Νέα Ελληνική Λογοτεχνία Α Λυκείου Κωδικός 4528 Ενότητα: «Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση» ΛΑΜΠΡΟΣ ΠΟΡΦΥΡΑΣ (1879-1932), Είδα Εἶδα μία χώρα ξωτικιὰ στ ἀνήσυχο ὄνειρό μου: πόσ ὄμορφη δὲ θὰ τὸ πεῖ ποτὲ καμιὰ ψυχή. Τὸ νοῦ μου πῆρε κι ἄφησα τὸ φτωχικὸ χωριό μου κι ἔκανα τάμα μόνο ἐκεῖ ν ἀράξω μόνο ἐκεῖ. τοῦ ὀνείρου μου, κι ἐγνώρισα τὶς χῶρες τοῦ γιαλοῦ, εἶδα τὶς χῶρες π ἄστραφταν σὲ κάμπους καὶ σὲ πλάγια, μὰ ἡ χώρα μου, ὅλο πήγαινα- κι ἤτανε πάντ ἀλλοῦ. Διαβάτες μ ἀνταμώσανε καλοὶ καὶ μοῦ παν: Μεῖνε εἶν ὄμορφη κι ἡ χώρα μας καιρὸς ν ἀράξεις πιά. εἶν ὄμορφη κι ἡ χώρα σας, διαβάτες, μὰ δὲν εἶναι ἐκείνη ποὺ ὀνειρεύτηκα καὶ μὲ τραβάει μακριά. Ἔτσ εἶναι. Σῦρτε, κι ἄστε μὲ νὰ σιγοταξιδεύω ἴσως τὴ βρῶ μ ἂν δὲν τὴ βρῶ τὴ χώρα ποὺ γυρεύω μὴ μοῦ ζητᾶτε, ἀδέρφια μου, ν ἀράξω πουθενά...
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ α α.1. Το ποίημα «Είδα» πιστεύετε ότι ανήκει στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση; (5 μονάδες) Ανήκει στην παραδοσιακή ποίηση, αλλά έχει και επίδραση του συμβολισμού. α.2. Να εντοπίσετε τέσσερα (4) γνωρίσματα της μορφής του που επαληθεύουν την απάντηση που δώσατε στην προηγούμενη ερώτηση. (20 μονάδες) Έμμετρος στίχος, Ποιητικό λεξιλόγιο Στίξη κανονική Λογική ανάπτυξη του θέματος Τίτλος προϊδεαστικός, δηλωτικός του περιεχομένου Λυρισμός Εχουμε και επίδραση του συμβολισμού, γιατί η υπαινικτική ασάφεια αποτελεί βασικό γνώρισμα του λόγου του. Συγκεκριμένα: Διακριτική και υποβλητική έκφραση συναισθημάτων Ποιητικός ρεμβασμός, Θολές και ακαθόριστες εικόνες, Κλίμα μελαγχολίας ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: 25
β β.1. Στο μεγαλύτερο μέρος του ποιήματος ο ποιητής επέλεξε να χρησιμοποιήσει το πρώτο (α ) ενικό πρόσωπο. Ποιο χαρακτήρα δίνει στο λόγο του ποιητικού υποκειμένου, κατά την άποψή σας, αυτή η επιλογή του ποιητή; (2 μονάδες) Δίνει προσωπικό τόνο διατύπωσης, έχουμε εξομολογητική διάθεση και παρουσιάζονται όχι μόνο προβληματισμοί αλλά και βιώματα του ποιητή. Να απαντήσετε παραπέμποντας σε τρία (3) σχετικά σημεία του ποιήματος. (3 μονάδες) Εἶδα μία χώρα ξωτικιὰ στ ἀνήσυχο ὄνειρό μου: τοῦ ὀνείρου μου, κι ἐγνώρισα τὶς χῶρες τοῦ γιαλοῦ, εἶδα τὶς χῶρες π ἄστραφταν σὲ κάμπους καὶ σὲ πλάγια, μὰ ἡ χώρα μου, ὅλο πήγαινα- κι ἤτανε πάντ ἀλλοῦ. β.2. Μέσα στο αφηγηματικό αυτό ποίημα εμπεριέχεται σύντομος διάλογος του ποιητικού υποκείμενου με τους διαβάτες. Να τον καταγράψετε και να σχολιάσετε τη λειτουργία του. (10 μονάδες) Διαβάτες μ ἀνταμώσανε καλοὶ καὶ μοῦ παν: Μεῖνε εἶν ὄμορφη κι ἡ χώρα μας καιρὸς ν ἀράξεις πιά. εἶν ὄμορφη κι ἡ χώρα σας, διαβάτες, μὰ δὲν εἶναι ἐκείνη ποὺ ὀνειρεύτηκα καὶ μὲ τραβάει μακριά. Ἔτσ εἶναι. Σῦρτε, κι ἄστε μὲ νὰ σιγοταξιδεύω
ἴσως τὴ βρῶ μ ἂν δὲν τὴ βρῶ τὴ χώρα ποὺ γυρεύω μὴ μοῦ ζητᾶτε, ἀδέρφια μου, ν ἀράξω πουθενά... Με τον διάλογο προσελκύει περισσότερο το ενδιαφέρον, δίνει αμεσότητα και παραστατικότητα. Τονίζονται τα συναισθήματα του ποιητή, γιατί μας καλεί για ταξίδια στο ανέφικτο. Θυμίζει σε κάποια σημεία την Ιθάκη με την αέναη αναζήτηση του ανθρώπου. β.3. Να βρείτε πέντε (5) μεταφορικές εκφράσεις στο ποίημα. (5 μονάδες) Τὸ νοῦ μου πῆρε κι ἄφησα τὸ φτωχικὸ χωριό μου κι ἔκανα τάμα μόνο ἐκεῖ ν ἀράξω μόνο ἐκεῖ. τοῦ ὀνείρου μου, εἶδα τὶς χῶρες π ἄστραφταν σὲ κάμπους καὶ σὲ πλάγια β.4. Να βρείτε στο ποίημα και να καταγράψετε πέντε (5) λέξεις ή εκφράσεις που σχετίζονται με το ταξίδι. (5 μονάδες) ν ἀράξω ξεκίνησα τὶς χῶρες τοῦ γιαλοῦ, εἶδα τὶς χῶρες π ἄστραφταν ὅλο πήγαινα Διαβάτες
Σῦρτε, κι ἄστε μὲ νὰ σιγοταξιδεύω ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: 25 Επισημάνσεις Ο Πορφύρας ήταν άνθρωπος μελαγχολικός, και έζησε μοναχική ζωή μακριά από τους κοινωνικούς κύκλους. Ήταν θαμώνας της απλής λαϊκής ταβέρνας και στους στίχους του τραγούδησε τον έρωτα, τη θάλασσα και την ελληνική φύση, τα ταπεινά πράγματα και τα θλιμμένα ειδύλλια. Ακολούθησε μεν το συμβολισμό διαμόρφωσε όμως ένα ιδιαίτερο προσωπικό ύφος. Η γλώσσα του είναι απλή και η διάρθρωση των στίχων του δε διακρίνεται από πρωτοτυπία. Όμως την ποίησή του τη χαρακτηρίζει η γλυκύτητα της έκφρασης, η μουσικότητα του τόνου και η αρμονία. Ποιήματα του μελοποιήθηκαν από Έλληνες συνθέτες και μεταφράστηκαν σε ξένες γλώσσες. Επιμέλεια: Μαρία Χρήστου - Φιλόλογος