Παραδείγματα. Γεωθερμικών Αντλιών Θερμότητας. www.geopower-i4c.eu

Παραδείγματα Γεωθερμικών Αντλιών Θερμότητας www.geopower-i4c.eu

Ο έλεγχος του περιβάλλοντος των εσωτερικών χώρων όπου κατοικούμε, δραστηριοποιούμαστε ή εργαζόμαστε αποτελεί μία από τις βασικές μας ανάγκες, για τη βελτίωση της καθημερινής μας άνεσης και των συνθηκών διαβίωσης. Παραδοσιακά, η θέρμανση γίνεται με καύση ορυκτών καυσίμων, τα οποία απελευθερώνουν στην ατμόσφαιρα μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, το κύριο αέριο που ευθύνεται για την κλιματική αλλαγή. Από την άλλη πλευρά, η ψύξη γίνεται κυρίως με κλιματιστικά μηχανήματα που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία επίσης παράγεται κυρίως από την καύση ορυκτών καυσίμων. Το αποτέλεσμα είναι η παρατηρούμενη ετήσια αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας και της στάθμης της θάλασσας, η αλλαγή των τοπικών οικοσυστημάτων, συχνότερες πυρκαγιές δασών και ακραίες καιρικές συνθήκες. Επιπλέον, οι υψηλές τιμές του πετρελαίου που προέκυψαν κατά τα τελευταία χρόνια καθιστούν τη θέρμανση και την ψύξη δραστηριότητες υψηλού κόστους, που επιβαρύνουν την τοπική οικονομία και ανταγωνιστικότητα. Η μετατροπή της αγοράς θέρμανσης και ψύξης από ορυκτά καύσιμα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) είναι μια αποτελεσματική λύση στο πρόβλημα. Αποτελεί μια ευκαιρία που οι τοπικές κοινωνίες δεν πρέπει να χάσουν. Η ανανεώσιμη πηγή ενέργειας που είναι διαθέσιμη παντού, 24 ώρες την ημέρα, 7 ημέρες την εβδομάδα, ανεξάρτητα από τις εξωτερικές καιρικές συνθήκες, είναι η γεωθερμική ενέργεια. Η γεωθερμική ενέργεια μπορεί είτε να παραχθεί από το εσωτερικό της Γης μέσα από βαθιές γεωτρήσεις που παράγουν ζεστό νερό, είτε από μικρό βάθος κάτω από τα πόδια μας με γεωθερμικές αντλίες θερμότητας (ΓΑΘ), που παρέχουν θέρμανση από ΑΠΕ, ενεργειακά αποτελεσματική ψύξη, και ζεστό νερό χρήσης. Το έργο Geo.Power ανταποκρίνεται στην ανάγκη να μετατραπούν οι τοπικές αγορές ως προς τη χρήση της γεωθερμικής ενέργειας για παροχή χαμηλού κόστους και φιλικής προς το περιβάλλον θέρμανσης και ψύξης. Ευρεία χρήση της γεωθερμικής ενέργειας, θα συμβάλει αποτελεσματικά στην επίτευξη των Ευρωπαϊκών στόχων για 20% χρήση ΑΠΕ και 20% βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης έως το 2020. Μεταξύ άλλων δραστηριοτήτων, το έργο Geo.Power έχει εντοπίσει σειρά από μελέτες περιπτώσεων βέλτιστων πρακτικών, που αποδεικνύουν τη σκοπιμότητα της γεωθερμικής ενέργειας και των ΓΑΘ ως την οικονομικά και περιβαλλοντικά αποτελεσματική τεχνολογία θέρμανσης και ψύξης του μέλλοντος. Οι βέλτιστες πρακτικές αποτελούν επιδεικτικές εφαρμογές με υψηλό δυναμικό διάδοσης, και περιλαμβάνουν γεωθερμικές εφαρμογές για τηλεθέρμανση, θέρμανση και ψύξη θερμοκηπίων και αεροδρομίων, καθώς και για θέρμανση και ψύξη εμπορικών, οικιακών, βιομηχανικών και δημοσίων κτιρίων. Σύντομη περιγραφή των εν λόγω εφαρμογών ΓΑΘ ακολουθεί στις επόμενες σελίδες. Περιεχόμενα Ξενοδοχείο «Αμαλία» στη Νέα Τίρυνθα... Κτίριο Οπτικών Τεχνών του Πανεπιστημίου της Οράντεα... Πολυτεχνικό Ινστιτούτο του Σετούμπαλ... Πολυτεχνείο της Βαλένθια... Κέντρο επίδειξης ΑΠΕ «La Fabrica del Sol» στην Βαρκελώνη... Δημοτικό πολιτιστικό κέντρο της πόλης Βένεδικτ... Τοπικά γραφεία της βιομηχανίας «CIAT» στη Μασσαλία... Τηλεθέρμανση της πόλης Φεράρα... Αεροδρόμιο «Αρλάντα» Στοκχόλμης... Κατοικία στη Βυτίνα... Κατοικία στο Πικέρμι... Γραφεία της Περιφέρειας της Κοΐμπρα... Κεντρικά γραφεία της «ΕΔΡΑΣΗ Α.Τ.Ε.»... Γραφεία της βιομηχανίας «HiRef S.P.A.»... Θερμοκήπιο στην Αντβέρπη... Γραφεία της εταιρίας κινητής τηλεφωνίας «Telenor»... Κατοικία στο Όλσντορφ... Πολυκατοικία στην Βουδαπέστη... Κτίριο σχολείου/γραφείων «Avenue Centre» στο Ρέντιγκ... Κεντρικά γραφεία της εταιρίας διανομής ηλεκτρισμού/αερίου «INFRAX»... Βιοκλιματικό κτίριο του ΚΑΠΕ στο Πικέρμι... Η αγορά ΓΑΘ στη Σουηδία... σελ. 3 σελ. 4 σελ. 5 σελ. 6 σελ. 7 σελ. 8 σελ. 9 σελ. 10 σελ. 11 σελ. 12 σελ. 13 σελ. 14 σελ. 15 σελ. 16 σελ. 17 σελ. 18 σελ. 19 σελ. 20 σελ. 21 σελ. 21 σελ. 22 σελ. 22

Ξενοδοχείο «Αμαλία» στη Νέα Τίρυνθα Κλιματιζόμενοι χώροι 8.980 m 2 Νέα Τίρυνθα, Ελλάδα Ξενοδοχειακή μονάδα Το Ξενοδοχείο «Αμαλία» συνολικής εκτάσεως 8.980m 2 βρίσκεται στην περιοχή «Καμίνια» της Νέας Τύρινθας, κοντά στο Ναύπλιο. Το κτίριο ανακαινίσθηκε πλήρως μεταξύ 2007-2008 και θερμαίνεται και ψύχεται μέσω μιας αντλίας θερμότητας ανοικτού κυκλώματος. Το σύστημα διανομής θέρμανσης και ψύξης εντός του κτιρίου αποτελείται από επιδαπέδιες μονάδες fan-coil. Το σύστημα ΓΑΘ αποτελείται από δυο φρεάτια παροχής με υφάλμυρο νερό (60m βάθος το καθένα) και δυο φρεάτια επανεισαγωγής (60m βάθος το καθένα), δυο εναλλάκτες θερμότητας τιτανίου και δυο ηλεκτρικές υδρόψυκτες αντλίες θερμότητας τοποθετημένες σε σειρά. Οι δυο αντλίες θερμότητας είναι ονομαστικής ισχύος 352kW έκαστη και μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο για θέρμανση όσο και για ψύξη. Και οι δυο αντλίες θερμότητας χρησιμοποιούν ως ψυκτικό το R407C. Οι θερμοκρασίες παροχής/ επιστροφής για την ψύξη είναι 22/26 ο C και 25/29 ο C για τις δυο αντλίες θερμότητας αντίστοιχα, ενώ για τη θέρμανση είναι 12/8 ο C και 8/4 ο C. Άποψη του Ξενοδοχείου «Αμαλία» Παράμετροι Τιμές σχεδιασμού Θερμικό φορτίο (kw) 704 Ψυκτικό φορτίο (kw) 566 SPF (Θέρμανση) 4,54 SEER (Ψύξη) 3,65 Ετήσια παραγωγή θερμότητας (kwh/έτος) 973.743 Ετήσια παραγωγή ψύξης (kwh/έτος) 743.724 PER (Θέρμανση/Ψύξη) 1 60/40 Ετήσια εκπομπή CO2 (kg CO2/έτος) 323.329 Γεωθερμικές υδρόψυκτες αντλίες θερμότητας 1 Primary Energy Ratio: Ωφέλιμη θερμική (και ψυκτική) παραγόμενη ενέργεια/ πρωτογενή εισροή ενέργειας (kwhue / kwhpe) Σημειώνεται ότι χρόνος απόσβεσης της συγκεκριμένης επένδυσης υπολογίσθηκε στα 4,68 έτη, με μια αναμενόμενη διάρκεια ζωής τα 30 έτη. Σχεδιάγραμμα του συστήματος ΓΑΘ κατά τη λειτουργία θέρμανσης 3

Κτίριο Οπτικών Τεχνών του Πανεπιστημίου της Οράντεα Κλιματιζόμενοι χώροι 753 m 2 Οράντεα, Ρουμανία Δημόσιο κτίριο Το διώροφο κτίριο, το οποίο κλιματίζεται πλήρως από ΓΑΘ, ανακαινίσθηκε πλήρως το 2010 ώστε να χρησιμοποιηθεί από το Τμήμα Οπτικών Τεχνών. Η συνολική του επιφάνεια είναι 753 m 2 και περιλαμβάνει 21 δωμάτια. Το θερμικό φορτίο του κτιρίου είναι περίπου 38 kw (για εσωτερική θερμοκρασία 20 ο C), ενώ το ψυκτικό φορτίο είναι περίπου 31 kw (για εσωτερική θερμοκρασία 24 ο C). Ο υπόγειος εναλλάκτης θερμότητας κατακόρυφης διάταξης αποτελείται από 10 τυφλές γεωτρήσεις βάθους 130m και διαμέτρου 150mm εκάστη, οι οποίες είναι τοποθετημένες σε ορθογώνιο δίκτυο. Η απόσταση μεταξύ κάθε δυο γεωτρήσεων είναι τα 10m, ενώ χρησιμοποιούνται εναλλάκτες τύπου μονού U. Ως υλικό πλήρωσης χρησιμοποιείται χονδρόκοκκη άμμος από τη βάση έως τα 10m κάτω από το έδαφος, ενώ από εκεί και πάνω χρησιμοποιείται μπετονίτης. Το υγρό που κυκλοφορεί στο κλειστό κύκλωμα των σωληνώσεων του υπόγειου εναλλάκτη θερμότητας είναι απιονισμένο νερό μαζί με 10% μονο-αιθυλενικής γλυκόλης, ώστε να διασφαλίζεται προστασία κατά του παγετού. Η γεωθερμική αντλία θερμότητας είναι ένα πρωτότυπο υψηλής ενεργειακής απόδοσης ειδικά κατασκευασμένο από την αυστριακή εταιρία OCHSNER Wärmepumpen GmbH στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού ερευνητικού έργου «Ground-Med». Πρόσοψη κτιρίου Παράμετροι της αντλίας θερμότητας Τιμές Ονομαστική θερμική ισχύς (kw) 37.3 Ονομαστική ψυκτική ισχύς (kw) 31.1 COP 5,64 Ψυκτικό ρευστό R 407C Γεωθερμική Αντλία θερμότητας Το εγκατεστημένο σύστημα κλιματισμού εντός του κτιρίου παρέχει θέρμανση, καθώς και ενεργητική και παθητική ψύξη. Για τη θέρμανση και την ενεργητική ψύξη έχει τοποθετηθεί μια δεξαμενή αποθήκευσης 1.000 lt μεταξύ της αντλίας θερμότητας και του εσωτερικού κυκλώματος. Επίσης σημειώνεται ότι κλιματισμός των δωματίων επιτυγχάνεται με ενδοτοίχιο σύστημα, ενώ οι διάδρομοι και τα δύο λουτρά που διαθέτει το κτίριο κλιματίζονται μέσω τεσσάρων αερόθερμων οροφής (fan coils ). Ενδοτοίχιο σύστημα θέρμανσης/ψύξης 4

Πολυτεχνικό Ινστιτούτο του Σετούμπαλ Κλιματιζόμενοι χώροι 220 m 2 Σετούμπαλ, Πορτογαλία Δημόσιο κτίριο Εξωτερική άποψη από το Πολυτεχνικό Ινστιτούτο Το σύστημα των Γεωθερμικών Αντλιών Θερμότητας (ΓΑΘ) με σκοπό την παροχή θέρμανσης/ψύξης εγκαταστάθηκε στο ισόγειο του κτιρίου του Πολυτεχνικού Ινστιτούτου του Σετούμπαλ της Πορτογαλίας κατά το έτος 2007. Περιλαμβάνει τις πρωτότυπες γεωθερμικές αντλίες θερμότητας υψηλής ενεργειακής απόδοσης του Ευρωπαϊκού ερευνητικού έργου «Groundhit». Το ισόγειο αποτελείται από 11 γραφεία, 5 αίθουσες διδασκαλίας και 1 εργαστήριο. Εξ αυτών, με το υφιστάμενο σύστημα κλιματίζονται τα επτά γραφεία (σύνολο 103 m 2 ) και οι δυο διδακτικές αίθουσες (σύνολο 117 m 2 ). Οι συνολικές ετήσιες ανάγκες του ορόφου για θέρμανση είναι 10.560kWh και για ψύξη 7.040kWh, ενώ για το χώρο που κλιματίζεται με ΓΑΘ τα φορτία αιχμής είναι: Θέρμανση: 15,8kW Ψύξη: 11,4kW Οι γήινοι εναλλάκτες θερμότητας εγκαταστάθηκαν ως κλειστό κύκλωμα σε μια κάθετη σπειροειδή διάταξη, βάθους 80m ο καθένας. Συνολικά υπάρχουν πέντε γεωτρήσεις, τρεις από τις οποίες έχουν εναλλάκτη τύπου διπλού U και οι άλλες δυο εναλλάκτη ομοαξονικού τύπου. Το σύστημα ΓΑΘ αποτελείται από δυο υδρόψυκτες αντλίες θερμότητας με ονομαστική θερμική ισχύ 15kW έκαστη. Οι δυο αντλίες λειτουργούν ως δυο ανεξάρτητα κυκλώματα, αλλά μπορούν και οι δυο να παράσχουν, ξεχωριστά, τον κλιματισμό των χώρων. Παρ όλα αυτά, είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν και οι δυο σε διαφορετικά κυκλώματα, σε περίπτωση που απαιτείται θέρμανση σε ένα τμήμα του ορόφου και ψύξη στο άλλο τμήμα. Το ψυκτικό μέσο που χρησιμοποιείται είναι το R410a. Θερμοκρασία θέρμανσης (σχεδιασμός) Θερμοκρασία ψύξης (σχεδιασμός) προσαγωγή: 45 ο C επιστροφή: 40 ο C προσαγωγή: 7 ο C επιστροφή: 12 ο C COP (μέτρηση) >5,5 ΕΕR (μέτρηση) >15,35 Γεωθερμικές αντλίες θερμότητας Όσον αφορά το σύστημα κλιματισμού πρέπει να αναφερθεί ότι όλες οι αίθουσες είναι εξοπλισμένες με δυο αερόθερμα τύπου «tube fan coils». Τοποθέτηση υπόγειων εναλλακτών θερμότητας 5

Πολυτεχνείο της Βαλένθια Κλιματιζόμενοι χώροι 250 m 2 Βαλένθια, Ισπανία Δημόσιο κτίριο Η συγκεκριμένη επιδεικτική εγκατάσταση έχει τοποθετηθεί σε ένα από τα κτίρια του Πολυτεχνείου της Βαλένθια. Το συγκεκριμένο κτίριο περιλαμβάνει διαδρόμους, γραφεία, αίθουσες υπολογιστών και υπηρεσιών καθώς και άλλες εγκαταστάσεις. Συνολική επιφάνεια κλιματιζόμενων χώρων 250m 2 Μέση ετήσια θερμοκρασία 17,3 ο C Μέσα ετήσια επίπεδα υγρασίας 68% Θερμικές ανάγκες εγκατάστασης Ψυκτικές ανάγκες εγκατάστασης 17 kw 15 kw Πρόσοψη κτιρίου Ο υπόγειος εναλλάκτης θερμότητας αποτελείται από 6 γεωτρήσεις βάθους 50m και διαμέτρου 150mm, τοποθετημένες σε ορθογώνιο δίκτυο (2x3) επιφάνειας 18 m 2. Η απόσταση μεταξύ κάθε δυο γεωτρήσεων είναι τα 3m, ενώ ο τύπος των εναλλακτών που χρησιμοποιούνται είναι μονού U. Κάθε γεώτρηση έχει πληρωθεί με διαφορετικό υλικό, ενώ το ρευστό που χρησιμοποιείται στο κλειστό κύκλωμα για τη μεταφορά της θερμότητας είναι το νερό. Η προϋπάρχουσα αντλία θερμότητας από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Geo-Cool αντικαταστάθηκε από νέα πρωτότυπη μονάδα (μοντέλο GSH212SX), υψηλού βαθμού ενεργειακής απόδοσης, κατασκευασμένη από την εταιρία «HiRef S.P.A.» στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού ερευνητικού έργου «Ground- Med». Αποτελείται από μια αντιστρέψιμη υδρόψυκτη αντλία θερμότητας η οποία δουλεύει με ψυκτικό ρευστό R410A. Αντλία θερμότητας Θερμική ισχύς (35/40ο C ; 15/10o C) : 19,2kW COP: 5,3 Ψυκτική ισχύς στους 15/10ο C ; 32/26o C: 17,2kW EER: 6,1 Σύστημα θέρμανσης/ψύξης Αναφέρεται ότι για τον κλιματισμό των δωματίων χρησιμοποιούνται αερόθερμα (fan coils). Μηνιαία παραγόμενη ενέργεια 6

Κέντρο επίδειξης ΑΠΕ «La Fabrica del Sol» στην Βαρκελώνη Βαρκελώνη, Ισπανία Κέντρο εκδηλώσεων και γραφεία Κλιματιζόμενοι χώροι 375 m 2 Το κτίριο La Fabrica del Sol είναι ένα παλιό εργοστάσιο αερίου που σήμερα χρησιμοποιείται ως κέντρο επιδείξεων εκθέσεων τεχνολογιών ΑΠΕ και ως χώρος γραφείων. Ανακατασκευάστηκε πρόσφατα και αποτελείται από εργαστήρια, γραφεία, και πληροφοριακό κέντρο για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το ισόγειο του κτιρίου κλιματίζεται μέσω μιας πρότυπης γεωθερμικής αντλίας θερμότητας (ΓΑΘ) υψηλού βαθμού ενεργειακής απόδοσης, που αναπτύχθηκε από την εταιρεία CIAT στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού ερευνητικού έργου «Ground- Med». Το σύστημα εξυπηρετεί τις ανάγκες σε θέρμανση και ψύξη του ισογείου του κτιρίου και αποτελείται από: Ένα κλειστό σύστημα 7 γεωτρήσεων εγκατεστημένο στο πίσω μέρος του κτιρίου με τα χαρακτηριστικά που αναφέρονται παρακάτω. Γεωεναλλάκτης Tύπος Βάθος Διάμετρος γεωτρήσεων Κάθετος, μονού U πολυαιθυλενίου (ΡΕ100) 110 m 147 mm Εξωτερική όψη κτιρίου Εργαζόμενο μέσο νερό Μία γεωθερμική αντλία θερμότητας ΙΣΧΥΣ ΓΑΘ (ψύξη / θέρμανση) = 61 kw Θερμικές και Ψυκτικές απαιτήσεις κτιρίου Φορτίο θέρμανσης (kw) 51,66 Φορτίο ψύξης (kw) 66,7 Σχεδιαστικές παράμετροι Καλοκαίρι Χειμώνα Θερμοκρασία επιστροφής από το 15 35 κτίριο ( ο C) Θερμοκρασία στο κτίριο ( ο C) 10 40 Κάτοψη κλιματιζόμενων χώρων ισογείου Θερμοκρασία επιστροφής από το 27 15 έδαφος ( ο C) Μηνιαία προφίλ φορτίων (kwh) Θερμοκρασία στο έδαφος ( ο C) 32 10 Ισχύς συμπυκνωτή (kw) 71 68 Παροχή νερού συμπυκνωτή (m 3 /h) 12,2 11,7 Ισχύς εξατμιτσή (kw) 61 56 Παροχή νερού (m 3 /h) 10,5 9,7 Απόδοση αντλίας συστήματος Εποχιακός Συντελεστής Απόδοσης (SCOP1): 5,9 Εποχιακός Βαθμός Ενερ/κής Απόδοσης (SEER1): 6,7 7

Δημοτικό πολιτιστικό κέντρο της πόλης Βένεδικτ Βένεδικτ, Σλοβενία Δημόσιο Κλιματιζόμενοι χώροι 238 m 2 Εξωτερική άποψη Πολιτιστικού Κέντρου Το Δημοτικό πολιτιστικό κέντρο του Βένεδικτ το οποίο κατασκευάστηκε το 2003, χρησιμοποιείται από την τοπική κοινωνία για διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων. Αποτελείται από γραφεία, συνεδριακές αίθουσες και αίθουσες συνελεύσεων. Από το 2011, στο κτίριο έχει εγκατασταθεί ένα σύστημα γεωθερμικής αντλίας θερμότητας για την κάλυψη των θερμικών και ψυκτικών φορτιών του κτιρίου καθώς και του ζεστού νερού χρήσης. Φορτία θέρμανσης: 20,3 kw Φορτία ψύξης: 19,2 kw Η γεωθερμική αντλία θερμότητας είναι πρωτότυπη μονάδα υψηλής ενεργειακής απόδοσης που αναπτύχθηκε από την αυστριακή εταιρία OCHSNER Wärmepumpen GmbH στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού ερευνητικού έργου «Ground-Med». Το σύστημα θέρμανσης / ψύξης και ζεστού νερού χρήσης του κτιρίου αποτελείται από μια γεωθερμική αντλία θερμότητας συνδεδεμένη με τρεις κατακόρυφους γεωεναλλάκτες πολυαιθυλενίου (PE) διπλού U διαφορετικού βάθους (98 m, 126 m and 166 m) με συνολικό μήκος 390 m. Το σύστημα προμηθεύει θέρμανση/ψύξη σε όλο το κτίριο. Το σύστημα διανομής στο εσωτερικό του κτιρίου αποτελείται από δύο κυκλώματα συνδεδεμένα με το καλοριφέρ και ένα κύκλωμα για θέρμανση/ψύξη του αέρα της αίθουσας συνελεύσεων. Απόδοση ΓΑΘ (θέρμανση) W10/W35 W10/W50 Θερμική Ισχύς 22,6 kw 20,5 kw Ψυκτική Ισχύς 18,9 kw 15,6 kw Κατανάλωση Ισχύος 3,7 kw 4,9 kw COP 6,1 4,2 Απόδοση ΓΑΘ (ψύξη) Διάγραμμα ροής συστήματος Θέρμανση Ψύξη Ιανουάριος 7.285 Φεβρουάριος 6.580 Μάρτιος 5.099 Απρίλιος 2.914 Μάϊος 1.093 134,4 Ιούνιος 230,4 Ιούλιος 307,2 Αύγουστος 153,6 Σεπτέμβριος 307,2 Οκτώβριος 4.371 Νοέμβριος 5.828 Δεκέμβριος 7.285 Θερμικά, ψυκτικά φορτία [kwh] 8 Ψυκτική Ισχύς W10/W18 26,5 kw COP 6,8 Σχεδιαστικές Παράμετροι Θερμοκρασία θέρμανσης: 45 C / 35 C (παροχή/ επιστροφή) Θερμοκρασία ψύξης: 12 C / 20 C (παροχή/ επιστροφή) Απόδοση Συστήματος Εποχιακός Συντελεστής Απόδοσης (SCOP): 6.2 Εποχιακός Βαθμός Ενεργειακής Απόδοσης (SEER): 7.3

Τοπικά γραφεία της βιομηχανίας «CIAT» στη Μασσαλία Septèmes-les-Vallons, Μασσαλία, Γαλλία Γραφεία Κλιματιζόμενοι χώροι 338 m 2 Εξωτερική άποψη γραφείων Πρόκειται για ένα κτίριο γραφείων διανομής της εταιρείας CIAT στο προάστιο της Μασσαλίας Septèmes-les-Vallons, το οποίο κλιματίζεται από γεωθερμική αντλία θερμότητας και το οποίο αποτελείται από γραφεία (250 m²), και άλλους χώρους (88 m²). Οι θερμικές και ψυκτικές απαιτήσεις του κτιρίου που καλύπτονται αφορούν: Φορτία θέρμανσης: 25 kw Φορτία ψύξης: 15 kw Για την κάλυψη των αναγκών θέρμανσης & ψύξης του κτιρίου χρησιμοποιήθηκε μια διαθέσιμη επιφάνεια 140 m 2 για τη διάνοιξη 6 γεωεναλλακτών διπλού U βάθους 100 m η καθεμία με σωλήνες διαμέτρου 40 mm οι οποίοι τροφοδοτούν αντλία θερμότητας που περιλαμβάνει δύο συμπιεστές συνδεδεμένους παράλληλα. Η ισχύς της αντλίας θερμότητας είναι: Θερμική Ισχύς: 25 kw Ψυκτική Ισχύς: 22.5 kw Ο κλιματισμός στους εσωτερικούς χώρους γίνεται με 14 φανκόιλ χαμηλής θερμοκρασίας & εξαιρετικά χαμηλής ηλεκτρικής κατανάλωσης (μόλις το 25% των συμβατικών φαν-κόιλ), σε συνδυασμό με πρωτότυπη κεντρική κλιματιστική μονάδα, η οποία για την αφύγρανση του αέρα χρησιμοποιεί θερμότητα από δεύτερη ΓΑΘ μικρότερης ισχύος, τροφοδοτούμενη από τον ίδιο γεωεναλλάκτη. Το σύστημα περιλαμβάνει επίσης δεξαμενή αποθήκευσης ψύξης, η οποία περιέχει σφαίρες γεμάτες με υλικό που αλλάζει φάση (PCM) στους 0 C. Η ΓΑΘ, τα φαν-κόιλ, η κεντρική κλιματιστική μονάδα και η δεξαμενή αποθήκευσης ψύξης αποτελούν πρωτότυπες μονάδες που αναπτύχθηκαν από την CΙΑΤ και την θυγατρική της CRISTOPIA στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού ερευνητικού έργου «Ground-Med». Άποψη μηχανοστασίου Απόδοση Συστήματος Η απόδοση του συστήματος κατά PrEN14825(2008) ανέρχεται σε: Εποχιακός Συντελεστής Απόδοσης (SCOP): 6.2 Εποχιακός Βαθμός Ενεργειακής Απόδοσης (SEER): 7.3 Πρωτότυπη κεντρική κλιματιστική μονάδα 9

Τηλεθέρμανση της πόλης Φεράρα Τύπος κτιρίων Φεράρα, Ιταλία Κατοικίες, εμπορικά γραφεία κλπ. Το σύστημα τηλεθέρμανσης της πόλης Φεράρα αποτελείται από ένα εξ αποστάσεως κεντρικό δίκτυο σωληνώσεων που καλύπτει τις απαιτήσεις θέρμανσης των κτιρίων της πόλης (κατοικιών, εμπορικών καταστημάτων, γραφείων κλπ.) διανέμοντας στους χρήστες τη θερμική ενέργεια που παράγεται από ένα αποκεντρωμένο εργοστάσιο. Ο Δήμος της Φεράρα χρησιμοποιεί τη γεωθερμική ενέργεια σαν την κύρια πηγή του συστήματος τηλεθέρμανσης. Το σύστημα τηλεθέρμανσης συνδυάζει και ενσωματώνει και άλλες τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ανάκτησης θερμότητας όπως από την επεξεργασία αστικών αποβλήτων, τη βιομάζα καθώς και δύο συμβατικούς σταθμούς καύσης αερίου ως εφεδρικό σύστημα για την κάλυψη της ημερήσιας αιχμής ζήτησης φορτίου. Για την κάλυψη των αναγκών θέρμανσης & ψύξης της πόλης Φεράρα χρησιμοποιήθηκαν δύο γεωθερμικές γεωτρήσεις βάθους 1.000 m, από τις οποίες αντλείται ζεστό νερό και το οποίο επανεισάγεται στον υδροφόρο ορίζοντα μετά τη χρήση του για να εξασφαλιστεί η γεωτεχνική σταθερότητα του εδάφους. Κάτοψη δικτύου τηλεθέρμανσης της πόλης Φεράρα Ρυπαντής Μονάδα μέτρησης 2011 Πρόβλεψη (μετά επέκταση) NOx [kg] 47.560 87.260 SO2 [kg] 36.627 45.628 CO2 [tons] 39.411 71.411 Εξοικονόμηση Καυσίμου [Toe] 14.893 27.938 Εξοικονόμηση αερίων ρύπων, αερίων θερμοκηπίου & καυσίμων Ονομαστική Ισχύς 14 MWθερ. Παραγόμενη θερμική ενέργεια 75.000 MWhθερ./έτος Συνολική παροχή συστήματος 400 m 3 /h Θερμοκρασία ρευστού 100 105 ο C Θερμοκρασία ρευστού Εισαγωγή: 90 ο 95 ο C στο δίκτυο τηλεθέρμανσης Επιστροφή: 60 ο 65 ο C Επιπλέον έχει σχεδιαστεί η επέκταση του συστήματος τηλεθέρμανσης ώστε να καλύπτει τις θερμικές απαιτήσεις 37.500 τυπικών διαμερισμάτων (περίπου το 40% του συνόλου των διαμερισμάτων της πόλης). Η επέκταση του συστήματος για την κάλυψη των αναγκών των κτιρίων της πόλης προβλέπει την αύξηση της παραγωγής θερμικής ενέργειας σε ποσοστό 91%, μέσω μιας νέας εγκατάστασης εκμετάλλευσης της γεωθερμικής ενέργειας παραγωγικής δυναμικότητας 163 GWh και δευτερευόντως ενός εργοστασίου επεξεργασίας αστικών αποβλήτων και ενός πάρκου ηλιακών συλλεκτών δυναμικότητας 99 GWh και 1 GWh αντίστοιχα. Το εργοστάσιο τηλεθέρμανσης της πόλης Φεράρα Απόδοση Συστήματος Συνολική παραγωγή θερμικής ενέργειας: 179 GWh (το 83% προέρχεται από γεωθερμία και ανάκτηση θερμότητας από επεξεργασία αποβλήτων) Εσωτερικά το εργοστάσιο τηλεθέρμανσης 10

Αεροδρόμιο «Αρλάντα» Στοκχόλμης Αεροδρόμιο Αρλάντα, Στοκχόλμη, Σουηδία Κρατικό Κλιματιζόμενοι χώροι 450.000 m 2 Ο τερματικός σταθμός του αεροδρομίου Αρλάντα στην Στοκχόλμη εκτείνεται σε μια έκταση 400.000 m 2 και απασχολεί 15.000 εργαζομένους. Οι απαιτήσεις του αεροδρομίου σε κλιματισμό (θέρμανση, ψύξη) υποστηρίζονται από μια εγκατάσταση τηλεθέρμανσης και ένα σύστημα υπεδαφικής αποθήκευσης θερμικής ενέργειας σε υδροφόρο ταμιευτήρα. Θερμική ενέργεια: 100 GWh/έτος Ψυκτική ενέργεια: 25 GWh/έτος Η θερμική ενέργεια που παράγεται από τον ταμιευτήρα το χειμώνα χρησιμοποιείται εκτός των άλλων και για το λιώσιμο του πάγου στους χώρους στάθμευσης των αεροσκαφών. Το σύστημα σχεδιάστηκε το 2006 για να καλύψει ένα θερμικό και ψυκτικό φορτίο 8 MW με μέγιστη παροχή νερού 720 m 3 /h. υδροφόρου ταμιευτήρα Θέση: 3 km Βάθος: 10 15 m Μήκος: 1800 m Όγκος: 1,8 εκατ. m 3 Άποψη αεροδρομίου Το σύστημα προμηθεύει στο κτίριο θερμική ενέργεια Για τη θέρμανση χώρων: 50 GWh Για τη ψύξη χώρων: 15 GWh Για την αποπαγοποίηση:10 GWh Για την τηλεθέρμανση: 60 GWh/year Για την ψύξη του κεντρικού Η/Υ (server) Μέρος της απορριπτόμενης θερμικής ενέργειας (~15 GWh) από την ψυκτική λειτουργία της εγκατάστασης κατά τη θερινή περίοδο επιστρέφει μέσω ενός δικτύου σωληνώσεων μήκους 3 km στον υδροφόρο ταμιευτήρα, με σκοπό η θερμότητα αυτή να απελευθερωθεί κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου για την προθέρμανση του αέρα για τη θέρμανση χώρων και το λιώσιμο του πάγου. Ο εποχιακός συντελεστής απόδοσης του συστήματος είναι: Κάτοψη χώρων αεροδρομίου και εγκαταστάσεων SPF = 60 Εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας: 4-5 GWh/έτος Εξοικονόμηση θερμικής ενέργειας: 28% Εξοικονόμηση CO2: 7.000 tons/έτος Εξοικονόμηση κόστους ενέργειας: 1.000.000 /έτος Λειτουργικό Κόστος (θέρμανση/ψύξη): 1 c /kwh Κατανάλωση θερμικής ενέργειας 11

Κατοικία στη Βυτίνα Βυτίνα, Αρκαδία Κατοικία Κλιματιζόμενοι χώροι 450 m 2 Εξωτερική Άποψη Κατοικίας Πρόκειται για μία κατοικία που βρίσκεται στην περιοχή της Βυτίνας στην ορεινή Αρκαδία, στην οποία πραγματοποιήθηκε εγκατάσταση ενός γεωθερμικού συστήματος κλειστού κυκλώματος. Επιπλέον έχουν εφαρμοστεί συστήματα «πράσινων τεχνολογιών» με έμφαση τόσο στον τρόπο παραγωγής & μετάδοσης θερμικής ενέργειας όσο και στo κέλυφος. Στα ανοίγματα έχουν τοποθετηθεί κουφώματα θερμοδιακοπής με διπλούς ενεργειακούς υαλοπίνακες. Για την κάλυψη των αναγκών Θέρμανσης & Ψύξης της οικίας τοποθετήθηκαν : Δύο (-2-) ΓΑΘ κλειστού κυκλώματος - Θερμική ισχύς κάθε αντλίας: 20kW Πέντε (-5-) κατακόρυφες γεωτρήσεις με σωλήνα διπλού -U-, Φ35 - Μήκος γεωεναλλάκτη: 100 μέτρα - Υλικό σωλήνα: Πολυαιθυλένιο Σύστημα διανομής - Ενδοδαπέδια θέρμανση - Καλοριφέρ Σύστημα ηλιακής υποβοήθησης θέρμανσης (για την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης & για τη χρήση των σωμάτων χαμηλών θερμοκρασιών) - Πέντε (-5-) ηλιακοί συλλέκτες - Επιλεκτική επιφάνεια: 12,6 m 2 - Δοχείο συνδυαστικής αποθήκευσης: 1.000 l Η μία ΓΑΘ συνδέεται με την ενδοδαπέδια θέρμανση ενώ η άλλη με το σύστημα των καλοριφέρ. Οι ΓΑΘ ενώνονται στον κοινό συλλέκτη με αποτέλεσμα να χρησιμοποιούνται όλες οι γεωτρήσεις για κάθε αντλία χωριστά αλλά και για ταυτόχρονη χρήση. Έχει εγκατασταθεί σύστημα απομακρυσμένου ελέγχου των ΓΑΘ μέσω Web-Server. Σημειώνεται ότι το σύστημα υποστηρίζει κατάλληλος αυτοματισμός. Τα οικονομικά μεγέθη, καθώς και η απόδοση του συστήματος από τη λειτουργία των ΓΑΘ για συνεχή διατήρηση της εσωτερικής θερμοκρασίας στους 24 C (μέρα-νύχτα) παρατίθενται στους πίνακες που ακολουθούν: Άποψη Μηχανοστασίου Δεκέμβριος - Απρίλιος ΓΑΘ 1 ΓΑΘ 2 Μέση ηλεκτρική Κατανάλωση 5446,4 4097,5 Μέσο Κόστος λειτουργίας (0,15 /kwh) 876,72 614,66 SPF θερμ. 3,91 (Δεκέμβριος Απρίλιος) Κόστος λειτουργίας συστήματος 1.900 / έτος Αξίζει να τονισθεί ότι παρατηρείται 70% μείωση του κόστους λειτουργίας σε σχέση με το πετρέλαιο. Λήψη και επεξεργασία δεδομένων γεωθερμικής μονάδας 12

Κατοικία στο Πικέρμι Πικέρμι, Αττικής Κατοικία Κλιματιζόμενοι χώροι 180 m 2 Πρόκειται για διώροφη κατοικία που βρίσκεται στο Πικέρμι Αττικής, στην οποία έχει εγκατασταθεί ένα γεωθερμικό σύστημα αντλιών θερμότητας ανοιχτού κυκλώματος. Στο κτίριο έχουν εφαρμοστεί συστήματα «πράσινων τεχνολογιών» με θερμομόνωση κελύφους ενώ στα ανοίγματα έχουν τοποθετηθεί κουφώματα με διπλούς συνθετικούς ενεργειακούς υαλοπίνακες με αργό αέριο στο διάκενο. Για την κάλυψη των αναγκών σε θέρμανση & ψύξη της οικίας εγκαταστάθηκαν: Μία (-1-) ΓΑΘ ανοιχτού κυκλώματος, νερού-νερού - Ισχύς αντλίας θερμότητας: 8,7 kwθ / 6,8 KWψ Δύο (-2-) κατακόρυφες υδρογεωτρήσεις - Βάθος παραγωγικής: 65 μέτρα - Βάθος επανεισαγωγής: 94 μέτρα Σύστημα διανομής - Ενδοδαπέδιο σύστημα θέρμανσης & δροσισμού με σύστημα αφύγρανσης (ρύθμιση υψηλής θερμοκρασίας και υγρασίας) Εξωτερική Άποψη Κατοικίας Σύστημα μέτρησης απόδοσης ΓΑΘ και συστήματος - 1 ογκομετρητής (κτήριο) - 1 ογκομετρητής (υδρογεώτρηση & σύστημα ΓΑΘ) - 2 μετρητές ηλεκτρικής ενέργειας (kwh) στον συμπιεστή (-1-) και τον κυκλοφορητή (-1-) - 6 θερμόμετρα Pt 100 για τη θερμοκρασία του συστήματος ΓΑΘ (-4-), τη θερμοκρασία χώρων (-1-) και τη θερμοκρασία περιβάλλοντος (-1-) Η ενεργειακή απόδοση του συστήματος των ΓΑΘ έχει ως εξής: Σχεδιαστικές παράμετροι συστήματος ΓΑΘ - Θέρμανση: COP=6,50 (W/W) - Ψύξη: EER=6,80 (W/W) Άποψη Μηχανοστασίου Α/Θ Μετρηθείσες τιμές απόδοσης συστήματος - Περίοδοι μέτρησης 1/11/2011-17/03/2012 & 19/06/2011-12/09/2011 SPF1 θερμ. SPF1 ψύξη SPF2 θερμ. SPF2 θερμ. 9,78 8,87 6,24 5,38 SPF1: Απόδοση αντλίας θερμότητας SPF2: Απόδοση συστήματος συμπεριλαμβανομένου του κυκλοφορητή Η μείωση του ετήσιου κόστους λειτουργίας της μονάδας σε σχέση με το πετρέλαιο θέρμανσης ανέρχεται σε 73%. Κυκλοφορητής ενεργειακής τάξης Α 13

Γραφεία της Περιφέρειας της Κοΐμπρα Κλιματιζόμενοι χώροι 586 m 2 Κοΐμπρα, Πορτογαλία Διοικητικά κτίρια, Δημόσιες Υπηρεσίες Το κτίριο βρίσκεται στην Κοΐμπρα της Πορτογαλίας και αφορά παλιά εγκατάσταση εργοστασίου, η οποία ανακαινίστηκε πρόσφατα και μετατράπηκε σε κτίριο διοίκησης. Σήμερα το εν λόγω κτίριο χρησιμοποιείται για τη στέγαση δημόσιων υπηρεσιών για συγκεκριμένο σκοπό. Το κτίριο θερμαίνεται και ψύχεται με τη χρήση ΓΑΘ. Η αντλία θερμότητας που έχει τοποθετηθεί στο κτίριο είναι ένα πρωτότυπο υψηλού βαθμού ενεργειακής απόδοσης, ειδικά κατασκευασμένο στα πλαίσια του Έργου «Ground- Med» το οποίο έχει αναπτυχθεί από την εταιρία CΙAT. Η αντλία θερμότητας λειτουργεί με ψυκτικό μέσο R410a. Οι παράμετροι για την αντλία θερμότητας κατά τη λειτουργία της ψύξης και της θέρμανσης είναι οι εξής: Ψυκτική ισχύς: 63,5 kw COPc: 6,19 Θερμική ισχύς: 74 kw COPth: 5,65 Ο υπόγειος εναλλάκτης θερμότητας αποτελείται από 7 επιμέρους κατακόρυφους γήινους εναλλάκτες θερμότητας και εντός αυτού κυκλοφορεί νερό σε κλειστό κύκλωμα. Έχουν τοποθετηθεί σωληνώσεις Φ32 σε διάταξη σχήματος διπλού U. Οι τυφλές γεωτρήσεις έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: Πανοραμική άποψη κτιρίου Η εγκατεστημένη αντλία θερμότητας Βάθος ανόρυξης: 125 m Διάμετρος: 160 mm Ομοαξονική απόσταση: 5 m Ένεμα: άμμος Mέγεθος κόκκων άμμου: 3-8 mm Το σύστημα περιλαμβάνει επίσης δεξαμενή αποθήκευσης θερμικής ενέργειας 100 kwh, η οποία συνδέεται με τη ΓΑΘ. Η δεξαμενή έχει όγκο 3 m 3 και περιέχει 400 κιβώτια από υλικό αλλαγής φάσης (PCM). Το συγκεκριμένο υλικό αλλαγής φάσης ανήκει στην ευρύτερη κατηγορία των ένυδρων αλάτων και ειδικότερα είναι το θειικό πενταένυδρο νάτριο. Το υλικό αυτό έχει σημείο τήξεως 46 o C και λανθάνουσα θερμότητα εξάτμισης 190 kj/kg. Εσωτερικά στο κτίριο έχουν τοποθετηθεί μονάδες φανκόιλ οροφής, οι οποίες έχουν εξαιρετικά χαμηλή ηλεκτρική κατανάλωση, έχουν τη δυνατότητα παροχής θερμικής άνεσης με αέρα χαμηλής θερμοκρασίας και έχουν κατασκευαστεί από την εταιρία CIAT. Φαν-κόιλ χαμηλής θερμοκρασίας & ηλεκτρικής κατανάλωσης 14

Κεντρικά γραφεία της «EΔΡΑΣΗ Α.Τ.Ε.» Κλιματιζόμενοι χώροι 2860 m 2 Πρόσοψη κτιρίου εταιρίας «ΕΔΡΑΣΗ Α.Τ.Ε.» Κορωπί, Αττικής Γραφεία εταιρίας Η εταιρία ΕΔΡΑΣΗ Χ. Ψαλλίδας Α.Τ.Ε. δραστηριοποιείται κυρίως στην κατασκευή μεγάλων δημόσιων έργων και η έδρα αυτής είναι στο 47ο χλμ. Αττικής οδού - Κορωπί, κοντά στο Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών «Ελ. Βενιζέλος». Στους χώρους της εταιρίας και στα πλαίσια του έργου GroundMed έχουν εγκατασταθεί ΓΑΘ με σκοπό την κάλυψη βασικών φορτίων θέρμανσης και ψύξης για την κύρια αίθουσα, γραφεία, γραφεία συνεδριάσεων κλπ. Κατά τη λειτουργία της θέρμανσης η ΓΑΘ είναι συνδεδεμένη με αερόθερμα (fan coil) σε συνεχή βάση. Σημειώνεται ότι το συνολικό θερμικό φορτίο των αερόθερμων είναι περίπου 65 kw. Όταν η ζήτηση είναι μεγαλύτερη από 55 kw τότε τίθεται αυτόματα σε λειτουργία, μέσω συστήματος BMS, ένας λέβητας για την κάλυψη του επιπρόσθετου απαιτούμενου φορτίου. Κατά τη λειτουργία της ψύξης η ΓΑΘ λειτουργεί σε συνεχή βάση και μπορεί να καλύπτει το συνολικό απαιτούμενο φορτίο. Όταν όμως το σύστημα απαιτεί μεγαλύτερη κάλυψη φορτίου, τότε τίθεται αυτόματα σε λειτουργία, μέσω συστήματος BMS, αερόψυκτο σύστημα ψύξης. Η αντλία θερμότητας η οποία χρησιμοποιείται είναι ένα πρωτότυπο ειδικά κατασκευασμένο στα πλαίσια του Έργου Ground-Med το οποίο έχει αναπτυχθεί από την εταιρία «Ochsner Wärmepumpen». Η αντλία περιέχει ένα συμπιεστή και λειτουργεί με ψυκτικό μέσο R407c. Οι παράμετροι για την αντλία θερμότητας σε θερμοκρασία προσαγωγής και επιστροφής 10/6/30/35 o C είναι οι εξής: Θερμική ισχύς: 57,75 kw(θ) Ισχύς συμπιεστή: 9,76 kw(ηλ) COP: 5,92 Τοπογραφικό διάγραμμα κτιρίου εταιρίας ΕΔΡΑΣΗ Ο υπόγειος εναλλάκτης θερμότητας αποτελείται από 12 επιμέρους κατακόρυφους γήινους εναλλάκτες θερμότητας, όπου το υλικό κατασκευής τους είναι ΡΕ 100 και η μέγιστη πίεση λειτουργίας ανέρχεται στα 16 bar. Εντός του υπόγειου εναλλάκτη θερμότητας κυκλοφορεί νερό σε κλειστό κύκλωμα. Έχουν τοποθετηθεί σωληνώσεις Φ32 σε διάταξη σχήματος διπλού U. Οι τυφλές γεωτρήσεις έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: Βάθος ανόρυξης: 110 m Διάμετρος: 165 mm Ομοαξονική απόσταση: 6 m Το πεδίο των υπόγειων εναλλακτών θερμότητας 15

Γραφεία της βιομηχανίας «HiRef S.P.A.» Πάντοβα, Ιταλία Γραφεία βιομηχανίας Η βιομηχανία HiRef S.P.A. Βρίσκεται στο Τριμπάνο της Πάντοβα, στην περιοχή του Βενέτο, η οποία είναι γνωστή τόσο για την ιστορία και τον τουρισμό της, αλλά και ως η καρδιά του ευρωπαϊκού κλάδου για την ψύξη. Η κύρια δραστηριότητα της βιομηχανίας HiRef S.P.A. είναι η ανάπτυξη καινοτόμων, φιλικών προς το περιβάλλον και υψηλής αξιοπιστίας συστημάτων ψύξης τα οποία να παρέχουν τις βέλτιστες συνθήκες περιβάλλοντος στα πεδία εφαρμογής. Στους χώρους των γραφείων της βιομηχανίας και στα πλαίσια του έργου «Ground-Med» έχουν εγκατασταθεί ΓΑΘ με σκοπό την κάλυψη των απαιτούμενων φορτίων θέρμανσης και ψύξης, καθώς και την παροχή ζεστού νερού χρήσης για την κάλυψη των αναγκών της ίδιας της βιομηχανίας. Κατά τη λειτουργία της θέρμανσης η μέγιστη απαίτηση θερμικής ισχύος είναι τα 13,2 kw, ενώ κατά τη λειτουργία της ψύξης η μέγιστη απαίτηση ψυκτικής ισχύος είναι τα 14 kw. Η ψυκτική ισχύς για την αντλία θερμότητας που χρησιμοποιείται είναι τα 14 kw σε θερμοκρασίες λειτουργίας 12/6,9 o C και 25,1/30,3 o C, ενώ η θερμική ισχύς για αυτήν είναι 14,1 kw σε αντίστοιχες θερμοκρασίες 40,3/45,0 o C και 14,1/9,2 o C. Πρόσοψη γραφείων βιομηχανίας HiRef S.P.A. Γεωθερμική αντλία θερμότητας & μετρητικός εξοπλισμός Ο υπόγειος εναλλάκτης θερμότητας αποτελείται από 4 επιμέρους κατακόρυφους γήινους εναλλάκτες θερμότητας, όπου η κάθε τυφλή γεώτρηση έχει διάμετρο 140 mm και το βάθος ανόρυξης είναι τα 80 m. Έχουν τοποθετηθεί σωληνώσεις εσωτερικής διαμέτρου 26,6 mm και πάχους τοιχωμάτων 2,9 mm σε διάταξη σχήματος διπλού U, καθώς και σωληνώσεις εσωτερικής διαμέτρου 32,6 mm και πάχους 3,7 mm σε διάταξη σχήματος απλού U. Σύμφωνα με τη δοκιμή θερμικής απόκρισης (TRT) που υλοποιήθηκε στο πεδίο όπου έχουν τοποθετηθεί οι υπόγειοι εναλλάκτες θερμότητας, η θερμική αγωγιμότητα του εδάφους είναι 1.62 W/mK ± 4.3 %. Η αντλία θερμότητας αποτελεί πρωτότυπη μονάδα με ινβέρτερ σπειροειδή (scroll) συμπιεστή και λειτουργεί με ψυκτικό μέσο R410a, η οποία αναπτύχθηκε από την HiRef στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού ερευνητικού έργου «Ground-Med». Υδραυλικό κύκλωμα συστήματος 16

Θερμοκήπιο στην Αντβέρπη Αντβέρπη, Βέλγιο Θερμοκήπιο Κλιματιζόμενοι χώροι 13.500 m 2 Εσωτερική άποψη θερμοκηπίου Η εγκατεστημένη αντλία θερμότητας Το συγκεκριμένο θερμοκήπιο βρίσκεται κοντά στην Αντβέρπη του Βελγίου, κατασκευάστηκε το έτος 2005, καταλαμβάνει έκταση 13.500 m 2 και σ αυτό καλλιεργούνται κυρίως φράουλες υψηλής ποιότητας. Σημειώνεται ότι στην εν λόγω εφαρμογή έχει τοποθετηθεί Γεωθερμική Αντλία Θερμότητας (ΓΑΘ) με σκοπό την παροχή ψύξης, με αποτέλεσμα να έχει επεκταθεί η εποχή της καλλιέργειας και το θερμοκήπιο να παραμένει περισσότερο χρόνο κλειστό, κάτι που έχει θετική επίδραση στη λίπανση. Η ΓΑΘ είναι συνδεδεμένη με κλιματιστικές μονάδες, οι οποίες παρέχουν θέρμανση και ψύξη στο θερμοκήπιο. Κατά την περίοδο της θέρμανσης το θερμικό φορτίο βάσης καλύπτεται πλήρως από τη ΓΑΘ, ενώ το υπολειπόμενο θερμικό φορτίο καλύπτεται από έναν λέβητα πετρελαίου. Επιπροσθέτως, κατά τη διάρκεια της ψύξης το ψυκτικό φορτίο καλύπτεται πλήρως με απευθείας σύστημα από τον υδροφόρο ορίζοντα, ενώ όταν η θερμοκρασία του νερού δεν είναι η επιθυμητή, τότε τίθεται σε λειτουργία η αναστρέψιμη ΓΑΘ. Η συγκεκριμένη εφαρμογή έχει σχεδιαστεί από το VITO (Φλαμανδικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας και Έρευνας). Η ηλεκτροκίνητη αντλία θερμότητας (ΓΑΘ) διακρίνεται από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: Ψυκτική ισχύς: 667 kw SPFc: 18,0 Θερμική ισχύς: 824 kw SPFth: 5,0 Τονίζεται ότι η εν λόγω ΓΑΘ λειτουργεί με ψυκτικό μέσο R134a. Από ενεργειακής πλευράς και κατά την περίοδο της θέρμανσης προσδίδονται στο θερμοκήπιο 1.923 ΜWh/έτος, ενώ αντίστοιχα κατά τη διαδικασία της ψύξης απορρίπτονται απ αυτό 1.107 ΜWh/έτος. Αξίζει να τονισθεί ότι η μείωση των ετήσιων εκπομπών σε σχέση με τη λειτουργία ενός ισομεγέθους συμβατικού συστήματος είναι της τάξης του 34%. Η παροχή νερού από τον υδροφόρο είναι της τάξης των 80 m 3 /h. Στον περιβάλλοντα χώρο του θερμοκηπίου έχουν ανορυχθεί δύο γεωτρήσεις, όπου η μία εκ των δύο λειτουργεί ως παραγωγική ενώ η άλλη ως επανεισαγωγής. Για τις συγκεκριμένες γεωτρήσεις ισχύουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά μεγέθη: Βάθος ανόρυξης: 125 m Απόσταση μεταξύ των γεωτρήσεων: 5 m Άποψη του κεντρικού εναλλάκτη θερμότητας 17

Γραφεία της εταιρίας κινητής τηλεφωνίας «Telenor» Törökbálint, Ουγγαρία Γραφεία Κλιματιζόμενοι χώροι 26.520 m 2 Πανοραμική άποψη κτιρίου Πλάγια όψη κτιρίου Το συγκρότημα κτιρίων βρίσκεται στo Törökbálint της Ουγγαρίας στα περίχωρα της Βουδαπέστης και είναι εξοπλισμένο με συστήματα φιλικά προς το περιβάλλον, τα οποία στηρίζονται στις τεχνολογίες που εκμεταλλεύονται τις Α.Π.Ε. Το εν λόγω συγκρότημα χρησιμοποιείται για τη στέγαση των γραφείων της εταιρείας κινητής τηλεφωνίας Telenor, η οποία δραστηριοποιείται σε διεθνές επίπεδο. Η κατασκευή του συγκροτήματος ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2007 και ολοκληρώθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2008. Σε όλο το συγκρότημα των κτιρίων παρέχεται θέρμανση και ψύξη από τη χρήση τριών Γεωθερμικών Αντλιών Θερμότητας (ΓΑΘ). Σημειώνεται ότι για την παροχή ζεστού νερού χρήσης έχουν τοποθετηθεί ηλιακοί συλλέκτες οι οποίοι καλύπτουν το 60 70% της ζήτησης, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό καλύπτεται από τη χρήση των ΓΑΘ. Οι αντλίες θερμότητας που έχουν τοποθετηθεί στο συγκρότημα είναι συνδεδεμένες με γεωεναλλάκτη κατακόρυφης διάταξης. Για τη μέτρηση της απόδοσης των ΓΑΘ έχουν τοποθετηθεί σε τρία σημεία του συγκροτήματος καταγραφικά συστήματα με σκοπό τη μέτρηση του COP και του SPF. Οι παράμετροι για τις αντλίες θερμότητας κατά τη λειτουργία της ψύξης και της θέρμανσης είναι οι εξής: Ψυκτική ισχύς: 965,7 kw Θερμική ισχύς: 862,2 kw Ο υπόγειος εναλλάκτης θερμότητας αποτελείται από 180 επιμέρους κατακόρυφους γήινους εναλλάκτες θερμότητας και οι οποίοι έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: Βάθος ανόρυξης: 100 m Διάμετρος: 40 mm Ομοαξονική απόσταση: 7 m Σημειώνεται ότι κατά τη φάση του σχεδιασμού μελέτης του έργου ανορύχθηκε διερευνητική γεώτρηση σε βάθος περίπου 100 m και υλοποιήθηκε εντός αυτής Έλεγχος Θερμικής Απόκρισης (TRT) για 68 ώρες. Το αποτέλεσμα του TRT έδειξε ότι η θερμοκρασία του υπεδάφους στα 100 m κυμαίνεται από 15 έως 15,2 o C. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι από τη λειτουργία του συστήματος των ΓΑΘ και των άλλων φιλικών προς το περιβάλλον τεχνολογιών για τη συγκεκριμένη εφαρμογή και σε σύγκριση με ένα αντίστοιχο συμβατικό κτίριο οι εκπομπές CO 2 που αποφεύγονται ανέρχονται ισοδύναμα με αυτές που εκλύονται από περίπου 500 σπίτια. Εσωτερική άποψη κτιρίου 18

Κατοικία στο Όλσντορφ Όλσντορφ, Αυστρία Κατοικία Κλιματιζόμενοι χώροι 189 m 2 Εξωτερική άποψη από το κτίριο Το κτίριο βρίσκεται στο Όλσντορφ της Αυστρίας και αφορά μία κατοικία. Στο εν λόγω κτίριο έχουν τοποθετηθεί Γεωθερμικές Αντλίες Θερμότητας (ΓΑΘ) με σκοπό την παροχή θέρμανσης σ αυτό. Η ολοκλήρωση της εγκατάστασης του γεωθερμικού συστήματος υλοποιήθηκε κατά το μήνα Μάιο του έτους 2001. Σημειώνεται ότι οι βαθμοημέρες θέρμανσης της περιοχής που βρίσκεται το κτίριο ανέρχονται σε 3917 Kd σύμφωνα με το Αυστριακό Ινστιτούτο Τεχνολογίας Κατασκευών (ΟΙΒ-Leitfaden). Στο κτίριο οι ΓΑΘ καλύπτουν το 100% του απαιτούμενου φορτίου. H ΓΑΘ είναι συνδεδεμένη σε κλειστό κύκλωμα με υπόγειο εναλλάκτη θερμότητας οριζόντιας διάταξης. Στο κτίριο έχει τοποθετηθεί ενδοδαπέδιο σύστημα θέρμανσης το οποίο καλύπτει την επιφάνεια των 154 m 2 με θερμοκρασίες προσαγωγής και επιστροφής σ αυτό τους 35 o C και 30 ο C αντίστοιχα. Επίσης αναφέρεται ότι το ειδικό θερμικό φορτίο του κτιρίου ανέρχεται σε 45 W/m 2. Η αντλία θερμότητας που έχει τοποθετηθεί στο κτίριο λειτουργεί με ψυκτικό μέσο R290 (προπάνιο) συνολικής μάζας 3,8 kg. Αυτή διαθέτει μετατροπέα συχνότητας και έχει τη δυνατότητα να λειτουργεί σε δύο επίπεδα. Στο πρώτο επίπεδο (step 1) η θερμική ισχύς αυτής είναι 7 kw, ενώ στο δεύτερο επίπεδο (step 2) η θερμική ισχύς ανέρχεται σε 14 kw. Επιπροσθέτως τονίζεται ότι βάσει των μετρητικών δεδομένων στο κτίριο παρέχονται 11.821 kwh(th)κατά την περίοδο της θέρμανσης, ενώ η ενεργειακή κατανάλωση αυτής αντιστοιχεί σε 2.873 kwh(e).οι παράμετροι για την αντλία θερμότητας κατά τη λειτουργία της θέρμανσης είναι οι εξής: Θερμική ισχύς: 15,1 kw SPFth: 4,1 Ο υπόγειος εναλλάκτης θερμότητας οριζόντιας διάταξης έχει τοποθετηθεί στον περιβάλλοντα χώρο του κτιρίου. Η θερμική αγωγιμότητα του εδάφους υπολογίζεται σε 22 W/m 2. Ο υπόγειος εναλλάκτης θερμότητας έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: Βάθος ταφής: 1,2 m Διάμετρος: 12 mm Επιφανειακή κάλυψη: 270 m 2 Μηνιαία αποτελέσματα των μετρήσεων για την ηλεκτρική κατανάλωση ενέργειας, την παραγωγή θερμότητας της ΓΑΘ και τον εποχιακό συντελεστή απόδοσης (SPF) κατά την περίοδο λειτουργίας του συστήματος Σεπτέμβριος 2006 - Μάιος 2007. Το ζεστό νερό χρήσης παρέχεται από ξεχωριστή αντλία θερμότητας (αέρα-νερού) η οποία είναι τοποθετημένη στο κελάρι της κατοικίας. Η θερμική ισχύς της αντλίας αυτής είναι 1,85 kw και λειτουργεί με ψυκτικό ρευστό R134a. 19

Πολυκατοικία στην Βουδαπέστη Βουδαπέστη, Ουγγαρία Πολυκατοικία Κλιματιζόμενοι χώροι 14.090 m 2 Η δεκαώροφη πολυκατοικία βρίσκεται στη Βουδαπέστη της Ουγγαρίας στην οδό 1-15 Hun street και αποτελείται από 265 διαμερίσματα, στα οποία κατοικούν περίπου 1000 άτομα. Στην πολυκατοικία υπάρχουν τέσσερις διαφορετικοί τύποι διαμερισμάτων βάσει της επιφάνειας που κατέχουν, δηλαδή υπάρχουν διαμερίσματα των 18, 35, 61 και 69 m 2. Επίσης στην πολυκατοικία υλοποιήθηκε ενεργειακή αναβάθμιση κελύφους (μόνωση, παράθυρα κλπ.) το έτος 2009. Κατόπιν της ενεργειακής αναβάθμισης κελύφους τοποθετήθηκαν Γεωθερμικές Αντλίες Θερμότητας (ΓΑΘ) συζευγμένες σε ανοικτό κύκλωμα με το έδαφος με σκοπό την παροχή θέρμανσης και ζεστού νερού χρήσης. Αξίζει να τονισθεί ότι στην Ουγγαρία είναι το πρώτο κτίριο που τοποθετήθηκαν ΓΑΘ. Στο κτίριο έχουν τοποθετηθεί τρεις αντλίες θερμότητας και οι παράμετροι για αυτές κατά τη λειτουργία της θέρμανσης είναι οι εξής: Θερμική ισχύς: 434 kw για Ζεστό Νερό Χρήσης 245 kw COP: > 4,45 SPF: 3,2 (2010-2011) Όψη κτιρίου μετά από την ανακαίνιση και την ενεργειακή αναβάθμιση του κελύφους (2009) Οι ΓΑΘ συνδέονται με τέσσερις παραγωγικές γεωτρήσεις (Τ1, Τ2, Τ3 και Τ4), καθώς και με έξι γεωτρήσεις έγχυσης επανεισαγωγής (Ν1, Ν2, Ν3, Ν4, Ν5 και Ν6). Οι παραγωγικές γεωτρήσεις, καθώς και οι επανεισαγωγής έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: Βάθος ανόρυξης: 14 m Θερμοκρασία εξόδου(t1-4) 12 ο C Θερμοκρασία εισόδου (N1-6) 7 ο C Απεικόνιση της πολυκατοικίας και των γεωτρήσεων Όσον αφορά το εσωτερικό σύστημα θέρμανσης των διαμερισμάτων, σημειώνεται ότι έχουν τοποθετηθεί τα κλασικά θερμαντικά σώματα με φέτες και η θερμοκρασία εισόδου του νερού σ αυτά είναι οι 63 o C. Επιπροσθέτως τονίζεται ότι το οικονομικό όφελος που απορρέει από την εγκατάσταση των ΓΑΘ και την ενεργειακή αναβάθμιση του κτιρίου σε σχέση με την προγενέστερή του κατάσταση ανέρχεται σε 76.308 /έτος, ενώ μόνο από την εγκατάσταση των ΓΑΘ εξοικονομούνται 48.571 /έτος. Το έργο κατάσκευάστηκε από τη μεγάλη κατασκευαστική εταιρεία ESCO η οποία δραστηριοποιείται κυρίως σε ενεργειακά έργα και έχει συνάψει εικοσαετές συμβόλαιο συντήρησης και καλής λειτουργίας για το εν λόγω έργο. Οικονομικά οφέλη 20