Το έντυπο αυτό βασίζεται στο HOME DETOX Working through it, έκδοση της Community Health Care (NHS) Trust Team, Bentinck Centre, East Netherton Street, Kilmarnock, KAI 4AX, England. H προσαρμογή στα ελληνικά δεδομένα (γλώσσα και κουλτούρα) έγινε από ομάδα θεραπευτικού προσωπικού του Κέντρου Ενημέρωσης & Εισαγωγής του θεραπευτικού προγράμματος ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ. Τα κείμενα και οι ασκήσεις προσαρμόστηκαν, ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των ανθρώπων που συμμετέχουν σε ένα οργανωμένο και στεγνό θεραπευτικό πρόγραμμα. Ευχαριστούμε θερμά τον ΣΤΑΘΗ για τη δημιουργία των σκίτσων του εντύπου και την γραφίστρια Άντα Μονογυιού για την υποστήριξή της. Πειραιάς, Ιούνιος 2000 Επιτρέπεται η αναδημοσίευση τμημάτων από το παρόν έντυπο, με την προϋπόθεση αναφοράς της πηγής τους. 23155 KETHEA NOSTOS SINDROMO STERISIS.indd 1
23155 KETHEA NOSTOS SINDROMO STERISIS.indd 2
π ε ρ πιε ερ ι εχχ όόμ ε νμα ε ν α Εισαγωγή Γενικά για το θεραπευτικό πρόγραμμα ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ 1. Προετοιμασία 2. Πρώτες Ημέρες 3. Δύσκολες καταστάσεις 4. Διατροφή 5. Ύπνος 6. Πρακτικές ασκήσεις 23155 KETHEA NOSTOS SINDROMO STERISIS.indd 3
Α υτό το έντυπο απευθύνεται σε σένα που επιθυμείς να σταματήσεις τη χρήση ναρκωτικών και να ξεπεράσεις το σύνδρομο στέρησης χωρίς φάρμακα ή άλλα υποκατάστατα. Είναι μια καταγραφή χρήσιμων βημάτων που σκοπό έχει να σε βοηθήσει, ώστε να προσπαθήσεις πιο οργανωμένα να πετύχεις το στόχο σου. Για να έχει η προσπάθειά σου αποτέλεσμα, απαραίτητες προϋποθέσεις είναι η απόφασή σου να τα καταφέρεις, η δέσμευσή σου στο στόχο που θέλεις να πετύχεις, η καθημερινή σου προσπάθεια και η συμμετοχή σου στο πρόγραμμα του Κέντρου Ενημέρωσης & Εισαγωγής. Να γνωρίζεις ότι η σωματική αποτοξίνωση, όταν γίνεται χωρίς τη χρήση φαρμάκων ή άλλων υποκαταστάτων, έχει μικρότερη διάρκεια. 23155 KETHEA NOSTOS SINDROMO STERISIS.indd 4
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ Το πρόγραμμα ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ βρίσκεται στον Πειραιά και αποτελεί ένα από τα ολοκληρωμένα προγράμματα του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ). Το ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1993 με στόχο την απεξάρτηση και την κοινωνική ένταξη των εξαρτημένων από ναρκωτικές ουσίες που κατοικούν στις περιοχές του Πειραιά, τα νησιά του Αιγαίου, την Κρήτη και τη νότια Ελλάδα γενικότερα. Ως πρόγραμμα απεξάρτησης υποστηρίζει την προσπάθεια τη δική σου και της οικογένειάς σου συστηματικά και μακροπρόθεσμα. Υπογραμμίζεται ότι: - κατά τη διάρκεια της απεξάρτησης δεν χρησιμοποιούνται φαρμακευτικές ουσίες - η συμμετοχή η δική σου και της οικογένειάς σου είναι εθελοντική - οι υπηρεσίες που προσφέρει το πρόγραμμα είναι δωρεάν Στόχος του θεραπευτικού προγράμματος δεν είναι μόνο η σωματική σου απεξάρτηση αλλά και η ενίσχυσή σου, ώστε να ενταχθείς ισότιμα στην κοινωνία και να δημιουργήσεις τις προϋποθέσεις για μια ζωή με ποιότητα και νόημα. Αρχικά, υποστηρίζεσαι στην απόφασή σου να σταματήσεις τα ναρκωτικά. Κατά τη διαδρομή σου στις διάφορες φάσεις του προγράμματος, γνωρίζεις καλύτερα τον εαυτό σου, μαθαίνεις να αντιμετωπίζεις τα προβλήματά σου, χωρίς να καταφεύγεις στη χρήση ουσιών, ανακαλύπτεις τις ικανότητές σου και, κυρίως, αποκτάς αυτοπεποίθεση. Με αυτό τον τρόπο αρχίζεις να αναλαμβάνεις σταδιακά τις ευθύνες που σου αναλογούν, τόσο απέναντι στον εαυτό σου, όσο και απέναντι στους άλλους. Η βαθμιαία κατάκτηση των παραπάνω γίνεται μέσα απο τη συμμετοχή σου στην ομαδική ζωή, που αποτελεί την κινητήρια δύναμη του προγράμματος. Στο πλαίσιο αυτό λειτουργούν ομάδες εργασίας, ομάδες συμβουλευτικής - θεραπείας και εκπαιδευτικές δραστηριότητες με στόχο την επιμόρφωση και την επαγγελματική σου κατάρτιση. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τις εξής μονάδες: Κέντρο Ενημέρωσης & Εισαγωγής Αποτελεί ένα χώρο ασφάλειας και πρώτης υποστήριξης για την προσπάθεια που ξεκινάς. Στοχεύει στην ενημέρωση και προετοιμασία σου για την ένταξή σου στη Θεραπευτική Κοινότητα. Θεραπευτική Κοινότητα: Βρίσκεται στα Σελήνια της Σαλαμίνας και έχει δυνατότητα φιλοξενίας 50 ατόμων. Αποτελεί την κύρια φάση σωματικής και ψυχικής απεξάρτησης του προγράμματος με βασικό στόχο την υιοθέτηση ενός νέου τρόπου ζωής, που αντιτίθεται στην πρακτική της χρήσης ναρκωτικών. Κέντρο Κοινωνικής Επανένταξης Πειραιά: Αποτελεί την τελευταία φάση του Προγράμματος και λειτουργεί με στόχο την υποστήριξή σου για την ομαλή σου ένταξη στην κοινωνία. Παράλληλα λειτουργούν: Kέντρο Οικογενειακής Υποστήριξης Κέντρο Εκπαίδευσης - Επαγγελματικής Κατάρτισης & Προσανατολισμού 23155 KETHEA NOSTOS SINDROMO STERISIS.indd 5
και να θυμάσαι... για να έχει η προσπάθειά σου αποτέλεσμα, απαραίτητες προϋποθέσεις είναι η απόφασή σου να τα καταφέρεις, η δέσμευσή σου στο στόχο που θέλεις να πετύχεις, η καθημερινή σου προσπάθεια και η συμμετοχή σου στο πρόγραμμα του Κέντρου Ενημέρωσης & Εισαγωγής... 23155 KETHEA NOSTOS SINDROMO STERISIS.indd 6
23155 KETHEA NOSTOS SINDROMO STERISIS.indd 7
1 ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ξεκίνα σωστά Η προετοιμασία είναι το πιο σημαντικό μέρος της προσπάθειάς σου. Γι αυτό πριν ξεκινήσεις: Όρισε προσεκτικά την ημερομηνία αποφεύγοντας περιόδους οικογενειακών εορτών -Χριστούγεννα - Πάσχα -Διακοπές κ.α. Συζήτα στην ομάδα σου (στο Κέντρο Ενημέρωσης) τις σκέψεις, τους φόβους και τις αναστολές σου για το θέμα αυτό και δεσμεύσου για το πότε θα ξεκινήσεις. Κάνε γνωστή την απόφασή στους δικούς σου. Χρειάζεσαι συμμάχους. Βρες ανθρώπους που εμπιστεύεσαι και που μπορούν να σε βοηθήσουν τις ώρες που θα είσαι μόνος σου. Χρειάζεσαι συντροφιά. Διάλεξε το χώρο που θα ζήσεις για όσες μέρες διαρκέσουν τα στερητικά. Είναι καλύτερο να βρίσκεσαι σε χώρο όπου θα νιώθεις ασφάλεια. Καθάρισε το χώρο σου από τυχόν σύνεργα χρήσης και από ό,τι άλλο σχετίζεται με χρήση ή ενδέχεται να σου τη θυμίζει (λ.χ. τηλεφωνική ατζέντα, φωτογραφίες κ.α.) Περιόρισε και σταδιακά μείωσε τη χρήση πριν ξεκινήσεις. Κατάγραψε δραστηριότητες ή ασχολίες που σε ευχαριστούσαν στο παρελθόν ή που θα ήθελες να δοκιμάσεις, λ.χ. διάβασμα, γυμναστική, μικροεπισκευές στο σπίτι, βόλτα ή εκδρομές με τους ανθρώπους που εμπιστεύεσαι (άσκηση Νο 1). Σκέψου και κατάγραψε τους λόγους για τους οποίους θέλεις να σταματήσεις τη χρήση (άσκηση Νο 2). 23155 KETHEA NOSTOS SINDROMO STERISIS.indd 8
23155 KETHEA NOSTOS SINDROMO STERISIS.indd 9
2 ΠΡΩΤΕΣ ΗΜΕΡΕΣ μπορείς να τα καταφέρεις Έχεις προετοιμαστεί σωστά και ήρθε η ημέρα να ξεκίνησες την προσπάθεια. Σ αυτές τις πρώτες και δύσκολες ημέρες προσπάθησε να συμμετέχεις στο καθημερινό πρόγραμμα του Κέντρου Ενημέρωσης. Η συμμετοχή σου θα σε βοηθήσει: Να ακολουθείς ένα οργανωμένο πρόγραμμα διαφορετικό από αυτό που έχεις στη χρήση. Να απασχολείσαι το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, συμμετέχοντας σε δραστηριότητες (λ.χ. άθληση, ζωγραφική, παιχνίδια, πολιτιστικές επισκέψεις, σεμινάρια). Κάνε γνωστή την απόφασή στους δικούς σου. Χρειάζεσαι συμμάχους. Να βρίσκεσαι συνεχώς με ανθρώπους που είχαν ανάλογα προβλήματα με σένα και μπορούν να σε καταλάβουν. Να συμμετέχεις σε ομάδες υποστήριξης όπου μπορείς να συζητήσεις τις δυσκολίες σου και αυτά που αισθάνεσαι. Να έχεις ιδιαίτερες συναντήσεις για τα θέματα που σε απασχολούν με το προσωπικό του Κέντρου. Να βελτιώσεις τη διατροφή σου. Να έχεις υποστήριξη για την οργάνωση του απογευματινού σου χρόνου. 23155 KETHEA NOSTOS SINDROMO STERISIS.indd 10
Τις υπόλοιπες ώρες προσπάθησε να ακολουθείς κάποιο πρόγραμμα κατά τη διάρκεια του οποίου είναι σημαντικό (άσκηση Νο 3): Να κάνεις συχνά μπάνιο. Να φροντίζεις τον εαυτό σου αλλάζοντας συχνά τα ρούχα σου με καθαρά. Να σχετίζεσαι με ανθρώπους που δεν έχουν σχέση με τη χρήση. Να ασχολείσαι με τις δραστηριότητες που έχεις καταγράψει (άσκηση Νο 1). Να τρέφεσαι σωστά (βλέπε οδηγίες κεφάλαιο 4). Να κρατάς καθημερινά ένα προσωπικό ημερολόγιο με τις εντυπώσεις της ημέρας σου (άσκηση Νο 4). Απόφυγε: Να κατηγορείς τον εαυτό σου. Να κάνεις αρνητικές σκέψεις όπως «δεν μπορώ να τα καταφέρω, η ζωή μου έχει γίνει χάλια, δεν έχει κανένα νόημα αυτό που κάνω». Να έχεις επαφή με ανθρώπους ή να περνάς από μέρη που σχετίζονται με τη χρήση. Να έχεις χρήματα επάνω σου. μπορείς να τα καταφέρεις 23155 KETHEA NOSTOS SINDROMO STERISIS.indd 11
3 ΔΥΣΚΟΛΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ σκέψου θετικά Αυτές οι οδηγίες μπορεί να αποδειχθούν χρήσιμες σε περιπτώσεις που αισθάνεσαι ότι θέλεις να κάνεις χρήση. Σταμάτα και σκέψου. Διατήρησε την ψυχραιμία σου. Ανέβαλλε πιθανή επιθυμία σου να κάνεις χρήση. Συζήτα με τους ανθρώπους που εμπιστεύεσαι. Διάβασε τους λόγους για τους οποίους θέλεις να σταματήσεις τη χρήση και προσπάθησε να βρείς καινούριους και να τους συμπληρώσεις (άσκηση Νο 2). Υπενθύμισε στον εαυτό σου τα οφέλη του να μην κάνεις χρήση. Σκέψου τί έχεις κατορθώσει μέχρι τώρα. Υπενθύμισε στον εαυτό σου το κόστος που θα έχει η επιστροφή σου στη χρήση. Θυμήσου τις άσχημες στιγμές που έχεις ζήσει στη χρήση. Κάνε θετικές σκέψεις και όνειρα που μπορείς να πραγματοποιήσεις καθαρός. Οι ασκήσεις Νο 5-6 μπορούν να σε βοηθήσουν σε τέτοιες καταστάσεις. 23155 KETHEA NOSTOS SINDROMO STERISIS.indd 12
23155 KETHEA NOSTOS SINDROMO STERISIS.indd 13
4 ΔΙΑΤΡΟΦΗ Ο οργανισμός σου χρειάζεται να ανταπεξέλθει σ αυτή τη σημαντική αλλαγή της ζωής σου. Η διατροφή είναι πολύ σημαντικό μέρος της προσπάθειάς σου. Όσο προχωράς, θα διαπιστώνεις ότι η όρεξή σου μεγαλώνει. Προσπάθησε να έχεις ισορροπημένη διατροφή, τρώγοντας κανονικά γεύματα και σε τακτικές ώρες (πρωινό μεσημεριανό βραδυνό). Χρειάζεσαι απαραίτητα: Φρέσκους χυμούς και φρούτα που περιέχουν βιταμίνες. Διάφορες δυναμωτικές σούπες (χορτόσουπα κοτόσουπα κ.α.). Άσπρο και κόκκινο κρέας (κοτόπουλο ψάρι μοσχάρι κ.α.). Πολλά υγρά (νερό γάλα πορτοκαλάδα). Πολυβιταμίνες σε δισκία. 23155 KETHEA NOSTOS SINDROMO STERISIS.indd 14
ΥΠΝΟΣ 5 Η χρήση ναρκωτικών επηρεάζει τον ύπνο. Όταν η χρήση σταματά, ο οργανισμός θέλει χρόνο να επανέλθει. Χρειάζεται να προσπαθήσεις, για να ξαναβρείς το φυσιολογικό σου ρυθμό στον ύπνο. Μερικές προτάσεις είναι: Πίεσε τον εαυτό σου να σηκώνεσαι το πρωϊ και να ασχολείσαι με δραστηριότητες ή δουλειές που σου αρέσουν. Απόφυγε ροφήματα που έχουν καφεΐνη (καφές κόκα κόλα), ιδιαίτερα όταν πλησιάζει η ώρα που πέφτεις για ύπνο. Δοκίμασε ζεστά αφεψήματα (λ.χ. χαμομήλι, φασκόμηλο, τίλιο). Μην κοιμάσαι κατά τη διάρκεια της ημέρας. Κάνε ένα ζεστό μπάνιο για να χαλαρώσεις. Εάν δε σε παίρνει ο ύπνος, είναι προτιμότερο να σηκωθείς και να ασχοληθείς με κάτι. Κάνε ασκήσεις που θα σε βοηθήσουν να χαλαρώσεις (άσκηση Νο 7). 23155 KETHEA NOSTOS SINDROMO STERISIS.indd 15
6 ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 23155 KETHEA NOSTOS SINDROMO STERISIS.indd 16
1. διαχείριση ελεύθερου χρόνου Κατάγραψε ασχολίες και δραστηριότητες που σε ευχαριστούσαν στο παρελθόν ή/και που θα ήθελες να δοκιμάσεις: Στο σπίτι 1. 2. 3. 4. 5. Εκτός σπιτιού τι 1. 2. 3. που με ποιούς 4. 5. 23155 KETHEA NOSTOS SINDROMO STERISIS.indd 17
2. λόγοι για να σταματήσω Σκέψου και κατάγραψε λόγους για τους οποίους θέλεις να σταματήσεις τη χρήση: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 23155 KETHEA NOSTOS SINDROMO STERISIS.indd 18
3. ημερήσιο πρόγραμμα Γράψε αναλυτικά το πρόγραμμα που θέλεις να ακολουθήσεις: πρωί απόγευμα 23155 KETHEA NOSTOS SINDROMO STERISIS.indd 19
4. προσωπικός απολογισμός Σκέψου και κατάγραψε: 1. τι κατάφερα σήμερα 2. τι δεν μου άρεσε στην ημέρα μου 3. τι μου άρεσε στην ημέρα μου 23155 KETHEA NOSTOS SINDROMO STERISIS.indd 20
5. αντιμετώπιση δυσκολιών Α. Προσπάθησε να αναγνωρίσεις κάποιες καταστάσεις που θα μπορούσαν να σε οδηγήσουν πίσω στη χρήση (λ.χ. θυμός με τους γονείς, ανυπομονησία, ανία). Σημείωσέ τες: Β. Στη συνέχεια κατάγραψε πιθανούς τρόπους με τους οποίους μπορείς να αποφύγεις αυτές τις καταστάσεις (λ.χ. συζήτηση με άνθρωπο που εμπιστεύεσαι, δραστηριότητα που σου αρέσει): Γ. Συζήτα τους τρόπους αυτούς στην ομάδα σου, στο Κέντρο Ενημέρωσης. Δ. Εφάρμοσέ τους, όταν τους χρειαστείς. 23155 KETHEA NOSTOS SINDROMO STERISIS.indd 21
6. αντιμετώπιση δυσκολιών Σκέψου και σημείωσε το κόστος που έχει για τη ζωή σου το να συνεχίσεις τη χρήση: Σκέψου και σημείωσε τα οφέλη που θα έχεις, αν σταματήσεις τη χρήση: 23155 KETHEA NOSTOS SINDROMO STERISIS.indd 22
7. άσκηση χαλάρωσης Την άσκηση αυτή χρειάζεται να την επαναλάβεις αρκετές φορές για να δεις αποτελέσματα: Ξάπλωσε κάπου άνετα. Κλείσε τα μάτια και συγκεντρώσου στο σώμα σου. Συγκεντρώσου στην αναπνοή σου, κάνοντας εισπνοές και εκπνοές ίσης διάρκειας από τη μύτη. Τέντωσε τους μυς της πατούσας και των ποδιών. Τέντωσε και χαλάρωσε με τον ίδιο τρόπο και τα υπόλοιπα μέρη του σώματός σου (χέρια, κοιλιά, στήθος, λαιμό). Μείνε ξαπλωμένος για λίγα λεπτά. Όταν αισθανθείς ότι έχεις χαλαρώσει, άνοιξε τα μάτια σου και σήκω αργά αργά. 23155 KETHEA NOSTOS SINDROMO STERISIS.indd 23
8. σημειώσεις 23155 KETHEA NOSTOS SINDROMO STERISIS.indd 24