Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Καβάλας Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας Τμήμα Διαχείρισης Πληροφοριών Πτυχιακή Εργασία Οργάνωση, λειτουργία και προοπτικές της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου. Μακρογιαννάκη Ασπασία Α.Μ.: 721 Επιβλέπουσα: Ζαΐμη Αντιγόνη, MBA Καβάλα, Μάρτιος 2007
Ευχαριστίες Για την εκπόνηση και την ολοκλήρωση της Πτυχιακής μου Εργασίας θερμές ευχαριστίες οφείλονται στην καθηγήτρια του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Καβάλας του Τμήματος Διαχείρισης Πληροφοριών, κα. Ζαΐμη Αντιγόνη, για τις πολύτιμες συμβουλές της καθώς και τις διορθώσεις της. Ένα μεγάλο ευχαριστώ οφείλω στον Πρόεδρο της Ε.Α.Σ. Λέσβου τον κ. Γιαζιτζόγλου Αλέκο, τον κ. Μάτα Νικόλαο, Προϊστάμενος του τμήματος πωλήσεων και τέλος τον κ. Ανδρόνικο Παναγιώτη, υπάλληλος της Διεύθυνσης Γεωργίας Μυτιλήνης, για την βοήθεια τους και το υλικό που μου έδωσαν. Κύριες ευχαριστίες οφείλονται στους γονείς και στον αδελφό μου οι οποίοι με την ψυχολογική και οικονομική τους υποστήριξη κατάφερα να τελειώσω την Πτυχιακή μου Εργασία.
Εισαγωγή Εισαγωγή Ένα ανεπεξέργαστο και αναξιοποίητο διαμάντι αποτελεί εδώ και χρόνια τόσο για την Λέσβο όσο και για ολόκληρη την ελληνική οικονομία, το λεσβιακό παρθένο ελαιόλαδο. Απαραίτητη θεωρείται η δημιουργία συνεταιριστικών οργανώσεων μια από τις οποίες είναι και η Ε.Α.Σ. Λέσβου η οποία καταβάλει συνεχείς προσπάθειες για την εξαγωγή τυποποιημένων προϊόντων της μέσα από την εφαρμογή συστημάτων ποιότητας ISO 9002 και HACCP. Το ισχυρό όπλο της πιστοποίησης με την καλή και συγκροτημένη εσωτερική οργάνωση, θα κατευθύνει τους ελαιοπαραγωγούς της Λέσβου στο εργοστάσιο τυποποίησης χαράζοντας έτσι σταδιακά μια δυναμική παρουσία του λεσβιακού ελαιολάδου στην εγχώρια και διεθνή αγορά. Απόδειξη είναι ότι σήμερα το μόνο το 10% του παραγόμενου ελαιολάδου στη Λέσβο πωλείται συσκευασμένο. Από αυτό που διαθέτει εμπορικά η ΛΕΣΕΛ δηλαδή τυποποιημένο ελαιόλαδο δεν ξεπερνά το 20% των συνολικών ποσοτήτων που εμπορεύεται. Το υπόλοιπο σχεδόν 80% διατίθεται υπό μορφή χύμα στο εξωτερικό ή στο εσωτερικό και εκ των προτέρων κατέχει ένα σημαντικό προϊοντικό προβάδισμα, αφού για το λόγο της καταγωγής του το λεσβιακό ελαιόλαδο μπορεί να φέρει το χαρακτηριστικό Π.Γ.Ε. 2
Βασικές Συντομογραφίες HACCP ISO Γ.Σ Δ.Σ Ε.Α.Σ.Λ Ε.Γ.Σ.Λ Ε.Ο.Κ Λ.Ε.Σ.Ε.Λ Μ.Μ.Ε Ο.Σ.Δ.Ε Π.Γ.Ε ΠΑΣΕΓΕΣ Σ.Υ.Ν.Ε.Λ Hazard Analysis and Critical Control Points International Organization for Standardization Γενικό Συμβούλιο Διοικητικό Συμβούλιο Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισμού Λέσβου Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα Λεσβιακά Συνεταιριστικά Ελαιόλαδα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου Προστατευμένη Γεωγραφική Ένδειξη Πανελλήνια Συνομοσπονδία Ενώσεων Αγροτικών Συνεταιρισμών Συνεταιριστική Εταιρία Λιπασμάτων
Περίληψη Περίληψη Στην παρούσα διπλωματική εργασία παρουσιάζεται η Οργάνωση, Λειτουργία και Προοπτικές της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου. Στο Κεφάλαιο 1 συγκεκριμένα αναφέρονται κάποια γενικά στοιχεία που αφορούν την Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου, την ίδρυση της και τον σκοπό της, τον κοινωνικό της ρόλο, την αποστολή της και το marketing της. Στο Κεφάλαιο 2 παρουσιάζονται οι δραστηριότητες της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου. Όπως για παράδειγμα είναι η εμπορία και διακίνηση προϊόντων ελαιολάδου, η εμπορία και διακίνηση γεωργικών εφοδίων και εμπορευμάτων και το τμήμα επιδοτήσεων. Το Κεφάλαιο 3 περιλαμβάνει την εσωτερική οργάνωση της Ένωσης. Στο Κεφάλαιο 4 αναφέρονται οι εγκαταστάσεις της Ένωσης και ο λοιπός εξοπλισμό της. Το Κεφάλαιο 5 περιλαμβάνει τα οικονομικά της στοιχεία μέσα από τους προϋπολογισμούς και τους ισολογισμούς των τελευταίων χρόνων. Στο Κεφάλαιο 6 παρουσιάζονται τα προβλήματα, οι προοπτικές που έχει η Ένωση τα τελευταία χρόνια και τι στρατηγικές μπορεί να ακολουθήσει. Στο Κεφάλαιο 7 αναπτύσσονται τα συμπεράσματα και οι προτάσεις για την παρούσα πτυχιακή. 1
Πίνακας Περιεχομένων Ευχαριστίες Πίνακας Περιεχόμενων Βασικές Συντομογραφίες Καταγραφή Πινάκων-Σχημάτων Περίληψη..1 Εισαγωγή..2 Κεφάλαιο 1: Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου 1.1 Η Ίδρυση και ο Σκοπός της Ένωσης Αγροτικού Συνεταιρισμού Λέσβου..3 1.1.1 Ο κοινωνικός ρόλος και η αποστολή της Ε.Α.Σ. Λέσβου.....4 1.2 Το Marketing του ελαιόλαδου της Ένωσης 6 Κεφάλαιο 2: Δραστηριότητες της Ε.Α.Σ. Λέσβου 2.1. Δραστηριότητες της Ένωσης..7 2.1.1 Εμπορία και διακίνηση προϊόντων ελαιολάδου.7 2.1.2. Εμπορία και διακίνηση γεωργικών εφοδίων και εμπορευμάτων.10 2.1.3 Τμήμα Επιδοτήσεων..11 2.2. Όλες οι κατηγορίες Ελαιολάδου από την Ε.Α.Σ. Λέσβου..11 Α. Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο «ΘΕΟΦΙΛΟΣ»..11 Β. Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο «Μυτιληνιώ» Προστατευμένης Γεωγραφικής Ένδειξης.12 Γ. Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο «Μυτιληνιώ»..13 Δ. Παρθένο Ελαιόλαδο «Μυτιληνιώ» 13 Ε. Ελαιόλαδο «Μυτιληνιώ» 14 ΣΤ. Πυρηνέλαιο «Μυτιληνιώ» 15 Ζ. Σαπούνι από Ελαιόλαδο..15 2.3. Συμμετοχή σε Εκθέσεις..17 2.4. Βραβεία...18
2.5. Οι Αντιπρόσωποι της Ε.Α.Σ. Λέσβου 19 Κεφάλαιο 3: Η εσωτερική οργάνωση της Ε.Α.Σ. Λέσβου 3.1 Η εσωτερική οργάνωση της Ε.Α.Σ Λέσβου.22 Κεφάλαιο 4: Εγκαταστάσεις της Ε.Α.Σ.Λέσβου 4.1 Εγκαταστάσεις της Ένωσης..32 4.1.1 Το Βιομηχανικό Συγκρότημα της Ε.Α.Σ. Λέσβου..34 4.1.2 Αποθηκευτικοί χώροι Ελαιολάδου..35 4.1.3 Μονάδα Παραγωγής Σαπουνιού..35 4.1.4 Το Χημικό Εργαστήριο της Ένωσης...37 4.1.5 Μονάδα Τυποποίησης Ελαιολάδου.38 4.1.6 Πυρηνελαιουργείο...39 4.1.7 Ραφινερία.40 Κεφάλαιο 5: Οικονομικά στοιχεία της Έ.Α.Σ.Λέσβου 5.1 Οικονομικά στοιχεία της Ε.Α.Σ. Λέσβου..41 Κεφάλαιο 6: Προβλήματα και Προοπτικές της Ένωσης 6.1 Προβλήματα και Προοπτικές της Ένωσης 51 Κεφάλαιο 7: Συμπεράσματα-Προτάσεις..64 Παραρτήματα.66 Καταστατικό της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου.. 67 Πίνακας 1.......108 Πίνακας 2...109 Πίνακας 3...110 Πίνακας 4...111 Βιβλιογραφία Ελληνική Βιβλιογραφία 113 Πήγες σε ελληνικά περιοδικά...114 Πηγές στο Διαδίκτυο.114 Προσωπικές Συνεντεύξεις.114
Καταγραφή Πινάκων-Σχημάτων Κεφάλαιο Τρίτο Σχήμα 3.1: Το οργανόγραμμα της Ε.Γ.Σ. Λέσβου το 1960. Σχήμα 3.2: Το Τελικό οργανόγραμμα της Ε.Γ.Σ. Λέσβου μετά το 1999. Κεφάλαιο Πέμπτο Πίνακας 5.1: Ο προϋπολογισμός της Ε.Α.Σ Λέσβου για το 2005. Πίνακας 5.2: Ανακεφαλαιωτικός πίνακας προϋπολογισμού για το 2005. Πίνακας 5.3: Ο Ισολογισμός της 31ης Δεκεμβρίου του 2004. Εταιρική χρήση από 1η Ιανουαρίου έως 31η Δεκεμβρίου 2004. Κεφάλαιο Έκτο Πίνακας 6.1: Το μερίδιο της Λέσβου στην πανελλήνια παραγωγή ελαιολάδου.
Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου Κεφάλαιο 1 1.1. Η Ίδρυση και ο Σκοπός της Ένωσης Αγροτικού Συνεταιρισμού Λέσβου. Η μονοκαλλιέργεια της ελιάς στο νησί της Λέσβου, η εκμετάλλευση των ελαιοπαραγωγών του νησιού από τους εμπόρους, αλλά και η ανεπτυγμένη συνεταιριστική συνείδηση τους οδήγησαν αμέσως μετά την απελευθέρωση του νησιού, το 1912, στη δημιουργία των πρωτοβάθμιων συνεταιρισμών στο νησί, οι οποίοι είχαν την έδρα τους στα κατά τόπους χωριά. Αργότερα και συγκεκριμένα το 1929, πολλοί ελαιοπαραγωγοί και κυρίως αυτοί που διοικούσαν τους πρωτοβάθμιους συνεταιρισμούς, βλέπουν ότι είναι πλέον απαραίτητη η περαιτέρω συνάσπιση τους, για να μπορέσουν να διαθέσουν το κύριο προϊόν που παράγουν και πέραν του νησιού τους και να πετύχουν καλύτερες τιμές. Έτσι ιδρύουν μια δευτεροβάθμια συνεταιριστική οργάνωση με την επωνυμία ΕΝΩΣΗ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ ΛΕΣΒΟΥ με έδρα την πρωτεύουσα του Νομού, την Μυτιλήνη. Η Ε.Γ. Σ. Λέσβου ξεκίνησε με κεντρικά γραφεία στην πόλη της Μυτιλήνης και κύριος σκοπός της βάσει του καταστατικού της ήταν η ανάπτυξη των πωλήσεων των προϊόντων που παράγουν τα μέλη της (κυρίως ελαιόλαδο στην αρχή και αργότερα τα υποπροϊόντα του όπως ελαιοπυρήνας, πυρηνέλαιο, πυρηνόξυλο, σαπούνι παραδοσιακό από λάδι ελιάς κλπ.). Η εταιρική της μορφή είναι συνεταιρισμός περιορισμένης ευθύνης και τα μέλη της ευθύνονται για τις υποχρεώσεις της προς τρίτους, περιορισμένα, μέχρι του τριακονταπλασίου του ύψους των συνεταιριστικών τους μερίδων. Η Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου αποτελεί μέλος της Πανελλήνιας Συνομοσπονδίας Ενώσεων Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΠΑΣΕΓΕΣ) καθώς και πολλών άλλων Τριτοβάθμιων Συνεταιριστικών Οργανώσεων και Α.Ε. του κλάδου. Μέλη της Ένωσης μπορούν να γίνουν όλοι οι Αγροτικοί Συνεταιρισμοί (ύστερα από απόφαση της Γενικής τους Συνέλευσης) που έχουν την έδρα τους μέσα στην περιφέρεια της Ένωσης, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 2 του Καταστατικού. 3
Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου Κεφάλαιο 1 Η καλή οργάνωση και οι καλύτερες τιμές που απολάμβαναν οι παραγωγοί μέλη της Ε.Γ. Σ. Λέσβου συνέτειναν σημαντικά στη γρήγορη ανάπτυξη της και στην αγορά οικοπέδων για τη δημιουργία δεξαμενών αποθήκευσης ελαιολάδου μεγάλης χωρητικότητας, ώστε να μπορούν οι παραγωγοί να διαχειρίζονται καλύτερα τα αποθέματα του ελαιολάδου. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό είναι ότι τα ελαιόδεντρα της Λέσβου παράγουν σημαντικές ποσότητες ελαιολάδου «χρονιά παρά χρονιά». Οι πρώτες δεξαμενές ελαιολάδου χτίζονται πάνω στο λιμάνι της Μυτιλήνης στην περιοχή «Τσαμάκια» για να είναι ευκολότερη η φόρτωση των βαρελιών με το ελαιόλαδο στα πλοία τα οποία θα το μετέφεραν σε πελάτες εκτός του νησιού. Σήμερα μέλη της Ε.Γ.Σ. Λέσβου είναι 62 πρωτοβάθμιοι Ελαιουργικοί και Κτηνοτροφικοί Συνεταιρισμοί του νησιού οι οποίοι εκπροσωπούν 14.000 περίπου συνεταιρισμένους ελαιοπαραγωγούς και κτηνοτρόφους. 1 1.1.1. Ο κοινωνικός ρόλος και η αποστολή της Ε.Α.Σ.Λέσβου. Ο κοινωνικός ρόλος της ΛΕΣΕΛ είναι ιδιαίτερα έντονος, αφού ένα μεγάλο μέρος της οικονομίας του νησιού στηρίζεται στη δραστηριότητά της. Το κύριο εισόδημα μεγάλου ποσοστού των κατοίκων της Λέσβου βασίζεται στην ελαιοπαραγωγή και στην πώληση του ελαιολάδου ενώ το υπόλοιπο ποσοστό συμπληρώνει το εισόδημά του από αυτήν την δραστηριότητα. Η ΛΕΣΕΛ μέσα από τη δική της δραστηριότητα προσπαθεί να εξασφαλίσει μια ικανοποιητική τιμή αγοράς του ελαιολάδου από τους παραγωγούς και με τις δικές της ενέργειες προσπαθεί να υπερασπίζεται τα δικαιώματα των αγροτών. Η ΛΕΣΕΛ πιστεύοντας στα οφέλη που παρέχει ο θεσμός του συνεταιρισμού εργάζεται για να τον διαδώσει σ ολόκληρο τον γεωργικό πληθυσμό της Λέσβου. Προωθεί τη σύσταση νέων συνεταιρισμών και συνδράμει σε θέματα διαχειριστικά ή λογιστικά, εφόσον της το ζητηθεί. Στους ήδη υπάρχοντες πρωτοβάθμιους συνεταιρισμούς επιδιώκει να 1 Μελέτη, 1999: Μάρκετινγκ του ελαιολάδου και κατάρτιση τριετούς Marketing Plan για την Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου «ΛΕΣΕΛ». 4
Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου Κεφάλαιο 1 συντονίζει, να ενισχύει και να διευρύνει δραστηριότητές τους. Στους συνεταιρισμούς-μέλη της παρέχει κάθε συνδρομή και φροντίζει για τον εφοδιασμό τους με τα αγαθά που είναι απαραίτητα για την πρωτογενή και δευτερογενή παραγωγή. Πέρα όμως από τον κοινωνικό της ρόλο η ΛΕΣΕΛ για να μπορέσει να εκπληρώσει τους στόχους της, οι οποίοι είναι α) μεγάλο μερίδιο στην αγορά και β) σύγχρονη οικονομική μονάδα με σύγχρονους τρόπους σκέψεις και δραστηριότητες, έχει μία σημαντική αποστολή να επιτελέσει προκειμένου να φτάσει στους στόχους της. Η αποστολή είναι η εξής: Να οργανώνει τους ελαιοπαραγωγούς της Λέσβου στη ΛΕΣΕΛ - Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου και να προστατεύει το εισόδημα τους εξασφαλίζοντας ικανοποιητική τιμή για το προϊόν τους. Να προσφέρει όλες τις κατηγορίες ελαιολάδου στη σωστή τιμή τυποποιημένες με τις εμπορικές επωνυμίες της ΛΕΣΕΛ. Να εξορθολογίζει τις διοικητικές και λειτουργικές διαδικασίες, ώστε να ελαχιστοποιεί το κόστος και να παραμένει ανταγωνιστική στη διεθνή αγορά. Να προωθεί τη Μεσογειακή Διατροφή και να εκπαιδεύει τους καταναλωτές σχετικά με τα χαρακτηριστικά του καλού ελαιολάδου, τα πολύτιμα οφέλη του, τα κριτήρια επιλογής και τους τρόπους χρήσης του στην καθημερινή ζωή. Μέσα από την αποστολή της η ΛΕΣΕΛ προσπαθεί να πραγματοποιήσει όπως και κάθε συνεταιρισμός στην Ελλάδα, ένα καλύτερο αύριο τόσο για τον ίδιο τον συνεταιρισμό όσο και για τα ίδια τα προϊόντα της. Κύριο όραμα της είναι να αναγνωριστούν τα προϊόντα της με δική τους ονομασία προέλευσης και με τη δική τους ξεχωριστή ποιότητα, που τα διακρίνει να γίνουνε γνωστά όχι μόνο στον ελλαδικό χώρο αλλά και σε διεθνές επίπεδο. Γι αυτό το όραμα της προσανατολίζεται στο: Να κατευθύνει όλη την ελαιοπαραγωγή της Λέσβου στο εργοστάσιο τυποποίησης της και να διακινεί το ελαιόλαδο εμφιαλωμένο με δικές της εμπορικές επωνυμίες 5
Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου Κεφάλαιο 1 Κυρίως να γίνει παγκοσμίως γνωστό το ελαιόλαδό του νησιού για την ποιοτική του υπεροχή και την εξαίσια γεύση του και παράλληλα το όνομα της Λέσβου να γίνει συνώνυμο με το καλύτερο και πιο εύγεστο ελαιόλαδο του κόσμο. 1.2. Το Marketing του ελαιόλαδου της Ενωσης. Η Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου έχει σχεδιάσει μια πολιτική στο τομέα του Marketing για να επιτύχει τους στόχους της αναφορικά με την ανάπτυξη μέσω επέκτασης της παρουσίας της, στην Νότια Ελλάδα και στο κανάλι των μεγάλων Super Markets και Προμηθευτικών Συνεταιρισμών. Δεδομένου ότι οι άξονες μέσω των οποίων η Ένωση επιδιώκει την ανάπτυξη του τζίρου και της κερδοφορίας της, έχουν να κάνουν με την ενδυνάμωση της παρουσίας σε συγκεκριμένα κανάλια διανομής στα οποία κρίνει ότι υπάρχουν σημαντικά ακόμα περιθώρια διείσδυσης. Κρίνεται αναγκαίο σ αυτό το σημείο να επισημανθούν οι δυο βασικές διαστάσεις στο Marketing, το Προϊοντικό Marketing και το Trade Marketing. Το Προϊοντικό Marketing εστιάζεται κυρίως σε βελτιώσεις σχετικές με την ποιότητα και τη συσκευασία του προϊόντος, όπως για παράδειγμα, η ανάγκη για λάδι ελαφρύτερης ή βαρύτερης υφής, ή η προτίμηση για γυάλινη ή πλαστική, μικρή ή μεγάλη συσκευασία, κλπ. Αντίθετα το Trade Marketing σχετίζεται περισσότερο με τα κανάλια διανομής και με τον τρόπο που το τελικό προϊόν φθάνει στον πελάτη και με αποτέλεσμα, να αποτελέσει την αφετηρία για την Ένωση. Η Ένωση αποτελεί τον κύριο παράγοντα επίβλεψης, κατεύθυνσης, ενίσχυσης της παραγωγής και διάθεσης του Λεσβιακού ελαιόλαδου. Από τη θέση αυτή είναι δυνατόν να επηρεάσει αποτελεσματικά την οικονομία της ελαιοπαραγωγής του νησιού. Έτσι μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι η Ένωση μπορεί να κατευθύνει το Marketing του Λεσβιακού ελαιόλαδου, το οποίο θεωρείται ένα ειδικό προϊόν λόγω προέλευσης (ΠΓΕ). 6
Δραστηριότητες της Ε.Α.Σ. Λέσβου Κεφάλαιο 2 2.1. Δραστηριότητες της Ένωσης. Για να μπορέσει η Ένωση να εκπληρώσει αποτελεσματικά τον ρόλο της ως οικονομική οργάνωση, επόμενο ήταν να αναπτύξει δραστηριότητες που σχετίζονται με τους τομείς της αγροτικής οικονομίας, ως εξής: 2.1.1 Εμπορία και διακίνηση προϊόντων ελαιολάδου. Η Ε.Γ.Σ. Λέσβου ψάχνοντας αγορές για να αναπτυχθεί ιδρύει εμπορικό τμήμα (σήμερα ονομάζεται τμήμα Πωλήσεων & Marketing) και οι πρώτες αγορές που κατακτά είναι αυτές της Βορείου Ελλάδος, όπου στην αρχή διακινεί το ελαιόλαδο σε βαρέλια των διακοσίων κιλών μέσω διαφόρων κατά τόπους εμπόρων και αργότερα σε δοχεία των 16 κιλών. Καθιερώνεται λοιπόν στην αγορά της Β. Ελλάδος το ελαιόλαδο της Λέσβου, γρήγορα όμως οι άνθρωποι της Ε.Γ.Σ. Λέσβου συνειδητοποιούν ότι το ελαιόλαδο του πρέπει να αποκτήσει όνομα και ο πελάτης να το ζητά με το όνομα του. Έτσι οι υπεύθυνοι της Ε.Γ.Σ. Λέσβου δίνουν στο ελαιόλαδο τους το όνομα ΛΕΣΕΛ (που σημαίνει Λεσβιακά Συνεταιριστικά Ελαιόλαδα). Εφόσον το ελαιόλαδο πλέον απέκτησε όνομα και συσκευασία, το μόνο που έλειπε ήτανε η δυνατότητα τυποποίησης του. Με βάση αυτήν την ανάγκη οι υπεύθυνοι της Ε.Γ.Σ Λέσβου δημιούργησαν μεγάλες μονάδες τυποποίησης και μονάδες παρασκευής ελαιολάδου για να αποκτήσουν πλέον τα προϊόντα της ΛΕΣΕΛ το δικό τους «σπίτι» στο οποίο θα τυποποιείται. Έχοντας πλέον την δυνατότητα τυποποίησης μεγάλων ποσοτήτων ελαιολάδου η Ε.Γ.Σ. Λέσβου ξεκινά συνεργασία με πρωτοβάθμιους Γεωργικούς Συνεταιρισμούς της Β. Ελλάδος οι οποίοι τροφοδοτούν τα μέλη τους με Λεσβιακό ελαιόλαδο και γίνονται οι κύριοι πελάτες και διαφημιστές της. Αργότερα συνεργάζεται και με Ενώσεις Συνεταιρισμών από την Λάρισα μέχρι την Αλεξανδρούπολη συχνά ανταλλάσσοντας το ελαιόλαδο με προϊόντα που παρήγαγαν οι συνεταιρισμένοι παραγωγοί των Ενώσεων αυτών, κυρίως ζωοτροφές, και έτσι παράλληλα 7
Δραστηριότητες της Ε.Α.Σ. Λέσβου Κεφάλαιο 2 η Ε.Γ.Σ. Λέσβου αναπτύσσει και το εμπόριο των ζωοτροφών στο νησί εξυπηρετώντας κυρίως τους κτηνοτρόφους, οι οποίοι μετέχουν και αυτοί στους συνεταιρισμούς. Ο τρόπος αυτός εμπορίας του ελαιολάδου μπορούμε να πούμε ότι συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Μόνο που σήμερα το ποσοστό των τυποποιημένων ελαιολάδων που διατίθεται μέσω διαφόρων συνεταιρισμών δεν ξεπερνά το 1% της συνολικής τυποποιημένης ποσότητας ενώ τη δεκαετία 1960 & 1970 αυτό το ποσοστό ήταν πάνω από 80%. Εκτός όμως από την πώληση του τυποποιημένου ελαιολάδου σημαντική είναι και η διακίνηση του χύμα ελαιολάδου, πρωτίστως, προς τις αγορές του εξωτερικού. Η διακινούμενη ποσότητα του χύμα ελαιολάδου δεν είναι σταθερή αλλά εξαρτάται από την ετήσια παραγωγή ελαιολάδου στη Λέσβο η οποία παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις από χρονιά σε χρονιά. Έτσι η διακίνηση του χύμα ελαιολάδου από την Ένωση κυμαίνεται από 2. 000 έως 10.000 τόνους. Τέλος, όπως θα αναφέρουμε παρακάτω στις κατηγορίες ελαιολάδων θα πρέπει να επισημάνουμε την παραγωγή και πώληση πυρηνελαίου, το οποίο προέρχεται από την επεξεργασία των ελαιοπυρήνων καθώς και σαπουνιού που προέρχεται από την επεξεργασία υποπροϊόντων ελαιολάδου και πυρηνελαίου. Για κάθε κατηγορία ελαιολάδου είναι υποχρεωτικό να αναγράφεται στην ετικέτα μια σύντομη περιγραφή. Η αναγραφή της οξύτητας δεν είναι υποχρεωτική, αλλά στην περίπτωση που αναφέρεται πρέπει να συνοδεύεται υποχρεωτικά με 5 ακόμα στοιχεία που προσδιορίζουν την ποιότητα του ελαιολάδου. Η οξύτητα μόνη της δεν αποδεικνύει την ποιότητα του ελαιόλαδου και κατά μία έννοια είναι παραπλανητική, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα εξευγενισμένα ελαιόλαδα έχουν χαμηλότερη θρεπτική και βιολογική αξία από τα παρθένα που προέρχονται απευθείας από τον καρπό της ελιάς. Η Ε.Α.Σ Λέσβου προκειμένου να αναπτυχθεί και να εκσυγχρονιστεί όφειλε να πιστοποιήσει τη μονάδα τυποποίησης της με ISO και HACCP διότι κρίνονται πλέον απαραίτητα για την συμμετοχή της στο πεδίο διεθνούς ανταγωνισμού. Ακολούθησε μία σειρά από αλλεπάλληλες έρευνες, εκ των οποίων μία από αυτές οδήγησαν την ΛΕΣΕΛ στο συμπέρασμα ή καλύτερα στην απόφαση, ότι πρέπει να ελέγχει ή ακόμα και να επηρεάζει τις τύχες των λεσβιακών προϊόντων του ελαιολάδου. Με το ρόλο ενός τέτοιου ρυθμιστή 8
Δραστηριότητες της Ε.Α.Σ. Λέσβου Κεφάλαιο 2 της τύχης των παραγωγών του 5% της ελαιοπαραγωγής στην Ελλάδα (περί 20.000 τόνους ετησίως) βλέπουμε ότι έχει αυξημένες υποχρεώσεις έναντι του ονόματός της, της Μυτιλήνης, των ελαιοπαραγωγών του νησιού αλλά και της Ελλάδας γενικότερα. Για το λόγο αυτό πρέπει να αναδιπλωθεί ένα πλήθος δραστηριοτήτων σε ευρύ φάσμα αντικειμένων που σχετίζονται με όλα τα στάδια του ελαιολάδου για να βελτιώσει την παρούσα κατάσταση της όπου: Μόνο το 40%- 50% του ελαιολάδου που παράγεται στο νησί διέρχεται μέσω των καναλιών ελέγχου της. Μόνο το 10% του παραγόμενου ελαιολάδου στη Λέσβο πωλείται συσκευασμένο. Από αυτό που διαθέτει εμπορικά η ΛΕΣΕΛ δηλαδή τυποποιημένο ελαιόλαδο δεν ξεπερνά το 20% των συνολικών ποσοτήτων που εμπορεύεται. Το υπόλοιπο σχεδόν 80% διατίθεται υπό μορφή χύμα στο εξωτερικό ή στο εσωτερικό και Εκ των προτέρων κατέχει ένα σημαντικό προϊοντικό προβάδισμα, αφού για το λόγο της καταγωγής του το λεσβιακό ελαιόλαδο μπορεί να φέρει το χαρακτηριστικό ΠΓΕ Φυσικά όλες οι ανωτέρω δραστηριότητες έχουν ως σκοπό να συγκλίνουν στην τελική απόφαση περί προώθησης 100% τυποποιημένου ελαιολάδου τόσο στην εσωτερική όσο και στην εξωτερική αγορά. Η προσπάθεια αυτή αποτελεί τη μόνη μακροπρόθεσμη επιλογή διότι καταλήγει να είναι η μόνη σοβαρή και μόνιμη διέξοδος στο πρόβλημα διάθεσης του ελαιολάδου. Εξασφαλίζεται μακροχρόνια το εισόδημα των παραγωγών καθώς και κάθε άλλου παράγοντα που εμπλέκεται στη βιομηχανοποίηση του. Η εκμετάλλευση που γίνεται με τον καλύτερο τρόπο για την αναγνώριση του Λεσβιακού ελαιολάδου που προέρχεται από την ΠΓΕ οδηγεί στην εκπλήρωση κατάλληλων προϋποθέσεων για την προβολή των προϊόντων, μέσα από τα σύγχρονα μηχανήματα τυποποίησης και συσκευασίας καθώς και συνεχή επιμόρφωση όσων τα χειρίζονται για την περαιτέρω βελτίωση η οποία είναι επιβεβλημένη να γίνεται συνεχώς. Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ), νοείται: το όνομα μιας περιοχής, ενός συγκεκριμένου τόπου ή χώρας, το οποίο χρησιμοποιείται στην περιγραφή ενός γεωργικού προϊόντος ή τροφίμου και το οποίο κατάγεται από αυτή την περιοχή, τον τόπο, 9
Δραστηριότητες της Ε.Α.Σ. Λέσβου Κεφάλαιο 2 ή χώρα του οποίου όμως μια συγκεκριμένη ποιότητα ή φήμη ή άλλο χαρακτηριστικό μπορούν να αποδοθούν στη γεωγραφική αυτή καταγωγή και του οποίου η παραγωγή, η μεταποίηση, ή και η επεξεργασία πραγματοποιείται σ αυτήν την οροθετημένη περιοχή. Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (ΠΟΠ), νοείται: το όνομα μιας περιοχής ή ενός συγκεκριμένου τόπου ή σε εξαιρετικές περιπτώσεις, μιας ολόκληρης χώρας, το οποίο χρησιμοποιείται στην περιγραφή ενός γεωργικού προϊόντος ή ενός τροφίμου που κατάγεται από αυτήν την περιοχή. Τον συγκεκριμένο τόπο ή και χώρα του οποίου η ποιότητα ή τα χαρακτηριστικά οφείλονται κυρίως ή αποκλειστικά στο γεωγραφικό περιβάλλον που περιλαμβάνει τους φυσικούς και ανθρωπιστικούς παράγοντες και του οποίου η παραγωγή, η μεταποίηση και η επεξεργασία λαμβάνουν χώρα στην οροθετημένη αυτή γεωγραφική περιοχή. (Πηγή: Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου). 2.1.2. Εμπορία και διακίνηση γεωργικών εφοδίων και εμπορευμάτων. Η Ένωση προκειμένου να εξυπηρετήσει τους συνεταιρισμούς μέλη της καθώς και τα φυσικά της μέλη που είναι οι συνεταιρισμένοι αγρότες της Λέσβου διακινεί, μέσω των αγροτικών συνεταιρισμών αλλά και των αποθηκευτικών της κέντρων, κατ έτος, περίπου 18-20 χιλιάδες τόνους ζωοτροφές και 2-3 χιλιάδες τόνους λιπάσματα. Αναλυτικά οι εργασίες που περιλαμβάνονται είναι: Εμπορία Λιπασμάτων Εμπορία ζωοτροφών Εμπορία Φαρμάκων και σπόρων Εμπορία Γεωργικών Εργαλείων Επίσης διανέμει τη ζάχαρη για λογαριασμό της Εθνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης (ΕΒΖ). 10
Δραστηριότητες της Ε.Α.Σ. Λέσβου Κεφάλαιο 2 2.1.3 Τμήμα Επιδοτήσεων. Επίσης η Ένωση ως Ομάδα παραγωγών της νήσου Λέσβου διεκπεραιώνει τις εργασίες για την επιδότηση στην παραγωγή ελαιολάδου, καθώς και του Ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης και ελέγχου (ΟΣΔΕ) που αφορά τις επιδοτήσεις στις εκτάσεις σιτηρών, βοοειδών και προβάτων. Τέλος θα πρέπει να επισημανθεί ο τεράστιος ρόλος που παίζει η Ένωση, από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα, στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη ολόκληρης της Λέσβου. Με τις ποικίλες δραστηριότητες που αναπτύσσει δεν διασφαλίζει μόνο τα εισοδήματα των μελών της, αλλά όλου του πληθυσμού του νησιού μας. 2.2. Όλες οι κατηγορίες ελαιολάδου από την Ε.Α.Σ.Λέσβου. Α. Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο «ΘΕΟΦΙΛΟΣ» Η πρώτη συσκευασία τυποποιημένου ελαιολάδου της Ε.Α.Σ. Λέσβου ήταν αυτή με την κοπέλα και το ΛΕΣΕΛ σε σταυρό. Το Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο «Θεόφιλος» προσεγμένο σε κάθε στάδιο της παραγωγής του έχει άριστα οργανοληπτικά στοιχεία. Το Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο «Θεόφιλος» είναι ο πρόδρομος του Εξαιρετικού Παρθένου Ελαιόλαδου «Μυτιληνιώ» και στην ουσία πρόκειται για το ίδιο ακριβώς ελαιόλαδο μεταξύ τους. Ο λόγος που διατηρείται είναι οι πολλοί από τους πελάτες της Ένωσης έχουν συνηθίσει να το αγοράζουν και δεν είναι σίγουροι ότι πρόκειται για το ίδιο ελαιόλαδο με το Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο «Μυτιληνιώ». Οι οξύτητες που έχει αυτό το ελαιόλαδο κυμαίνονται μεταξύ 0,1 %- 0,8 %. Εικόνα 2.1 : Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο «ΘΕΟΦΙΛΟΣ» 11
Δραστηριότητες της Ε.Α.Σ. Λέσβου Κεφάλαιο 2 Προσφέρεται σε δοχείο των 5 lit, γυάλινη φιάλη του 1 lit, των 500 ml, των 250ml καθώς και σε σκουρόχρωμη γυάλινη φιάλη 750ml και 500ml. Β. Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο «Μυτιληνιώ» Προστατευμένης Γεωγραφικής Ένδειξης. Πιστοποιημένο από την Ευρωπαϊκή Ένωση σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αρ. 1107/96 (δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων αρ. L 148 της 21.06.1996 σελ. 1) το ΛΕΣΒΟΣ ΠΓΕ (Προϊόν Γεωγραφικής Ένδειξης) Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο είναι ό,τι ανώτερο ποιοτικά έχει να προσφέρει η ΛΕΣΕΛ και γενικότερα η αγορά του ελαιολάδου. Η πιστοποίηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση κάθε σταδίου της παραγωγής του δεν αφήνει κανένα περιθώριο στον καταναλωτή να αμφισβητήσει την ποιοτική του υπεροχή και την ικανότητά του να χαρίσει μοναδικές γαστρονομικές απολαύσεις. Για να επωφεληθείτε απόλυτα από την θρεπτική του αξία συνιστάται να καταναλώνεται ωμό. Η χρήση του στις σαλάτες, πάνω σε φρέσκο ή ψημένο ψωμί, στα λαχανικά, στο ψητό ψάρι είναι μερικοί από τους τρόπους που μπορείτε να το απολαύσετε. Προσφέρεται σε γυάλινη σκουρόχρωμη φιάλη των 750 ml. 2 Εικόνα 2.2: Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο «ΜΥΤΙΛΗΝΙΩ» Π.Γ.Ε. 2 www.lesel.gr 12
Δραστηριότητες της Ε.Α.Σ. Λέσβου Κεφάλαιο 2 Γ. Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο «Μυτιληνιώ». Το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο «Μυτιληνιώ» προσεγμένο σε κάθε στάδιο της παραγωγής του έχει άριστα οργανοληπτικά στοιχεία. Η ελαφριά, φρουτώδης, διακριτική γεύση του και το ευχάριστο άρωμά του μπορεί να ικανοποιήσει και τους πιο απαιτητικούς καταναλωτές. Με οξύτητα 0,1%- 0,8 είναι κατάλληλο για ωμή κατανάλωση (σε σαλάτες, λαχανικά, πάνω στο ψωμί) και ελαφρύ μαγείρεμα (για φαγητά κατσαρόλας ή φούρνου). Προσφέρεται σε δοχείο των 5 Εικόνα 2.3: Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο «ΜΥΤΙΛΗΝΙΩ» lit, γυάλινη φιάλη του 1 lit και 500 ml καθώς και σε pet πλαστική φιάλη του 1 lit. Δ. Παρθένο Ελαιόλαδο «Μυτιληνιώ». Το παρθένο ελαιόλαδο «Μυτιληνιώ» είναι ένα ελαιόλαδο ποιοτικά εξαιρετικό και ανταποκρίνεται σε εκείνους τους καταναλωτές που επιθυμούν μια πιο πλούσια και έντονη γεύση. Σαν συσκευασία πολύ κοντά σε εμφάνιση με τις αρχικές συσκευασίες Ε.Α.Σ. Λέσβου, όμως πιο μοντέρνα και πολύ πιο κοντά στην σημερινή εποχή. Το ευχάριστό του άρωμα και η οξύτητά του γύρω στο 1,5 % το κάνει κατάλληλο για ωμή κατανάλωση και κυρίως για κάθε είδους τρόπο Εικόνα 2.4: Παρθένο Ελαιόλαδο «Μυτιληνιώ» μαγειρέματος. Είναι σαφώς ποιοτικά ανώτερο από το Ελαιόλαδο (γνωστό ως ραφινέ ή κουπέ), καθώς διατηρεί όλα τα θρεπτικά συστατικά του εξαιρετικού παρθένου ελαιόλαδου και έχει τις ίδιες ωφέλιμες ιδιότητες με αυτό. Διατίθεται σε δοχείο των 5 lit 13
Δραστηριότητες της Ε.Α.Σ. Λέσβου Κεφάλαιο 2 Ε. Ελαιόλαδο «Μυτιληνιώ». Προκειμένου να διαλευκάνουμε στον καταναλωτή τη διαφορά αυτής της κατηγορίας από τις προηγούμενες, πρέπει να σημειώσουμε ότι γενικά το ελαιόλαδο αυτής της κατηγορίας είναι μίξη Παρθένου ελαιολάδου και Ραφιναρισμένου Ελαιόλαδου. Το ραφιναρισμένο ελαιόλαδο, επειδή στην αρχική του μορφή δεν είναι κατάλληλο για απευθείας κατανάλωση από τον άνθρωπο, υπόκειται σε κατεργασία. Στη συνέχεια είναι κατάλληλο να αναμιχθεί με Παρθένο ελαιόλαδο, για να παραχθεί το Ελαιόλαδο. Όπως είναι εύλογο, το ραφιναρισμένο ελαιόλαδο λόγω των κατεργασιών δεν έχει την ίδια θρεπτική αξία με το αμιγώς Παρθένο ελαιόλαδο (είτε είναι Εξαιρετικό Παρθένο ή απλά Παρθένο). Η ΛΕΣΕΛ ακολουθώντας τον κανονισμό για την παραγωγή αυτής της κατηγορίας ελαιολάδου παράγει το Ελαιόλαδο «Μυτιληνιώ» αναμιγνύοντας Παρθένο ελαιόλαδο (οξύτητας κάτω από 1,5%) και Ραφιναρισμένο ελαιόλαδο σε αναλογία 75% και 25% αντίστοιχα. Η τελική οξύτητα του ελαιολάδου αυτού είναι κάτω από 1% και είναι κατάλληλο για μαγείρεμα και κυρίως τηγάνισμα. Είναι γνωστό ότι το ελαιόλαδο έχει μεγαλύτερη αντοχή από τα σπορέλαια στις υψηλές θερμοκρασίες (σημείο καπνού ελαιολάδου 210 C) και διατηρεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ακέραιη τη χημική του σύσταση. Για υγιεινότερο τηγάνισμα καλό είναι το ελαιόλαδο να φιλτράρεται μετά από κάθε χρήση του και μετά να ξαναχρησιμοποιείται. Είναι δυνατόν όμως να καταναλωθεί και ωμό από εκείνους που θέλουν μια πιο πλούσια γεύση και ένα πιο έντονο άρωμα. Το ελαιόλαδο αυτής της κατηγορίας είναι σαφώς ποιοτικά ανώτερο από το πυρηνέλαιο και τα σπορέλαια. Προσφέρεται σε δοχείο των 5 lit, γυάλινη φιάλη του 1 lit και σε pet πλαστική φιάλη του 1 lit. Εικόνα 2.5: Ελαιόλαδο «ΜΥΤΙΛΗΝΙΩ» 14
Δραστηριότητες της Ε.Α.Σ. Λέσβου Κεφάλαιο 2 ΣΤ. Πυρηνέλαιο «Μυτιληνιώ». Η ΛΕΣΕΛ θέλοντας να προσφέρει μια ολοκληρωμένη γκάμα προϊόντων παραγόμενων από την ελιά διαθέτει και το Πυρηνέλαιο «Μυτιληνιώ». Είναι το έλαιο που προέρχεται από περαιτέρω κατεργασία του πυρήνα (του κουκουτσιού) της ελιάς και των υπολειμμάτων μετά την σύνθλιψη των ελαιών για την Παραγωγή Εξαιρετικού Παρθένου και Παρθένου Ελαιολάδου. Τα υπολείμματα αυτά, καθώς και ο πυρήνας της ελιάς περιέχουν μικρές ποσότητες λαδιού, οι οποίες εξάγονται ύστερα από τις κατάλληλες διεργασίες. Έτσι, παράγεται το πυρηνέλαιο που είναι το καταλληλότερο έλαιο για μαγειρική και ζαχαροπλαστική. Έχει την ίδια αντοχή στο τηγάνισμα όπως το ελαιόλαδο, πράγμα που σημαίνει ότι είναι σαφώς ανθεκτικότερο από τα σπορέλαια. Συνιστάται αναμφισβήτητα για πιο υγιεινά τηγανιτά εδέσματα. Διακινείται μέσα σε δοχεία των 5 lit και pet πλαστική φιάλη του 1 lit. Εικόνα 2.6: Πυρηνέλαιο «ΜΥΤΙΛΗΝΙΩ» Ζ. Σαπούνι από Ελαιόλαδο. Η Ε.Α.Σ. Λέσβου δε μπορούσε παρά να ολοκληρώσει την γκάμα των προϊόντων της με την παραγωγή του παραδοσιακού φυσικού σαπουνιού με βάση το ελαιόλαδο. Χωρίς καθόλου ζωικά λίπη και πρόσθετα χημικά αρώματα το σαπούνι από ελαιόλαδο είναι ένα πραγματικά αγνό προϊόν. Για την παραγωγή του χρησιμοποιείται μόνο η πάστα από ελαιόλαδο και όλα εκείνα τα συστατικά που είναι απαραίτητα για να σαπουνοποιηθεί η πάστα και να πάρει την τελική μορφή του σαπουνιού που ξέρουμε. Είναι σαφές ότι το προϊόν αυτό που προέρχεται από τον καρπό της ελιάς με όλες τις φαρμακευτικές του ιδιότητες περιποιείται και φροντίζει περισσότερο το δέρμα από τα υπόλοιπα συνθετικά σαπούνια. 15
Δραστηριότητες της Ε.Α.Σ. Λέσβου Κεφάλαιο 2 Η επιστροφή σε φυσικά προϊόντα συνίσταται από όλους τους ειδικούς, καθώς είναι πιο φιλικά στην υγειά του σώματος μας. Το σαπούνι από ελαιόλαδο της Ε.Α.Σ. Λέσβου είναι απόλυτα κατάλληλο για την καθημερινή καθαριότητα των χεριών και του σώματος. Συμβάλλει περισσότερο από τα συνθετικά στη διατήρηση της φυσικής υγρασίας του δέρματος και Εικόνα 2.7: Σαπούνι από Ελαιόλαδο εμποδίζει την ξήρανσή του. Το σαπούνι «Ε.Α.Σ. Λέσβου» διατίθεται σε λευκό και πράσινο χρώμα σε συσκευασίες των 2 x 300gr, των 4 x150gr, των 4 x 125gr και των 150gr μέσα σε ένα χάρτινο κουτάκι. Επίσης, για ευκολία στο πλύσιμο των ρούχων στο χέρι διατίθεται σε νιφάδες σε κουτί του 1 kg. Εικόνα 2.8: Αποθηκευτικός χώρος σαπουνιών της Ένωσης 16
Δραστηριότητες της Ε.Α.Σ. Λέσβου Κεφάλαιο 2 2.3. Συμμετοχή σε Εκθέσεις. Εκτός από την οργάνωση του τμήματος παραγωγής και τις σημαντικές επενδύσεις των τελευταίων χρόνων στο Βιομηχανικό της συγκρότημα, η Ε.Α.Σ. Λέσβου καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες για την άρτια οργάνωση του τμήματος πωλήσεών και την προώθηση των προϊόντων της. Οι προσπάθειες αυτές έχουν ως κύριο στόχο την αύξηση της αναγνωρισιμότητας των προϊόντων της και των εμπορικών της επωνυμιών και φυσικά την αύξηση του μεριδίου αγοράς της. Το γεγονός ότι η Ε.Α.Σ. Λέσβου πανελλαδικά είναι η πρώτη Δευτεροβάθμια Οργάνωση Ελαιολάδου σε πωλήσεις τυποποιημένου ελαιολάδου τόσο στην εσωτερική όσο και στην εξωτερική αγορά, αποτελεί ενθαρρυντικό παράγοντα για την ανάληψη περαιτέρω ενεργειών που σκοπεύουν στην ανάπτυξη των πωλήσεων. Εικόνα 2.9: Το περίπτερο της Ε.Α.Σ.ΛΕΣΒΟΥ στην έκθεση ANUGA Οι κυριότερες προωθητικές δράσεις της Ε.Α.Σ. Λέσβου είναι η έντυπη και ραδιοφωνική διαφήμιση (καταχωρήσεις σε εξειδικευμένα περιοδικά που αφορούν το ελαιόλαδο, σε εφημερίδες ευρείας κυκλοφορίας, ραδιοφωνικά σποτ κτλ.). Επιπλέον, η Ε.Α.Σ. Λέσβου συμμετέχει σε συνέδρια και ημερίδες με κεντρικό θέμα το ελαιόλαδο. Έχει τη δική της διεύθυνση στο διαδίκτυο και παρουσία με κείμενα και εικόνες σε άλλες ηλεκτρονικές διευθύνσεις που αφορούν την προβολή της Λέσβου και των αγαθών της. Τέλος, η συμμετοχή σε Διεθνείς Εμπορικές Εκθέσεις είναι ένα από τα κύρια εργαλεία της για την παρουσίαση των προϊόντων της σε επιχειρηματίες και τη σύναψη νέων επιχειρηματικών σχέσεων. Ιδίως για την ανάπτυξη των εξαγωγών της και τη διείσδυση σε 17