Αμηνιόγεζε Εθπαηδεπηηθνύ Πξνγξάκκαηνο Ελεκέξσζεο Εγθύσλ Εμ Απνζηάζεσο κε ρξήζε ηνπ Δηαδηθηύνπ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 279 Αμηνιόγεζε Εθπαηδεπηηθνύ Πξνγξάκκαηνο Ελεκέξσζεο Εγθύσλ Εμ Απνζηάζεσο κε ρξήζε ηνπ Δηαδηθηύνπ Ε. Καιαζέξε 1, Π. Αλησλίνπ 2 1 Γεληθφ Ννζνθνκείν Παπαγεσξγίνπ Θεζ/λίθεο, kalaevr@gmail.com 2 Γεκνθξίηεην Παλεπηζηήκην Θξάθεο, panton@phyed.duth.gr Πεξίιεςε Σα ηειεπηαία ρξφληα κε ηε ζπλερή εμάπισζε ηνπ Γηαδηθηχνπ πξαγκαηνπνηνχληαη εμ Απνζηάζεσο πνιιά εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα ζην ρψξν ηεο πγείαο αιιά θαη ζε άιινπο ηνκείο. Ο ζθνπφο ηεο έξεπλαο απηήο ήηαλ λα δηεξεπλήζεη ην ξφιν πνπ κπνξεί λα δηαδξακαηίζεη ε ιεηηνπξγία ελφο εμ Απνζηάζεσο εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο δνκεκέλεο πιεξνθφξεζεο, ζηηο γλψζεηο ησλ εγθχσλ γπλαηθψλ, ζρεηηθά κε βαζηθά ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ εγθπκνζχλε, κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ. Σν δείγκα ηεο έξεπλαο απνηέιεζαλ 52 έγθπεο γπλαίθεο. Απφ απηέο νη 28 απνηέιεζαλ ηελ πεηξακαηηθή νκάδα ηεο έξεπλαο θαη νη ππφινηπεο 24 ηελ νκάδα ειέγρνπ. Η πεηξακαηηθή νκάδα ηεο έξεπλαο παξαθνινχζεζε έλα εμ Απνζηάζεσο εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ γηα δψδεθα εβδνκάδεο. Η έξεπλα έδεημε φηη έλα δνκεκέλν πξφγξακκα εμ Απνζηάζεσο, κε ηε ρξήζε ηνπ Γηαδηθηχνπ, κπνξεί λα απμήζεη ηηο γλψζεηο ησλ εγθχσλ γπλαηθψλ ζε ζέκαηα ζρεηηθά κε ηελ εγθπκνζχλε ηνπο. Λέμεηο Κιεηδηά: Γιαδίκηςο, Δκπαιδεςηικό ππόγπαμμα εξ Αποζηάζεωρ, έγκςερ γςναίκερ. 1. Εηζαγσγή Σα ηειεπηαία ρξφληα ππάξρεη δηεζλψο ε ηάζε λα ρξεζηκνπνηνχληαη νινέλα θαη πεξηζζφηεξν νη ππνινγηζηέο θαη ην Γηαδίθηπν ζηελ δηδαζθαιία ηεο Ιαηξηθήο θαη γεληθφηεξα ζηελ ππνζηήξημε ηεο ηαηξηθήο πξάμεο, αιιά θαη γηα ηελ νξγάλσζε θαη ηε δηνίθεζε ηνπ επξχηεξνπ ρψξνπ παξνρήο ππεξεζηψλ πγείαο (Υξνλάθε θ.α., 2007). Δπηπιένλ ην Γηαδίθηπν δξα σο βνεζεηηθφ εξγαιείν ζηελ εθπαίδεπζε θαζψο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο πεγή κεγάινπ φγθνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ θαη δεδνκέλσλ. Δθπαηδεπηηθνί θαη εθπαηδεπφκελνη έρνπλ πξφζβαζε ζε πάζεο θχζεσο κνξθέο δεδνκέλσλ θαη πιεξνθνξηψλ, φπσο εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα, έηνηκα δηδαθηηθά πιηθά, ηξάπεδεο δεδνκέλσλ, βηβιηνζήθεο, εθζέζεηο, κνπζεία, θπβεξλεηηθά έγγξαθα ή δεκνζηεχκαηα απφ ηνλ ηχπν. Γηα ηελ αμηνπνίεζε θαη ηελ επηινγή ηνπ πιηθνχ, εθπαηδεπηέο θαη εθπαηδεπφκελνη αλαπηχζζνπλ δεμηφηεηεο αλαδήηεζεο ζην Γηαδίθηπν θαη αμηνπνίεζεο θαη δηαρείξηζεο ηνπ ππάξρνληνο πιηθνχ (Έπζηκνο & Φνχξιαξε, 2003). ε κηα επνρή φπνπ ηα πάληα αιιάδνπλ κε απίζηεπηε ηαρχηεηα, ε δηαξθήο αλαλέσζε θαη ν ζπλερήο εκπινπηηζκφο ησλ γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ ηνπ πνιίηε ζηελ ΔΝΣΑΞΗ ΚΑΙ ΥΡΗΗ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ

ΠΡΑΚΣΙΚΑ ΤΝΔΓΡΙΟΤ 280 αλαδπφκελε Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο, αλαδεηθλχεη ηελ Γηα Βίνπ Μάζεζε σο ηελ απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ αξκνληθή θαη παξαγσγηθή ηνπ έληαμε ζηα λέα θνηλσληθά θαη εξγαζηαθά δεδνκέλα (Αλαζηαζηάδεο, 2005). Η Γηα Βίνπ Μάζεζε απνηειεί ηελ ζεκαληηθφηεξε πξνηεξαηφηεηα ησλ αλεπηπγκέλσλ θξαηψλ θαη ππεξεζληθψλ νξγαληζκψλ ζηηο αξρέο ηνπ 21νπ αηψλα. Η εθπαίδεπζε θαη ε κάζεζε δελ πεξηνξίδνληαη πιένλ ζε πξνθαζνξηζκέλα ρξνληθά δηαζηήκαηα. Οθείινπλ λα ζπληξνθεχνπλ ην ζχλνιν ηεο επαγγεικαηηθήο θαη θνηλσληθήο δσήο ησλ αλζξψπσλ, λα ππνζηεξίδνπλ φιεο ηηο δεμηφηεηεο θαη φινπο ηνπο θιάδνπο ηεο γλψζεο, λα ρξεζηκνπνηνχλ φια ηα δπλαηά κέζα θαη λα δίλνπλ ηελ επθαηξία ζε φινπο ηνπο αλζξψπνπο γηα πιήξε αλάπηπμε ηεο πξνζσπηθφηεηάο ηνπο. (UNESCO, 1976). ηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο καζαίλνπκε θαηά θπζηθφ ηξφπν, άηππα θαη πεξηζηαζηαθά, κέζα απφ ηελ θαζεκεξηλή εκπεηξία, απφ ηελ εθηέιεζε ελφο έξγνπ, ηελ παξαηήξεζε κηαο δξαζηεξηφηεηαο, ηελ αιιειεπίδξαζε κε άιινπο θ.ι.π. ε άιιεο πεξηπηψζεηο, πάιη, ε κάζεζε είλαη ζπλεηδεηή, μεθηλά απφ θάπνηα πξφζεζή θαη ζρεηίδεηαη κε ζπγθεθξηκέλνπο ζηφρνπο. ε απηή ηελ πεξίπησζε αλαδεηνχκε λα ζπκκεηάζρνπκε ζε θάπνην εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα ή λα κειεηήζνπκε έλα εθπαηδεπηηθφ εγρεηξίδην. Η δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία θάζε άηνκν ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπ καζαίλεη θαη απνθηά ζηάζεηο, αμίεο, ηθαλφηεηεο-δεμηφηεηεο θαη γλψζεηο, απφ ηελ θαζεκεξηλή εκπεηξία θαη ηηο επηδξάζεηο πνπ δέρεηαη απφ ην πεξηβάιινλ ηνπ (εξγαζία, νηθνγέλεηα, γεηηνληά, ειεχζεξεο αζρνιίεο, βηβιηνζήθεο, κέζα καδηθήο ελεκέξσζεο θ.ά.) ζεσξείηαη ζχκθσλα κε ηνπο Jeffs θαη Smith (1990) σο άηππε κάζεζε (informal learning). ηαλ ε κάζεζε είλαη ζπλεηδεηή απφ ηελ πιεπξά ησλ ζπκκεηερφλησλ θαη ζρεδηαζκέλε κε ζπγθξφηεζε απφ θάπνηνλ θνξέα παξνρήο απνηεινχλ εθπαίδεπζε. πλεπψο, ε εθπαίδεπζε ζηνρεχεη πάληνηε ζηε κάζεζε, φκσο ε κάζεζε απνηειεί έλλνηα επξχηεξε ηεο εθπαίδεπζεο, δεδνκέλνπ φηη δελ έρνπλ φιεο νη κνξθέο κάζεζεο εθπαηδεπηηθφ ραξαθηήξα (Κφθθνο, 2005). Με βάζε ηα παξαπάλσ ν φξνο «Γηα Βίνπ Μάζεζε» είλαη πνιχ επξχηεξνο απφ ηνλ φξν «εθπαίδεπζε» θαη ππνδειψλεη ηνλ απεξηφξηζην θαη αέλαν ραξαθηήξα ηεο κάζεζεο, πνπ θαιχπηεη φιν ην θάζκα ηεο δσήο θαη πεξηιακβάλεη φιεο αλεμαηξέησο ηηο κνξθέο κάζεζεο, ηφζν εθείλεο πνπ παξέρνληαη απφ θάζε είδνπο εθπαηδεπηηθνχο θνξείο φζν θαη φιεο ηηο κνξθέο άηππεο κάζεζεο (Sutton, 1994). Πνιινί άλζξσπνη ηα ηειεπηαία ρξφληα επηιέγνπλ ην Γηαδίθηπν γηα λα ζπκκεηέρνπλ ζε πξνγξάκκαηα πξναγσγήο πγείαο. Έξεπλεο δείρλνπλ φηη ε ρξήζε ηνπ Γηαδηθηχνπ απφ ηνπο αζζελείο γίλεηαη θπξίσο γηα ηελ αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ ζρεηηθά κε αζζέλεηεο, δηαγλσζηηθέο δνθηκαζίεο θαη ζεξαπεπηηθέο επηινγέο (Houston & Allison, 2002). Παξάιιεια, ην Γηαδίθηπν απνηειεί έλα ζεκαληηθφ κέζν γηα ηελ επηθνηλσλία θαη ηελ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ ζε γεληθφηεξα ζέκαηα πγείαο, δηαηξνθήο θαη πξφιεςεο. εκαληηθή ζπκβνιή ζηελ ππνζηήξημε ηνπ αζζελνχο παξέρνπλ νκάδεο ζπδήηεζεο (forum) θαη ιίζηεο αιιεινγξαθίαο (mailing lists) γηα ζπγθεθξηκέλα ηαηξηθά πξνβιήκαηα, πνπ δίλνπλ ζηνπο αζζελείο θαη ηνπο ζπγγελείο ηνπο ηελ επθαηξία λα δεκηνπξγήζνπλ εχθνια νκάδεο ππνζηήξημεο ζε παγθφζκην επίπεδν, ζπγθξίλνληαο ηηο εκπεηξίεο ηνπο θαη δηαρένληαο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΔ ΑΝΑΚΟΙΝΩΔΙ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 281 αληηκεηψπηζε θάπνηαο ζπγθεθξηκέλεο λφζνπ, ελαιιαθηηθέο ζεξαπείεο, πξνζσπηθέο ηζηνξίεο θ.α. Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη ην απνηέιεζκα εξεπλψλ πνπ αλαθέξνπλ, φηη κε ηε δηάδνζε ηνπ Γηαδηθηχνπ, ζπγθεθξηκέλεο νκάδεο αζζελψλ ελεκεξψλνληαη θαη πξνζέξρνληαη γηα δηάγλσζε θαη ζεξαπεία ζε εμεηδηθεπκέλα ηαηξηθά θέληξα ζε κεγαιχηεξνπο ξπζκνχο ζρεηηθά κε ην παξειζφλ (Morcuende, Egbert & Ponseti, 2003). Μηα αθφκα νκάδα αηφκσλ πνπ αλαδεηνχλ πιεξνθνξίεο πγείαο ζην Γηαδίθηπν απνηεινχλ θαη νη έγθπεο γπλαίθεο. ηηο εκέξεο καο νη πεξηζζφηεξεο γπλαίθεο ςάρλνπλ πιεξνθνξίεο γηα ηελ εγθπκνζχλε ηνπο ζην Γηαδίθηπν (Bernhardt & Felter, 2004; Larsson, 2009; Shaw, et al, 2008). Η εγθπκνζχλε απνηειεί κηα πεξίνδν φπνπ νη γπλαίθεο είλαη επαηζζεηνπνηεκέλεο γηα ζέκαηα πγείαο πεξηζζφηεξν απφ νπνηαδήπνηε άιιε ζηηγκή ζηελ δσή ηνπο (Anderson, 2001). Οη έγθπεο γπλαίθεο ζηξέθνληαη πξνο ειεθηξνληθέο πεγέο πιεξνθφξεζεο ηφζν γηα ελεκέξσζε φζν θαη γηα ππνζηήξημε (Lagan, Sinclair & Kernohan, 2009). Η πεξηγελλεηηθή θξνληίδα θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εγθπκνζχλεο πεξηιακβάλεη ηελ ηαηξηθή παξαθνινχζεζε θαη ηελ δηελέξγεηα ηαηξηθψλ εμεηάζεσλ. Παξάιιεια φκσο πεξηιακβάλεη θαη ηελ πιεξνθφξεζε θαη ηε ζπκβνπιεπηηθή γηα ηελ επίιπζε ησλ πξνβιεκάησλ πνπ πξνθχπηνπλ. ηφρνο ηεο είλαη λα πξνεηνηκάζεη ην δεπγάξη θαιχηεξα γηα ηελ επεξρφκελε παηξφηεηα-κεηξφηεηα. Οη Hildingsson θαη Radestad (2002) κειέηεζαλ ηηο πξνζδνθίεο ησλ εγθχσλ απφ ηελ πεξηγελλεηηθή θξνληίδα. Βξήθαλ φηη νη έγθπεο εθηηκνχλ ηδηαίηεξα λα κπνξνχλ λα θάλνπλ εξσηήζεηο θαη πεξηκέλνπλ αμηφπηζηεο πιεξνθνξίεο ζε πνηθίια ζέκαηα πνπ ηνπο απαζρνινχλ θαη ζρεηίδνληαη κε ηελ εγθπκνζχλε ηνπο φπσο π.ρ ε πξνεηνηκαζία γηα ηελ κεηξφηεηα. Οη Bernhardt θαη Felter (2004) αλαθέξνπλ φηη νη ππνςήθηεο κεηέξεο ρξεζηκνπνηνχλ ην Γηαδίθηπν γηα λα αλαδεηήζνπλ πιεξνθνξίεο ζηα δηάθνξα ζηάδηα ηεο εγθπκνζχλεο ηνπο. Σν θπξηφηεξν ζέκα γηα ην νπνίν αλαδεηνχλ πιεξνθνξίεο είλαη ε αλάπηπμε ηνπ εκβξχνπ. Δλψ ζηελ κειέηε ηνπο νη Hildingsson et al., (2002) πνπ εμεηάδνπλ ηηο πξνζδνθίεο ησλ εγθχσλ απφ ηελ πεξηγελλεηηθή θξνληίδα βξήθαλ φηη ε κεγαιχηεξε πξνζδνθία ησλ εγθχσλ ζρεηίδεηαη κε ην κσξφ πνπ ζα γελλεζεί. πκπεξαζκαηηθά, ην Γηαδίθηπν σο κηα ηεξάζηηα απνζήθε πιεξνθνξηψλ, δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηηο έγθπεο γπλαίθεο λα ελεκεξσζνχλ θαη λα απμήζνπλ ηηο γλψζεηο πάλσ ζε ζέκαηα πνπ ηνπο ελδηαθέξνπλ. Πξνζθέξνληαη επίζεο κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ (θπξίσο ζην εμσηεξηθφ) πξνγξάκκαηα εθπαίδεπζεο απφ επαγγεικαηίεο πγείαο ζηα νπνία νη έγθπεο κπνξνχλ λα ζπκκεηέρνπλ. ηελ παξνχζα έξεπλα έγηλε κηα πξνζπάζεηα λα νξγαλσζεί έλα παξφκνην πξφγξακκα θαη λα δηεξεπλεζεί αλ κηα ζπζηεκαηηθή ελεκέξσζε πνπ ζα παξέρεη κηα θαηεπζπλφκελε θαη αμηνινγνχκελε ξνή πιεξνθνξηψλ ζηηο έγθπεο γπλαίθεο κε ηε ρξήζε ηνπ Γηαδηθηχνπ, κπνξεί λα απμήζεη ηηο γλψζεηο ηνπο πάλσ ζε ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ εγθπκνζχλε ηνπο. 2. Μεζνδνινγία 2.1 Είδνο έξεπλαο: Η έξεπλα απνηειεί κηα κειέηε παξέκβαζεο. ΔΝΣΑΞΗ ΚΑΙ ΥΡΗΗ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ

ΠΡΑΚΣΙΚΑ ΤΝΔΓΡΙΟΤ 282 2.2 Δηάξθεηα: Σν εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ δηήξθεζε δψδεθα εβδνκάδεο, απφ ηνλ Ιαλνπάξην έσο ηνλ Μάξηην ηνπ 2010. 2.3 Δείγκα: Σν δείγκα ηεο έξεπλαο ζπλνιηθά θαη γηα ηηο δχν νκάδεο (πεηξακαηηθή θαη ειέγρνπ) απνηέιεζαλ 52 έγθπεο γπλαίθεο ειηθίαο απφ 18 έσο 40 εηψλ. Σα θξηηήξηα επηινγήο ησλ γπλαηθψλ ηνπ δείγκαηνο ήηαλ ε γλψζε ηεο ειιεληθήο γιψζζαο, ε απνπζία παζνινγηθνχ ηζηνξηθνχ ζηελ εγθπκνζχλε θαζψο θαη ε δπλαηφηεηα πξφζβαζεο-ρξήζεο ηνπ Γηαδηθηχνπ θαη ηνπ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ. 2.4 Δεηγκαηνιεςία: Η επαθή γηα ηελ εχξεζε ησλ γπλαηθψλ ηνπ δείγκαηνο πξαγκαηνπνηήζεθε ζηα Δμσηεξηθά Μαηεπηηθά Ιαηξεία ηνπ Ννζνθνκείνπ Παπαγεσξγίνπ Θεζζαινλίθεο. Η επηινγή ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ρψξνπ ζρεηίζηεθε κε ηελ ζπλεξγαζία ηεο εξεπλήηξηαο κε ηε ζπγθεθξηκέλε θιηληθή ηφζν ζε επαγγεικαηηθφ φζν θαη ζε επηζηεκνληθφ επίπεδν. 2.5 Εξεπλεηηθό εξγαιείν (εξσηεκαηνιόγην) Σν εξσηεκαηνιφγην πνπ ρνξεγήζεθε πξνο απάληεζε πξηλ ηελ έλαξμε ηεο έξεπλαο, ηφζν ζηελ πεηξακαηηθή φζν θαη ζηελ νκάδα ειέγρνπ, πεξηιάκβαλε δπν κέξε. Σν Α κέξνο πεξηιάκβαλε εξσηήζεηο γλψζεσλ γηα ηελ εγθπκνζχλε. Λφγσ ηνπ φηη θαηά ηελ αλαδήηεζε ηε βηβιηνγξαθίαο, ηφζν ηεο Διιεληθήο φζν θαη ηεο δηεζλνχο δε βξέζεθε θάπνην εξσηεκαηνιφγην πνπ λα πεξηιακβάλεη εξσηήζεηο γλψζεσλ γηα ηελ εγθπκνζχλε ην κέξνο απηφ θαηαζθεπάζηεθε απφ ηελ εξεπλήηξηα κε βάζε ηελ αθφινπζε δηαδηθαζία: Αξρηθά ε εξεπλήηξηα θαηέγξαςε ηα δψδεθα ζεκαηηθά πεδία ηα νπνία ζα απνηεινχζαλ ηα ελεκεξσηηθά θεθάιαηα πνπ ζα απνζηέιινληαλ ζηηο έγθπεο κε ηα εβδνκαδηαία ειεθηξνληθά κελχκαηα. Απφ ηελ χιε ησλ θεθαιαίσλ απηψλ δηαηχπσζε ηηο εξσηήζεηο. Απφ θάζε θεθάιαην δηαηχπσζε δπν εξσηήζεηο θαη κφλν απφ ην θεθάιαην ηνπ ζειαζκνχ ηξεηο. Έηζη νη ζπλνιηθέο εξσηήζεηο ηνπ Α κέξνπο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ ήηαλ 25. Η δηαβάζκηζε ησλ απαληήζεσλ ήηαλ πνιιαπιήο επηινγήο, φπνπ απφ ηηο ηέζζεξηο πνπ δηλφηαλ σο επηινγή κηα ήηαλ κφλν ε ζσζηή. Βαζκνινγψληαο κε 1 θάζε ζσζηή απάληεζε θαη 0 θάζε ιάζνο, πξνθχπηεη κηα ζπλνιηθή βαζκνινγία πνπ κπνξεί λα θπκαλζεί απφ 0 έσο 25. Σν εξσηεκαηνιφγην κεηά ηελ θαηαζθεπή ηνπ δφζεθε ζε δπν γηαηξνχο (καηεπηήξεο) γηα λα επηβεβαηψζνπλ αλ νη εξσηήζεηο θαη νη απαληήζεηο είλαη νξζά δηαηππσκέλεο θαη εκπίπηνπλ ζην γλσζηηθφ αληηθείκελν ηεο Μαηεπηηθήο. Έπεηηα απφ ζχζηαζή ηνπο αιιάρζεθαλ δπν εξσηήζεηο νη νπνίεο δελ ήηαλ θαιά δηαηππσκέλεο. Σν εξσηεκαηνιφγην δφζεθε επίζεο γηα πηινηηθή εθαξκνγή ζε δέθα έγθπεο (ζηάιζεθε ειεθηξνληθά) γηα λα ειεγρζεί αλ ππήξραλ δπζθνιίεο ζηελ θαηαλφεζε ησλ εξσηήζεσλ αιιά θαη λα θαηαγξαθεί ν ρξφλνο πνπ ζα ρξεηάδνληαλ γηα ηε ζπκπιήξσζή ηνπ. Οη έγθπεο πνπ ζπκπιήξσζαλ ην εξσηεκαηνιφγην δελ είραλ θάπνην ηδηαίηεξν πξφβιεκα κε ηε δηαηχπσζε ησλ εξσηήζεσλ, νπφηε δε ρξεηάζηεθε λα γίλεη θάπνηα αιιαγή. Δπίζεο ν κέζνο ρξφλνο ζπκπιήξσζεο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ ήηαλ δέθα πέληε ιεπηά ν νπνίνο ζεσξήζεθε ηθαλνπνηεηηθφο απφ ηελ εξεπλήηξηα γηαηί ν ρξφλνο ζπκπιήξσζεο ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΔ ΑΝΑΚΟΙΝΩΔΙ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 283 ελφο εξσηεκαηνινγίνπ πνπ δίλεηαη λα ζπκπιεξσζεί κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ δελ ζα πξέπεη λα μεπεξλά ηα είθνζη ιεπηά (Gunn, 2002). Δλδεηθηηθά αλαθέξνληαη δπν απφ ηηο 25 εξσηήζεηο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ ζηνλ Πίλαθα 1. ΕΡΩΣΗΜΑΣΟΛΟΓΙΟ ΓΝΩΕΩΝ ΓΙΑ ΣΗΝ ΕΓΚΤΜΟΤΝΗ αο παξαθαινχκε απαληήζηε ζε όιεο ηηο εξσηήζεηο ζεκεηψλνληαο θάζε θνξά κηα κφλν απάληεζε. 1) Η θαθεΐλε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θύεζεο: α) κεηψλεη ηνπο θαξδηαθνχο παικνχο ηεο εγθχνπ β) θαηαζηέιιεη ην λεπξηθφ ζχζηεκα γ) επηηαρχλεη ην βαζηθφ κεηαβνιηζκφ δ) δελ πεξλά ζηελ θπθινθνξία ηνπ αίκαηνο 2) Αλαηκία, ηιίγγνπο θαη δύζπλνηα πξνθαιεί ε έιιεηςε: α) ζηδήξνπ β) αζβεζηίνπ γ) βηηακίλεο Κ δ) βηηακίλεο Β6. Πίνακαρ 1 Σν Β κέξνο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ πεξηιάκβαλε ηα δεκνγξαθηθά θαζψο θαη ηα ζηνηρεία ηνπ καηεπηηθνχ ηζηνξηθνχ ησλ εγθχσλ γπλαηθψλ. 2.6 Πεξηγξαθή ησλ νκάδσλ ηεο έξεπλαο Πεηξακαηηθή νκάδα: ηελ πεηξακαηηθή νκάδα ζπκπεξηιήθζεθαλ νη έγθπεο νη νπνίεο ζα παξαθνινπζνχζαλ ην εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα πνπ νξγάλσζε ε εξεπλήηξηα. Οκάδα ειέγρνπ: ηελ νκάδα ειέγρνπ ζπκπεξηιήθζεθαλ νη έγθπεο εθείλεο νη νπνίεο πεξηεγνχληαλ απφ κφλεο θαηά δήισζε ηνπο ζην Γηαδίθηπν γηα αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ ζρεηηθψλ κε ηελ εγθπκνζχλε ηνπο. 3. Δηαδηθαζία ηεο έξεπλαο 3.1 πκπιήξσζε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ Πξηλ ηελ έλαξμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο θαη νη δπν νκάδεο θιήζεθαλ λα απαληήζνπλ ζην εξσηεκαηνιφγην, ζην νπνίν θιήζεθαλ λα απαληήζνπλ θαη κεηά ηελ νινθιήξσζε ηνπ πξνγξάκκαηνο δειαδή έπεηηα απφ δψδεθα εβδνκάδεο. 3.2 Εβδνκαδηαία ειεθηξνληθά κελύκαηα ΔΝΣΑΞΗ ΚΑΙ ΥΡΗΗ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ

ΠΡΑΚΣΙΚΑ ΤΝΔΓΡΙΟΤ 284 Καηά ηε δηάξθεηα ησλ δψδεθα εβδνκάδσλ έγηλε ε απνζηνιή δψδεθα εβδνκαδηαίσλ ειεθηξνληθψλ κελπκάησλ πξνο ηελ πεηξακαηηθή νκάδα, ηα νπνία ην θαζέλα πεξηείρε: α) θείκελν ζρεηηθφ κε ηελ εγθπκνζχλε κε ηε κνξθή θεθαιαίνπ, β) πξνηεηλφκελνπο Γηαδηθηπαθνχο ηφπνπο ζην ηέινο ηνπ θάζε θεθαιαίνπ απ φπνπ κπνξνχζαλ νη έγθπεο λα πάξνπλ επηπξφζζεηεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθέο κε ην ζέκα ηεο εβδνκάδαο, γ) έλα θείκελν φπνπ πεξηείρε ηηο εξσηήζεηο ησλ εγθχσλ (αλψλπκα) νη νπνίεο είραλ πξαγκαηνπνηεζεί ζηελ δηάξθεηα ηεο πξνεγνχκελεο εβδνκάδαο θαη ηηο αληίζηνηρεο απαληήζεηο ηεο εξεπλήηξηαο. 3.2 Μνξθή ησλ ειεθηξνληθώλ κελπκάησλ Σα κελχκαηα είραλ ηελ κνξθή ηνπ επηζηεκνληθνχ άξζξνπ. Παξάιιεια έγηλε πξνζπάζεηα απφ ηελ εξεπλήηξηα ην πεξηερφκελν ησλ κελπκάησλ λα αθνινπζεί ηηο πξνδηαγξαθέο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ πνπ δηδάζθεηαη κε ηελ κέζνδν ηεο εμ Απνζηάζεσο Δθπαίδεπζεο (Μαηξαιήο, 1998). Έηζη θάζε κήλπκα είρε ηα παξαθάησ ραξαθηεξηζηηθά: χληνκε εηζαγσγή, ζθνπφ θεθαιαίνπ, πξνζδνθψκελα απνηειέζκαηα, απιή δηαηχπσζε, θαηαηεηκεκέλε παξνπζίαζε ηεο χιεο, ζχλνςε θεθαιαίνπ, βηβιηνγξαθηθή αλαθνξά, παξάζεζε ππεξζπλδέζκσλ ζην ηέινο ηνπ θάζε θεθαιαίνπ πνπ νδεγνχζαλ ζε πιηθφ πνπ ζπκπιήξσλε ηελ χιε ηνπ θάζε θεθαιαίνπ. Σα θείκελα ζρεδηάζηεθαλ κε ηξφπν ψζηε είλαη επράξηζηα θαη εχθνια ζηελ αλάγλσζε. Έηζη ρξεζηκνπνηήζεθε κεγάιε γξακκαηνζεηξά, δηπιφ δηάζηηρν, έληνλα γξάκκαηα ζηα ζεκεία πνπ έπξεπε λα ηνληζηνχλ, ρξψκαηα ζηνπο ηίηινπο ησλ παξαγξάθσλ θαη αξθεηέο θσηνγξαθίεο. Σν θάζε θείκελν απνηεινχληαλ απφ 5-6 ζειίδεο κε ζηφρν λα θαιχπηεηαη ε χιε θάζε θεθαιαίνπ. 3.3 Πεξηερόκελν ησλ ειεθηξνληθώλ κελπκάησλ Σν πεξηερφκελν ησλ ειεθηξνληθψλ κελπκάησλ ζρεδηάζηεθε απφ ηελ εξεπλήηξηα. Σα θεθάιαηα πνπ απνηέιεζαλ ην ελεκεξσηηθφ πιηθφ πνπ έιαβαλ νη έγθπεο, έγηλε πξνζπάζεηα λα θαιχςνπλ φιε ηε βαζηθή χιε πνπ αθνξά ηελ εγθπκνζχλε, ηνλ ηνθεηφ, ην ζειαζκφ θαη ηε ινρεία. Απηά ηα θεθάιαηα δηδάζθνληαη θαη ζηα καζήκαηα ςπρνπξνθχιαμεο (καζήκαηα πξνεηνηκαζίαο γηα ηελ θχεζε, ηνλ ηνθεηφ θαη ηε ινρεία) πνπ γίλνληαη ζε δηα δψζεο δηδαζθαιία, ζε γπλαίθεο πνπ επηζπκνχλ λα πξνεηνηκαζηνχλ γηα ηελ εγθπκνζχλε ηνπο, ζπλήζσο απφ καίεο (Μσξαΐηνπ, 2004 Μσξαΐηνπ, 2007). 3.4 Επηινγή πξνηεηλόκελσλ Δηαδηθηπαθώλ ηόπσλ Παξάιιεια κε ηα ελεκεξσηηθά θεθάιαηα γηα ηελ εγθπκνζχλε ζηηο έγθπεο πξνζθέξνληαλ ζην ηέινο θάζε θεθαιαίνπ ππεξζχλδεζκνη πνπ νδεγνχζαλ ζε επηπιένλ ελεκεξσηηθφ πιηθφ. Οη ππεξζχλδεζκνη παξέπεκπαλ θπξίσο ζηνπο Γηαδηθηπαθνχο ηφπνπο: health.in.gr www.medlook.net.cy ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΔ ΑΝΑΚΟΙΝΩΔΙ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 285 www.nutridiet.gr www.iatronet.gr www.healthierworld.gr www.eutokia.gr Γηα ηελ επηινγή ησλ παξαπάλσ πξνηεηλφκελσλ Γηαδηθηπαθψλ ηφπσλ ε εξεπλήηξηα βαζίζηεθε ζε κηα εξγαζία ησλ Βαξδακάζθνπ, Αλησλίνπ (2004), ζηελ νπνία έγηλε αμηνιφγεζε δεθαπέληε ειιελφθσλσλ Γηθηπαθψλ ηφπσλ ζρεηηθψλ κε ζέκαηα πγείαο θαη άζθεζεο. ηελ εξγαζία απηή νη ηξεηο πξψηνη θαηά ζεηξά αλαθεξφκελνη Γηαδηθηπαθνί ηφπνη ζπγθέληξσζαλ πςειή βαζκνινγία ζηα θξηηήξηα πνπ έζεζαλ νη εξεπλεηέο φπσο π.ρ (αμηνπηζηία, επρξεζηία, πνηφηεηα ηνπ πεξηερνκέλνπ δηθηπαθψλ ηφπσλ). Οη ππφινηπνη Γηθηπαθνί ηφπνη πξνηάζεθαλ έπεηηα απφ αμηνιφγεζε ηεο εξεπλήηξηαο. 3.5 Πεξηγξαθή ηνπ δείγκαηνο ηελ έξεπλα ζπκκεηείραλ 52 έγθπεο γπλαίθεο, πνπ ρσξίζηεθαλ ζε δχν νκάδεο: ηελ πεηξακαηηθή νκάδα (n=28) θαη ηελ νκάδα ειέγρνπ (n=24). Απφ ηηο ζπκκεηέρνπζεο ζηελ έξεπλα νη 26 γπλαίθεο, δειαδή ην 50% ηνπ δείγκαηνο, αλήθαλ ζηελ ειηθηαθή νκάδα ησλ 31-35 εηψλ. ιεο ήηαλ Διιελίδεο, έγγακεο, πιελ κηαο πνπ ήηαλ ζε κφληκε ζρέζε. Ήηαλ θάηνηθεο ζην λνκφ Θεζζαινλίθεο, πιελ ηξηψλ πνπ δηέκελαλ ζε γεηηνληθνχο λνκνχο. Η πιεηνλφηεηα ηνπ δείγκαηνο εξγάδνληαλ σο ππάιιεινη, θπξίσο ζην Γεκφζην, είραλ εθπαίδεπζε ΑΔΙ/ΣΔΙ θαη πςειά εηζνδήκαηα ζν αθνξά ην καηεπηηθφ ηζηνξηθφ γηα ηηο πεξηζζφηεξεο ζπκκεηέρνπζεο ε θχεζε ήηαλ ε πξψηε ηνπο, ε ζχιιεςε έγηλε απηφκαηα θαη ήηαλ θαηά κέζν φξν θαηά ηελ 22ε εβδνκάδα ηεο θχεζήο ηνπο θαηά ηελ έλαξμε ηεο έξεπλαο. Καη νη δχν νκάδεο δε δηέθεξαλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά σο πξνο ηα δεκνγξαθηθά ή καηεπηηθά ηνπο ραξαθηεξηζηηθά. 4. Απνηειέζκαηα 4.1 ηαηηζηηθή αλάιπζε Οη πνζνηηθέο κεηαβιεηέο πεξηγξάθεθαλ κε κέζνπο φξνπο θαη ηππηθέο απνθιίζεηο, ελψ νη πνηνηηθέο κε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο. Γηα ηε ζχγθξηζε ησλ κέζσλ φξσλ δχν δηαθνξεηηθψλ νκάδσλ ρξεζηκνπνηήζεθε ε δνθηκαζία t Student γηα αλεμάξηεηεο νκάδεο (independent sample t test), ελψ γηα ηε ζχγθξηζε ηεο ίδηαο νκάδαο δχν δηαθνξεηηθέο ρξνληθέο ζηηγκέο, ρξεζηκνπνηήζεθε ε δνθηκαζία t Student γηα ζπδεπγκέλεο παξαηεξήζεηο (paired sample t test). Γηα ηε κειέηε ηεο ζρέζεο κεηαμχ δχν θαηεγνξηθψλ κεηαβιεηψλ ρξεζηκνπνηήζεθε ε δνθηκαζία σ 2 ηνπ Pearson ή ε αθξηβήο δνθηκαζία ηνπ Fisher, ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ απηφ ήηαλ δπλαηφ. Γηα ηελ εθηίκεζε ηεο ζπζρέηηζεο κεηαμχ ηαθηηθψλ κεηαβιεηψλ ρξεζηκνπνηήζεθε o κε παξακεηξηθφο ζπληειεζηήο tau-b ηνπ Kendall, ελψ φηαλ νη κεηαβιεηέο ήηαλ ΔΝΣΑΞΗ ΚΑΙ ΥΡΗΗ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ

ΠΡΑΚΣΙΚΑ ΤΝΔΓΡΙΟΤ 286 πνζνηηθέο ρξεζηκνπνηήζεθε ν ζπληειεζηήο ζπζρέηηζεο r ηνπ Pearson. Γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο εζσηεξηθήο ζπλέπεηαο ησλ εξσηεκαηνινγίσλ ππνινγίζηεθε ν ζπληειεζηήο α ηνπ Cronbach. Σέινο, γηα ηε κειέηε ηεο επίδξαζεο ησλ δηαθφξσλ κεηαβιεηψλ ζηελ αιιαγή ησλ επηπέδσλ ησλ γλψζεσλ, θαηαζθεπάζηεθαλ κνληέια γξακκηθήο παιηλδξφκεζεο, φπνπ εμαξηεκέλε κεηαβιεηή ήηαλ ην ππφ κειέηε επίπεδν κεηά ηελ παξέκβαζε θαη σο ζπκκεηαβιεηέο εηζήρζεζαλ νη δηάθνξεο κεηαβιεηέο θαζψο θαη ην ππφ κειέηε επίπεδν πξηλ ηελ παξέκβαζε. Σν επίπεδν ηεο ζηαηηζηηθήο ζεκαληηθφηεηαο νξίζηεθε σο p=0,05. 4.2 Γλώζεηο ησλ ζπκκεηερνπζώλ Οη έγθπεο πνπ απνηεινχζαλ ηελ πεηξακαηηθή νκάδα ζπγθέληξσζαλ 13,2/25 ζσζηέο απαληήζεηο ζην εξσηεκαηνιφγην γλψζεσλ πνπ απάληεζαλ πξηλ ηελ παξαθνινχζεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο. Μεηά ηελ παξαθνινχζεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο φηαλ απάληεζαλ ην εξσηεκαηνιφγην ζπγθέληξσζαλ 22/25 ζσζηέο απαληήζεηο. Οη αληίζηνηρεο βαζκνινγίεο γηα ηελ νκάδα ειέγρνπ ήηαλ 13/25 ηελ πξψηε θνξά πνπ απάληεζαλ ζην εξσηεκαηνιφγην θαη 16,4/25 ηε δεχηεξε θνξά, έπεηηα απφ ηξεηο κήλεο. πσο θαίλεηαη θαη απφ ην δηάγξακκα 1, θαη ε πεηξακαηηθή νκάδα βειηίσζε ηηο γλψζεηο ηεο θαηά 8,8/25 κνλάδεο θαηά ηε δηάξθεηα ησλ 12 εβδνκάδσλ [t(23)=20,35, p=0,001] αιιά θαη ε νκάδα ειέγρνπ θαηά 3,4/25 κνλάδεο [t(23)=20,35, p=0,001]. Ωζηφζν, ε βειηίσζε ησλ γλψζεσλ ηεο πεηξακαηηθήο νκάδαο ήηαλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά κεγαιχηεξε απ' φηη ηεο νκάδαο ειέγρνπ [F(1,49)=299,2, p=0,001]. Πειραματική Ελέγτοσ 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 Γνώσεις (πριν) Γνώσεις (μετά) Γιάγπαμμα 1 Μεηαβολή ηων επιδόζεων ζηο γνωζηικό ηεζη Δμεηάδνληαο ηηο εξσηήζεηο γλψζεσλ κία πξνο κία, πξνθχπηεη φηη πξηλ ηελ παξέκβαζε νη απαληήζεηο ησλ δχν νκάδσλ δηέθεξαλ ιφγσ ηχρεο κφλν ζε 2 απφ ηηο 25 εξσηήζεηο (ζηελ 6ε εξψηεζε θαιχηεξε βαζκνινγία είρε ε πεηξακαηηθή νκάδα, ελψ ζηε 10 ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΔ ΑΝΑΚΟΙΝΩΔΙ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 287 εξψηεζε ε νκάδα ειέγρνπ). Μεηά ηελ παξέκβαζε, ζηηο εξσηήζεηο απηέο θαη νη δχν νκάδεο βειηίσζαλ ηε βαζκνινγία ηνπο θαη δελ παξαηεξήζεθε ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά, σζηφζν ε πεηξακαηηθή νκάδα είρε ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά θαιχηεξε βαζκνινγία ζε 14 απφ ηηο 25 εξσηήζεηο θαη πην ζπγθεθξηκέλα ζηηο εξσηήζεηο ππ αξηζκφλ 1, 7, 9, 11-16, 19-21, 23 θαη 24. 5. πδήηεζε-πκπεξάζκαηα Σα ηειεπηαία ρξφληα γίλνληαη ζπλερψο έξεπλεο γηα λα δηεξεπλεζεί ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ Γηαδηθηχνπ σο κέζνπ ελεκέξσζεο ζε ζέκαηα πξναγσγήο πγείαο. Έξεπλεο έρνπλ γίλεη επίζεο γηα λα δηεξεπλεζεί ε ρξήζε ηνπ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ σο εθπαηδεπηηθνχ κέζνπ ζην πιαίζην ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο. ηελ παξνχζα έξεπλα θαηαγξάθεθε φηη νη γπλαίθεο πνπ πήξαλ κέξνο ζην εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα ελεκέξσζεο, κε ηε ρξήζε ηνπ Γηαδηθηχνπ αχμεζαλ ηηο γλψζεηο ηνπο πάλσ ζηα ζέκαηα ηεο εγθπκνζχλεο ηνπο. χκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο νη έγθπεο γπλαίθεο πνπ πήξαλ κέξνο ζε απηή αχμεζαλ ζεκαληηθά ηηο γλψζεηο ηνπο θαηά 8,8/25 κνλάδεο θαηά ηε δηάξθεηα ησλ 12 εβδνκάδσλ. Καηαγξάθεθε επίζεο φηη νη έγθπεο πνπ απφ κφλεο πεξηεγνχληαη ζην Γηαδίθηπν (θαη απνηεινχζαλ ηελ νκάδα ειέγρνπ) αχμεζαλ ηηο γλψζεηο ηεο θαηά 3,4/25 κνλάδεο. Η αχμεζε απηή ήηαλ ζεκαληηθά κηθξφηεξε απηήο ηεο νκάδαο παξέκβαζεο, σζηφζν ήηαλ απφ κφλε ηεο ζεκαληηθή θαη αμηνζεκείσηε. Σα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο ζπκθσλνχλ κε ηελ έξεπλα ησλ Huang et all., (2007), νη νπνίνη κειέηεζαλ ηελ αμηνιφγεζε ησλ επηπηψζεσλ ελφο πξνγελλεηηθνχ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ζειαζκνχ κε ηε ρξήζε ηνπ Γηαδηθηχνπ ζηελ Σατβάλ. ηα απνηειέζκαηά ηνπο νη εξεπλεηέο αλαθέξνπλ φηη νη γπλαίθεο πνπ έιαβαλ ηε βαζηζκέλε ζην Γηαδίθηπν εθπαίδεπζε ζειαζκνχ είραλ έλαλ πςειφηεξν ζθνξ γλψζεο θαη πην ζεηηθή ζηάζε γηα ην ζειαζκφ ζε ζχγθξηζε κε ηηο γπλαίθεο πνπ απνηεινχζαλ ηελ νκάδα ειέγρνπ. πκθσλνχλ επίζεο κε ηελ έξεπλα ησλ Kuo et all., (2009), νη νπνίνη ζέιεζαλ λα αμηνινγήζνπλ ηηο επηπηψζεηο ελφο εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ πνπ απεπζπλφηαλ ζε έγθπεο γπλαίθεο, ζηελ Σατβάλ. ηφρνο ηνπ πξνγξάκκαηνο ήηαλ ε βειηίσζε ησλ γλψζεσλ ησλ κεηέξσλ γηα ηελ θξνληίδα ησλ λενγέλλεησλ θαη ε αχμεζε ηεο εκπηζηνζχλεο ηνπο. ηα απνηειέζκαηά ηνπο νη εξεπλεηέο θαηαιήγνπλ φηη ε εθπαίδεπζε κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ κπνξεί λα ζπκβάιεη ζηελ αχμεζε ησλ γλψζεσλ ησλ κεηέξσλ ζρεηηθά κε ηε θξνληίδα ησλ λενγέλλεησλ θαη ζηελ αχμεζε ηεο εκπηζηνζχλεο ηνπο. Απ φια ηα παξαπάλσ ζπλάγεηαη φηη κπνξνχλ λα ζρεδηαζηνχλ πξνγξάκκαηα κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ κε ηελ κέζνδν ηεο Αλνηρηήο θαη εμ Απνζηάζεσο Δθπαίδεπζεο θαζψο επηηξέπνπλ ηελ εχθνιε πξφζβαζε ησλ ελδηαθεξνκέλσλ ζε πεγέο γλψζεσλ θαη πιεξνθνξηψλ θαη δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα γηα άκεζε θαη γξήγνξε επηθνηλσλία αλάκεζα ζε δηαθνξεηηθά άηνκα, νκάδεο, νξγαληζκνχο θ.ά. (Βαξδακάζθνπ & Αλησλίνπ, 2005). ΔΝΣΑΞΗ ΚΑΙ ΥΡΗΗ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ

ΠΡΑΚΣΙΚΑ ΤΝΔΓΡΙΟΤ 288 Βιβλιογραφία Αλαζηαζηάδεο, Π. (2005) «Νέερ Τεσνολογίερ και εξ Αποζηάζεωρ Δκπαίδεςζη ζηην ςπηπεζία ηηρ Για Βίος Μάθηζηρ: Ππορ μια νέα «Κοινωνική Σςμθωνία» για ηην άπζη ηων ζςνεπειών ηος Ψηθιακού Γςϊζμού». Σην Ληνλαξάθεο Α. (Δπηκ) 3νΓηεζλέο ζπλέδξην γηα ηελ αλνηθηή θαη εμ Απνζηάζεσο Δθπαίδεπζε, Παηδαγσγηθέο θαη Σερλνινγηθέο Δθαξκνγέο, Πξαθηηθά εηζεγήζεσλ, Αζήλα: Πξνπνκπφο. Anderson, A. (2001) Symposium on 'nutritional adaptation to pregnancy and lactation'. Pregnancy as a time for dietary change? Proceedings of the Nutrition Society Nov; 60 (4):497-504. Βαξδακάζθνπ, Α., Αλησλίνπ, Π. (2004) Αμηνιφγεζε ηεο Αμηνπηζηίαο, ηεο Δπρξεζηίαο & ηεο Πνηφηεηαο ηνπ Πεξηερνκέλνπ 15 Διιελφθσλσλ Γηθηπαθψλ Σφπσλ ρεηηθψλ κε Θέκαηα Τγείαο & Άζθεζεο. Αλαξηεκέλε Δπηζηεκνληθή Αλαθνίλσζε, 5 ε επηζηεκνληθή Γηεκεξίδα, Θεζζαινλίθε, 11-12 Γεθεκβξίνπ. Έλσζε Γπκλαζηψλ Βνξείνπ Διιάδνο. Βαξδακάζθνπ, Α., Αλησλίνπ, Π. (2005) Αλεπίζεκε κάζεζε: Αμηνιφγεζε ελφο εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο γηα ελήιηθεο πάλσ ζε ζέκαηα θπζηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη πγείαο κε ηε ρξήζε ηνπ Γηαδηθηχνπ. Πξαθηηθά: 3 rd INTERNATIONAL CONFERENCE ON OPEN AND DISTANCE LEARNING. Applications of pedagogy and Technology. Editor Antonis Lionarakis. Διιεληθφ Αλνηθηφ Παλεπηζηήκην, Διιεληθφ Γίθηπν Αλνηθηήο θαη Δμ Απνζηάζεσο Δθπαίδεπζεο. Δθδφζεηο Πξνπνκπφο Σφκνο Α, 405-417. Bernhardt, M., Felter, M. (2004) Online pediatric information seeking among mothers of young children: results from a qualitative study using focus groups. J Med Internet Res Mar 1;6 (1):e7. Έπζηκνο, Γ., & Φνχξιαξε,. (2003) Η εθπαίδεπζε ζην Ίληεξλεη. πιινγηθή αλάγθε ή κηα αθφκα θεξδνθφξα επηρείξεζε; Virtual School, The Sciences of Education Online,Σ.3,η.2 Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν: http://www.auth.gr/virtualschool/3.2/praxis/onlineeducation.html (12/01/2010). Jeffs, T., Smith, M. (1990) educating informal educators in Jeffs T. and Smith M Using Informal Education, Buckingham: Open University Press. Gunn H. (2002) Web-based surveys: changing the survey process. First Monday 7. Αλαξηήζεθε απφ ηνλ Γηθηπαθφ ηφπν: http://firstmonday.org/issues/issue7_12/gunn/ (30/12/2009). Hildingsson, I., Waldenstrom, U., Radestad, I. (2002) Women s expectations on antenatal care as assessed in early pregnancy: number of visits, continuity of caregiver and general content. Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica 81 (2), 118-125. ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΔ ΑΝΑΚΟΙΝΩΔΙ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 289 Houston, T., Allison, J. (2002) Users of internet health information: Differences by health status. J Med Internet Res 4: e7. Huang, Z., Kuo, C., Avery, D., Chen, W., Link, C., & Gau, L. (2007) Evaluating effects of a prenatal web-based breastfeeding education programme in Taiwan, Journal of Clinical Nursing 16, 1571 1579. Κφθθνο, Α. (2005) «Σσέζειρ ανάμεζα ζηη Για Βίος Μάθηζη, ηην εξ αποζηάζεωρ εκπαίδεςζη και ηην εκπαίδεςζη Δνηλίκων» Σην Ληνλαξάθεο Α. (Δπηκ) 3 ν Γηεζλέο ζπλέδξην γηα ηελ αλνηθηή θαη εμ Απνζηάζεσο Δθπαίδεπζε, Παηδαγσγηθέο θαη Σερλνινγηθέο Δθαξκνγέο, Πξαθηηθά εηζεγήζεσλ, Αζήλα: Πξνπνκπφο. Kuo, S., Chen, Y., Lin, K., Lee, T., Hsu, C. (2009) Evaluating the effects of an Internet education programme on newborn care in Taiwan. Journal of Clinical Nursing, June; 18(11): 1592-1601. Lagan, B., Sinclair, M., Kernohan, G. (2009) A web-based survey of midwives perceptions of women using the Internet in pregnancy: a global phenomenon. Midwifery 26, 17-26. Larsson, M. (2009) A descriptive study of the use of the Internet by women seeking pregnancy-related information. Midwifery 25, 14-20. Μαηξαιήο, Υ. (1998) Σν έληππν πιηθφ ζηελ εθπαίδεπζε απφ απφζηαζε. ην Αλνηθηή θαη Δμ Απνζηάζεσο Δθπαίδεπζε Σφκνο Γ- Σν εθπαηδεπηηθφ πιηθφ θαη νη λέεο ηερλνινγίεο, Πάηξα. Μσξαΐηνπ, Μ. (2004) Το βίωμα ηηρ μηηπόηηηαρ. Βήηα Ιαηξηθέο Δθδφζεηο, Αζήλα. Μσξαΐηνπ, Μ. (2007) Ψςσοζωμαηική εηοιμαζία για ηη μηηπόηηηα, Δθδ. Παξηζηάλνπ, Αζήλα. Morcuende, J., Egbert, M. & Ponseti, I. (2003) The effect of the Internet in the treatment of congenital idiopathic clubfoot. Lowa Orthop J, 15: 515-525 Shaw, E., Howard, M., Chan, D., Waters, H., Kaczorowski, J., Price, D., et al. (2008). Access to web-based personalized antenatal health records for pregnant women: a randomized controlled trial. J Obstet Gynaecol Can;30: 38-43. Sutton, J. (1994) «Lifelong and Continuing Education», ζην Husen T. θαη Postlethwaite N. (επηκ.), The International Encyclopedia of Education, Pergamon Press, Oxford, ζ. 3416-3422. Υξνλάθε, Δ., Κνπξνχκπαιε, Α., ηαζνπνχινπ, Α., Ρνπκειησηάθε, Σ., Οξθαλνπδάθε, Δ., Esterle, E., Σζηθλάθεο, Μ., (2007) Internet use for health and illness in Greece, Preliminary results of a European study on ehealth consumer trends, Aξρεία Διιεληθήο Ιαηξηθήο, 24 (5): 440-457. ΔΝΣΑΞΗ ΚΑΙ ΥΡΗΗ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ

ΠΡΑΚΣΙΚΑ ΤΝΔΓΡΙΟΤ 290 ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΔ ΑΝΑΚΟΙΝΩΔΙ