Περιεχόµενα ΕΠΛ 435: Αλληλεπίδραση Ανθρώπου Υπολογιστή Σχεδίαση ιαδραστικών Συστηµάτων: Ιεραρχική Ανάλυση Εργασιών Ανάλυση εργασιών ιαφορετικές προσεγγίσεις Αποσύνθεση εργασιών Ιεραρχική Ανάλυση Εργασιών Ανάλυση µε βάση τη γνώση TAKD (Task Analysis for Knowledge Description) Ανάλυση µε βάση τις οντότητες και τα αντικείµενα ΑΤΟΜ (Analysis for Task Object Modeling) Βιβλιογραφία Εισαγωγή Dix [2004]: Chapter 15 [pdf] Preece [2002]: Chapter 7 [slides] Αβούρης [2000]: Κεφάλαιο 5, pp. 149-154, slides in [pdf] Shneiderman [2004]: Chapter 2, [link] what is wanted interviews ethnography what is there vs. what is wanted scenarios task analysis analysis evaluation heuristics dialogue notations prototype guidelines principles design precise specification implement and deploy architectures documentation help
Ανάλυση αναγκών και απαιτήσεων Ανάλυση Εργασιών [ ] Χωρισµός χρηστών σε οµογενείς οµάδες και ανάλυση των χαρακτηριστικών τους Αναγνώριση και ανάλυση χρηστών Μεθοδολογίες συλλογής δεδοµένων για τους χρήστες Παρατήρηση χρηστών στο περιβάλλον εργασίας τους [ ] Καταγραφή βασικών εργασιών και ταξινόµηση τους σε ενότητες [ ] Ανάλυση απαιτήσεων µέσω δηµιουργίας σεναρίων χρήσης µε συµµετοχή των χρηστών [ ] Ανάπτυξη αρχικών προδιαγραφών µε βάση την ανάλυση αναγκών και απαιτήσεων [ ] Περιγραφή των εργασιών µέσω ροών στοιχειωδών εργασιών (task flow) [ ] Εντοπισµός των κυρίων αντικειµένων και δοµών που θα χρησιµοποιηθούν στη διεπιφάνεια χρήστη Οι περιγραφές εργασιών χρησιµοποιούνται συνήθως για τον οραµατισµό νέων συστηµάτων και την αναγνώριση των βασικών εργασιών Η ανάλυση εργασιών χρησιµοποιείται κυρίως για τη διερεύνηση υφιστάµενων συστηµάτων / καταστάσεων / εργασιών Κατά την ανάλυση εργασιών είναι σηµαντικό να µην επικεντρωνόµαστε σε επιφανειακές αλλά ουσιαστικές δραστηριότητες του χρήστη: Τι προσπαθεί ο χρήστης να επιτύχει µε αυτή την εργασία; Για ποιο λόγο προσπαθεί να το επιτύχει (ποιος είναι ο απώτερος στόχος) Πως προσπαθεί ο χρήστης να διεκπεραιώσει την εργασία; Οι βασικές µέθοδοι ανάλυσης εργασιών διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες οι οποίες επικεντρώνονται αντίστοιχα σε: Τι ενέργειες κάνει ο χρήστης Τι χρειάζεται να γνωρίζει ο χρήστης Με ποια αντικείµενα / άλλους χρήστες έρχεται σε επαφή για τη διεκπεραίωση των εργασιών Ανάλυση εργασιών = > Μεθοδολογίες Αποσύνθεση εργασιών: Ανάλυση εργασιών σε υποεργασίες µε καθορισµένη σειρά εκτέλεσης Έµφαση στις επιτελούµενες ενέργειες και στη σειρά διαδοχής τους Παραδείγµατα: ΗΤΑ (Hierarchical Task Analysis) GOMS (Goals Operations Methods - Selection rules) Ανάλυση µε βάση τη γνώση: Τι γνωρίζει ο χρήστης για την επιτελούµενη εργασία και πως αυτή η γνώση είναι οργανωµένη Έµφαση στα αντικείµενα και στις οµαδοποιήσεις τους Παράδειγµα: TAKD (Task Analysis for Knowledge Description) Ανάλυση µε βάση τις οντότητες και τα αντικείµενα Συσχετισµοί ανάµεσα στα αντικείµενα, εκτελούµενες δράσεις και χρήστες Έµφαση στην αλληλεπίδραση χρηστών και αντικειµένων Παράδειγµα: ΑΤΟΜ (Analysis for Task Object Modeling) Στόχοι: Αποσύνθεση εργασιών (Task Decomposition) Να περιγραφούν οι δράσεις που οι χρήστες επιτελούν για τη διεκπεραίωση µιας εργασίας Να καταταγούν οι δράσεις αυτές σε µία ιεραρχία και να οριστούν επίπεδα ιεραρχίας Να καθοριστεί η σειρά εκτέλεσης των υποεργασιών ύο βασικές µεθοδολογίες: Ιεραρχική Ανάλυση Εργασιών (Hierarchical Task Analysis HTA): ίνει έµφαση πως µια εργασία διασπάται και πραγµατοποιείται τελικά µε εκτέλεση επιµέρους εργασιών, µέχρι την περιγραφή στοιχειωδών µη-περαιτέρω διασπώµενων ενεργειών του χρήστη ή του συστήµατος. GOMS (Goals-Operations-Methods-Selection Rules: Στόχοι- ενέργειες- µέθοδοι-κανόνες επιλογής): ίνει έµφαση στην γνωσιακή διαδικασία επιλογής από τον χρήστη κατάλληλου τρόπου επίτευξης των στόχων που σχετίζονται µε την πραγµατοποίηση της συγκεκριµένης εργασίας
Αποσύνθεση εργασιών = > Ιεραρχική Ανάλυση Εργασιών Περιγραφή Ιεραρχίας: 0. in order to clean the house 1. get the vacuum cleaner out 2. get the appropriate attachment 3. clean the rooms 3.1. clean the hall 3.2. clean the living rooms 3.3. clean the bedrooms 4. empty the dust bag 5. put vacuum cleaner and attachments away Πλάνα δράσεων: Plan 0: do 1-2 - 3-5 in that order. when the dust bag gets full do 4 Plan 3: do any of 3.1, 3.2 or 3.3 in any order depending on which rooms need cleaning Σηµείωση: Μόνο τα πλάνα δράσεων καθορίζουν σειρά εκτέλεσης Παράδειγµα 1. προετοιµασία ηλεκτρικής σκούπας 2.1 καθαρισµός διαδρόµου 2. σκούπισµα δωµατίων 2.2.1 καθαρισµός πατώµατος 0. Σκούπισµα σπιτιού 2.2 καθαρισµός σαλονιού Π 0 : 1,2,4. όταν γεµίζει η σακούλα τότε 3 3. άδειασµα σακούλας 2.2.2 καθαρισµός χαλιών 2.3 καθαρισµός υπνοδωµατίων 4. φύλαξη σκούπας Παράδειγµα (ΙΙ) 0. In order to borrow a book from the library 1. go to the library 2. find the required book 2.1 access library catalogue 2.2 access the search screen 2.3 enter search criteria 2.4 identify required book 2.5 note location 3. go to correct shelf and retrieve book 4. take book to checkout counter Παράδειγµα (ΙΙ) - ιάγραµµα go to the library Borrow a book from the library 0 plan 0: do 1-3-4. If book isn t on the shelf expected, do 2-3-4. find required retrieve book take book to book from shelf counter 1 2 3 4 plan 2: do 2.1-2.4-2.5. If book not identified from information available, do 2.2-2.3-2.4-2.5 plan 0: do 1-3-4. If book isn t on the shelf expected, do 2-3-4. plan 2: do 2.1-2.4-2.5. If book not identified do 2.2-2.3-2.4. access catalog access enter identify note search search required location 2.1 screen 2.2 criteria 2.3 book 2.4 2.5
ηµιουργία Ιεραρχίας Ραφινάρισµα περιγραφής 1. Καταγραφή όλων των εργασιών 2. Οµαδοποίηση εργασιών σε πιο σύνθετες εργασίες 3. Αποσύνθεση εργασιών σε υποεργασίες 4. Επανάληψη του 3 για τις υποεργασίες Πότε σταµατάµε την αποσύνθεση εργασιών; Είναι το «άδειασµα σακούλας» αυτόνοµη εργασία; Κανόνες: Ανάλυση υποεργασιών που έχουν νόηµα για το χρήστη Ανάλυση υποεργασιών που έχουν νόηµα για τη διαπροσωπεία Ανάλυση υποεργασιών που µας ενδιαφέρουν στο τρέχον στάδιο Ραφινάρισµα περιγραφής (ΙΙ) Κατηγορίες πλάνων δράσης Υποεργασίες ανά ζεύγη: Turn off Gas? Αναδόµηση: Make pot task Ζύγισµα: Είναι το σερβίρισµα τσαγιού (pour tea) απλούστερο από την προετοιµασία της τσαγιέρας (make pot); Γενίκευση: Πόσα φλιτζάνια τσάι: Προκαθορισµένης ακολουθίας: 1.1 then 1.2 then 1.3 Αναµονή συµβάντων when kettle boils 1.4 Παραλληλισµός do 1; at the same time... Συνδυασµός των ανωτέρω most plans involve several of the above Προαιρετικές εργασίες: if the pot is full 2 Επαναλήψεις do 5.1 5.2 while there are still empty cups Επιλογές do any of 3.1, 3.2 or 3.3 in any order
Ανάλυση µε βάση τη γνώση Έµφαση: Στα αντικείµενα που εµπλέκονται στην διεκπεραίωση της εργασίας Στις εκτελούµενες δράσεις Στην ταξινόµηση των αντικειµένων σε διάφορες οµάδες Ανάλυση µε βάση τη γνώση = > Παράδειγµα Ταξινόµηση χειριστηρίων αυτοκινήτου (motor controls) steering steering wheel, indicators engine/speed direct ignition, accelerator, foot brake gearing clutch, gear stick lights external headlights, hazard lights internal courtesy light wash/wipe wipers front wipers, rear wipers washers front washers, rear washers heating temperature control, air direction, fan, rear screen heater parking hand brake, door lock radio numerous! Ανάλυση µε βάση τη γνώση = > Task Analysis for Knowledge Description (TAKD) Τρεις δυνατές ταξινοµήσεις: XOR Κλασσική ταξινόµηση AND OR Το αντικείµενο σε µία και µόνη κατηγορία Το αντικείµενο πρέπει να ανήκει σε όλες τις κατηγορίες Η πιο αδύνατη περίπτωση. Το αντικείµενο µπορεί να ανήκει σε µία, πολλές ή καµία κατηγορία wash/wipe AND function XOR wipe front wipers, rear wipers wash front washers, rear washers position XOR front front wipers, front washers rear rear wipers, rear washers Ανάλυση µε βάση τη γνώση = > Task Analysis for Knowledge Description => Παράδειγµα kitchen item AND / shape XOR dished mixing bowl, casserole, saucepan, soup bowl, glass flat plate, chopping board, frying pan / function OR { preparation mixing bowl, plate, chopping board { cooking frying pan, casserole, saucepan { dining XOR for food plate, soup bowl, casserole for drink glass / => Ταξινόµηση τύπου AND => Ταξινόµηση τύπου XOR { => Ταξινόµηση τύπου XOR
Ανάλυση µε βάση τη γνώση = > Task Analysis for Knowledge Description => Κανόνας µοναδικότητας (uniqueness rule) Μπορεί το διάγραµµα να καθορίσει µοναδικά όλα τα αντικείµενα (υπάρχει ένα µόνο µοναδικό µονοπάτι); Παράδειγµα: Plate: kitchen item /shape (flat) /function {preparation, dining (for food)} / Μοναδική περιγραφή Οι δράσεις µπορούν επίσης να ταξινοµηθούν: kitchen job XOR preparation beating, mixing cooking frying, boiling, baking dining pouring, eating, drinking