλσ ηζρπξηζκνχο γηα ηνλ Ηεζνχ, ζηελ κειέηε καο πνπ ζα αθνινπζήζεη γηα ην πνηνο ήηαλ ν Ηεζνχο. Σν εξψηεκα "πνηνο ήηαλ ν Ηεζνχο" γηα πνιινχο αλζξψπνπο, πεξηιακβαλφκελσλ θαη πηζηψλ Υξηζηηαλψλ, είλαη έλα αλνηρηφ εξψηεκα. Κη αο ζέζνπκε ηψξα έλα εξψηεκα ζρεηηθά κε απηφ ην εξψηεκα: "Δίλαη ζεκαληηθφ, πξψηα απ' φια, λα γλσξίζνπκε ηνλ ηζηνξηθφ Ηεζνχ;" Καη δεχηεξνλ, "είλαη δπλαηφλ λα γλσξίζνπκε ηνλ ηζηνξηθφ Ηεζνχ;" Δδψ θαη πεξηζζφηεξν απφ κία γεληά, βαζηθά απφ ηελ επνρή ηνπ βάτηζεξ, νη πεξηζζφηεξνη ιφγηνη έρνπλ εγθαηαιείςεη ηελ αλαδήηεζε ιέλε φηη είλαη αδχλαην λα μερσξίζνπκε ηνλ ηζηνξηθφ Ηεζνχ απφ ηνλ Ηεζνχ ησλ Δπαγγειίσλ. Δίλαη ηφζν κπεξδεκέλνη γηα ην ηη αξρηθά είρε πεη ν Ηεζνχο θαη ηη κεηαγελέζηεξα ε Δθθιεζία πξφζζεζε. Αιιά ην εξψηεκά κνπ είλαη, "Μπνξνχκε λα έρνπκε γλψζε γηα ηνλ ηζηνξηθφ Ηεζνχ ή κπνξνχκε λα έρνπκε γλψζε κφλν γηα ηνλ ζενινγηθφ Ηεζνχ;" Καη δεχηεξνλ, "είλαη ζεκαληηθφ λα γλσξίζνπκε ηνλ ηζηνξηθφ Ηεζνχ;" Θα απαληήζσ ην δεχηεξν εξψηεκα πξψηα. ην εδάθην Β' Σηκφζεν 2:3-5 δηαβάδνπκε γηα "ηνλ Θεφ ηνλ σηήξα καο πνπ ζέιεη φινη νη άλζξσπνη λα ζσζνχλ θαη λα έξζνπλ ζηε γλψζε ηεο αιήζεηαο. Γηαηί ππάξρεη έλαο Θεφο θαη έλαο κεζίηεο κεηαμχ Θενχ θαη αλζξψπσλ, ν άλζξσπνο Υξηζηφο Ηεζνχο, ν νπνίνο έδσζε ηνλ εαπηφ ηνπ αληίιπηξν γηα φινπο, καξηπξία πνπ δφζεθε ηνλ θαηάιιειν θαηξφ ηνπο, θαη γη' απηφλ ηνλ ζθνπφ νξίζηεθα θήξπθαο θαη απφζηνινο... θαη δάζθαινο ηεο αιεζηλήο πίζηεσο ζηνπο Δζληθνχο". Αο πξνζέμνπκε ζην εδάθην 5 φπνπ ε ιέμε-θιεηδί γηα ην έξγν ηνπ Υξηζηνχ είλαη: "έλαο κεζίηεο κεηαμχ Θενχ θαη αλζξψπσλ, ο άλζρωπος Υξηζηφο Ηεζνχο" ν άλζξωπνο Ηεζνύο έρεη ηεξάζηηα ζεκαζία.
12 Αλαθαιύπηνληαο ηνλ ηζηνξηθό Ιεζνύ πρλά ράλνπκε ηνλ άλζξσπν Ηεζνχ κέζα ζηνλ ζενινγηθφ Υξηζηφ, αιιά πηζηεχσ φηη είλαη επηηαθηηθή αλάγθε, είλαη ζεκειηψδεο, λα γλσξίζνπκε ηνλ άλζξωπν Ηεζνχ, ηνλ "Τηφ ηνπ Αλζξψπνπ", επεηδή Απηφο θαη κφλνλ Απηφο είλαη, ζχκθσλα κε ηε καξηπξία ησλ Γξαθψλ, ν κφλνο Μεζίηεο κεηαμχ ηνπ Θενχ θαη ησλ αλζξψπσλ. Γελ είλαη απηφ ζεκαληηθφ; Αλ επηζπκείηε κία ζρέζε κε ηνλ Θεφ, ηνλ Έλα θαη Μφλν Θεφ, ηφηε είλαη πάξα πνιχ ζεκαληηθφ λα γλσξίζεηε ηνλ Ηεζνχ σο άλζξσπν, γηαηί ν άλζξσπνο Ηεζνχο είλαη πνπ κεζηηεχεη ζηνλ Θεφ Παηέξα ηνπ. Βέβαηα πξέπεη λα πξνζζέζσ φηη απφ ηελ επνρή ηνπ Υξηζηνχ κέρξη ζήκεξα, είλαη δπλαηφλ γηα θάπνηνλ λα γλσξίζεη ηνλ Ηεζνχ σο σηήξα ηνπ, δει. λα έρεη κία ζρέζε ζσηεξίαο απφ ηνλ Δζηαπξσκέλν θαη Αλαζηεκέλν Ηεζνχ. Οη Γξαθέο είλαη ηειείσο μεθάζαξεο σο πξνο ην ηη ρξεηάδεηαη λα γλσξίζεη θαλείο γηα λα ζσζεί: "Δάλ πηζηέςεηο κε ηελ θαξδηά ζνπ φηη ν Θεφο αλέζηεζε ηνλ Ηεζνχ απφ ηνπο λεθξνχο, θαη νκνινγήζεηο κε ην ζηφκα ζνπ φηη είλαη Κχξηνο, ζα ζσζείο" (Ρσκαίνπο 10:9). Δίλαη πνιχ μεθάζαξν φηη ρξεηάδεηαη κεηάλνηα, θαη πίζηε ζηε ιπηξσηηθή ζπζία ηνπ Ηεζνχ Υξηζηνχ, πίζηε ε νπνία αθνινπζείηαη απφ ππαθνή: "Σί λα θάλνπκε γηα λα ζσζνχκε; Αο κεηαλνήζεη ν θαζέλαο απφ ηηο ακαξηίεο ηνπ θαη αο βαπηηζηεί ζην φλνκα ηνπ Κπξίνπ Ηεζνχ Υξηζηνχ" (Πξάμεηο 2:38). Έηζη, πνιινί άλζξσπνη ζηε δηάξθεηα ησλ αηψλσλ έρνπλ γλσξίζεη ηνλ Ηεζνχ σο πξνζσπηθφ ηνπο σηήξα, κέζσ ηεο κεηάλνηαο θαη ηεο πίζηεο ζηελ ζπζία θαη αλάζηαζή Σνπ. Αιιά πηζηεχσ φηη θάηη πνιχ επνίσλν απφ ηζηνξηθή άπνςε ζπκβαίλεη ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, θάηη πνπ δελ έρεη πξνεγνχκελν ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο ηζηνξίαο ηεο Δθθιεζίαο. ήκεξα ππάξρεη θάηη ην νπνίν δελ ήηαλ δηαζέζηκν επί ζρεδφλ 20 αηψλεο. Αλαθέξνκαη ζηελ ηθαλφηεηα πνπ έρνπκε ζήκεξα λα πάκε πίζσ, ζηνλ Ηνπδατζκφ ηνπ 1νπ αηψλα, θαη λα θσηίζνπκε ηφζν πνιχ ηελ επνρή εθείλε ψζηε λα έρνπκε κία δσληαλή εηθφλα ηνπ
Πνηνο ήηαλ ν Ιεζνύο; 13 Ηεζνχ: κπνξνχκε λα δνχκε έλαλ δσληαλφ Ηνπδαίν Ραββί πνπ δηδάζθεη ηνπο Ηνπδαίνπο καζεηέο ηνπ, λα πεξηνδεχεη ζηε γε ηνπ Ηζξαήι θεξχηηνληαο θαη θάλνληαο ζαχκαηα. Μ' απηφλ ηνλ ηξφπν θάλνπκε πνιχ θαλεξφ ηνλ ζθνπφ γηα ηνλ νπνίνλ ν Ηεζνχο ήξζε ζηνλ θφζκν, ηη είρε ζεκαζία γη' Απηφλ, θαη άξα πνηνο είλαη ν ζθνπφο Σνπ ζήκεξα γηα καο. Καη πψο κπνξνχκε λα θαηνξζψζνπκε θάηη ηέηνην ζήκεξα; Πνιχ απιά, ζήκεξα είλαη δηαζέζηκα ηα εξγαιεία πνπ θάλνπλ θάηη ηέηνην δπλαηφ εξγαιεία πνπ δελ ήηαλ δηαζέζηκεο επί 19 αηψλεο. Πξψηα απ' φια, ζηε γεληά καο ην Ηζξαήι έγηλε πάιη έζλνο. Καη κε απηή ηε ζαπκαηνπξγηθή γέλλεζε πνπ έγηλε κέζα ζε κία κέξα, ην 1948 κία γέλλεζε πνπ είρε πξνθεηεπζεί (Ζζαταο 66:8) κ' απηφλ ηνλ ηξφπν ήξζε κία ηεξάζηηα πξφνδνο ζε ζπνπδέο αξραηνινγηθέο, ηζηνξηθέο, ξαββηληθέο (ζπνπδέο ξαββηληθήο θηινινγίαο), γισζζνινγηθέο κειέηεο ηεο εβξατθήο γιψζζαο, θαη άιιεο ζπλαθείο ζπνπδέο. ην Ηζξαήι ηα ηειεπηαία 40 ρξφληα έρεη γίλεη ηεξάζηηα πξφνδνο ζηηο κειέηεο φισλ απηψλ ησλ ηνκέσλ. Σψξα πνπ νη Δβξαίνη έρνπλ επαλέιζεη πίζσ ζηε γε ηνπο, εμεξεπλνχλ ηε γε ηνπο. Οη αξραηνιφγνη έρνπλ αλαζθάςεη πνιιέο πεξηνρέο, αιιά αθφκα θαη ζήκεξα ππάξρνπλ ρηιηάδεο αξραηνινγηθέο ηνπνζεζίεο ζην Ηζξαήι ζηηο νπνίεο δελ έρεη θηάζεη ε αξραηνινγηθή ζθαπάλε, επεηδή δελ ππάξρεη αξθεηφ πξνζσπηθφ θαη αξθεηφ ρξήκα. Χζηφζν απηφ πνπ έρεη επηηεπρζεί κέρξη ηψξα είλαη πξαγκαηηθά ζπγθινληζηηθφ απηά πνπ έρνπλ αλαθαιπθζεί είλαη πνιχ ζεκαληηθά. Έηζη, κέζσ ηνπ θξάηνπο ηνπ Ηζξαήι θαη ηεο Αξραηνινγίαο, έρνπκε κάζεη ηφζα πνιιά γηα ηνλ 1ν αηψλα ζηνλ νπνίν έδεζε ν Ηεζνχο, ηα νπνία είλαη πνιχ πεξηζζφηεξα απ' φζα μέξακε ηνπο πξνεγνχκελνπο 19 αηψλεο καδί.
14 Αλαθαιύπηνληαο ηνλ ηζηνξηθό Ιεζνύ Δπίζεο κε ηηο ηζηνξηθέο/ζενινγηθέο κειέηεο ηεο Ραββηληθήο θηινινγίαο πνπ δηεμάγνληαη ζηα Παλεπηζηήκηα ηνπ Ηζξαήι, έρεη ρπζεί άπιεην θσο ζηηο δηδαζθαιίεο ησλ Ραββίλσλ θαη φιεο ηεο εβξατθήο θηινινγίαο. Δμίζνπ ζεκαληηθή, φπσο ζα δνχκε παξαθάησ, ήηαλ ε αλαθάιπςε ηεο Δβξατθήο γιψζζαο πνπ κηιηφηαλ ηελ επνρή ηνπ Ηεζνχ. Δθνδηαζκέλνη κε φια απηά ηα κέζα κπνξνχκε λα πξνρσξήζνπκε...
15 2. Ζ Δβξαϊθή γιώζζα ηνπ Ηεζνύ Σα ηειεπηαία 30 ρξφληα έρεη γίλεη ζεκαληηθή πξφνδνο ζηε γισζζνινγηθή κειέηε ησλ Δπαγγειίσλ, ηδηαίηεξα ησλ πλνπηηθψλ Δπαγγειίσλ (Μαηζαίνπ, Μάξθνπ, Λνπθά). Απηή ε πξφνδνο νθείιεηαη πξψηηζηα ζηηο πξνζπάζεηεο δχν αλδξψλ, ηνπ Ακεξηθαλνχ Γξα Φηινινγίαο Robert Lindsey, ν νπνίνο δηαηέιεζε επί 20 ρξφληα πνηκέλαο ηεο Βαπηηζηηθήο Δθθιεζίαο ζηελ Ηεξνπζαιήκ, θαη ηνπ Δβξαίνπ Καζεγεηή ζην Δβξατθφ Παλεπηζηήκην ηεο Ηεξνπζαιήκ David Flusser. Oη δχν απηνί κειεηεηέο, ηα ηειεπηαία 25 ρξφληα αλέπηπμαλ κία θηιία θαη ζπλεξγαζία πάλσ ζηε κειέηε ησλ ζπλνπηηθψλ Δπαγγειίσλ. Ζ ζπλεξγαζία ηνπο θαηέιεμε ζε έλα επίζεκν θέληξν επαγγειηθψλ κειεηψλ 1 πνπ πεξηέιαβε θαη άιινπο Υξηζηηαλνχο θαη Δβξαίνπο ιφγηνπο. ζν πην πνιχ ν Γξ Lindsey θαη ν θαζεγεηήο Flusser εξεπλνχζαλ ηα Δπαγγέιηα, ηφζν πην έθπιεθηνη έκελαλ. Βαζηζκέλνη ζηελ εηδίθεπζή ηνπ Γξα Lindsey ζηελ αξραία Διιεληθή γιψζζα (ην δηδαθηνξηθφ ηνπ ήηαλ ζηελ αξραία ειιεληθή) θαη ζηελ πνιπεηή ελαζρφιεζή ηνπ κε ηελ Δβξατθή γιψζζα, θαζψο θαη ζηελ ηεξάζηηα γλψζε ηεο Ραββηληθήο θηινινγίαο απφ ηνλ Γξα Flusser, κειέηεζαλ ηα αξραηφηεξα ρεηξφγξαθα ησλ Δπαγγειίσλ πνπ έρνπλ δηαζσζεί (3νο-4νο αη. κ.υ.). Ο κνλαδηθφο απηφο ζπλδπαζκφο ηεο αξραίαο Διιεληθήο κε ηελ Δβξατθή γιψζζα θαη ηελ Ηνπδατθή/Ραββηληθή θηινινγία ηεο πεξηφδνπ ηνπ Γεχηεξνπ Νανχ (5νο π.υ. - 1νο κ.υ αηψλαο), καο εθνδηάδεη μαθληθά κε ηέηνηα "γπαιηά" γηα λα δηαβάζνπκε ηα 1 "Jerusalem School for the Study of the Synoptic Gospels" ("ρνιή ηεο Ηεξνπζαιήκ γηα ηε Μειέηε ησλ πλνπηηθψλ Δπαγγειίσλ")
16 Αλαθαιύπηνληαο ηνλ ηζηνξηθό Ιεζνύ Δπαγγέιηα, φπσο θαλείο άιινο δελ είρε κεηά ηελ επνρή ησλ Απνζηφισλ. Έηζη είκαζηε ηθαλνί λα δνχκε κέζα ζηα Δπαγγέιηά καο πξάγκαηα πνπ ήηαλ θαιπκκέλα θάησ απφ έλα πέπιν άγλνηαο εδψ θαη 19 αηψλεο, ζηνηρεία πνιχ ζεκαληηθά γηα ηνλ Ηεζνχ σο άλζξσπν: πνηνο ήηαλ ν ηξφπνο δσήο ηνπ, πνηα ήηαλ ε δηδαζθαιία θαη ε πίζηε ηνπ, πνηνο ήηαλ ν ηξφπνο έθθξαζήο ηνπ θαη ε γιψζζα ηνπ, αθφκα θαη πνηεο αθξηβψο ήηαλ νη ιέμεηο πνπ ρξεζηκνπνίεζε. Απηνί νη ιφγηνη, κειεηψληαο ηα Δπαγγέιηα, κπνξνχλ ζήκεξα λα δηεηζδχζνπλ ζε ηέηνην βάζνο θαη λα απνθαιχςνπλ ζε καο ζεζαπξνχο πνπ είλαη ζακκέλνη εθεί, απμάλνληαο ηελ εθηίκεζή καο γηα ηα Δπαγγέιηα. Θα ζπλνςίζνπκε ηηο αλαθαιχςεηο ηνπο ζε δχν ηνκείο: Πξψηνλ, επηβεβαίσζαλ γηα καο, απηφ πνπ νη πηζηνί Υξηζηηαλνί πάληνηε πίζηεπαλ, αιιά πνιινί επηζηήκνλεο ακθηζβεηνχζαλ, δει. ην φηη ηα Δπαγγέιηα αλ γίλνπλ κε θαηάιιειν ηξφπν θαηαλνεηά, κέζα ζην ηζηνξηθφ Ηνπδατθφ πεξηβάιινλ ηνπο, είλαη φρη κφλνλ εληειψο αμηφπηζηα απφ ηζηνξηθή άπνςε, αιιά θαη δηέπνληαη απφ απίζηεπηε αθξίβεηα πεξηγξαθήο, θαη άξα πεξηέρνπλ ηα απζεληηθά ιφγηα ηνπ Ηεζνχ. Γελ είλαη απηφ απφ κφλν ηνπ θάηη πνιχ ζαπκαζηφ γηα ηελ πίζηε καο; Γεχηεξνλ, εμαθξίβσζαλ ηελ απζεληηθή έλλνηα ησλ ιφγσλ ηνπ Ηεζνχ, δίλνληάο καο έηζη ηελ αληηθεηκεληθή εξκελεία ησλ Δπαγγειίσλ πνπ βαζίδεηαη ζην ηζηνξηθφ/γισζζνινγηθφ ηνπο πεξηβάιινλ, θαη βγάδνληάο καο κ' απηφλ ηνλ ηξφπν απφ ηνλ ιαβχξηλζν ησλ ππνθεηκεληθψλ εξκελεηψλ πνπ θαηαθιχδνπλ ηνλ Υξηζηηαληζκφ εδψ θαη 19 αηψλεο. Θέινπκε λα κάζνπκε ην θάζε ηη ζρεηηθά κε ηνλ Ηεζνχ, ηνλ σηήξα καο; Κη αλ γλσξίδνπκε Απηφλ σο σηήξα καο θαη έρνπκε κία πλεπκαηηθή ζρέζε καδί Σνπ, δελ είλαη θπζηνινγηθφ λα
Η Δβξατθή γιώζζα ηνπ Ιεζνύ 17 ζέινπκε λα κάζνπκε πην πνιιά γη' Απηφλ; Αλ Σνλ αγαπάκε δeλ ζα πξέπεη λα ζέινπκε λα γλσξίζνπκε φζν ην δπλαηφλ πην πνιιά γη' Απηφλ; Σα Δπαγγέιηα είλαη αμηφπηζηα, γηαηί νη ιφγηνη ηεο "ρνιήο ηεο Ηεξνπζαιήκ", είλαη πεπεηζκέλνη πσο έρνπλ γξαθηεί πνιχ ιίγν ρξφλν κεηά ηνλ ζάλαην ηνπ Υξηζηνχ, κηαο θαη πεξηέρνπλ ηφζεο δσληαλέο ιεπηνκέξεηεο θαη κε ηφζε αθξίβεηα δνζκέλεο, πνπ είλαη αδχλαην λα ζπλέβαηλε αλ είραλ γξαθηεί κηα γεληά αξγφηεξα φπσο κέρξη ζήκεξα ζεσξνχληαλ δεδνκέλν απφ ηνπο ζενιφγνπο. Γξάθηεθαλ πνιχ ζχληνκα κεηά ηνλ ζάλαην ηνπ Υξηζηνχ, πηζαλά 3-5 κφλνλ ρξφληα κεηά. Αξρηθά ηα ιφγηα ηνπ Ηεζνχ γξάθηεθαλ ζηα Δβξατθά, φπσο αθξηβψο ηα είπε, ζηε γιψζζα πνπ είρε κηιήζεη. Αξγφηεξα θάπνηνη ειιελνκαζείο Δβξαίνη ηα κεηέθξαζαλ ζηα Διιεληθά, επεηδή ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ Δβξατθνχ πιεζπζκνχ ηνλ 1ν αηψλα δνχζε εθηφο Παιαηζηίλεο, ζηε Γηαζπνξά, θαη κηινχζε Διιεληθά, θαη ειάρηζηνη απφ απηνχο γλψξηδαλ θαιά ηα Δβξατθά. ηαλ ν Απφζηνινο Παχινο θήξπμε ηνλ Μεζζία Ηεζνχ θαη θάπνηνη απφ απηνχο πίζηεςαλ, είλαη θπζηθφ φηη ζα ήζειαλ λα γλσξίζνπλ πην πνιιά γη' Απηφλ, ηε δσή θαη ηε δηδαζθαιία ηνπ κεγάινπ Ραββίλνπ θαη Μεζζία ηνπο. Λφγσ απηήο ηεο αλάγθεο θάπνηνη Δβξαίνη κεηέθξαζαλ ηα Δπαγγέιηα ζηα Διιεληθά. Απηφ είλαη παξφκνην κε φηη είρε ζπκβεί ηξεηο αηψλεο πεξίπνπ πξσηχηεξα, φηαλ γηα ηηο αλάγθεο ησλ ειιελφγισζζσλ Δβξαίσλ ηεο Αιεμάλδξεηαο κεηαθξάζηεθε ζηα Διιεληθά ε Δβξατθή Αγία Γξαθή (ε απνθαινχκελε "Παιαηά Γηαζήθε") θαη έηζη έρνπκε ηε γλσζηή κεηάθξαζε ησλ Δβδνκήθνληα (Septuaginta). Έηζη ινηπφλ, ηα ιφγηα ηνπ Ηεζνχ είλαη αμηφπηζηα θαη απφ ηζηνξηθήο πιεπξάο, γηαηί απνηππψζεθαλ ζηε γιψζζα πνπ ηα κίιεζε, απφ ηνπο καζεηέο ηνπ, αλζξψπνπο πνπ ηα είραλ δηδαρηεί επί ηξία πεξίπνπ ρξφληα. ρεηηθά κε ηελ πηζηή θαηαγξαθή ησλ
18 Αλαθαιύπηνληαο ηνλ ηζηνξηθό Ιεζνύ ιφγσλ ηνπ Ηεζνχ απφ ηνπο καζεηέο ηνπ, ν Καζεγεηήο David Flusser γξάθεη 2 : "Οη γιψζζεο πνπ κηινχζαλ νη Ηνπδαίνη εθείλεο ηεο πεξηφδνπ ήηαλ ε Δβξατθή, ε Αξακατθή, θαζψο θαη ε Διιεληθή θαη ε Λαηηληθή ζε θάπνην κηθξφ βαζκφ. Μέρξη πξφζθαηα πηζηεπφηαλ απφ πνιινχο ιφγηνπο φηη ε γιψζζα ηελ νπνία κηινχζε ν Ηεζνχο θαη νη καζεηέο ηνπ ήηαλ ε Αξακατθή. Δίλαη δπλαηφλ ν Ηεζνχο λα ρξεζηκνπνηνχζε ηελ Αξακατθή απφ θαηξφ ζε θαηξφ αιιά ηελ πεξίνδν πνπ εμεηάδνπκε ε Δβξατθή γιψζζα ήηαλ εθείλε πνπ ρξεζηκνπνηνχληαλ ηαπηφρξνλα θαη ζηελ θαζεκεξηλή γιψζζα θαη ζηε γιψζζα ησλ ζξεζθεπηηθψλ κειεηψλ. Σν Δπαγγέιην ηνπ Μάξθνπ πεξηέρεη κεξηθέο Αξακατθέο ιέμεηο θη απηφ ήηαλ πνπ παξαπιάλεζε ηνπο ιφγηνπο. "ήκεξα σζηφζν, κεηά ηηο αλαθαιχςεηο ησλ Υεηξνγξάθσλ ηεο Νεθξάο Θάιαζζαο (Κνπκξάλ), ηνπ Δβξατθνχ θεηκέλνπ ηνπ Μπελ εηξάρ [γλσζηφ ζηα Διιεληθά σο νθία εηξάρ], ησλ επηζηνιψλ ηνπ Μπαξ Κνρκπά (130 κ.υ.), θαη θάησ απφ ην θσο ησλ ζε βάζνο κειεηψλ ησλ Δβξαίσλ νθψλ [ησλ Ραββίλσλ], γίλεηαη ηψξα απνδεθηφ απφ ηνπο ιφγηνπο φηη νη πεξηζζφηεξνη άλζξσπνη ρξεζηκνπνηνχζαλ κε επρέξεηα ηα Δβξατθά". Απηή ε δήισζε είλαη εμαηξεηηθά επνίσλε, θαη ιαβαίλνληαο ππφςε φηη δελ πξνέξρεηαη απφ Υξηζηηαλφ αιιά απφ Δβξαίν ιφγην ζα πξέπεη λα βαζηζηνχκε πάλσ ηεο επεηδή απνηειεί ζεκέιην γηα φια φζα πξφθεηηαη λα παξαζέζνπκε παξαθάησ. Πξφθεηηαη λα δείμνπκε πνιιά πξάγκαηα γηα ηε δσή θαη ηηο δηδαζθαιίεο ηνπ Ηεζνχ, βαζηζκέλα πάλσ ζην ζπκπέξαζκα φηη πίζσ απφ ηα Διιεληθά θείκελα ηνπ Μαηζαίνπ, Μάξθνπ, θαη Λνπθά, βξίζθνληαη ηα Δβξατθά πξσηφηππα ή, ζχκθσλα κε ηνλ Γξα Lindsey, "ηα Δπαγγέιηα καο ηνπ Μαηζαίνπ, Μάξθνπ, Λνπθά, 2 Jewish Sources in Early Christianity (Ινπδατθέο Πεγέο ζηνλ Πξώηκν Υξηζηηαληζκό), ζ. 11.
Η Δβξατθή γιώζζα ηνπ Ιεζνύ 19 είλαη Δβξατθή γιψζζα κε Διιεληθφ έλδπκα". Με άιια ιφγηα, ηα Δπαγγέιηα καο δίλνπλ ηελ εληχπσζε φηη είλαη Διιεληθά θείκελα, αιιά ζηελ πξαγκαηηθφηεηα αλ πάκε πίζσ απφ ηα Διιεληθά, απηφ πνπ βξίζθνπκε δελ είλαη παξά κία ηέιεηα, φκνξθε, Ραββηληθή Δβξατθή γιψζζα, φπσο απηή κηιηφηαλ ηνλ 1ν αηψλα. Απηφ είλαη πάξα πνιχ ζπλαξπαζηηθφ, επεηδή απηφ πνπ καο ιέεη είλαη φηη, κε ηα θαηάιιεια εξγαιεία κπνξνχκε, ζήκεξα, λα αθνχζνπκε δσληαλά ηνλ Ηεζνχ λα κηιάεη ζηε κεηξηθή ηνπ γιψζζα. Μπνξνχκε λα αθνχζνπκε θαη λα θαηαιάβνπκε φρη κφλνλ ηη ελλννχζε κε απηά πνπ είπε, κπνξνχκε λα αθνχζνπκε θπξηνιεθηηθά απηά πνπ είπε θαη ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο είκαζηε ζε ζέζε λα γλσξίδνπκε αθφκα θαη ηηο ίδηεο ηηο ιέμεηο πνπ ρξεζηκνπνίεζε. Δίλαη ηφζν ζπγθινληζηηθφ ην λα ζπλεηδεηνπνηήζνπκε ην φηη κπνξνχκε λα πιεζηάζνπκε ηφζν θνληά ζηνλ Ηεζνχ, ηφζν ελζαξξπληηθφ λα γλσξίδνπκε φηη κπνξνχκε λα βαζηδφκαζηε ζηα Δπαγγέιηά καο σο αμηφπηζηα θαη ζεφπλεπζηα, επεηδή ν Ηεζνχο είπε αθξηβψο απηά ηα ιφγηα πνπ θαηαγξάθηεθαλ, θαη απηά πνπ ν Ηεζνχο είπε, έρνπλ ηελ εμνπζία ηνπ Θενχ. Καη πέξα απ' απηφ, κέζα απφ ηελ Δβξατθή αλάγλσζε ησλ Δπαγγειίσλ κπνξνχκε λα κάζνπκε ηφζν πεξηζζφηεξα ζρεηηθά κε απηά πνπ δίδαμε ν Ηεζνχο, ηα νπνία δελ ήκαζηαλ ηθαλνί λα ηα γλσξίδνπκε πξσηχηεξα επεηδή δηαβάδνληαο ηα Δπαγγέιηα κε κία Δβξατθή νπηηθή, φρη κφλνλ κπνξνχκε λα δηαζαθελίζνπκε πνιιά, λα επηβεβαηψζνπκε απηά πνπ πηζηεχνπκε, λα εκβαζχλνπκε θαη λα επεθηείλνπκε πνιιά λνήκαηα, αιιά επίζεο θαη λα δηνξζψζνπκε νξηζκέλεο ηζηνξηθέο παξαλνήζεηο καο παξαλνήζεηο φιεο ηεο Δθθιεζίαο ζρεηηθά κε ην πνηνο ήηαλ ν Ηεζνχο θαη ηη αθξηβψο δίδαμε. Αλ είλαη αιήζεηα φηη ηα Δπαγγέιηα καο είλαη αμηφπηζηα, ηφηε πξαγκαηηθά απνθαιχπηνπλ ηα ίδηα ηα ιφγηα, θαη αθφκα
20 Αλαθαιύπηνληαο ηνλ ηζηνξηθό Ιεζνύ πεξηζζφηεξν, ηηο πξνζέζεηο ηεο θαξδηάο ηνπ Ηεζνχ. Γελ ππάξρεη ηίπνηα πην ζεκαληηθφ απφ ηα λα θαηαλνήζνπκε απηά ηα ζεφπλεπζηα ιφγηα. Δκείο εθδψζακε ην βηβιίν Kαηαλνώληαο ηνπο Γύζθνινπο Λόγνπο ηνπ Ιεζνύ 3, επεηδή πηζηεχνπκε φηη είλαη πνιχ ζεκαληηθφ γηα ηελ πλεπκαηηθή σξηκφηεηα ησλ Υξηζηηαλψλ λα γίλεη θαηαλνεηφ ην ηη δίδαμε ν Κχξηνο καο, ην ηη απαηηεί απφ εκάο, ην ηη επηζπκεί απφ εκάο θαη ην ηη καο δίλεη σο εληνιή. Σα θαιά λέα ινηπφλ είλαη φηη κπνξνχκε λα γλσξίζνπκε ηα ιφγηα ηνπ Ηεζνχ, επεηδή απηά ηα ιφγηα πεξηέρνληαη ζηα Δπαγγέιηα αλ θαη είλαη θαηαγξακκέλα ζηα Διιεληθά απνηεινχλ κία θαηεπζείαλ κεηάθξαζε απφ ηα Δβξατθά πνπ κηινχζε ν Ηεζνχο. ην Δπαγγέιην ηνπ Ησάλλε, ζην θεθάιαην 19, καξηπξείηαη φηη ε Δβξατθή ήηαλ ε γιψζζα ηνπ Ηεζνχ επίζεο ζα δνχκε φηη ππάξρνπλ καξηπξίεο έμσ απφ ηα Δπαγγέιηα πνπ καξηπξνχλ ην ίδην πξάγκα. Αιιά ε αιήζεηα είλαη φηη θαη κφλνλ κέζα απφ ην θείκελν ηεο Καηλήο Γηαζήθεο κπνξνχκε λα ζπκπεξάλνπκε φηη ν Ηεζνχο ήμεξε θαη κηινχζε Δβξατθά. Πξέπεη λα αζρνιεζνχκε κε ην δήηεκα ηεο γιψζζαο επεηδή φπνηνο έρεη δηαβάζεη βηβιία ζρεηηθά κε ηα Δπαγγέιηα, ή έρεη πάεη ζε Βηβιηθή ρνιή ή ζενινγηθφ ζεκηλάξην, γλσξίδεη φηη εδψ θαη έλαλ αηψλα ζεσξείηαη δεδνκέλν φηη ν Ηεζνχο κηινχζε Αξακατθά, θαη φρη Δβξατθά. Ζ Αξακατθή ήηαλ κία γιψζζα δηαδεδνκέλε ζε φιε ηελ Δγγχο Αλαηνιή, θαη απνηεινχζε ηε γιψζζα ηνπ εκπνξίνπ θαη ησλ ζπλαιιαγψλ. Πηζηεπφηαλ απφ ηνπο ιφγηνπο κέρξη ζήκεξα πσο απηή ήηαλ ε γιψζζα πνπ κηινχζε ν Ηεζνχο, γηαηί δήζελ ε Δβξατθή ήηαλ κία λεθξή γιψζζα ηνλ 1ν αηψλα αιιά ζηε ζπλέρεηα ζα δείμνπκε φηη απηφ δελ είλαη θαζφινπ ζσζηφ. Καη είλαη ζεκαληηθφ λα θαηαιάβνπκε γηαηί ε Δβξατθή ήηαλ 3 Understanding the Difficult Words of Jesus, έθδνζε ηνπ "Center for Judaic-Christian Studies" ("Κέληξν Ηνπδαην-Υξηζηηαληθψλ Μειεηψλ"). Οράτν.