ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2013 ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 03/06/2013 ΤΑΞΗ: Β ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2:30 ΩΡΑ: 7:45-10:15

ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2012-2013 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2013 ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 03/06/2013 ΤΑΞΗ: Β ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2:30 ΩΡΑ: 7:45-10:15 Οδηγίες: α) Να γράφετε με μπλε μελάνι. β) Δεν επιτρέπεται η χρήση διορθωτικού υγρού ή διορθωτικής ταινίας γ) Να συμμορφώνεστε πρόθυμα με τις οδηγίες των επιτηρητών δ) Η ΔΟΛΙΕΥΣΗ ΤΙΜΩΡΕΙΤΑΙ ΑΥΣΤΗΡΑ Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από δύο (2) μέρη. Να απαντήσετε ΟΛΑ τα ερωτήματα σε κόλλες αναφοράς που θα σας δοθούν. ΤΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΠΕΝΤΕ (5) ΣΕΛΙΔΕΣ. ΜΕΡΟΣ Α : ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (μονάδες 80) 1. ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ (μονάδες 30) [ 10] Ἐγὼ γὰρ πρῶτον μέν, οὐσίας μοι οὐ πολλῆς καταλειφθείσης διὰ τὰς συμφορὰς καὶ τὰς τοῦ πατρὸς καὶ τὰς τῆς πόλεως, δύο μὲν ἀδελφὰς ἐξέδωκα ἐπιδοὺς τριάκοντα μνᾶς ἑκατέρᾳ, πρὸς τὸν ἀδελφὸν δ οὕτως ἐνειμάμην ὥστ ἐκεῖνον πλέον ὁμολογεῖν ἔχειν ἐμοῦ τῶν πατρῴων, καὶ πρὸς τοὺς ἄλλους ἅπαντας οὕτως βεβίωκα ὥστε μηδεπώποτέ μοι μηδὲ πρὸς ἕνα μηδὲν ἔγκλημα γενέσθαι. [ 11] Καὶ τὰ μὲν ἴδια οὕτως διῴκηκα περὶ δὲ τῶν κοινῶν μοι μέγιστον ἡγοῦμαι τεκμήριον εἶναι τῆς ἐμῆς ἐπιεικείας, ὅτι τῶν νεωτέρων ὅσοι περὶ κύβους ἢ πότους ἢ [περὶ] τὰς τοιαύτας ἀκολασίας τυγχάνουσι τὰς διατριβὰς ποιούμενοι, πάντας αὐτοὺς ὄψεσθέ μοι διαφόρους ὄντας, καὶ πλεῖστα τούτους περὶ ἐμοῦ λογοποιοῦντας καὶ ψευδομένους. καίτοι δῆλον ὅτι, εἰ τῶν αὐτῶν ἐπεθυμοῦμεν, οὐκ ἂν τοιαύτην γνώμην εἶχον περὶ ἐμοῦ. Λυσίου, Λόγος Ὑπέρ Μαντιθέου παράγραφοι 10-11 1

ΙΙ. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ. (Μονάδες 30) 1. Συντακτικές: α) διά τάς συμφοράς, ἀδελφὰς, ἔχειν, τῶν νεωτέρων Να αναγνωρίσεις συντακτικά τους πιο πάνω υπογραμμισμένους όρους του κειμένου (μονάδες 4) β) ὥστ ἐκεῖνον πλέον ὁμολογεῖν ἔχειν ἐμοῦ τῶν πατρῴων Να αναγνωρίσεις την πιο πάνω δευτερεύουσα πρόταση (είδος, εισαγωγή, εκφορά) (μονάδες 2) γ) εἰ τῶν αὐτῶν ἐπεθυμοῦμεν, οὐκ ἂν τοιαύτην γνώμην εἶχον περὶ ἐμοῦ Να αναγνωρίσεις τον πιο πάνω υποθετικό λόγο (υπόθεση, απόδοση, εκφορά, είδος/σημασία) Να τον μετατρέψεις έτσι, ώστε να δηλώνει το προσδοκώμενο (μονάδες 4) 2. Γραμματικές: α) εἶχον, ποιούμενοι: Να μεταφέρεις τους ρηματικούς τύπους στο Μέλλοντα και στον Αόριστο διατηρώντας τη φωνή στην οποία βρίσκονται (μονάδες 2) β) ὁμολογεῖν, ψευδομένους : Να γράψεις το β πρόσωπο πληθυντικού αριθμού στην Οριστική και στην Ευκτική του ενεργητικού Ενεστώτα. (μονάδα 2) γ) τῶν νεωτέρων, πλεῖστα: Να γράψεις τους άλλους δύο βαθμούς των επιθέτων χρησιμοποιώντας τους μονολεκτικούς τύπους (να διατηρήσεις αμετάβλητα την πτώση, τον αριθμό και το γένος). (μονάδες 2) Η απάντησή σου να έχει την ακόλουθη μορφή: ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ τῶν νεωτέρων πλεῖστα δ) μοι, τοῦ πατρὸς, τῆς πόλεως, ἑκατέρᾳ, ἡγοῦμαι, τὰς ἀκολασίας, λογοποιοῦντας, ψευδομένους: Να μεταφέρεις τους τύπους στον άλλο αριθμό. (μονάδες 4) 2

3. Πραγματολογικές: α. Να καταγράψεις και να σχολιάσεις συγκεκριµένα στοιχεία από τις παραγράφους 10-11 με τα οποία περιγράφει ο Μαντίθεος στους βουλευτές τη δράση του στον ιδιωτικό και το δηµόσιο βίο του. (Να χρησιμοποιήσεις ένα παράδειγμα για τον ιδιωτικό και ένα για το δημόσιο βίο) (μονάδες 4) β. Να εξηγήσεις σε τι εξυπηρετεί η αναφορά του Μαντίθεου στο προσωπικό του ήθος 4. Λεξιλογική: (μονάδες 2) τυγχάνουσι, οὐσίας, ὁμολογεῖν, ποιούμενοι: Να γράψεις ένα παράγωγο, απλό ή σύνθετο, για καθεμιά από τις λέξεις: (μονάδες 4) ΙΙΙ. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ. (μονάδες 10) Ἐγὼ δὲ σύνειμι μὲν θεοῖς, σύνειμι δὲ ἀνθρώποις τοῖς ἀγαθοῖς ἔργον δὲ καλὸν οὔτε θεῖον οὔτ ἀνθρώπειον χωρὶς ἐμοῦ γίγνεται. Τιμῶμαι δὲ μάλιστα πάντων καὶ παρὰ θεοῖς καὶ παρὰ ἀνθρώποις, ἀγαπητὴ μὲν συνεργὸς τεχνίταις, πιστὴ δὲ φύλαξ οἴκων δεσπόταις, εὐμενὴς δὲ παραστάτις οἰκέταις, ἀγαθὴ δὲ συλλήπτρια τῶν ἐν εἰρήνῃ πόνων, βεβαία δὲ σύμμαχος τῶν ἐν πολέμῳ ἔργων, ἀρίστη δὲ φιλίας κοινωνός. Λεξιλόγιο: σύνειμι (σύν + εἰμί): συναναστρέφομαι οἰκέτης: υπηρέτης συλλήπτρια: συμβοηθός κοινωνός: μέτοχος, σύντροφος Ξενοφῶντος, Ἀπομνημονεύματα 2,1,32 IV. ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ (μονάδες 10) Λυσία λόγος Ὑπέρ Μαντιθέου, παράγραφος 2 3

ΜΕΡΟΣ Β (μονάδες 20) ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Οιδίποδας Τύραννος, Σοφοκλή. I. Α Επεισόδιο, στίχοι 566-631 ΟΙΔΙΠΟΔΑΣ [...] Έλα και πες μου, πότε αλάθητος υπήρξες μάντης; όταν η σκύλα Σφίγγα τραγουδούσε εδώ, άρθρωσες λόγο σωτηρίας στους πολίτες; η λύση του αινίγματος δεν ήτανε δουλειά περαστικού και ξένου. Ήταν δουλειά της μαντικής. Και φάνηκε πως τέχνη δεν κατείχες. Δεν διάβασες τους οιωνούς, ούτε τη σκέψη των θεών. Εγώ σαν ήρθα ο ανιδιοτελής κι ανίδεος Οιδίπους της έκλεισα το στόμα μια για πάντα χωρίς σημάδια κι οιωνούς μονάχα με το στοχασμό. Αυτόν αποπειράθηκες να διώξεις ελπίζοντας να βρεις μια θέση στου Κρέοντα το θρόνο πλάι. Θα δεις πως κλαίγοντας κι εσύ κι αυτός που τα σκαρφίστηκε, το βάρος της κατάρας θα σηκώσετε. Αν γέρος δεν ήσουν, θα 'βαζες γνώση παθαίνοντας όσα τ' ανόσιο μυαλό σου μηχανεύεται. [...] ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ Είμαι τυφλός και χλευάζεις την τύφλα μου. Σου λέω λοιπόν πως βλέπεις κι όμως δεν βλέπεις, πως κολυμπάς στη συμφορά. Δεν ξέρεις πούθε κρατά η γενιά σου; στο πέλαγος της λήθης περιφέρεσαι κι είσαι των προσφιλών σου εχθρός των ζωντανών κι όλων των πεθαμένων. Η φοβερή γοργόποδη διπλή κατάρα απ' τον πατέρα και τη μάνα σου σταλμένη από τη χώρα σου θα σ' εξορίσει. και δε θα βλέπεις πλέον φως θα πλέεις στο σκοτάδι. Θ' αντιλαλήσουν οι κορφές του Κυθαιρώνα και τα λιμάνια θ' αντηχήσουν στεναγμούς, όταν υποπτευθείς σε ποιο γαμήλιο κόλπο προσάραξες αλίμενο, όταν σε θάρρεψε το καλοτάξιδο τ' αγέρι στα πανιά σου. Δεν υποπτεύεσαι το πλήθος τ' άλλα σου δεινά, όταν θα εξομοιωθείς με τα παιδιά σου. 1. Να εντοπίσεις στο πιο πάνω απόσπασμα τις έννοιες ύβρη και προοικονομία και να τις σχολιάσεις. (μονάδες 8) 4

II. Δ Στάσιμο στίχοι, 1736-1757 ΧΟΡΟΣ Ιού, ιού, γενεές των θνητών, αναμετρώ τη ζωή σας και βρίσκω παντού το μηδέν. Ποιος άνθρωπος ευδαιμονεί και πλέει για πολύ στην ευτυχία; μονάχα τη φαντάζεται λίγο κρατάει τ ' όνειρο και σβήνει. Τη συμφορά σου θωρώ, τον ανελέητο θωρώ δαίμονά σου και τίποτα θνητό δεν δύναμαι, Οιδίπου να μακαρίσω. Αυτός ετόξευσε και πέρασε το μέτρο, αυτός στο χέρι κράτησε της ευτυχίας τον ανθό αφάνισε, ω Ζευ, τη χρησμωδό παρθένα τη γαμψώνυχη υψώθηκε σαν πύργος και σταμάτησε το θάνατο που ρήμαξε τη χώρα. Γι ' αυτό και βασιλέα σε αναγόρευσα, και ως βασιλέα μου σε λάμπρυνα κι ως βασιλέας μου κυβέρνησες τη Θήβα τη μεγάλη. 1. Ποιαν άποψη εκφράζει ο χορός σχετικά με την ευτυχία του ανθρώπου στους πιο πάνω στίχους; (μονάδες 4) 2. Λαμβάνοντας υπόψη σου τα πιο πάνω αποσπάσματα (Α Επεισόδιο και Δ Στάσιμο) αλλά και όλη την τραγωδία, να αιτιολογήσεις την άποψη ότι ο Οιδίποδας είναι τραγικό πρόσωπο. (μονάδες 8) ΤΕΛΟΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ Η Συντονίστρια Ο Διευθυντής Φλώρα Κουμή, Β.Δ. Ανδρέας Φιλίππου Οι Εισηγήτριες Φλώρα Κουμή, Β.Δ Γιαννούλα Σταύρου 5

ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ Λυσίου, Λόγος Ὑπέρ Μαντιθέου παράγραφος 2. Ἐγὼ γὰρ οὕτω σφόδρα ἐμαυτῷ πιστεύω, ὥστ ἐλπίζω καὶ εἴ τις πρός με τυγχάνει ἀηδῶς [ἢ κακῶς] διακείμενος, ἐπειδὰν ἐμοῦ λέγοντος ἀκούσῃ περὶ τῶν πεπραγμένων, μεταμελήσειν αὐτῷ καὶ πολὺ βελτίω με εἰς τὸν λοιπὸν χρόνον ἡγήσεσθαι. 6