Όπου ακούω για πόλεμο

Όπου ακούω για πόλεμο ΟΜΑΔΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Ιωάννα Πασταρματζή, Καθηγήτρια Αγγλικής Γλώσσας (ΠΕ06) ΣΧΟΛΕΙΟ 4 Ο Γυμνάσιο Σπάρτης Γιάννης Ρίτσος Σπάρτη, 29/5/2015

Συνοπτική περιγραφή της ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής Το συγκεκριμένο σενάριο αποτελεί παρέμβαση διδασκαλίας για το μάθημα της Αρχαίας Ιστορίας της Α Γυμνασίου με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και την εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων διδασκαλίας, όπως η ομαδοσυνεργατική. Στοχεύει στην ανάπτυξη στάσεων στο ζήτημα του πολέμου. Επιδιώκει να καταστήσει τη μάθηση ελκυστικότερη ευνοώντας την ανάληψη πρωτοβουλιών και την αυτενέργεια των μαθητών. Για το λόγο αυτό επιλέχτηκαν πολύ γνωστά αλλά και σύγχρονα θέματα που ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα των μαθητών, ενώ η μαθησιακή διαδικασία οργανώθηκε γύρω από τους άξονες «ακούω και κατανοώ», «μιλώ», «διαβάζω και κατανοώ», «γράφω». Οι ΤΠΕ, τέλος, ενσωματώθηκαν στη διδακτική πράξη με τρόπο που να προωθούν το νέο και τον κριτικό γραμματισμό παρέχοντας ευκαιρίες για παραγωγή ποικίλων κειμένων: προφορικών, γραπτών, πολυτροπικών. Σελίδα2από27

Σχεδιασμός της ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής 1.1 Στοιχεία σχεδιασμού Προϋποθέσεις υλοποίησης για καθηγητή και μαθητές: Διαθέσιμο εργαστήριο πληροφορικής, εξοικείωση του διδάσκοντα και των μαθητών με τις νέες τεχνολογίες (έχουν προηγηθεί σχετικές δραστηριότητες όπως: γνωριμία με τα προγράμματα του Ms Office, πλοήγηση στο διαδίκτυο, μηχανές αναζήτησης, Google Docs, Padlet, δημιουργία πολυτροπικών κειμένων, παραδείγματα ανάρτησης κειμένου στο ιστολόγιο, βίντεο, εικόνας, παρουσίασης, εξοικείωση με διαδικτυακά εργαλεία), εξάσκηση σε δεξιότητες διαπροσωπικής επικοινωνίας και συλλογικής δουλειάς, συνεργασία με τον καθηγητή της Πληροφορικής σε περίπτωση που υπάρξουν προβλήματα. Συμβατότητα με το Α.Π.Σ. και το Δ.Ε.Π.Π.Σ.: Η συγκεκριμένη διδακτική πρόταση βρίσκεται σε πλήρη συμβατότητα με το ΑΠΣ και το ΔΕΠΠΣ, ειδικότερα δε, εξυπηρετεί τις αρχές και τους στόχους των Προγραμμάτων Σπουδών του Νέου Σχολείου, γιατί: λαμβάνει υπόψη τα ακούσματα, τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητες των παιδιών αυτής της ηλικίας φέρνειτουςμαθητέςσεεπαφήμεένδοξαόσοκαισύγχροναζητήματαιστορίαςμεαπώτεροστ όχοτηνανάπτυξηκριτικήςστάσηςωςπροςαυτά εξασφαλίζειτηνενεργητικήσυμμετοχή όλων των μαθητών μέσω της ομαδοσυνεργατικής μάθησης αντιμετωπίζειτηνιστορίαωςκοινωνικό, πολιτικόκαιπολιτιστικόπροϊόνπουδιαμορφώνεταιανάλογαμετιςπεριστάσειςεπικοινωνίας ακολουθείτηνεπικοινωνιακήμέθοδοστηδιδασκαλίατηςγλώσσας και αξιοποιεί ποικίλα ανοιχτά περιβάλλοντα για την κατανόηση και παραγωγή λόγου (προγράμματα επεξεργασίας, προγράμματα καταγραφής και διαμοιρασμού της γνώσης, διαδίκτυο) Σελίδα3από27

υιοθετεί την κειμενοκεντρική προσέγγιση δίνοντας έμφαση στη μελέτη ευρύτερων, πέραν της πρότασης, γλωσσικών μονάδων (αυθεντικών/ αληθινών και όχι προκατασκευασμένων κειμένων) δίνειέμφασηστηνέακειμενικότηταμέσωτηςδημιουργίαςκειμένωνπουσχετίζονταιμετοδια δίκτυο (νέοςγραμματισμός) καιστηνκαλλιέργειατηςδεξιότηταςγιακριτική ανάγνωση της διαδικτυακής πληροφορίας (κριτικός γραμματισμός) θέτεισαφείςκαιμετρήσιμουςστόχουςπουευνοούντηναρχική, τηδιαμορφωτική, τηντελικήαξιολόγησηκαι, κατάσυνέπεια, τηνανατροφοδότησητηςδιδακτικήςπράξης ενσωματώνειτιςτπεστημαθησιακή διαδικασία ως εργαλεία που ενισχύουν τη διερευνητική και ανακαλυπτική μάθηση και αποτελούν περιβάλλοντα πρακτικής γραμματισμού. 1.2 Διδακτικοί στόχοι Γνώσεις για τον κόσμο και στάσεις, αξίες, πεποιθήσεις: Να ασκηθούν στην ομαδοσυνεργατική μάθηση, στην ανάληψη πρωτοβουλιών και στην ανάπτυξη της δημιουργικής σκέψης. Να αυτενεργήσουν και να κατακτήσουν τη γνώση μέσω της ανακάλυψηςδιερεύνησης. Σελίδα4από27

Να αναπτύξουν ικανότητα δόμησης της νέας γνώσης πάνω στα προϋπάρχοντα γνωστικά σχήματα. Να υιοθετήσουν κριτική στάση απέναντι στην πληθώρα των πληροφοριών που προσφέρει το διαδίκτυο. Να προβληματιστούν για τις συνήθειες του πολέμου στην αρχαιότητα και να υιοθετήσουν έναν πιο ειρηνικό τρόπο ζωής. Να αποκτήσουν την ικανότητα της αυτοπαρατήρησης και της αυτοαξιολόγησης. Γνώσεις για το μάθημα της Ιστορίας Να εκθέσουν τις απόψεις τους και να συζητήσουν για τoν (Πελοποννησιακό) Πόλεμο, να τη συγκρίνουν με την αντίστοιχη των συμμαθητών τους και να τη συσχετίσουν με τα αποτελέσματα των δραστηριοτήτων που εκτέλεσαν. Να ασκηθούν στην αναζήτηση, επιλογή και ανάγνωση υλικού από διάφορες πηγές με σκοπό την παραγωγή προφορικών, γραπτών και πολυτροπικών κειμένων. Να εντοπίσουν τη διαφορά των αιτιών, αφορμών και συνεπειών από την πραγματική τους διάσταση και να επανεκτιμήσουν τα οφέλη της αλήθειας. Να γνωρίσουν την ποικιλία των ιστορικών πηγών, τόσο στην προέλευση όσο και στη μορφή, να ενημερωθούν για αυτή και να την υιοθετήσουν με σκοπό την κατανόηση και κρίση παρόμοιων καταστάσεων. Να αξιολογήσουν τα αίτια και τις αφορμές του Πολέμου δημιουργώντας κείμενα σε συνεργασία με άλλες ομάδες και όλα αυτά αναρτημένα με τη χρήση διαδικτυακών εργαλείων. Παράλληλα, να είναι σε θέση να ερμηνεύσουν διαφορετικές πηγές πληροφοριών και να τις συνδυάσουν με τη μέχρι τώρα άποψή τους. Να γνωρίσουν τον Πόλεμο μέσα από πρωτότυπο κείμενο και με αυτό σαν έναυσμα να εκθέσουν τις απόψεις τους για τους νικητές και τους ηττημένους. Να γνωρίσουν στη γεωγραφική τους διάσταση τα γεγονότα που τους αφορούν. Να ευαισθητοποιηθούν όσον αφορά τη χρήση των λέξεων όπως αυτές χρησιμοποιούνται σε ιστορικά κείμενα και να τις παρουσιάσουν με πιο σύγχρονους τρόπους. Σελίδα5από27

Να μετατραπούν σε κριτικά σκεπτόμενους ιστορικούς αναγνώστες οι οποίοι μπορούν να χαρακτηρίσουν και να κατηγοριοποιήσουν τα επιχειρήματα που διαβάζουν. Να αποκτήσουν τη δυνατότητα παραγωγής εννοιολογικών χαρτών που επιτυγχάνει ταχύτητα στην ανταπόκριση ικανοποίησης δραστηριοτήτων ιδιαίτερα ιστορικού περιεχομένου. Να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους με όρους πολεμικούς ή γενικότερα ιστορικούς και να τους χρησιμοποιήσουν σε ποικίλα γλωσσικά (και ψηφιακά) περιβάλλοντα. Γραμματισμοί (1): Σχολικός Γραμματισμός- Κοινωνικός Γραμματισμός Να ασκηθούν στην παραγωγή λόγου με την αξιοποίηση του επεξεργαστή κειμένου. Να εξοικειωθούν με την περιήγηση στο διαδίκτυο και την αναζήτηση πληροφοριών σχετικών με το θέμα που διερευνούν. Να καταστούν ικανοί να απομονώνουν τα βασικά μέρη ενός κειμένου και να τα καταγράφουν σε ψηφιακά εργαλεία. Να εξοικειωθούν με τη δημιουργία συννεφόλεξου Wordle για την καλύτερη και γρηγορότερη κατανόηση μεγάλης έκτασης κειμένων. Να καταστούν ικανοί να αξιολογούν και να επαναξιολογούν ένα βίντεο όταν μεσολαβεί πληρέστερη ιστορική γνώση. Να εκφραστούν καλλιτεχνικά με τη χρήση των διαδικτυακών εργαλείων PowerPoint και Toondoo. Να δημιουργήσουν εννοιολογικό χάρτη με τη διαδικτυακή εφαρμογή CmapTools. Να δημιουργήσουν GoogleDocs και Padlets. Να αξιοποιήσουν τα λογισμικά StoryBird και Prezi για την προβολή της κάθε ομαδικής εργασίας, όπως και της εργασίας όλων των μαθητών ως μία ομάδα. Γραμματισμοί (2): Κριτικός Γραμματισμός Έμφαση στην καλλιέργεια της δεξιότητας για κριτική ανάγνωση και αξιολόγηση της διαδικτυακής πληροφορίας. Ένα καλό σενάριο θέτει προβλήματα και δεν καθοδηγεί στενά, σχεδόν μηχανιστικά, τις κινήσεις των παιδιών. Στο πλαίσιο αυτό αφήνουμε χώρο για αναζήτηση, προβληματισμό, χρήση άλλων μέσων (ψηφιακών ή μη), για συνεργασία Σελίδα6από27

με δάσκαλο και συμμαθητές, για εναλλακτικούς δρόμους υλοποίησης. Παροχή πολλών ευκαιριών για πρόσληψη και παραγωγή ποικίλων κειμένων: προφορικών, γραπτών και πολυτροπικών. Αποφυγή της παγίδας «το άρμα σέρνει το άλογο». Σε κάποιες περιπτώσεις στα σενάρια εκβιάζονται λύσεις, προκειμένου να αξιοποιηθούν οπωσδήποτε και αποκλειστικά οι ΤΠΕ. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σε κάθε σενάριο μπορεί να αξιοποιούνται όλες οι τεχνολογίες πρακτικής γραμματισμού, ανάλογα με την πρακτική που διεκπεραιώνεται. Παροχή δυνατοτήτων για συνεργασία μεταξύ των μαθητών και συνεργατική αναζήτηση της γνώσης. Εφαρμογή της ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής 1.3 Περιβάλλον πλαίσιο Διδακτική παρέμβαση: Το διδακτικό σενάριο έχει αναπτυχθεί στο πλαίσιο της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών για την αξιοποίηση και εφαρμογή των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη. Αφορά τη διδασκαλία μιας επιμέρους ενότητας, αλλά θα μπορούσε, έπειτα από ορισμένες τροποποιήσεις, να αξιοποιηθεί και σε μια διαθεματική προσέγγιση του ζητήματος του πολέμου. Διδακτικό- γνωστικό αντικείμενο: Αρχαία Ιστορία Α Γυμνασίου Διδακτική ενότητα: 6ο Κεφάλαιο, 1η Ενότητα: «Τα αίτια και οι αφορμές του Πελοποννησιακού Πολέμου Ο Αρχιδάμειος Πόλεμος (431-421 π.χ.)» Χρονική διάρκεια που απαιτείται: 4 διδακτικές ώρες (1 στη σχολική τάξη και 3 στην αίθουσα των Η/Υ, χωρίς να απαιτείται τροποποίηση του σχολικού προγράμματος). Σελίδα7από27

1.4 Τάξη Επιλέξτε από την παρακάτω λίστα την τάξη στην οποία εφαρμόστηκε η ανοιχτή εκπαιδευτική πρακτική. Αν η δραστηριότητα είναι συνεργατική μπορείτε να επιλέξετε παραπάνω από μία τάξεις. Νηπιαγωγείο A γυμνασίου Α δημοτικού Β γυμνασίου Β δημοτικού Γ γυμνασίου Γ δημοτικού Α λυκείου Δ δημοτικού Β λυκείου Ε δημοτικού Γ λυκείου ΣΤ δημοτικού 1.5 Διάρκεια δραστηριότητας Προσδιορίστε παρακάτω τη διάρκεια πραγματοποίησης της ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής. 4 Ώρες διδασκαλίας Διδακτική ενότητα 04 ωρών μαθητικής δραστηριότητας Άλλη: Προσδιορίστε την διάρκεια:.. π.χ. 12 ώρες δραστηριότητας σε διάστημα ενός τριμήνου Σελίδα8από27

1.6 Αναλυτική περιγραφή της πραγματοποίησηςτης ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής Λεπτομερής παρουσίαση του Διδακτικού Σεναρίου: 4.1 Θεωρητικό πλαίσιο και Μεθοδολογία Διδασκαλίας: Η διδακτική παρέμβαση δημιουργήθηκε έχοντας ως θεωρητικό υπόβαθρο σύγχρονες παιδαγωγικές έρευνες σύμφωνα με τις οποίες η μάθηση δεν εκλαμβάνεται ως αποτέλεσμα μιας απλής διαδικασίας μετάδοσης της γνώσης από το δάσκαλο στο μαθητή, αλλά ως μια σύνθετη επεξεργασία, όπου ο μαθητής συμμετέχει ενεργά στην κατασκευή και συγκρότηση της γνώσης. Οι βασικές αρχές των θεωριών μάθησης που αξιοποιήθηκαν είναι οι εξής: Oι εκπαιδευτικές εφαρμογές των ΤΠΕ πρέπει (Piaget) να υποστηρίζουν την οικοδόμηση της γνώσης (αναπαριστώντας τις ιδέες, την κατανόηση και τις παραστάσεις των μαθητών), να επιτρέπουν διερευνήσεις (για πρόσβαση στην απαιτούμενη πληροφορία, για σύγκριση με άλλες προοπτικές και όψεις του κόσμου), να υποστηρίζουν τη μάθηση μέσω πράξης (προσομοιώνοντας πραγματικά προβλήματα και καταστάσεις) να αποτελούν νοητικούς συνεργάτες (υποστηρίζοντας την έκφραση και τη σύνδεση των γνώσεων). η άποψη του Κονστρουκτιβισμού ότι ο μαθητής είναι ενεργός στην κατασκευή της γνώσης και ότι ο εκπαιδευτικός είναι εμψυχωτής, διευκολυντής και καθοδηγητής στην ανακαλυπτική γνωστική διαδικασία η άποψη του Vygotsky ότι η μάθηση επιτυγχάνεται μέσα από κοινωνικές αλληλεπιδράσεις η εξασφάλιση δημιουργικού ρόλου στον εκπαιδευτικό: ο εκπαιδευτικός έχει σημαντικό μερίδιο στην υποστήριξη της μάθησης και όχι στην παροχή έτοιμης γνώσης, στη δημιουργία δηλαδή της «ζώνης για την επικείμενη εξέλιξη» (Vygotsky) Σελίδα9από27

η Ευρετική- Ανακαλυπτική μάθηση του Bruner που ευνοεί την αυτενέργεια του μαθητή και την ανάληψη πρωτοβουλιών. Ο μαθητής δεν είναι παθητικός δέκτης κατά τη διδακτική πράξη, αλλά παράγει μάθηση χρησιμοποιώντας τη λογική του και αξιοποιώντας τη δημιουργική σκέψη του. η νοηματική προσληπτική μάθηση σύμφωνα με την οποία η νέα γνώση συσχετίζεται με προϋπάρχοντα γνωστικά σχήματα και με άλλα γνωστικά αντικείμενα. Ο διδάσκων για να στηρίξει τη νέα γνώση θέτει εφικτούς στόχους και χρησιμοποιεί προκαταβολικούς οργανωτές (εισαγωγή στο θέμα, ανακεφαλαίωση, συμπεράσματα). Αξιοποιεί το προϋπάρχον γνωστικό υπόβαθρο των μαθητών, διεγείρει το ενδιαφέρον τους, χρησιμοποιεί αποτελεσματικά τις νέες τεχνολογίες. η διδασκαλία με τη χρήση των Νέων Τεχνολογιών ως μια τεχνική για την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης. Με βάση την άποψη αυτή, ο υπολογιστής θεωρείται περιβάλλον που διευκολύνει την αναζήτηση και τον πειραματισμό κατά το γράψιμο, τη συνεργατική μάθηση, τη δημιουργία πραγματικών περιστάσεων επικοινωνίας εντός και εκτός σχολείου, στο πλαίσιο της προώθησης της κοινωνικής διάστασης της μάθησης και της γλώσσας. Ειδικότερα, κατά τη γλωσσική διδασκαλία δημιουργεί συνθήκες επικοινωνιακής χρήσης της, δίνοντας έμφαση στην παραγωγή και κατανόηση αυθεντικών κειμένων. Έτσι, η γλώσσα μετατρέπεται από αντικείμενο προς συζήτηση σε εργαλείο αναζήτησης, αποκτώντας νόημα για τους μαθητές. Η μορφή διδασκαλίας που επιλέχθηκε είναι η ομαδοσυνεργατική, διότι αυτή ευνοεί την ελεύθερη έκφραση των ιδεών, την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, τη θετική αλληλεξάρτηση των μελών της ομάδας. Κατά την ομαδοσυνεργατική μάθηση αναπτύσσεται το αίσθημα της ατομικής και της συλλογικής ευθύνης, ενθαρρύνεται η προσωπική εμπλοκή των μαθητών στο διδακτικό αντικείμενο και εμπλουτίζεται η γλώσσα τους με τρόπο φυσιολογικό, μέσω του λεξιλογίου και των εκφραστικών μέσων που απαιτούνται για τα θέματα που ερευνούν. 4.2 Εργαλεία: Λογισμικό επεξεργασίας κειμένου (MS Word) Λογισμικό παρουσίασης (Power Point) Padlet Φυλλομετρητής (διαδίκτυο), μηχανή αναζήτησης Σελίδα10από27

Story Bird Toondoo Google Docs Wordle Cmap Tools History Channel YouTube Διαδικτυακήεφαρμογή Wordle (www.wordle.com ) Διαδικτυακή εφαρμογή Toondoo (www.toondoo.com ) Διαδικτυακή εφαρμογή Cmap Tools Βιντεοπροβολέας και φορητός υπολογιστής για την αίθουσα διδασκαλίας εκτυπωτής Ιστοσελίδες: http://www.ekivolos.gr/arxaia%20sparti.htm http://www.ime.gr/chronos/04/politics/index.html http://www.hellenichistory.gr ή http://www.ime.gr/chronos/gr/ http://www.sikyon.com/index.html https://feltor.wordpress.com/2011/03/05/causes-poloponnesian-wa/. http://www.slideshare.net/elenliousa/ss-44170478 http://goo.gl/8dvee9 www.mikrosapoplous.gr http://goo.gl/iazcor http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/682 4.3 Προαπαιτούμενες γνώσεις: Σελίδα11από27

Ευχέρεια στο χειρισμό των νέων τεχνολογιών, γνώση των παραγόντων επικοινωνίας (πομπός, δέκτης, σκοπός, μήνυμα, μέσο), γνώση των χαρακτηριστικών του προφορικού και του γραπτού λόγου, ικανότητα δημιουργίας πολυτροπικών κειμένων, ικανότητα ανάπτυξης παραγράφων με χρήση συνδετικών λέξεων και επιχειρηματολογίας. Φύλλα εργασίας Αφόρμηση: Επέτειος παγκόσμιων εχθροπραξιών (18 Μαρτίου) σύντομοβίντεο, Classical Greek Videos (History Channel, http://goo.gl/wezoia ). Σχηματισμός ομάδων: 6 ομάδες των τεσσάρων ατόμων. Ρόλοι ομάδας: 1 παρουσιαστής, 1 υπεύθυνος pc, 1 υπεύθυνος pc & Prezi, 1 συντονιστής-εμψυχωτής. ΟΜΑΔΑ Ειρήνη 1. Στον παρακάτω πίνακα έχουν καταγραφεί μερικά κύρια επιχειρήματα που χρησιμοποίησαν οι Αθηναίοι πρέσβεις προς τους προς τους άρχοντες των Μηλίων για να τους πείσουν να παραδοθούν. 1.1 α/α 1.2 Κύρια επιχειρήματα των Αθηναίων πρέσβεων προς τους άρχοντες των Μηλίων 1.3 Κατηγορία 1 85. Μη μας απαντάτε και σεις με ένα συνεχή λόγο αλλά σε κάθε σημείο που νομίζετε πως δε μιλάμε όπως είναι το συμφέρον σας, να μας σταματάτε και να λέτε τη γνώμη σας. Και πρώτα πρώτα πείτε μας αν συμφωνείτε με όσα προτείνουμε. 2 89. Έχουμε την απαίτηση να επιδιώξουμε πιο πολύ να επιτύχουμε τα δυνατά από όσα κι οι δυο μας αληθινά έχουμε στο νου μας, αφού ξέρετε και ξέρουμε ότι κατά την κρίση των ανθρώπων το δίκαιο λογαριάζεται όταν υπάρχει ίση δύναμη για την επιβολή του κι ότι, όταν αυτό δε συμβαίνει, οι δυνατοί κάνουν ό,τι τους επιτρέπει η δύναμή τους κι οι αδύναμοι υποχωρούν κι αποδέχονται. Σελίδα12από27

3 91. Εκείνο όμως που θέλουμε τώρα να κάνουμε φανερό σε σας είναι ότι βρισκόμαστε εδώ για το συμφέρον της ηγεμονίας μας και όσα θα πούμε τώρα σκοπό έχουν τη σωτηρία της πολιτείας σας, επειδή θέλουμε και χωρίς κόπο να σας εξουσιάσουμε και για το συμφέρον και των δύο μας να σωθείτε. 4 93. Επειδή σεις θα έχετε τη δυνατότητα να υποταχθείτε πριν να πάθετε τις πιο μεγάλες συμφορές, κι εμείς, αν δε σας καταστρέψουμε, θα έχουμε κέρδος. 5 95. [...] δε μας βλάφτει τόσο ή έχθρα σας όσο η φιλία σας. Η φιλία σας, στα μάτια των υπηκόων μας, θα ήταν απόδειξη αδυναμίας μας, ενώ το μίσος σας απόδειξη της δύναμής μας. 6 97. Ώστε το να σας υποτάξουμε εκτός που θα αύξαινε τους υπηκόους μας θα μας πρόσφερε και ασφάλεια, και μάλιστα αν σεις, νησιώτες και πιο αδύναμοι από άλλους δεν υπερισχύσετε απέναντί μας που είμαστε κυρίαρχοι στη θάλασσα. 7 105. Αλλά κι εμείς νομίζουμε ότι δε θα μας λείψει η εύνοια των θεών, γιατί δε ζητούμε και δεν κάνουμε τίποτε που να βρίσκεται έξω από ό,τι πιστεύουν οι άνθρωποι για τους θεούς ή θέλουν στις αναμεταξύ τους σχέσεις. Έχουμε τη γνώμη για τους θεούς και τη βεβαιότητα για τους ανθρώπους, ότι, αναγκασμένοι από ένα φυσικό νόμο επιβάλλουν πάντα την εξουσία τους όπου είναι πιο δυνατοί. 8 111. Γιατί όσοι στους ίσους δεν υποχωρούν, στους δυνατότερους φέρνονται φρόνιμα και στους κατώτερους δείχνονται μετριοπαθείς, αυτοί πιο πολύ προκόβουν. Τελικό Προϊόν Α: Διακρίνουμε ποια από τα «Κύρια επιχειρήματα των Αθηναίων πρέσβεων προς τους άρχοντες των Μηλίων» χαρακτηρίζονται από: α) αλαζονεία, β) κυνισμό, γ) τη λογική της δύναμης, συμπληρώνοντας τη τελευταία στήλη του πίνακα χρησιμοποιώντας την ακόλουθη σημειογραφία: Α (αλαζονεία), Β (κυνισμός), Γ (λογική της δύναμης). Στέλνουμε τα αποτελέσματα των κρίσεων μας στην ομάδα Συνεργασία. Σελίδα13από27

2. Στον παρακάτω πίνακα καταγράφουμε πόλεις που ανήκαν στις δύο μεγάλες συμμαχίες και διαίρεσαν τους Έλληνες, αναφέροντας και το λόγο σχηματισμού των Συμμαχιών αυτών. Περισσότερες πληροφορίες στις ηλεκτρονικές διευθύνσεις http://www.ekivolos.gr/arxaia%20sparti.htm (Πελ/κή συμμαχία) http://www.ime.gr/chronos/04/politics/index.html (Αθηναϊκή συμμαχία),: ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΠΟΛΕΙΣ ΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ 3. Αντλώντας στοιχεία από τις ηλεκτρονικές πηγές: http://www.hellenichistory.gr ή http://www.ime.gr/chronos/gr/ [Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού], (αρχική σελίδα: Ελληνική Ιστορία-Αρχαιότητα: Κλασική Περίοδος-Εισαγωγή στην κλασική περίοδο-επόμενες σελίδες: Πελοποννησιακός Πόλεμος), διερευνούμε τα αίτια του Πελοποννησιακού Πολέμου και τα κατατάσσουμε αξιολογικά σε έναν πίνακα στο πρόγραμμα Microsoft Word. Τελικό προϊόν Β: διατυπώνουμε τις απόψεις μας για το σπουδαιότερο, κατά την γνώμη μας, αίτιο του Πελοποννησιακού Πολέμου στο αρχείο Padlet Όταν ακούω για πόλεμο : μάθημα ιστορίας (και κωδικό εισόδου Ειρήνη) και το συγκρίνουμε με αυτό που διατύπωσε η ομάδα Συνεργασία. Τα συμπεράσματά μας τα συμπληρώνουμε στο ίδιο Padlet.! Θυμόμαστε να αποθηκεύουμε όλες τις εργασίες μας και στον φάκελο του μαθήματος. ΟΜΑΔΑ Συνεργασία 1. Πηγαίνουμε στο Padlet Όπου ακούω για πόλεμο (και με κωδικό Ειρήνη) και καταθέτουμε την άποψή μας για τα αίτια του Πελοποννησιακού πολέμου όπως αυτά Σελίδα14από27

καταγράφονται στο Feltor s Blog https://feltor.wordpress.com/2011/03/05/causespoloponnesian-wa/. 2. Αντλώντας στοιχεία από τις ηλεκτρονικές πηγές http://www.hellenichistory.gr ή http://www.ime.gr/chronos/gr/ [Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού], (αρχική σελίδα: Ελληνική Ιστορία-Αρχαιότητα: Κλασική Περίοδος-Εισαγωγή στην κλασική περίοδο-επόμενες σελίδες: Πελοποννησιακός Πόλεμος)], διερευνούμε τις αφορμές του Πελοποννησιακού Πολέμου και τις κατατάσσουμε αξιολογικά σε πίνακα του Microsoft Word. Τελικό προϊόν Α: διατυπώνουμε τις απόψεις μας για την σπουδαιότερη, κατά την γνώμη σας, αφορμή του Πελοποννησιακού Πολέμου σε ένα αρχείο Επεξεργαστή Κειμένου. Τελικό προϊόν Β: φτιάχνουμε ένα Cmap (εννοιολογικό χάρτη) με τα αποτελέσματα των κρίσεων της ομάδας. Μπορούμε να ξεκινήσουμε ως εξής: Ο κυνισμός των Αθηναίων Δεν ξεχνάμε να αιτιολογούμε τις περιπτώσεις που κατά τη γνώμη μας, ορισμένα από τα «επιχειρήματα» εντάσσονται παράλληλα σε περισσότερες από μία κατηγορίες π.χ. κυνισμός και αλαζονεία!! Θυμόμαστε να αποθηκεύουμε όλες τις εργασίες μας και στον φάκελο του μαθήματος. ΟΜΑΔΑ Σεβασμός Με αναφορά στην αφήγηση του σχολικού βιβλίου και σε ιστορικές πηγές όπως οι o http://www.sikyon.com/index.html Σελίδα15από27

o http://www.hellenichistory.gr ή http://www.ime.gr/chronos/gr/ [Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού],(αρχική σελίδα: Ελληνική Ιστορία-Αρχαιότητα: Κλασική Περίοδος-Εισαγωγή στην κλασική περίοδο-επόμενες σελίδες: Πελοποννησιακός Πόλεμος). κρίνουμε την πολιτική της Αθήνας και της Σπάρτης, ιδιαίτερα στους συμμάχους τους. Τελικό προϊόν: η καταγραφή των συμπερασμάτων μας σε ένα σύντομο PowerPoint (με κείμενο και εικόνα) και η αποστολή της στην ομάδα Ενσυναίσθηση για τη συμπλήρωση της δική της συμμετοχή.! Θυμόμαστε να αποθηκεύουμε όλες τις εργασίες μας και στον φάκελο του μαθήματος. ΟΜΑΔΑ Ενσυναίσθηση 1. Διαβάζουμε τα παρακάτω αποσπάσματα από το βιβλίο Ε του ιστορικού Θουκυδίδη, όπου περιγράφεται το χρονικό της αντιμαχίας των Αθηναίων με τους Μηλίους το 416 π.χ. Στη συνέχεια, κατατάσσουμε τα κύρια γεγονότα αυτής της αντιμαχίας σε χρονική σειρά χρησιμοποιώντας το Microsoft Excel. 84. Το επόμενο καλοκαίρι ο Αλκιβιάδης έφτασε στο Άργος με είκοσι καράβια κι έπιασε όσους Αργείους θεωρούνταν ακόμη ύποπτοι και άνθρωποι των Λακεδαιμονίων, τριακόσιους άνδρες, και οι Aθηναίοι τους απόθεσαν για ασφάλεια στα κοντινά νησιά, σε όσα εξουσίαζαν. Εκστρατεύσανε επίσης οι Αθηναίοι εναντίον της Μήλου με τριάντα δικά τους καράβια, έξι Χιώτικα και δύο Λεσβιακά, και με χίλιους διακόσιους οπλίτες, τριακόσιους τοξότες και είκοσι ιπποτοξότες Αθηναίους, και περίπου χίλιους πεντακόσιους οπλίτες σύμμαχους νησιώτες. Οι Μήλιοι είναι άποικοι των Λακεδαιμονίων και δεν ήθελαν να γίνουν υπήκοοι των Αθηναίων, όπως οι άλλοι νησιώτες. Στην αρχή κράτησαν ουδετερότητα και έμειναν ήσυχοι. Έπειτα, όταν οι Αθηναίοι μεταχειρίζονταν βία εναντίον τους καταστρέφοντας τη γη τους, έφτασαν σε ανοιχτό πόλεμο. Όταν λοιπόν στρατοπέδευσαν στη γη τους με τη στρατιωτική αυτή ετοιμασία οι στρατηγοί Κλεομήδης του Λυκομήδη και Τεισίας του Τεισιμάχου, και πριν αρχίσουν να την καταστρέφουν, έστειλαν πρέσβεις για να κάνουν πρώτα διαπραγματεύσεις. Τους πρέσβεις αυτούς οι Μήλιοι δεν τους παρουσίασαν στη συνέλευση του λαού, αλλά τους Σελίδα16από27

κάλεσαν να πουν αυτά για τα οποία είχαν έρθει στους άρχοντες και τους προκρίτους. Οι Αθηναίοι πρέσβεις είπαν στην ουσία τα εξής. [...] 114. Οι Αθηναίοι πρέσβεις γύρισαν στο στρατόπεδο και οι στρατηγοί, αφού οι Μήλιοι δεν υποχωρούσαν σε τίποτε, άρχισαν αμέσως τις εχθροπραξίες, κι αφού μοίρασαν τη δουλειά στα στρατιωτικά τμήματα της κάθε πόλης, έζωσαν κυκλικά με τείχος τους Μήλιους. Ύστερα οι Αθηναίοι άφησαν φρουρά από δικούς τους στρατιώτες και συμμάχους, στη στεριά και τη θάλασσα, κι έφυγαν με το μεγαλύτερο μέρος του στρατού. Οι υπόλοιποι έμειναν και πολιορκούσαν τον τόπο. [...] 116. [...] Την ίδια εποχή οι Μήλιοι πάλι σε άλλο σημείο κυρίεψαν ένα μέρος από το τείχος των Αθηναίων που τους έζωνε, όπου οι φρουροί δεν ήταν πολλοί. Ύστερα από το γεγονός αυτό ήρθε κι άλλος στρατός από την Αθήνα, με αρχηγό το Φιλοκράτη του Δημέα. Και οι Μήλιοι, επειδή πολιορκούνταν πια πολύ στενά, έγινε μάλιστα και κάποια προδοσία από ανάμεσά τους, συνθηκολόγησαν με τους Αθηναίους με τον όρο να αποφασίσουν εκείνοι για την τύχη τους. Κι αυτοί σκότωσαν όσους Μήλιους ενήλικους έπιασαν, κι έκαμαν δούλους τα παιδιά και τις γυναίκες. Το νησί το αποικίσανε οι ίδιοι στέλνοντας αργότερα πεντακόσιους αποίκους. (Θουκυδίδου Ιστορίαι, Βιβλίο Ε). 2. Περιγράφουμε την επίδραση του πολέμου στην τέχνη: αφορμές η παρουσίαση http://www.slideshare.net/elenliousa/ss-44170478 και το άγαλμα του Σπαρτιάτη πολεμιστή από το Αρχαιολογικό Μουσείο Σπάρτης, http://goo.gl/8dvee9. Τελικό προϊόν: φτιάχνουμε μια ιστορία Τέχνης της εποχής χρησιμοποιώντας το σχετιζόμενο εργαλείο στο http://www.toondoo.com/. Εμπλουτίστε τη με πληροφορίες από την παρουσίαση Power Point που θα σας στείλει η ομάδα Σεβασμός.! Θυμόμαστε να αποθηκεύουμε όλες τις εργασίες μας και στον φάκελο του μαθήματος. ΟΜΑΔΑ Σύμπνοια 1. Πλοηγούμαστε στην ιστοσελίδα www.mikrosapoplous.gr, πατώντας τον υπέρσύνδεσμο της μετάφρασης στα Αρχαία Ελληνικά Κείμενα και επιλέγοντας την Ιστορία του Σελίδα17από27

Θουκυδίδη, διαβάζουμε αποσπασματικά το κείμενο που αποτέλεσε πρωτογενή πηγή για τον Πελοποννησιακό πόλεμο (Α βιβλίο, 23, Συνέπειες του Πελοποννησιακού πολέμου:). Πιο συγκεκριμένα, βλέπουμε την άποψη του Θουκυδίδη για τις συμφορές που έχει προξενήσει ο πόλεμος Τελικό προϊόν Α: δημιουργούμε πίνακα του Microsoft Word στο οποίο καταγράφουμε τις συνέπειες του Πελοποννησιακού πολέμου για τους Έλληνες. 2. Με αναφορά στην αφήγηση του σχολικού βιβλίου και σε ιστορικές πηγές οι μαθητές (όπως ht tp://www.ekivolos.gr/arxaia%20sparti.htm (Πελ/κή συμμαχία) http://www.ime.gr/chronos/04/politics/index.html: α) Να εκθέσουμε τις απόψεις μας για την ήττα της Αθήνας και τη νίκη της Σπάρτης. β) Να εκθέσουμε τις απόψεις μας (βάσει των ιστορικών πηγών) απαντώντας στο ερώτημα: «υπήρξαν τελικά νικητές και ηττημένοι στον πόλεμο αυτό;» Τελικό προϊόν Β: καταγράφουμε τις απόψεις μας στο έγγραφο Google Docs με τίτλο Νικητές και Ηττημένοι.! Θυμόμαστε να αποθηκεύουμε όλες τις εργασίες μας και στον φάκελο του μαθήματος. ΟΜΑΔΑ Περίσκεψη Στον παρακάτω πίνακα αναφέρονται με τη χρονική σειρά που συνέβησαν διάφορα γεγονότα, τα οποία συνέβησαν στη διάρκεια της 1ης φάσης του Πελοποννησιακού πολέμου. Με βάση τα στοιχεία του πίνακα απαντάμε στις ακόλουθες ερωτήσεις: Χρόνος Γεγονότα τα οποία συνέβησαν στη διάρκεια της 1ης φάσης του Πελοποννησιακού πολέμου 431 Ο Σπαρτιάτης βασιλιάς Αρχίδαμος λεηλατεί την Αττική 431 Ο Αθηναϊκός στόλος λεηλατεί τα παράλια της Πελοποννήσου 430 Νέα εισβολή των Πελοποννησίων στην Αττική 430 Λοιμός στην Αττική Σελίδα18από27

430 Ο Αθηναϊκός στόλος με αρχηγό το Φορμίωνα λεηλατεί τα παράλια της Πελοποννήσου 429 Θάνατος Περικλή 429 Οι Αθηναίοι νικούν σε ναυμαχία στη Ναύπακτο 429 Η Χαλκιδική αποστατεί από τους Αθηναίους 428 Η Μυτιλήνη αποστατεί. Παραδειγματική τιμωρία της πόλης από τον Πάχη 425 Οι Αθηναίοι με αρχηγό το Δημοσθένη καταλαμβάνουν την Πύλο και πολιορκούν τη Σφακτηρία. Ο Κλέων καταλαμβάνει το νησί 424 Οι Αθηναίοι ηττώνται στο Δήλιον 424 Ο Σπαρτιάτης Βρασίδας δημιουργεί αντιπερισπασμό στη Μακεδονία και τη Χαλκιδική 422 Ο Βρασίδας νικά τους Αθηναίους στην Αμφίπολη. Θάνατος του Σπαρτιάτη Βρασίδα και του Αθηναίου Κλέωνα στη μάχη 421 Υπογραφή της Νικείου ειρήνης μεταξύ Αθηναίων και Σπαρτιατών 418 Ήττα συμμάχων των Αθηναίων στη Μαντίνεια 416 Αποστασία Μήλου. Παραδειγματική τιμωρία των κατοίκων του νησιού 1. Διακρίνουμε ποια από τα «Γεγονότα που συνέβησαν στη διάρκεια της 1ης φάσης του Πελοποννησιακού πολέμου» οδήγησαν τους Αθηναίους σε μειονεκτικότερη θέση σε σύγκριση με τους Σπαρτιάτες. 2. Συμβουλευόμαστε το χάρτη που μας δίνεται, τον βλέπουμε προσεκτικά και σημειώνουμε το εξής: Πού εντοπίζονται οι επιχειρήσεις κατά την 1η φάση του Πελοποννησιακού πολέμου; Τελικό προϊόν: σημειώνουμε τα συμπεράσματά μας με i. Επισήμανση κειμένου για το ερώτημα 1 ii. Εισαγωγή σχημάτων για το ερώτημα 2. Σελίδα19από27

! Θυμόμαστε να αποθηκεύουμε όλες τις εργασίες μας και στον φάκελο του μαθήματος. ΟΜΑΔΑ ΤΑΞΗΣ Όπου ακούω για πόλεμο 1. Ποιο από τα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν στο 1ο στάδιο του Πελοποννησιακού πολέμου μας έκανε περισσότερη εντύπωση και γιατί; Σχετίζεται και με ποιο τρόπο με την σειρά φωτογραφιών πολέμων http://goo.gl/iazcor ; Καταγράφουμε την άποψή μας στο αρχείο Google Docs Πρωταγωνιστές ή Αφανείς Ήρωες. 2. 3. Διερευνούμε το σπουδαιότερο, κατά την γνώμη μας, γεγονός, της πρώτης φάσης του Πελοποννησιακού Πολέμου σε συνδυασμό με την εικόνα πολέμου όπως αυτή απεικονίζεται στην Guernica του Picasso (http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/682). Τελικό προϊόν: καταγράφουμε τα συμπεράσματά μας από την διερεύνηση αυτού του γεγονότος στο αρχείο Google Docs Γεγονότα. 4. Ξαναβλέπουμε το απόσπασμα βίντεο που παρακολουθήσαμε στην αρχή. Αισθανόμαστε το ίδιο όταν το βλέπουμε; Δημιουργούμε ένα Story bird απευθυνόμενοι στους σύγχρονους Έλληνες, μια κραυγή διαμαρτυρίας για τις ολέθριες συνέπειες του εμφύλιου αλλά και κάθε μορφής πολέμου. 1. Παρουσιάζουμε την παρουσίαση Prezi όπως αυτή δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων, με τη συμμετοχή όλων μας. 2. Παιχνίδι (των προαναφερόμενω ν) γνώσεων ανάμεσα στις τάξεις που ανήκουν οι θεατές/μαθητές. 6. Αξιολόγηση Η αξιολόγηση είναι αναπόσπαστο μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας και στοχεύει στην ανατροφοδότηση της διδακτικής πράξης και στην αύξηση της αποτελεσματικότητάς της. Σελίδα20από27

Γι αυτό προτείνεται η διδάσκουσα να ενημερώνει τους μαθητές για την πρόοδό τους και το βαθμό κατάκτησης των διδακτικών στόχων, να αναγνωρίζει την προσπάθειά τους, να καλλιεργεί την ευγενή άμιλλα και να ενισχύει την αυτογνωσία τους. Ειδικότερα, κατά τη διάρκεια του προτεινόμενου εκπαιδευτικού σεναρίου η καθηγήτρια αξιολογεί τους μαθητές σε επίπεδο ατομικό και ομαδικό. Στην αρχή αυτό επιτυγχάνεται με την διαπίστωση των γνώσεων που έχουν οι μαθητές γύρω από το θέμα που πρόκειται να διερευνηθεί. Στη συνέχεια εκτιμάται ο τρόπος που συνεργάζονται μεταξύ τους και στο τέλος κρίνεται το αποτέλεσμα της εργασίας τους με κριτήρια γλωσσικά και επικοινωνιακά. Τα λάθη δεν «ποινικοποιούνται», αλλά γίνονται έναυσμα για αναστοχασμό και αξιοποιούνται δημιουργικά. Εκτός από την ετεροαξιολόγηση κρίνεται, επίσης, απαραίτητο οι μαθητές να προβούν και στη διαδικασία της αυτοαξιολόγησης. Κάθε ομάδα θα αξιολογήσει τα αποτελέσματα των εργασιών της, θα διερευνήσει τους λόγους που την οδήγησαν σε ικανοποιητικά επίπεδα προσέγγισης της γνώσης ή θα αναζητήσει τους παράγοντες που λειτούργησαν ανασταλτικά στην επίτευξη των στόχων της. Με τη διαδικασία αυτή καλλιεργείται η αυτογνωσία των μαθητών, η ικανότητά τους να ελέγχουν, να κρίνουν και να εκτιμούν τις δυνατότητές τους, ενώ οπλίζονται με δεξιότητες, εμπειρίες και στάσεις που θα τους χρησιμεύσουν στην αντιμετώπιση παρόμοιων προβληματικών καταστάσεων στο μέλλον. 6. 1 Φύλλο Αξιολόγησης Κριτήρια αξιολόγησης Βαθμοί Ομάδων Το «άριστα» για τη σύνταξη του κειμένου, τις πληροφορίες που περιέχει και την υποστήριξη της εργασίας από την ομάδα διαμορφώνεται ως εξής: Οργάνωση και συνοχή κειμένου:5 Επιλογή πληροφοριών:4 Επάρκεια πληροφοριών:4 Ακρίβεια πληροφοριών:4 Ανταπόκριση της ομάδας στις ερωτήσεις που τέθηκαν:3 Σελίδα21από27

1η 2η 3η 4η 5η 6η 7η Οργάνωση και συνοχή κειμένου Πληροφορίες Επιλογή Επάρκεια Ακρίβεια Ανταπόκριση ομάδας στις ερωτήσεις που τέθηκαν ΣΥΝΟΛΟ Φύλλο αυτοαξιολόγησης ομάδας Ομάδα : Δώστε ένα βαθμό από 1-10 ανάλογα με το βαθμό ικανοποίησης σας από το αποτέλεσμα της εργασίας σας αλλά και το επίπεδο συνεργασίας σας με τα άλλα μέλη της ομάδας. 1=καθόλου ευχαριστημένος / 10 = απολύτως ευχαριστημένος Κριτήρια αυτοαξιολόγησης 1ος μαθητής 2ος μαθητής 3ος μαθητής Σύνολο Βαθμός ικανοποίησης από το αποτέλεσμα της εργασίας σας Βαθμός συνεργασίας με τα άλλα μέλη της ομάδας Σελίδα22από27

Εικόνα 1 Επεξεργασία Χάρτη Εποχής 1.7 Ρόλος του διδάσκοντα Επιλέξτε από την παρακάτω λίστα τα βασικά χαρακτηριστικά του ρόλου του διδάσκοντα. Υπάρχει η δυνατότητα πολλαπλών επιλογών. Διδακτικός Ενθαρρυντικός Προπονητικός Διαχειριστικός Σελίδα23από27