ΔΛΛΗΝΟΣΟΤΡΚΙΚΗ ΓΙΔΝΔΞΗ ΓΙΑ ΣΟ FIR ΑΘΗΝΩΝ

ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΠΔΙΡΑΙΑ Μ.Π.. Γ.Δ.. ΔΛΛΗΝΟΣΟΤΡΚΙΚΗ ΓΙΔΝΔΞΗ ΓΙΑ ΣΟ FIR ΑΘΗΝΩΝ ΔΠΙΒΛΔΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΣΗ Π. ΛΙΑΚΟΤΡΑ ΔΠΙΜΔΛΔΙΑ ΔΡΓΑΙΑ ΒΛΑΥΟΤ ΜΑΡΙΑ ΠΔΙΡΑΙΑ 2010 1

ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΔΗΑΓΧΓΖ 1 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 ο 8 ΔΝΑΔΡΗΟ ΥΧΡΟ 8 ΓΗΔΘΝΖ ΟΡΓΑΝΗΜΟ ΠΟΛΗΣΗΚΖΑΔΡΟΠΟΡΗΑ ICAO. ΤΜΒΑΣΗΚΟ ΓΗΚΑΗΟ ΤΜΒΑΖ ΠΑΡΗΗΧΝ ΚΑΗ ΤΜΒΑΖ ΗΚΑΓΟΤ 8 ΠΔΡΗΟΥΔ ΠΡΖΡΟΦΟΡΖΖ ΠΣΖΔΧΝ FIR 9 ΚΡΗΣΖΡΗΑ ΟΡΗΟΘΔΣΖΖ ΠΔΡΗΟΥΧΝ ΠΛΖΡΟΦΟΡΖΖ ΠΣΖΔΧΝ 10 ΟΡΗΜΟ ΣΖ ΑΡΜΟΓΗΑ ΑΡΥΖ 12 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 ο 14 ΟΡΗΟΘΔΣΖΖ FIR ΑΘΖΝΧΝ 14 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 ο 17 ΑΜΦΗΒΖΣΖΔΗ ΑΠΟ ΣΖΝ ΣΟΤΡΚΗΑ ΟΡΗΧΝ ΚΑΗ ΑΡΜΟΓΗΟΣΖΣΧΝ ΣΟΤ FIR ATH 17 ΗΣΟΡΗΚΟ ΑΜΦΗΒΖΣΖΔΧΝ 17 ΘΔΔΗ ΣΧΝ ΓΤΟ ΚΡΑΣΧΝ 19 ΣΟΤΡΚΗΚΔ ΘΔΔΗ 19 ΔΛΛΖΝΗΚΔ ΘΔΔΗ 20 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ο 21 ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΑ ΣΟΤΡΚΗΑ 21 ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΑ ΔΛΛΑΓΑ 21 ΓΗΜΔΡΔΗ ΓΗΑΠΡΑΓΜΑΣΔΤΔΗ 23 ΥΔΓΗΟ ΠΣΖΖ ΑΝΑΓΝΧΡΗΖ ΑΝΑΥΑΗΣΗΖ 28 ΑΝΑΓΝΧΡΗΖ ΑΝΑΥΑΗΣΗΖ 35 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 5 ο 39 ΔΡΔΤΝΑ ΚΑΗ ΓΗΑΧΖ 39 ΑΜΦΗΒΖΣΖΔΗ ΑΠΟ ΣΖΝ ΣΟΤΡΚΗΑ ΚΑΗ ΑΠΟΠΔΗΡΑ ΑΚΖΖ ΤΝΑΡΜΟΓΗΟΣΖΣΑ ΠΑΡΟΥΖ ΤΠΖΡΔΗΧΝ ΔΡΔΤΝΑ ΚΑΗ ΓΗΑΧΖ ΔΝΣΟ ΣΖ ΠΔΡΗΟΥΖ ΣΟΤ FIR ATH 41 ΔΝΗΑΗΟ ΔΤΡΧΠΑΗΚΟ ΟΤΡΑΝΟ 47 Ζ ΘΔΖ ΣΖ ΔΛΛΑΓΑ ΣΟΝ ΔΝΗΑΗΟ ΔΤΡΧΠΑΗΚΟ ΟΤΡΑΝΟ 49 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 6 ο 51 ΣΡΟΠΟΗ ΔΠΗΛΤΖ ΣΖ ΓΗΑΦΟΡΑ 51 ΔΛΛΖΝΟΚΔΝΣΡΗΚΖ ΥΟΛΖ (ΠΟΛΗΣΗΚΟ ΡΔΑΛΗΜΟ) 51 ΔΤΡΧΚΔΝΣΡΗΚΖ ΥΟΛΖ (ΓΗΔΘΝΗΜΟ) 52 ΤΜΠΔΡΑΜΑ 57 ΒΗΒΛΗΑ, ΜΔΛΔΣΔ, ΑΡΘΡΑ 60 ΔΛΛΖΝΟΓΛΧΑ 60 ΞΔΝΟΓΛΧΑ 63 2

Ελληνοηοςπκική διένεξη για ηο FIR Αθηνών Ειζαγυγή Aπφζπαζκα ειιεληθνχ εκεξεζίνπ ηχπνπ. «Έληνλν δηάβεκα δηακαξηπξίαο δηαηχπσζε ρζεο ε Αζήλα κέζσ ηεο Διιεληθήο πξεζβείαο ζηελ Άγθπξα, πξνο ην ηνπξθηθφ ππνπξγείν εμσηεξηθψλ γηα ηελ παξαβίαζε ηνπ ειιεληθνχ ελαέξηνπ ρψξνπ απφ ηνπξθηθά καρεηηθά αεξνζθάθε. πγθεθξηκέλα ην πξσί ηέζζεξα ηνπξθηθά F16, εηζήιζαλ ζην FIR 1 Αζελψλ απφ ηελ πεξηνρή κεηαμχ Λήκλνπ θαη Λέζβνπ ζηηο 11.58 π.κ., γηα λα εηζέιζνπλ αξγφηεξα (12.30κ.κ.) απφ ηελ πεξηνρή λνηίσο ηεο άκνπ. ην δηάζηεκα απηφ έγηλε εκπινθή κε ειιεληθά αεξνζθάθε αλαραίηηζεο». Αλαθνηλψζεηο ζαλ απηή ζρεδφλ ζε θαζεκεξηλή βάζε, γηα 35 έηε καο θαζειψλνπλ λα παξαθνινπζνχκε ηελ πνιεκηθή αεξνπνξία ζε ςπρξνπνιεκηθέο απνζηνιέο κε αλαγλσξίζεηο,αλαραηηίζεηο εκπινθέο, έλα θαηλφκελν πηζαλφηαηα κνλαδηθφ ζηνλ θφζκν. Παξφκνηα δηαβήκαηα ηνπ ειιεληθνχ ΤΠΔΞ, απνηεινχλ ρξφληα ηαθηηθή ρεηξηζκνχ παξαβάζεσλ θαη παξαβηάζεσλ ηνπ ειιεληθνχ ελαέξηνπ ρψξνπ, απφ ηνπξθηθά καρεηηθά άλεπ νπδελφο νπζηαζηηθνχ απνηειέζκαηνο, απφ ηε ηνπξθηθή πιεπξά θαζψο θαη απφ ηε δηεζλή θνηλφηεηα, ε νπνία ηεξεί ζηάζε παξαηεξεηή ζην ελ ιφγσ ρξνλίδσλ αλεπίιπην λνκηθφ δήηεκα. Παξαηεξνχκε ηελ Διιάδα κηα κηθξή ρψξα, ηεο λνηηναλαηνιηθήο Δπξψπεο θαη πιήξνπο κέινπο φισλ ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ πνπ πξνάγνπλ ηελ αζθάιεηα θαη ηελ εκπηζηνζχλε ζην πιαίζην πθηζηάκελσλ ζπλζεθψλ, λα καζηίδεηαη νηθνλνκηθά, επί ζεηξά εηψλ, απφ αηέξκνλεο δαπάλεο, αθνινπζψληαο έλα παηρλίδη ππεξνρήο, κε ηε γείηνλα Σνπξθία ζηνπο ακπληηθνχο εμνπιηζκνχο. Να αλαγθάδεηαη λα δηαηεξεί κηα πνιεκηθή αεξνπνξία ππεξζχγρξνλα εμνπιηζκέλε, εθάκηιιε κεγάισλ 1 Fly Information region.πεξηνρή Πιεξνθφξεζεο Πηήζεσλ. 3

επξσπατθψλ θξαηψλ, κε εκθαλέο ν πνηνηηθφ ηεο πιενλέθηεκα, πξνζπαζψληαο, λα εμηζνξξνπήζεη ην πνζνηηθφ πιενλέθηεκα ηνπ ζηξαηεγηθνχ ηεο αληηπάινπ, ηεο Σνπξθίαο. Σν ζέκα κε ην νπνίν αζρνιείηαη ε ζπγθεθξηκέλε κειέηε, είλαη ηζηνξηθά βεβαξπκκέλν, ζπλαηζζεκαηηθά θνξηηζκέλν, πνιηηηθά επηθίλδπλν θαη ηερληθά πεξίπινθν. Γη απηφ απαηηείηαη ηδηαίηεξε πξνζνρή θαη αίζζεκα επζχλεο, φηαλ θάπνηνο πξνζπαζεί λα ηρλειαηήζεη, αλαιχζεη θαη πξνηείλεη ιχζεηο. Οη δψλεο ζηηο νπνίεο δηαρσξίδεηαη ν ελαέξηνο ρψξνο ηνπ Αηγαίνπ είλαη: Δζληθφο ελαέξηνο ρψξνο (ΔΔΥ), είλαη ν ρψξνο ν νπνίνο νξίδεηαη απφ ηα φξηα ηνπ εδάθνπο θαη ηηο αηγηαιίηηδαο δψλεο 10 λ.κ. εηδηθήο κνξθήο, κε πιήξεο θαζεζηψο κφλν σο πξνο ηνλ ελαέξην ρψξν, γηα ηελ άζθεζε ζπγθεθξηκέλσλ ιεηηνπξγηψλ ζε ζέκαηα αεξνπνξίαο θαη ηεο αζηπλνκίαο ηεο πνπ θαζηεξψζεθε κε ην Π.Γ. ηεο 6/18-9- 1931 άξζξν 2 ηνπ Ν. 5017/1931. Ζ γλσζηνπνίεζε ησλ νξίσλ ησλ 10 λ.κ. φπσο νξίδεηαη κε ην πξνεδξηθφ δηάηαγκα ηνπ 1931 πεξηειήθζε ζην Δγρεηξίδην Αεξνλαπηηθψλ Πιεξνθνξηψλ, ην νπνίν εθδφζεθε ζχκθσλα κε ην Παξάξηεκα 15 ηεο χκβαζεο ηνπ ηθάγνπ απφ ηηο αξκφδηεο αξρέο γηα ηελ πνιηηηθή αεξνπνξία (AIP Greece, vol 1, RAC 0-1.2.1). Πεξηνρή πιεξνθφξεζεο πηήζεσλ Αζελψλ. Λεηηνπξγηθή πεξηνρή πνπ ηδξχζεθε ζχκθσλα κε ην Annex 11 (Air traffic services) θαη ηα φξηα ηεο νπνίαο θαζνξίζηεθαλ ζηελ ηξίηε (1952) θαη ηέηαξηε (1958) πεξηνρηθέο ζπζθέςεηο αεξνλαπηηιίαο Δπξψπεο, εηδηθφηεξα αλαηνιηθά ηα φξηα ζπκπίπηνπλ, κε ηα πξνυθηζηάκελα ειιελνηνπξθηθά ζαιάζζηα ζχλνξα ζην αλαηνιηθφ Αηγαίν. Ζ νξηνζεηηθή γξακκή δηεξρφκελε απ ην Καζηειφξηδν αθνινπζεί λνηηνδπηηθή θαηεχζπλζε θαηαιήγνληαο ζηνλ 34 ν παξάιιειν ζπλερίδνληαο αλεβαίλεη βφξηα ζηνλ 19 ν Μεζεκβξηλφ θαη αθνινπζεί ηα βφξηα βαιθαληθά ρεξζαία ζχλνξα ηεο Διιάδνο. Σν 4

FIR Αζελψλ δηέπεηαη απφ ηε ζχκβαζε ηνπ ηθάγνπ θαη ηνπ θαλνληζκνχο ηνπ ICAO. Ζ ειιεληθή πεξηνρή επζχλεο έξεπλαο θαη δηάζσζεο (SAR) αθνξά ηα αεξνπνξηθά αηπρήκαηα θαη ζπκπίπηεη απφιπηα κε ηα φξηα ηεο πεξηνρήο ηνπ FIR Αζελψλ, φπσο απνθάζηζε ην ζπκβνχιην ηνπ ICAO ζηηο 23/6/1952 θαη ζηηο 15/5/1958. Σν SAR δηέπεηαη απφ ηηο ζπκβάζεηο ηνπ ICAO θαη ηνπ Ακβνχξγνπ. Εψλε επηρεηξεζηαθνχ έιεγρνπ ηνπ ΝΑΣΟ ζην Αηγαίν: To δήηεκα ηνπ επηρεηξεζηαθνχ ειέγρνπ ηνπ ΝΑΣΟ έιαβε δηαζηάζεηο ην 1974 κε ηελ απνρψξεζε ηεο Διιάδα απφ ην ζηξαηησηηθφ ζθέινο ηεο ζπκκαρίαο ζε έλδεημε δηακαξηπξίαο γηα ηηο εμειίμεηο ζην θππξηαθφ. Αθνξά θαηά βάζε ηε δηνίθεζε θαη ηνλ έιεγρν ησλ πνιεκηθψλ επηρεηξήζεσλ ζην Αηγαίν ζε πεξίπησζε πνιέκνπ κε δπλάκεηο εθηφο ηνπ ΝΑΣΟ, ζηε ζάιαζζα θαη εηδηθά ζηνλ ππεξθείκελν ελαέξην ρψξν ηνπ Αηγαίνπ. Ζ παξαγσγή αζθάιεηαο εθ κέξνπο ησλ θπβεξλήζεσλ πξνο ηνπο ιανχο είλαη ππνρξέσζε θαη θαζήθνλ ηνπο. Οη ειιελνηνπξθηθέο ζρέζεηο, ήηαλ είλαη θαη ζα είλαη ζην νξαηφ κέιινλ, ην ζέκα πνπ ζα δηακνξθψλεη ην επίπεδν αζθάιεηαο, ζηελ πεξηνρή ηεο λνηηναλαηνιηθήο Δπξψπεο. Οη πξνζπάζεηεο γηα ηελ δεκηνπξγία πεξηβάιινληνο απνδεθηήο αζθάιεηαο, κεηαμχ Διιάδαο θαη Σνπξθίαο, κε ηελ εληαμηαθή πνξεία ηεο Σνπξθίαο ζηελ Δ.Δ., ηελ δεκηνπξγία πιέγκαηνο θνηλψλ νηθνλνκηθψλ ζπκθεξφλησλ, ηελ εθαξκνγή κέηξσλ νηθνδφκεζεο εκπηζηνζχλεο (Μ.Ο.Δ.), ην δηεξεπλεηηθφ δηάινγν ρσξίο αηδέληα, θαη ην δηάινγν κεηαμχ ησλ Α/ΓΔΔΘΑ, γηα ηε βειηίσζε ησλ ηερληθψλ κέηξσλ, γηα ηελ αζθάιεηα ησλ πηήζεσλ εληφο ηνπ ATH FIR, ζπκβάινπλ ζηε ζηαζεξνπνίεζε ησλ πνιηηηθψλ καο ζρέζεσλ. Χζηφζν εθηηκάηαη φηη, κφλν ε νηθνλνκηθή ζπλεξγαζία θαη ε απνζπαζκαηηθή αληηκεηψπηζε ησλ δεηεκάησλ δε 5

ζπγθξνηνχλ, κηα ειιεληθή ελαιιαθηηθή ζηξαηεγηθή, γηαηί δελ αλαηξνχλ ηελ ηνπξθηθή ζπκπεξηθνξά θαη είλαη ππφ ακθηζβήηεζε πφζε αζθάιεηα κπνξεί αλ παξάγνπλ 2. Ο ελαέξηνο ρψξνο ηνπ Αηγαίνπ είλαη κέξνο ηνπ ζέκαηνο ησλ ειιελνηνπξθηθψλ ζρέζεσλ, φπνπ απφ ην 1974 ε Σνπξθία έκπξαθηα θαη ζπζηεκαηηθά ακθηζβεηεί 3, κε πηήζεηο ζηξαηησηηθψλ αεξνζθαθψλ ππεξάλσ ηνπ Αηγαίνπ, ηα φξηα ηνπ FIR Αζελψλ, θαη ηα ειιεληθά θαηνρπξσκέλα δηθαηψκαηα θαη αξκνδηφηεηεο 4. Ζ ηνπξθηθή πνιηηηθή ζην Αηγαίν, κε ηηο θαζεκεξηλέο πηήζεηο ζηξαηησηηθψλ αεξνζθαθψλ, θαηάθεξε λα δεκηνπξγήζεη κηα λέα πξαγκαηηθφηεηα, ε νπνία πξέπεη λα ιακβάλεηαη ππφςε. Οη ππεξπηήζεηο ζηξαηησηηθψλ αεξνζθαθψλ, ζε ηφζε κεγάιε ζπρλφηεηα, θαηάθεξαλ λα επηθπξψζνπλ ηηο ηνπξθηθέο επηδηψμεηο ρσξίο λα ηνπο πξνζδψζνπλ λνκηθά εξείζκαηα. Ζ Διιάδα αληηκεησπίδεη ηηο πηήζεηο καρεηηθψλ ηνπξθηθψλ αεξνζθαθψλ κέζα ζην FIR ATH 5, κε κηα επηρεηξεκαηνινγία κε ηελ έθδνζε NOTAM 6,δηπισκαηηθψλ δηαβεκάησλ δειψζεσλ επηζήκσλ εθπξνζψπσλ θαη κηα πξαθηηθή αλαγλσξίζεσλ, αλαραηηίζεσλ (φπνπ είλαη αλαγθαίν) πνπ απνηππψλεηαη κε ηνλ πην θαζαξφ ηξφπν ζην παξαθάησ θείκελν. Σελ 1 ε Μαξηίνπ 1998 δεκνζηεχζεθε επηζηνιή 7 ηνπ Έιιελα ππνπξγνχ εμσηεξηθψλ πξνο ηνλ Σνχξθν νκφινγν ηνπ, ζηελ νπνία κεηαμχ άιισλ απνηππψλνληαλ θαη ε κεζνδνινγία πνπ ε Διιάδα πξφθξηλε γηα ηελ επίιπζε ησλ εθθξεκνηήησλ κε ηελ Σνπξθία «αληί απηνχ, έρνπκε ππνδείμεη φηη ν κφλνο ηξφπνο πξνφδνπ, βξίζθεηαη ζηνλ λα απνδερηεί ε Σνπξθία λα ρεηξηζηεί ηηο ζρέζεηο ηεο κε ηελ Διιάδα, κέζα ζην πιαίζην 2 Κνλζνιάθεο. ελαέξηνο ρψξνο ζην Αηγαίν, Αζήλα 2007,Αλαραίηεζε ζ.3. 3 Ρνδάθεο Υξήζηνο, Σν Γηεζλέο Ννκηθφ Καζεζηψο ηνπ Αηγάηνπ θαη ε ειιελνηνπξθηθή θξίζε, 1987 ζ. 377. 4 Άγγεινπ Γηφθαξε (Σν δηεζλέο λνκηθφ θαζεζηψο ησλ πεξηνρψλ FIR),1991 ζ.152. 5 Πεξηνρή πιεξνθνξηψλ πηήζεσλ Αζελψλ, ιεηηνπξγηθή πεξηνρε πνπ ηδξχζεθε θαη επηηαγή ηνπ ANEX 11 θαη ηα φξηα ηνπ νπνίνπ θαζνξίζηεθαλ ζηελ 3 ε 1952 θαη 4 ε 1958 πεξηνρηθή ζχζθεςε αεξνλαπηηιίαο Δπξψπεο. 6 NOTICE to air men:έγγξαθν ζην νπνίν αλαθέξνληαη ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ αεξνπινΐα φπσο αεξνδηάδξνκνη, αζθήζεηο, αιιαγέο ζε ξαδηνβνεζήκαηα, ιεηηνπξγία αεξνδξνκίσλ θ.ι.π. 7 Δθεκεξίδα Σν Βήκα, 1 ε Μαξηίνπ 1998. 6

ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ θαη ησλ ζπλζεθψλ θαη λα δνθηκάζεη ηελ εγθπξφηεηα ησλ δηεθδηθήζεσλ ηεο, κε ηα λνκηθά κέζα ηα νπνία δηαζέηεη ην δηεζλέο δίθαην». Πξέπεη πξψηα λα εμεηάζνπκε πσο λνκηκνπνηείηαη ε επηρεηξεκαηνινγία καο ζην δηεζλέο δίθαην θαη ηε δηεζλή πξαθηηθή ζην FIR. Πφζν πηζηηθή είλαη ε επηρεηξεκαηνινγίαο καο, πνηα είλαη ε αξρή ζέζπηζεο θαη έιεγρνπ ηήξεζεο ησλ θαλφλσλ αέξνο, γηα ηηο πηήζεηο ζηξαηησηηθψλ αεξνζθαθψλ ζην δηεζλή ελαέξην ρψξν. Οη παξάκεηξνη ηνπ δεηήκαηνο κπνξνχλ λα πξνζδηνξηζηνχλ φπσο Οη ηνπξθηθέο ζηξαηησηηθέο πηήζεηο ζην FIR ATH θαη εηδηθφηεξα ζηελ θαηάζεζε ζρεδίσλ πηήζεο απφ καρεηηθά αεξνζθάθε, εθεί πξέπεη λα εζηηάζνπκε, ζηελ χπαξμε θαη ην αληηθείκελν ηεο δηέλεμεο 8. Ζ επηρεηξνχκελε επί ζεηξά εηψλ αχμεζε ηνπ δσηηθνχ ρψξνπ ηεο γείηνλνο κε ηελ επέθηαζε ηνπ αλαηνιηθνχ νξίνπ ηνπ FIR IST ζηνλ 25 παξάιιειν πνπ νπζηαζηηθά νξηνζεηεί ηε κέζε γξακκή ζην Αηγαίν. ηνπο δηαζέζηκνπο κεραληζκνχο επίιπζεο πνπ πξνζθέξνληαη ζηα δχν θξάηε. Ζ χπαξμε ζέιεζεο επίιπζεο θαη απφ ηα 2 κέξε. Δπίζεκε παξνπζίαζε ησλ ηνπξθηθψλ δηεθδηθήζεσλ, ζέζεσλ θαη επηρεηξεκάησλ, ζα καο δψζεη ηε ζεσξεηηθή ππνδνκή γηα ηε βέιηηζηε πνιηηηθή πνπ ζα αθνινπζήζνπκε ζηελ πξνάζπηζε ησλ αξκνδηνηήησλ καο. Σα πθηζηάκελα φξηα ηνπ FIR ATH, πξνζδηνξίδνπλ θαη ηα φξηα ηεο «πεξηνρήο έξεπλαο θαη δηάζσζεο» SAR ATH. Γηαηί νη Σνχξθνη κε ηνλ ηνπξθηθφ θαλνληζκφ έξεπλαο θαη δηάζσζεο, αιιά θαη έκπξαθηα ηα ακθηζβεηνχλ; Γηαηί νη αξκφδηνη ηνπ ΔΚΔΓ 9 δειψλνπλ φηη πξέπεη ζην ηφπν ηνπ αηπρήκαηνο πξέπεη λα θζάλνπλ πξψηνη; 8 Αιέμεο Ζξαθιείδεο(Άζπνλδνη Γείηνλεο) ζ. 375. 9 Κέληξν πληνληζκνχ Έξεπλαο θαη Γηάζσζεο. 7

φρη κφλν γηαηί πξέπεη λα ζψδνπλ αλζξψπηλεο δσέο αιιά γηαηί πξέπεη αλ απνδεηθλχνπλ ηελ επηρεηξεζηαθή ηνπο εηνηκφηεηα θαη επάξθεηα ζε έλα ρψξν πνπ ηνλ ζεσξνχλ δψλε επζχλεο ηνπο Πνηα πξνβιέπεηαη, λα είλαη ε ζέζε ηελ Διιάδνο, ζηνλ εληαίν επξσπατθφ νπξαλφ; Πψο ζα εμειηρζεί, κηα απφ ηηο κεγαιχηεξεο πξνθιήζεηο ηνπ ΔΔΟ, ε αλάκεημε ηνπ ζηξαηησηηθνχ πεξηβάιινληνο ζε απηή ηελ πξσηνβνπιία; Πψο νη ζηξαηησηηθέο αξρέο ζα ζπλεξγαζηνχλ ζην ζχζηεκα 10 «επέιηθηεο ρξήζεο ηνπ ελαέξηνπ ρψξνπ» (Flexible Use of Airspace FUA); Δμαζθαιίδνληαη ηα φξηα ηνπ FIR 11 θαη SAR 12 Αζελψλ; ηα πιαίζηα ηνπ εληαίνπ ΔΔΟ πψο ζα εμειηρηεί, ην ζέκα ησλ ζρεδίσλ πηήζεο, απφ ηα ζηξαηησηηθά αεξνζθάθε; Πνηα αληαπφθξηζε βξίζθνπκε, φηαλ δηαηππψλνπκε δηακαξηπξίεο, ζηα δηεζλή Fora (NATO EE ICAO) γηα ηηο παξαβηάζεηο ηνπ FIR ATH απφ ηνπξθηθά ζηξαηησηηθά αεξνζθάθε; Οη ζπλερείο γλψζεηο θαη εκπεηξίεο, νη νπνίεο ζα δπλακψλνπλ ηηο ζέζεηο καο θαη ηελ ηθαλνπνηεηηθή επάξθεηα απηψλ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αλαδήηεζε ηεο νπζίαο ηνπ πξνβιήκαηνο θαη ηνπο παξάγνληεο πνπ ηξνθνδνηνχλ ηελ αληηπαιφηεηα θαη ηελ θξίζε, ζηηο ζρέζεηο ησλ δχν θξαηψλ, ζα βνεζήζνπλ ζηελ απεκπινθή ηεο άθξσο επηθίλδπλεο θαηάζηαζεο ζην FIR ATH. Χζηφζν ζε θάζε πεξίπησζε, έλαληη ζηελ έληνλε ζηξαηησηηθή παξέκβαζε ηεο Σνπξθίαο, ζηνλ ελαέξην ρψξν ηνπ Αηγαίνπ, είλαη αλαγθαίν, ε απνηξεπηηθή ηζρχο ηε ειιεληθήο πνιεκηθήο αεξνπνξίαο ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ απαηηνχκελε πνιηηηθή βνχιεζε, λα είλαη ηδηαίηεξα εκθαλήο. Ζ ζπγθεθξηκέλε εξγαζία βαζίδεηαη ζε πξσηνγελείο πεγέο κεηά απφ έξεπλα πνπ έθαλα ζηηο αξκφδηεο ππεξεζίεο γηα ην FIR ζην Τπνπξγείν Δμσηεξηθψλ, Α4 Τπεξεζία Σνπξθίαο, Τπεξεζία Πνιηηηθήο Αεξνπνξίαο 10 Μαξηάλζε Κιάδε (ζέκαηα δηθαίνπ ηνπ ελαεξίνπ ρψξνπ) ζ.157. 11 Γηφθαξεο Άγγεινο(δηεζλέο δίθαην ελαεξίνπ ρψξνπ-δηαζηήκαηνο) ζ.153. 12 Αδάκ Κ. (Οη νπξαλνί δελ είλαη θαη ηφζν δηθνί καο), Διεπζεξνηππία 19.11.05. 8

ΤΠΑ, Δληαίν Κέληξν πληνληζκνχ Έξεπλαο Γηάζσζεο ΔΚΔΓ ζην Ληκεληθφ θαη εηδηθφηεξα ζην αεξνπνξηθφ ηκήκα ηνπ Γεληθνχ Δπηηειείνπ Αεξνπνξίαο. Θα ήζεια λα επραξηζηήζσ πξψηα ην θαζεγεηή κνπ Πέηξν Ληάθνπξα γηα ηε βνήζεηά ηνπ, ηνλ κήλαξρν [ε.α] ηέιην Κνλζνιάθε γηα ην ρξφλν θαη ηηο γλψζεηο ηνπ πνπ κνπ δηέζεζε, ηελ Δπδνθία Φνπξλαηδνπνχινπ απφ ην Α4 ηκήκα ηνπ Τπνπξγείνπ Δμσηεξηθψλ γηα ηηο ζεκαληηθέο πιεξνθνξίεο πνπ πξφζπκα κνπ έδσζε, απφ ηελ ΤΠΑ ην επηηειηθφ πξνζσπηθφ Γηεχζπλζε Δλαέξηαο Κπθινθνξίαο Σκήκα Οξγάλσζεο Δλαέξηνπ Υψξνπ θαη εηδηθφηεξα ηελ Δθε Φνπληά,επραξηζηψ ζηνλ Γηνηθεηή ηνπ Αεξνπνξηθνχ ηκήκαηνο ηνπ ΔΚΔΓ Κπξηάθν Γεκεηξάθνπια φπσο επίζεο ηνλ Ναχαξρν [ ε.α] Παλαγηψηε Γαιάλε. 9

Κεθάλαιο 1 ο Εναέπιορ σώπορ Διεθνήρ οπγανιζμόρ πολιηικήρ αεποποπίαρ ICAO Σςμβαηικό δίκαιο-σύμβαζη Παπιζίυν και Σύμβαζη Σικάγος Με ηε ιήμε ηνπ Γεπηέξνπ Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ ε δηεζλήο θνηλφηεηα αλαγθάζηεθε λα ζεζπίζεη θαλφλεο ελαέξηα θπθινθνξίαο, ιφγσ ξαγδαίαο αλάπηπμεο ησλ αεξνκεηαθνξψλ. Μέρξη ηφηε, ίζρπε, ε δηεζλήο πνιπκεξήο χκβαζε ησλ Παξηζίσλ (13 Οθησβξίνπ 1919) γηα ηε ξχζκηζε ηεο Δλαέξηαο θπθινθνξίαο. Άιιεο ζπκβάζεηο ήηαλ ε Ηβεξν-ακεξηθαληθή χκβαζε ηεο Μαδξίηεο (1926), ε Παλακεξηθαληθή χκβαζε ηεο Αβάλαο (1928) θαη ην Bαιθαληθφ χκθσλν (Διιάδα, Ρνπκαλία, Σνπξθία, Γηνπγθνζιαβία), χκβαζε Βνπθνπξεζηίνπ 24-1-1936 γηα ηελ ελαέξηα θπθινθνξία. Ο θαηαζηαηηθφο ράξηεο ησλ δηεζλψλ αεξνεπηθνηλσληψλ, ππνγξάθεηαη ην 1944 θαη είλαη ε χκβαζε ηνπ ηθάγνπ, ζηελ νπνία ζπκπεξηιακβάλνληαη θαη 17 παξαξηήκαηα, ηα νπνία ξπζκίδνπλ ηα πξαθηηθά πξνβιήκαηα θπθινθνξίαο θαη κεηαθνξψλ. Ζ ζχκβαζε ηνπ ηθάγνπ ηδξχεη, ην 1944 ηνλ Γηεζλή Οξγαληζκφ Αεξνπνξίαο «International Civil Aviation Organization» κε έδξα ην Μφληξεαι, ν νπνίνο αλέιαβε ηε ραξαγή ησλ ελαέξησλ δηαδξφκσλ εληφο ησλ νπνίσλ ζα είλαη ππνρξεσκέλνη λα θηλνχληαη ηα αεξνπιάλα. 10

Πεπιοσέρ πληποθόπηζηρ πηήζευν FIR Ο ICAO θαη ε ζχκβαζε ηνπ ηθάγν, ρσξίδνπλ ην ζχλνιν ηεο πδξνγείνπ, ζε πεξηνρέο πιεξνθφξεζεο πηήζεσλ(fir) αθφκε θαη ηνπο σθεαλνχο θαη ηνπ δχν πφινπο, παγθφζκηα απηή ραξηνγξάθεζε ζε πεξηνρέο αξκνδηφηεηαο έρεη ζηφρν ηελ αζθάιεηα ησλ πηήζεσλ. Ο εζληθφο θαη δηεζλήο ελαέξηνο ρψξνο έρεη ρσξηζηεί ζε ελλέα 13 πεξηνρέο αεξνλαπηηιίαο 14 (Δπξψπεο 15, Μέζεο Αλαηνιήο 16, Αζίαο / Δηξεληθνχ 17 Αθξηθήο, Λαηηληθήο Ακεξηθήο θαη Καξαηβηθεο 18, Νφηηαο Ακεξηθήο, Βφξηνπ Αηιαληηθνχ θαη Βνξεηνακεξηθαληθήο πεξηνρήο 19 ), θάζε πεξηνρή πεξηιακβάλεη πεξηνρέο πιεξνθφξεζεο πηήζεσλ (FIRs), ε δηαρείξηζε ησλ νπνίσλ αλαιακβάλνπλ γεηηνληθά θξάηε, ηα νπνία είλαη ππεχζπλα γηα ηελ αζθαιή πηήζε πνιηηηθψλ θαη ζηξαηησηηθψλ αεξνζθαθψλ. χκθσλα κε ην παξάξηεκα 11 (Annex 11 Chapter 1 Definitions) Πεξηνρή Πιεξνθφξεζεο Πηήζεσλ (FIR) είλαη κηα ελαέξηα πεξηνρή πεξηνξηζκέλεο έθηαζεο, κέζα ζηελ νπνία παξέρνληαη ππεξεζίεο ελαέξηα θπθινθνξίαο θαη ππεξεζίεο έξεπλαο θαη δηάζσζεο. Ζ ζχκβαζε ηνπ ηθάγνπ δηέπεη ην θαζεζηψο ησλ πεξηνρψλ πιεξνθφξεζεο πηήζεσλ FIR θαη εηδηθφηεξα ηα παξαξηήκαηα 11 θαη 2 ζε ζπλδπαζκφ κε ηνπο εζληθνχο θαλνληζκνχο νη νπνίνη πξέπεη λα είλαη ζε αξκνλία ηφζν κε ηηο δηαηάμεηο ηεο ζχκβαζεο ηνπ ηθάγνπ, φζν θαη κε ηνπο αεξνλαπηηθνχο θαλνληζκνχο πνπ εθδίδεη κε ηε κνξθή παξαξηεκάησλ ν ICAO. Οη ζπζηάζεηο πεξηνρηθψλ δηαζθέςεσλ αεξνλαπηηιίαο (RAN Meetings) θαη νη πεξηνρηθέο ζπκθσλίεο αεξνλαπηηιίαο κεηά απφ έγθξηζε ηνπ ICAO παξ. 11θαη 2 (2.1.2 Note 1), πξνζδηνξίδνπλ θαη νξηνζεηνχλ ηε δηαρείξηζε θαη ηνλ έιεγρν ηεο ελαέξηαο θπθινθνξίαο. 13 Κιάδε Μαξηάλζε (ζέκαηα δηθαίνπ ηνπ ελαεξίνπ ρψξνπ)ζ.131 14 http://www.natiosencyclopedia.com 15 «Air Navigaiton Plan, European Regions» ICAO Doc 7754 http://www.vzlu.cz/aplicacc/icao.htm 16 Air Navigation Plan Middle East Region, ICAO,Doc 9708 ibid. 17 Air Navigation Plan Africa-Indian Ocean Region, ICAO, Doc 7474. 18 Air Navigation Plan Caribbean and South American Regions,ICAO,Doc 8733. 19 Air Navigation Plan-North Atlantic, North American and Pacific Regions ICAO 8755. 11

Σα FIRs πεξηιακβάλνπλ, εζληθφ ελαέξην ρψξν, ή κέξνο δηεζλνχο ελαεξίνπ ρψξνπ θαη εζληθνχ (Annex 11,21.3). ε θάζε FIR παξέρνληαη απφ ηελ αξκφδηα αξρή ππεξεζίεο ελαέξηαο θπθινθνξίαο (Annex 11,213) Γηα αζθαιή δηαθίλεζε ζχκθσλα κε ην παξάξηεκα 11 (22. Objectives for the air traffic services). H αξκφδηα αξρή εληφο ησλ FIRs, αζθεί έιεγρν ελαεξίνπ θπθινθνξίαο, παξέρεη πιεξνθνξίεο πηήζεο, έξεπλαο θαη δηάζσζεο γηα αεξνζθάθε, πνπ βξίζθνληαη ζε θίλδπλν. Σν παξάξηεκα 11 ηεο ζχκβαζεο ηνπ ηθάγν (Annex 11 Air Traffic Services) θαη ην παξάξηεκα 2 (Annex 2 Rules of the air 20 ) θαζνξίδνπλ ηελ εθαξκνγή ησλ δηαδηθαζηψλ παξνρήο ππεξεζηψλ ελαεξίνπ θπθινθνξίαο «θαλφλεο αέξνο θαη ππεξεζίεο ελαεξίνπ θπθινθνξίαο» ( Procedures of the air navigation services) Rules of the air and air traffic services, PANS-RAC ICAO Doc 4444 θαη ζηηο Πεξηνρηθέο πκπιεξσκαηηθέο Γηαδηθαζίεο (Regional Supplementary Procedures-Rules of the air and air traffic services) SUPPS ICAO Doc 7030, φπσο απηέο ηνπ επξσπατθνχ ζρεδίνπ αεξνλαπηηιίαο (air navigation plan, European region, ICAO Doc 7754). Κπιηήπια οπιοθέηηζηρ πεπιοσών πληποθόπηζηρ πηήζευν Ζ νξηνζέηεζε ησλ πεξηνρψλ FIR γίλεηαη κε βάζε ηερληθά θαη ιεηηνπξγηθά θξηηήξηα ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε κεγαιχηεξε απνηειεζκαηηθφηεηα θαηά ηελ άζθεζε ηνπ ειέγρνπ ηεο ελαέξηα θπθινθνξίαο ( Annex 11,2.9). Ο πξνζδηνξηζκφο ησλ πεξηνρψλ FIR θαη ησλ νξίσλ ηνπο πξαγκαηνπνηείηαη ζπγθεθξηκέλα ζην πιαίζην ησλ πεξηνρηθψλ δηαζθέςεσλ αεξνλαπηηιίαο (RAN Meetings) κε απφθαζε ηνπ ζπκβνπιίνπ ηνπ ICAO ζηε βάζε δηεζλψλ ζπκθσληψλ, ησλ πεξηνρηθψλ ζπκθσληψλ αεξνλαπηηιίαο (Regional Air Navigation Agreements), (Annex 11,2.1.2 θαη Annex 2,2.1.2). Oη πεξηνρηθέο ζπκθσλίεο 20 Γηφθαξεο Α.δηεζλέο δίθαην ελαεξίνπ ρψξνπ δηαζηήκαηνο.ζ.65 12

αεξνλαπηηιίαο ζχκθσλα κε ην παξάξηεκα 11 θαη 2 (2.1.2,Νote 1), αλαθέξνληαη ζε ζπκθσλίεο πνπ εγθξίλνληαη απφ ην ζπκβνχιην ηνπ ICAO ζηε βάζε, θαηαξρήλ ζρεηηθήο ζχζηαζεο κηαο πεξηνρηθήο δηάζθεςεο αεξνλαπηηιίαο. Σν θξάηνο θαη ε αξκφδηα ATS Αξρή πνπ έρεη ηελ επζχλε θαη ηνλ έιεγρν ηεο ελαέξηαο θπθινθνξίαο ηεο πεξηνρήο FIR, νθείινπλ λα παξέρνπλ ππεξεζίεο ελαέξηαο θπθινθνξίαο ζχκθσλα κε ηνπο αληηθεηκεληθνχο ζηφρνπο ηνπ παξαηήκαηνο 11 γηα ηελ αζθαιή θαη θαλνληθή δηαθίλεζε φισλ ησλ αεξνζθαθψλ πνιηηηθψλ θαη ζηξαηησηηθψλ θαζψο θαη ηελ έξεπλα θαη δηάζσζε ησλ αεξνζθαθψλ κέζα ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή. Ζ ζχκβαζε ηνπ ηθάγν ζηα άξζξα 49 θαη 54 θαζνξίδεη ηηο αξκνδηφηεηεο ηεο γεληθήο ζπλέιεπζεο θαη ηνπ ζπκβνπιίνπ ηνπ ICAO κε ηα παξαξηήκαηα 2 θαη 11 θαζνξίδεηαη ε εμνπζία θαη ε αξκνδηφηεηα ηνπ ICAO γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ πεξηνρψλ FIRs, ησλ νξίσλ ηνπο «θαη ηεο αξκφδηαο αξρήο». Δπίζεο κε ηηο ίδηεο δηαηάμεηο θαζνξίδεηαη ε δηθαηνδνζία ηνπ ζπκβνπιίνπ ηνπ ICAO, γηα ηελ θαηάηκεζε ηνπ ζπλνιηθνί ελαεξίνπ ρψξνπ ηεο πδξνγείνπ ζε πεξηνρέο αεξνλαπηηιίαο. Κάζε κηα πεξηιακβάλεη έλα ζπγθεθξηκέλν αξηζκφ FIRs ε νξηνζέηεζε θάζε πεξηνρήο αεξνλαπηηιίαο γίλεηαη κε απφθαζε ηνπ ζπκβνπιίνπ απφ ηελ επηηξνπή αεξνλαπηηιίαο (Air Navigation Commission ANC) θαη ηε γξακκαηεία ηνπ ICAO. ε θάζε πεξηνρή αεξνλαπηηιίαο ζπλέξρεηαη, ε κηθηή αξκνδηφηεηα ηνπ ζπκβνπιίνπ, ηεο επηηξνπήο αεξνλαπηηιίαο θαη ησλ πεξηνρηθψλ ζπλδηαζθέςεσλ αεξνλαπηηιίαο, γηα λα ζπληάμεη ηα πεξηνρηθά ζρέδηα αεξνλαπηηιίαο (Regional Air Navigation Plans) 21. 21 Γηφθαξεο Α. δηεζλέο δίθαην ελαεξίνπ ρψξνπ θαη δηαζηήκαηνο ζ. 65. 13

Οπιζμόρ ηηρ Απμόδιαρ Απσήρ Σα αεξνζθάθε είηε βξίζθνληαη ζηνλ ελαέξην ρψξν, ηνπ θξάηνπο ηεο εζληθφηεηαο ηνπο, είηε ζην δηεζλή ελαέξην ρψξν,είηε ζηνλ εζληθφ ελαέξην ρψξν ηξίηνπ θξάηνπο, ππφθεηληαη ζηελ δηθαηνδνζία ηνπ θξάηνπο λενιφγεζεο ηνπο. Σν άξζξν 12 ηεο ζχκβαζεο ηνπ ηθάγνπ, νξίδεη ηηο αξκφδηεο αξρέο επζχλεο, θάζε θξάηνπο γηα ηελ εθαξκνγή δηεζλψλ αεξνλαπηηθψλ θαλνληζκψλ απφ ηα αεξνζθάθε,φπνπ θαη αλ απηά βξίζθνληαη. Γηα ηελ εθαξκνγή θαλφλσλ αέξνο ηνπ παξαξηήκαηνο 2 θεθάιαην 1 ηεο ζχκβαζεο ηνπ ηθάγνπ, γηα ηα αεξνζθάθε, πνπ πεηνχλ ζην δηεζλή ελαέξην ρψξν,αλαγλσξίδεηαη σο ελδεδεηγκέλε αξρή ε αξρή ηνπ θξάηνπο λενιφγεζεο, ελψ γηα ηηο πηήζεηο πάλσ απφ ηνλ εζληθφ ελαέξην ρψξν,είλαη αξκφδηα ε αξρή ηνπ θξάηνπο,πάλσ απφ ην νπνίν πεηνχλ ηα αεξνπιάλα θαη φρη ηνπ θξάηνπο ηνπ νπνίνπ θέξνπλ ηα ζήκαηα. Αξκφδηα αξρή ATS 22 ζχκθσλα κε ην παξάξηεκα 11 ηεο ζχκβαζεο ηνπ ηθάγν, ππνδεηθλχεηαη γηα κελ ηνλ εζληθφ ελαέξην ρψξν, απφ ην θξάηνο πνπ αζθεί εμνπζία γηα δε ην ηκήκα ηνπ δηεζλνχο ελαεξίνπ ρψξνπ, εληφο πεξηνρήο FIR απφ ην θξάηνο πνπ έρεη ηε δηθαηνδνζία παξνρήο ππεξεζηψλ ATS. Όζν αθνξά ηηο πηήζεηο, πάλσ απφ ηκήκαηα ηεο αλνηρηήο ζάιαζζαο ζην παξάξηεκα 2 ηεο ζχκβαζεο δηάηαμε 2.1.2 ζχκθσλα κε ην πεξηνρηθφ ζρέδην αεξνλαπηηιίαο, εγθεθξηκέλν απφ ην ζπκβνχιην ηνπ ICAO ηελ επζχλε παξνρήο ππεξεζηψλ ελαεξίνπ θπθινθνξίαο, «αξκφδηα αξρή ATS είλαη ε πξνζήθνπζα αξρή ε νπνία έρεη επηιέγεη απφ ην θξάηνο επζχλεο παξνρήο ππεξεζηψλ ATS». Ζ δηάηαμε 2.1.2 πνπ πξνζηέζεθε ζην παξάξηεκα 2 ην 1972 κε ηελ ηξνπνινγία 14 θαηνρπξψλεη ηε κεηαθνξά αξκνδηνηήησλ, γηα ηηο πηήζεηο αεξνζθαθψλ ζε ηκήκαηα ηεο αλνηρηήο ζάιαζζαο απφ ην θξάηνο ηνπ νπνίνπ θέξεη ηα ζήκαηα ην αεξνζθάθνο ζηελ αξκφδηα αξρή ATS ηεο ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρήο FIR. Ζ πεξηθνξά αξκνδηνηήησλ απφ ην θξάηνο 22 Σν παξάξηεκα 11 πηνζεηήζεθε απφ ην ζπκβνχιην ηνπ ICAO ζηηο 18/5/1950 θαη ηέζεθε ζε ηζρχ ηελ 1/10/1950, κέρξη ζήκεξα έρεη αλαζεσξεζεί 13 θνξέο. 14

λενιφγεζεο ζηελ αξκφδηα αξρή ATS κηαο πεξηνρήο, FIR ζθνπφ έρεη ηελ αζθάιεηα ησλ πηήζεσλ, ηελ νκνηφκνξθε θίλεζε ησλ αεξνζθαθψλ, εληφο ησλ δηεζλψλ αεξνδηαδξφκσλ, έηζη ψζηε λα εμαζθαιίδνληαη νη δηεζλείο αεξνκεηαθνξέο. Οη αξκνδηφηεηεο απηέο, πεξηνξίδνληαη ζε ηερληθά θαη επηρεηξεζηαθά ζέκαηα, γη απηφ ζεσξνχληαη, φηη δε δηαζέηνπλ θακηά δηαθξηηηθή επρέξεηα,εθφζνλ παξέθθιηζε απφ ηνπο θαλφλεο αέξνο ηνπ παξαξηήκαηνο 2 δελ επηηξέπνληαη. Όκσο νη δηαηάμεηο ηνπ παξαξηήκαηνο 11 παξέρνπλ, δηθαηνδνζίεο κεγάινπ εχξνπο ζηνλ έιεγρν ηεο ελαέξηαο θπθινθνξίαο, ζε δηεζλή ελαέξην ρψξν εληφο πεξηνρήο FIR. 15

Κεθάλαιο 2 ο Οπιοθέηηζη FIR Αθηνών Ο ICAO ην 1948, βάζε ηεο ζχκβαζεο ηνπ ηθάγνπ, ράξαμε ηνπο αεξνδηαδξφκνπο ηνπ ειιεληθνχ ελαεξίνπ ρψξνπ θαη αλέζεζε ηε ιεηηνπξγία ηνπο ζηελ ππεξεζία πνιηηηθήο αεξνπνξίαο (Τ.Π.Α.). ηα πιαίζηα ηεο ηξίηεο (Παξίζη 1952 23 ) θαη ηεηάξηεο (Γελεχε 1958) πεξηνρηθψλ ζπλδηαζθέςεσλ αεξνλαπηηιίαο Δπξψπεο, έγηλαλ νη νξηνζεηήζεηο, ησλ FIRs ηεο πεξηνρήο αεξνλαπηηιίαο ηεο Δπξψπεο. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ Second Middle East Regional Air Navigation Meeting (Istanbul October-November 1950), έγηλε ε νξηνζέηεζε ησλ FIRs Athinai θαη Istanbul. To final report 2.1 πξνο ην ζπκβνχιην νξίδεη φηη, απφ ηε ηνπξθηθή αληηπξνζσπεία θαη ηελ ειιεληθή αληηπξνζσπεία,δφζεθαλ νη ζπληεηαγκέλεο γηα ηελ νξηνζέηεζε ησλ FIRs, ζην αλαηνιηθφ Αηγαίν ζαιαζζίσλ ζπλφξσλ ηνπο, δπηηθψλ γηα ηελ Σνπξθία, αλαηνιηθψλ γηα ηελ Διιάδα. Οη δνζείζεο ζπληεηαγκέλεο ζπκπίπηνπλ απφιπηα. To final report θαη ε πεξηερφκελε ζηα ζεκ. 21 Recommendation No 1 εγθξίζεθαλ νκφθσλα απφ ην ζπκβνχιην ηνπ ICAO ζηε ζπλεδξίαζε ηεο 14-12-1950. Οη ζπζηάζεηο πξνο ην ζπκβνχιην ήηαλ νκφθσλεο, ζπλεπψο ππήξρε θαη ε ζπγθαηάζεζε ηεο Σνπξθίαο. πγρξφλσο κε ηηο ίδηεο απνθάζεηο ηνπ ζπκβνπιίνπ, νξηνζεηήζεθαλ θαη νη πεξηνρέο επζχλεο, γηα έξεπλα θαη δηάζσζε, ηα φξηα ησλ νπνίσλ ζπκπίπηνπλ, κε ηα αληίζηνηρα φξηα ησλ FIRs. ηo report ζην 2.6.2 πξνο ην ζπκβνχιην, ηε ηεηάξηεο πεξηνρηθήο δηάζθεςεο αεξνλαπηηιίαο ηνπ 1958,θαηά ηελ νξηνζέηεζε ηνπ FIR ATH, νη ράξηεο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ήηαλ λαπηηθνί πνπ δεκνζίεπζε ε 23 Boroy O. Ozalp «sources of friction in greek Turkish relations, the Aegean Dispute» ELIAMEP. 16

Διιάδα ην 1955 πνπ πεξηέρνπλ ηα Βαιθάληα θαη ηελ Δπξσπατθή Σνπξθία θαη δείρλνπλ ηα φξηα ηνπ εζληθνχ ελαέξηνπ ρψξνπ ζηα 10 λαπηηθά κίιηα. Σν ειιεληθφ FIR ραξάρζεθε ζχκθσλα κε ηελ ηξίηε θαη ηελ ηέηαξηε πεξηνρηθή ζπλδηάζθεςε αεξνλαπηηιίαο Δπξψπεο θαηά κήθνο, ηεο ρεξζαίαο γξακκήο ζπλφξσλ ηεο Διιάδνο κε ηελ Αιβαλία, Γηνπγθνζιαβία, Βνπιγαξία, Σνπξθία. ηε ζαιάζζηα πεξηνρή ηνπ αλαηνιηθνχ Αηγαίνπ, απφ ην Γέιηα ηνπ Έβξνπ έσο ην Καζηειφξηδν, αθνινχζεζε ηε γξακκή πνπ ζπκπίπηεη κε ηα φξηα ηεο αηγηαιίηηδνο δψλεο Διιάδαο-Σνπξθίαο. Απφ ην Καζηειφξηδν ε νξηνζεηηθή γξακκή αθνινπζεί, λνηηνδπηηθή θαηεχζπλζε, γηα λα θαηαιήμεη ζην 34 ν Παξάιιειν, απφ εθεί θαηεπζχλεηαη δπηηθά θάησ ηεο Κξήηεο, ζην Ληβπθφ πέιαγνο θαη θζάλεη ζηνλ 19 ν Μεζεκβξηλφ, αλεβαίλεη βφξηα αθνινπζψληαο ην Μεζεκβξηλφ απηφ, θηάλεη αλνηρηά ηεο Κέξθπξαο, φπνπ ζπλαληά ην FIR ηεο Ηηαιίαο. Απφ εθεί ζηξέθεηαη αξηζηεξά ζηνλ 41 ν Παξάιιειν ζηα βαιθαληθά ζχλνξα. Αλαθνξηθά κε ην χςνο ειέγρνπ, ην ιεγφκελν θαηψηεξν FIR θαιχπηεη κηα πεξηνρή, απφ ηε επηθάλεηα ηεο ζάιαζζαο σο ηα 24.500 πφδηα (7.500 κέηξα) θαη ην αλψηεξo FIR (UIR), απφ ηα 24.500 πφδηα σο ην άπεηξν. Σν ειεγρφκελν ελαέξην ηκήκα (Controlled airspace) είλαη σο ηα 46.000 πφδηα ή 14.000 κέηξα. χκθσλα ινηπφλ κε ηηο νξηνζεηήζεηο, πνπ έγηλαλ δεθηέο απφ ην ζπκβνχιην ηνπ ICAO,ε «αξκφδηα αξρή» ηνπ FIR ATH,αλέιαβε ηελ επζχλε ηνπ ειέγρνπ ελαέξηαο θπθινθνξίαο, γηα ηηο πηήζεηο πνιηηηθψλ θαη ζηξαηησηηθψλ αεξνζθαθψλ, ζηνλ εζληθφ θαη δηεζλή ελαέξην ρψξν. Μνλαδηθή αξκφδηα αξρή ηνπ FIR Αζελψλ δειαδή ην Air Traffic Control Center (ATCC) είλαη ε ειιεληθή ππεξεζία πνιηηηθήο αεξνπνξίαο (Τ.Π.Α.) κε επίγεην θέληξν ειέγρνπ ηεο πεξηνρήο ην αεξνδξφκην Αζελψλ (Διεπζέξηνο Βεληδέινο). Σν Γεθέκβξην ηνπ 2003 ππνγξάθεθε ζην πιαίζην ηνπ ICAO ζην Παξίζη ηειηθή ζπκθσλία (LOA) κεηαμχ Διιάδνο θαη Σνπξθίαο «γηα ηελ ελαέξηα 17

θπθινθνξία ζην δίθηπν αεξνδηαδξφκσλ ηνπ Αηγαίνπ πειάγνπο κε ηελ νπνία δεκηνπξγήζεθε θαη λέν δίθηπν αεξνδηαδξφκσλ». χκθσλα κε ηελ ζπκθσλία απηή ην FIR Αζελψλ δηαζέηεη 15 λένπο πξφζζεηνπο αεξνδηαδξφκνπο ζε χςε αλψηεξα θαη θαηψηεξα γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ αλαγθψλ ηεο αεξνπνξηθήο επηθνηλσλίαο ζηελ ειιεληθή επηθξάηεηα, εηδηθφηεξα ζηα λεζηά ηνπ Αηγαίνπ. 18

Κεθάλαιο 3ο Αμθιζβηηήζειρ από ηην Τοςπκία οπίυν και απμοδιοηήηυν ηος FIR ATH Ιζηοπικό αμθιζβηηήζευν Απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1960 θάλεθε φηη ην ζέκα ηνπ ελαεξίνπ ρψξνπ, ζα έπαηδε ζεκαληηθφ ξφιν, ζηε δηακφξθσζε ησλ ζρέζεσλ Διιάδαο Σνπξθίαο θαη ζπγθεθξηκέλα ζε φηη αθφξα ηελ θπξηαξρία, ζηνλ έιεγρν θαη ηηο αξκνδηφηεηεο ησλ δχν παξάθηησλ ρσξψλ. Απφ ην 1974 ην δήηεκα έιαβε ζνβαξέο δηαζηάζεηο ηφζν ζε δηκεξέο, φζν θαη ζε Ναηντθφ επίπεδν, εληαγκέλν πιένλ ζην πιαίζην ηεο ζηαδηαθά θιηκαθνχκελεο αλαζεσξεηηθήο πνιηηηθήο ηεο Σνπξθίαο, γηα ακθηζβήηεζε ηνπ θαζεζηψηνο ηνπ Αηγαίνπ. ηηο 6 Απγνχζηνπ 1974 ε Σνπξθία μεθηλάεη δπλακηθά, ηελ ακθηζβήηεζε ηνπ δηεζλνχο ζεζκηθνχ θαζεζηψηνο ηνπ FIR ATH. Ζ αλαζεσξεηηθή ηεο πξφζεζε,εθδειψλεηαη έκπξαθηα κε ηελ έθδνζε ηεο NOTAM 714, ε νπνία φξηδε κνλνκεξψο, ηε κεηαηφπηζε ηελ αλαηνιηθήο νξηνζεηηθήο γξακκήο ηνπ FIR ATH πεξίπνπ ζηε κέζε ηνπ Αηγαίνπ ζηνλ 25 ν Μεζεκβξηλφ, παξάιιεια κε ζθνπφ ηελ ηεθκεξίσζε ησλ ζέζεσλ ηεο, φζνλ αθνξά ηνλ ελαέξην ρψξν, ηνπ Αηγαίνπ ε Σνπξθηά μεθηλά ζπζηεκαηηθή ακθηζβήηεζε κε πηήζεηο ζηξαηησηηθψλ αεξνζθαθψλ, ππεξάλσ ηνπ Αηγαίνπ, νη νπνίεο ζπλερίδνληαη κέρξη ζήκεξα. Eπίζεο θάλεη παξαζηάζεηο γηα ην ζέκα κέζσ ησλ εθπξνζψπσλ ηεο ζε δηεζλή forα NATO, ICAO, IMO. Ζ Διιάδα ζεσξψληαο, φηη παξαβηάδεηαη ην θαηνρπξσκέλν δηθαίσκα ηεο ζηηο αξκνδηφηεηεο, πνπ ηεο έρνπλ παξαρσξεζεί απφ ηνλ ICAΟ, αληηδξά κε απνηέιεζκα λα απεηιείηαη ε αζθάιεηα ηεο πεξηνρήο. Με ηελ άξζε ηεο NOTAM 714 απφ ηελ 19

Σνπξθία ην 1980, ε δηαθνξά πνπ πξνέθπςε απφ ηελ ηνπξθηθή πξνζπάζεηα δηρνηφκεζεο ηνπ Αηγαίνπ κπνξεί λα ζεσξεζεί ιήμαζα. Όκσο ζηελ νπζία, δελ έρεη εθιείςεη εληειψο, γηαηί εμαθνινπζεί αλ πθίζηαηαη κέρξη ζήκεξα, ε άιιε πηπρή ηεο δηαθνξάο, πνπ πεγάδεη απφ ηε ηαθηηθή ησλ «παξαβάζεσλ ηνπ FIR ATH» κε πηήζεηο ηνπξθηθψλ πνιεκηθψλ αεξνζθαθψλ. Ζ Διιάδα δεηάεη ζρέδηα πηήζεο απφ ηα πνιεκηθά αεξνζθάθε ηεο Σνπξθίαο, πνπ εηζέξρνληαη ζην FIR ηεο Αζήλαο, ε ηνπξθηθή πιεπξά αξλείηαη λα ηα ππνβάιεη, κε απνηέιεζκα ηηο αλαγλσξίζεηο ησλ ηνπξθηθψλ αεξνζθαθψλ απφ ηα ειιεληθά πνιεκηθά αεξνζθάθε θαη ηηο άθξσο επηθίλδπλεο αλαραηηίζεηο θαη εκπινθέο. Οη πξνζπάζεηεο γηα ηε δεκηνπξγία ελφο πεξηβάιινληνο αζθάιεηαο αλάκεζα ζηηο δχν ρψξεο ζην Αηγαίν, δελ απέδσζαλ, παξφιε ηελ ειιεληθή ππνζηήξημε ηεο εληαμηαθήο πνξείαο ηεο Σνπξθίαο, ηελ νηθνλνκηθή ζπλεξγαζία, ηελ εθαξκνγή κέηξσλ νηθνδφκεζεο εκπηζηνζχλεο, ην δηεξεπλεηηθφ δηάινγν ρσξίο αηδέληα θαη πξαθηηθά γηα ηα δεηήκαηα ζην Αηγαίν κε ην δηάινγν κεηαμχ ησλ Α/ΓΔΔΘΑ γηα ηε βειηίσζε ησλ ηερληθψλ κέηξσλ, γηα ηελ αζθάιεηα ησλ πηήζεσλ,εληφο ηνπ FIR ATH. To πξφβιεκα εμαθνινπζεί λα πθίζηαηαη κε φινπο ηνπο θηλδχλνπο πνπ ζπλεπάγεηαη 24. Ζ πνιηηηθή ηεο απαίηεζεο ππνβνιήο ζρεδίσλ πηήζεο, γηα ηα πνιεκηθά αεξνζθάθε πξνέθπςε απφ ηηο ζπλερείο παξαβάζεηο ηνπ ειιεληθνχ FIR απφ ηνπξθηθά καρεηηθά θαη ηελ αλάγθε ζπληνληζκνχ κεηαμχ ζηξαηησηηθψλ αξρψλ θαη ππεξεζηψλ ελαέξηα θπθινθνξίαο πνπ βαζίδεηαη ζην παξάξηεκα 11 ηεο ζχκβαζεο ηνπ ηθάγνπ. Απφ ειιεληθήο πιεπξάο είλαη εκθαλέο κέζσ ησλ δηπισκαηηθψλ δηαβεκάησλ ηελ έθδνζε NOTAMs θαη αλαθνηλψζεσλ ηνπ ππνπξγείνπ εμσηεξηθψλ φηη ππάξρεη κηα πξαθηηθή αλαγλσξίζεσλ θαη αλαραηηίζεσλ. Γηα ηηο αλαγλσξίζεηο ησλ ηνπξθηθψλ αεξνζθαθψλ, ζχκθσλα κε ηελ 24 Ρνδάθεο Α. Οη ειιελνηνπξθηθέο ζρέζεηο ζ. 375. 20

ειιεληθή πνιεκηθή αεξνπνξία αθνινπζνχληαη νη πξνβιεπφκελεο δηαδηθαζίεο θαη νη ειάρηζηεο απνζηάζεηο πξνζέγγηζεο ζχκθσλα κε ηα πξνβιεπφκελα απφ ηνλ ICAO ΑΝΝΔΥ 2 θαλφλεο αέξνο. Σν γεγνλφο ηεο άξλεζεο ησλ ηνπξθηθψλ αεξνζθαθψλ νδεγεί ζηηο εκπινθέο θαη θαηά ζπλέπεηα ζε επηθίλδπλεο θαηαζηάζεηο. Οη Σνχξθνη ηζρπξίδνληαη, φηη αληηδξνχλ επεηδή νη Έιιελεο πξψηνη αλαιακβάλνπλ επηζεηηθή ζηάζε, θαηά ηε δηαδηθαζία ηεο αλαγλψξηζεο θαη αληηδξνχλ ιφγσ απηνάκπλαο. Ζ πάγηα ζέζε ηελ ειιεληθήο πιεπξάο είλαη φηη: είκαζηε ππέξ ησλ λφκηκσλ δηεζλψλ ζπκθσληψλ πνπ έρνπλ θαζνξίζεη ην εδαθηθφ-ελαέξην θαζεζηψο ζηελ πεξηνρή θαη θαιεί ηελ Σνπξθία γηα ηελ επίιπζε ησλ ειιελνηνπξθηθψλ δηαθνξψλ, λα θηλεζεί ζηα πιαίζηα ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ θαη ησλ ζπλζεθψλ. Θέζειρ ηυν δύο κπαηών Τοςπκικέρ θέζειρ Σν ελαέξην θαζεζηψο ηνπ Αηγαίνπ, φπσο απηφ έρεη δηακνξθσζεί απφ ηηο δηεζλείο ζπκθσλίεο, δελ ηθαλνπνηεί ηα ζπκθέξνληα ηεο Σνπξθίαο. Σν Αηγαίν είλαη πεξηνρή, φπνπ έρνπλ έλλνκα δηθαηψκαηα σο παξάθηηα θξάηε θαη ε Διιάδα θαη ε Σνπξθία,ηα νπνία έλλνκα ζπκθέξνληα άπηνληαη ηεο εζληθήο αζθάιεηαο θαη νηθνλνκίαο. Υξεζηκνπνηψληαο θαηαρξεζηηθά ηα δηθαηψκαηα ηεο, ε Διιάδα ζην Αηγαίν, πξνζπαζεί λα εκθαλίζεη ην Αηγαίν ζαλ ειιεληθή ιίκλε, φπσο ε απαίηεζε θαηάζεζε ζρεδίνπ πηήζεο εληφο ηνπ FIR ATH. 21

Γελ ππάξρεη ζπκθσλεκέλε, ζπλνξηαθή γξακκή Διιάδαο- Σνπξθίαο ζην αλαηνιηθφ Αηγαίν 25. Δλληνικές θέσεις Σν ππάξρνλ status quo ζηνλ ελαέξην ρψξν ηνπ Αηγαίνπ, ζεσξείηαη ηθαλνπνηεηηθφ απφ ηελ ειιεληθή πιεπξά θαη δε δέρεηαη φηη ππάξρεη δήηεκα ελαεξίνπ ρψξνπ θαη ζπλεπψο δήηεκα γηα ην FIR ATH. Οη ειιεληθέο ζέζεηο είλαη 26 : Πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιηζηεί ε αζθάιεηα ησλ πηήζεσλ ηεο πνιηηηθήο αεξνπνξίαο, απαηηείηαη πνιηηηθν-ζηξαηησηηθφο ζπληνληζκφο θαη σο εθ ηνχηνπ ε ζχκβαζε ηνπ ηθάγν εθαξκφδεηαη θαη ζηα θξαηηθά αεξνζθάθε. Δίλαη ππνρξεσκέλα εθηφο ησλ πνιηηηθψλ θαη ηα ζηξαηησηηθά αεξνζθάθε, λα θαηαζέηνπλ ζρέδηα πηήζεο γηα ηελ αζθάιεηα ηεο αεξνπινΐαο θαη γηα ιφγνπο έξεπλαο θαη δηάζσζεο. Σν εδαθηθφ θαζεζηψο ηνπ αλαηνιηθνχ Αηγαίνπ ην νπνίν θαζνξίδεη θαη ηα αλαηνιηθά φξηα ηνπ FIR ATH είλαη θαηαγεγξακκέλν ζηηο ππάξρνπζεο δηεζλείο ζπκθσλίεο. Σα ζχλνξα Διιάδαο-Σνπξθίαο πξνζδηνξίδνληαη, απφ δηεζλείο ζπλζήθεο (Έβξνο Γσδεθάλεζα) θαη φπνπ δελ ππάξρνπλ ζπκθσλίεο-ζπλζήθεο αθνινπζείηαη ε κέζε γξακκή 27. 25 Turkish Statement 18 Apr 02 DG 02 Main Planning Conference. 26 Πξαθηηθά ζπζθέςεσλ ζρεδίαζεο αζθήζεσλ ΝΑΣΟ θαη ζπζθέςεσλ NATMC (NATO AIR TRAFFICMANAGMENT COMMITTEE) 27 Μαξηάλζε Κιάδε, Θέκαηα ελαεξίνπ ρψξνπ ζ.155. 22