ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΕ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ Γενικές πληροφορίες Οι «Δημιουργικές Συνεργασίες με Καλλιτέχνες» στοχεύουν στην επαφή και εξοικείωση των παιδιών με τους καλλιτέχνες της Κύπρου. Παράλληλα στοχεύουν στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, της δημιουργικότητας και εικαστικής έκφρασης των παιδιών, καθώς μέσα από αυτές τις συνεργασίες θα αποκομίσουν πολύτιμες μαθησιακές εμπειρίες, γνώσεις και δεξιότητες. Η συγκεκριμένη δράση παρέχει στα παιδιά τη δυνατότητα ενασχόλησης με θέματα ή ιδέες που άπτονται διάφορων γνωστικών αντικειμένων του Αναλυτικού Προγράμματος, καθώς και ευκαιρίες για συνεργασία με την ευρύτερη κοινότητα, διασυνδέοντας το κοινωνικοπολιτισμικό και γνωσιολογικό υπόβαθρο των συμμετεχόντων. Αποτελέσματα από την εφαρμογή παρόμοιων προγραμμάτων στο εξωτερικό Δράσεις που προωθούν τη συνεργασία καλλιτεχνών και σχολείων εφαρμόζονται εδώ και αρκετά χρόνια σε πολλές χώρες του εξωτερικού (π.χ. Αγγλία, ΗΠΑ, Αυστραλία, Καναδά), με θετικά αποτελέσματα για όλους τους εμπλεκομένους. Τα αποτελέσματα από την εφαρμογή παρόμοιων δράσεων σε άλλες χώρες έδειξαν: αύξηση του ενδιαφέροντος ενασχόλησης των παιδιών με εικαστικές δραστηριότητες ανάπτυξη της δημιουργικής και κριτικής σκέψης καλλιέργεια της δημοκρατικής πολιτότητας ευαισθητοποίηση για το σχολικό και ευρύτερο περιβάλλον. (Arts Council England, 2004 - National Evaluation of Creative Partnerships, 2006) Σύνδεση με το Αναλυτικό Πρόγραμμα (ΑΠ) Εικαστικών Τεχνών Η δράση αυτή εμπίπτει στην καινοτομία του ΑΠ «Δημιουργικές Συνεργασίες», οι οποίες αναφέρονται σε συνεργασίες μεταξύ των μαθητών/τριών με την ευρύτερη κοινότητά τους και στην επέκταση της μάθησης εκτός των ορίων του σχολικού περιβάλλοντος. Οι συνεργασίες αυτές στοχεύουν στην εξοικείωση των παιδιών με τον πολιτισμό της Κύπρου, τη διαγενεακή επικοινωνία και τη συμμετοχή τους στα κοινά. Τέτοιες συνεργασίες μπορεί να είναι με γονείς, ανθρώπους της παράδοσης (π.χ. αγγειοπλάστες, υφάντριες), δημόσια πρόσωπα ή καλλιτέχνες. Ειδικότερα, η εμπλοκή εικαστικών καλλιτεχνών στα σχολεία έχει ως σκοπό την επαφή των παιδιών με σύγχρονους/ες δημιουργούς που ζουν κι εργάζονται στην Κύπρο. 1
Εμπλεκόμενοι στη δράση Η καινοτομία προωθεί τη συνεργασία σχολείου (μαθητών/τριών, εκπαιδευτικών, διευθυντικής ομάδας), εικαστικών καλλιτεχνών, γονέων και άλλων ατόμων/φορέων της κοινότητας. Στόχοι Κατά τη διάρκεια της οργάνωσης της δημιουργικής συνεργασίας, τίθενται στόχοι για όλους τους εμπλεκομένους. Γενικοί στόχοι είναι: H επαφή των παιδιών με σύγχρονους εικαστικούς καλλιτέχνες και τις μορφές τέχνης που αντιπροσωπεύουν. Η ανάπτυξη της δημιουργικότητας των παιδιών μέσα από ελκυστικές διαδικασίες και βιωματικές εμπειρίες. Η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των παιδιών με τη διασύνδεση του περιεχομένου του γνωστικού αντικειμένου με την τοπική κοινότητα, τις τέχνες και το ευρύτερο πολιτιστικό γίγνεσθαι. Η ανάπτυξη δεξιοτήτων επικοινωνίας, ομαδικότητας και επίλυσης προβλημάτων/συγκρούσεων μέσα από δημιουργικές συνεργασίες με καλλιτέχνες. Η ανάπτυξη εταιρικών σχέσεων μεταξύ σχολείου, καλλιτεχνών, οργανωμένων συνόλων καλλιτεχνών, γονέων και άλλων ατόμων/φορέων της κοινότητας. H παροχή ευκαιριών σε καλλιτέχνες και φορείς τέχνης να αναπτύξουν νέες και καινοτόμες ιδέες και προσεγγίσεις μέσα από συνεργατικές δράσεις. Η δημιουργία εικαστικών έργων που θα εμπλουτίσουν τη σχολική μονάδα και την κοινότητα. Μορφή συνεργασίας σχολείου με καλλιτέχνη/ες Για τις ανάγκες της συγκεκριμένης δράσης γίνεται συνεργασία σχολείου με καλλιτέχνη/ες για την εφαρμογή μιας ενότητας που μπορεί να συνδέει διαφορετικές θεματικές περιοχές του ΑΠ Εικαστικών Τεχνών. Ο τρόπος εμπλοκής του καλλιτέχνη στην εφαρμογή μιας ενότητας διαφοροποιείται ανάλογα με τις εμπειρίες, τις γνώσεις, τα θέματα και τις μορφές τέχνης με τις οποίες ασχολείται, καθώς και με τις ανάγκες της σχολικής μονάδας. Η συνεργασία του σχολείου με έναν καλλιτέχνη μπορεί να πάρει πολλές μορφές ανάλογα με τις ανάγκες του σχολείου και τους όρους συνεργασίας: - Συνεργασία καλλιτέχνη-εκπαιδευτικού για κατάθεση ιδεών ώστε ο/η εκπαιδευτικός να σχεδιάσει μια ενότητα που μπορεί να συνδέει διαφορετικές θεματικές περιοχές 2
του ΑΠ Εικαστικών Τεχνών. Εννοείται ότι την οργάνωση και καταγραφή της ενότητας αναλαμβάνει ο εκπαιδευτικός. - Εμπλοκή καλλιτέχνη για εμπλουτισμό μιας ενότητας και επαφή με την «αυθεντική πηγή». - Συνδημιουργία έργου με τη συμμετοχή του καλλιτέχνη και των μαθητών. Η συνδημιουργία προϋποθέτει κοινή εικαστική πορεία εργασίας του καλλιτέχνη με τα παιδιά. - Συμμετοχή εικαστικών καλλιτεχνών σε ημερίδα που θα διοργανώσει το σχολείο. Μπορεί να υπάρχουν εικαστικοί σταθμοί, όπου όλοι οι μαθητές θα περνούν κυκλικά και θα έρχονται σε επαφή με τους καλλιτέχνες και τα έργα τους. - Διοργάνωση μιας τελικής έκθεσης των παραγόμενων έργων με τη συμμετοχή και τη συνεργασία όλων των εμπλεκομένων. Επιλογή Καλλιτέχνη Η επιλογή ενός καλλιτέχνη γίνεται με βάση τις ανάγκες του σχολείου, τα ενδιαφέροντα και το αναπτυξιακό στάδιο των παιδιών. Επίσης, λαμβάνονται υπόψη οι στόχοι της δράσης, που μπορεί να υποδηλώνουν τη συμμετοχή καλλιτέχνη που να έχει την ανάλογη εμπειρία ή τεχνογνωσία. 3
Στάδια οργάνωσης και εφαρμογής της συνεργασίας Α. Προετοιμασία συνεργασίας 1. Εντοπισμός αναγκών της σχολικής μονάδας 2. Προσδιορισμός των στόχων και του πλάνου της συνεργασίας 3. Ενημέρωση της διευθυντικής ομάδας και του υπόλοιπου προσωπικού και εξασφάλιση στήριξης/συνεργασίας 4. Επιλογή και επικοινωνία με καλλιτέχνη/ες για εξασφάλιση της συμμετοχής του/ς 5. Ενημέρωση συνδέσμου γονέων και φορέων της κοινότητας και εξασφάλιση στήριξης/συνεργασίας (όπου αυτό ισχύει). 6. Ανατροφοδότηση και βελτίωση της πρότασης Β. Εφαρμογή συνεργασίας 1. Συνεργασία με τον καλλιτέχνη για σκοπούς οργάνωσης της δράσης 2. Καθορισμός όρων και ξεκαθάρισμα των ρόλων των εμπλεκομένων (έξοδα/ανάγκες, διάρκεια, αριθμός παιδιών ή άλλων συμμετεχόντων, χώρος εργασίας, ασφάλεια, παραγωγή έργου, χρήση αποτελεσμάτων). 3. Διαχείριση χρόνου και αξιοποίηση υλικής υποδομής 4. Δημιουργία συνθηκών για ένα υγιές και ασφαλές περιβάλλον εργασίας 5. Εφαρμογή της συνεργασίας 4
6. Έκθεση παραγόμενων εικαστικών έργων και παρουσίαση πορείας και αποτελεσμάτων στους υπόλοιπους μαθητές, στους γονείς και στην κοινότητα 7. Αξιολόγηση της συνεργασίας (επίτευξη στόχων). Τήρηση αρχείου Κατά τη διάρκεια της δράσης, τηρείται αρχείο για όλα τα στάδια της συνεργασίας, το οποίο μπορεί να περιλαμβάνει το πλάνο σχεδιασμού της συνεργασίας, φάκελο με τα έργα τέχνης, φωτογραφικό υλικό κ.ά. 5