Πάντειο Πανεπιστήμιο - Τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης Χειμερινό Εξάμηνο 2013-2014 Νομισματική και Πιστωτική Θεωρία και Πολιτική

Πάντειο Πανεπιστήμιο - Τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης Χειμερινό Εξάμηνο 2013-2014 Νομισματική και Πιστωτική Θεωρία και Πολιτική Γ.Δ. Σιουρούνης 2 η Διάλεξη: : Εθνικοί Λογαριασμοί και το Ισοζύγιο Πληρωμών Slides Prepared in Greek by Gregorios D. Siourounis. Slides prepared by Thomas Bishop

Προεπισκόπηση Εθνικοί λογαριασμοί Τρόποι μέτρησης του Εθνικού εισοδήματος Τρόποι μέτρησης της παραγωγής Τρόποι μέτρησης της δαπάνης Εθνικές αποταμιεύσεις, επενδύσεις και το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών Το ισοζύγιο πληρωμών Wesley. All rights reserved. 12-2

Εθνικοί Λογαριασμοί Καταγράφουν την άξια του Εθνικού εισοδήματος η οποία προκύπτει από την παραγωγή και την δαπάνη Οι παραγωγοί σωρεύουν εισόδημα από τους αγοραστές που ξοδεύουν χρήματα για αγορές αγαθών και υπηρεσιών Το σύνολο των δαπανών των αγοραστών = με το εισόδημα των παραγωγών = άξια παραγωγής Εθνικό εισόδημα ορίζετε συχνά ως το εισόδημα που κερδίζουν οι συντελεστές παραγωγής (κεφάλαιο, εργασία, τεχνολογία) Wesley. All rights reserved. 12-3

Εθνικοί Λογαριασμοί: ΑΕΘΠ Ακαθάριστο Εθνικό προϊόν (ΑΕθΠ) αποτελείτε από την άξια όλων των τελικών προϊόντων και υπηρεσιών που παράγονται από τους συντελεστές παραγωγής ενός Έθνους σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο Ποιοι είναι οι παραγωγικοί συντελεστές? Εργαζόμενοι (εργασία), φυσικό κεφάλαιο (εξοπλισμός, κτίρια κλπ), φυσικοί πόροι, καθώς επίσης και άλλοι συντελεστές που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών (π.χ. Τεχνολογία) Η άξια των τελικών προϊόντων και υπηρεσιών που παράγονται από Έλληνες εργαζόμενους, φυσικό κεφάλαιο και φυσικούς πόρους συνιστούν το Ελληνικό ΑΕθΠ Wesley. All rights reserved. 12-4

Εθνικοί Λογαριασμοί: ΑΕΘΠ (συν.) ΑΕΘΠ υπολογίζεται αθροίζοντας την αξία της δαπάνης σε παραγόμενα τελικά προϊόντα και υπηρεσίες Υπάρχουν 4 τύποι δαπανών: 1. Κατανάλωση: δαπάνες από εγχώρια νοικοκυριά 2. Επένδυση: δαπάνες από επιχειρήσεις για εξοπλισμό και κτίρια 3. Δημόσιες δαπάνες: δαπάνες από τον δημόσιο τομέα σε αγαθά και υπηρεσίες 4. Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (εξαγωγές μείον εισαγωγές): καθαρή δαπάνη από τους ξένους για εγχώρια αγαθά και υπηρεσίες Wesley. All rights reserved. 12-5

Εθνικοί Λογαριασμοί ΑΕΘΠ είναι ένας τρόπος μέτρησης του Εθνικού εισοδήματος, όμως μια ποιο ακριβή μέτρηση είναι αν αφαιρέσουμε τα παρακάτω: 1. Οι Αποσβέσεις κεφαλαίου έχουν ως αποτέλεσμα απώλειες εισοδήματος στους ιδιοκτήτες κεφαλαίου, οπότε το ποσό της απόσβεσης πρέπει να αφαιρείτε από το ΑΕΘΠ. 2. Οι έμμεσοι φόροι μειώνουν το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, οπότε αυτοί οι φόροι πρέπει να αφαιρεθούν από το ΑΕΘΠ Wesley. All rights reserved. 12-7

Εθνικοί Λογαριασμοί (συν.) Μια άλλη πολύ διαδεδομένη μέθοδος μέτρησης του εθνικού εισοδήματος είναι το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) ή gross domestic product (GDP): Το ΑΕΠ μετράει την τελική αξία όλων των αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται μέσα σε μια χώρα σε μια δεδομένη χρονική περίοδο ΑΕΠ = ΑΕΘΠ πληρωμές σε συντελεστές παραγωγής από ξένες χώρες + πληρωμές σε συντελεστές παραγωγής σε ξένες χώρες Wesley. All rights reserved. 12-8

Percentage of GDP Εισαγωγές και εξαγωγές ως ποσοστό του ΑΕΠ 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Canada France Germany Italy Japan Mexico UK US imports exports Imports and exports as a percentage of GDP by country, 2000. Source: OECD Wesley. All rights reserved. 12-9

ΑΕΠΘ = Δαπάνες σε αγαθά και υπηρεσίες μιας δεδομένης χώρας Εθνικό εισόδημα = άξια παραγωγής Y = C d + I d + G d + EX = (C-C f ) + (I-I f ) + (G-G f ) + EX = C + I + G + EX (C f + I f +G f ) = C + I + G + EX IM = C + I + G + CA Δαπάνη στην παραγωγή Εγχώρια δαπάνη Καθαρή δαπάνη από ξένους Wesley. All rights reserved. 12-10

Δαπάνη και παραγωγή σε μια ανοικτή οικονομία CA = EX IM = Y (C + I + G ) Όταν η παραγωγή > εγχώρια δαπάνη, εξαγωγές > εισαγωγές: ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών > 0, εμπορικό ισοζύγιο > 0 Όταν μια χώρα εξάγει περισσότερο από ότι εισάγει, κερδίζει περισσότερο εισόδημα από της εξαγωγές από ότι δαπανά για εισαγωγές Οι ξένες εισροές αυξάνονται αύξηση πλούτου από το εξωτερικό Όταν η παραγωγή < εγχώρια δαπάνη, εξαγωγές < εισαγωγές: ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών < 0, εμπορικό ισοζύγιο < 0 Όταν μια χώρα εισάγει περισσότερο από ότι εξάγει, δαπανά περισσότερο εισόδημα στης εισαγωγές από ότι κερδίζει για εξαγωγές Οι ξένες εισροές μειώνονται - μείωση πλούτου από το εξωτερικό Wesley. All rights reserved. 12-11

Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών ως Ποσοστό του ΑΕΠ, US 1960 2004 deficit surplus 2% 1% 0% -1% 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000-2% -3% -4% -5% -6% year Source: Bureau of Economic Analysis, US Department of Commerce Wesley. All rights reserved. 12-12

billions of current dollars Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών, US 1960 2004 100 0-100 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000-200 -300-400 -500-600 -700 year Source: Bureau of Economic Analysis, US Department of Commerce Wesley. All rights reserved. 12-13

Αποταμίευση και το Ισοζύγιο τρεχουσών Συναλλαγών Εθνική αποταμίευση (S) = εθνικό εισόδημα (Y) που δεν ξοδεύεται για κατανάλωση (C) ή δημόσιες δαπάνες (G). Y C G (Y C T) + (T G) (φόροι Τ) S p + S g = S Wesley. All rights reserved. 12-15

Πως Σχετίζετε το Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών με την Εθνική Αποταμίευση? και CA = Y (C + I + G ) CA = (Y C G ) I = S I ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών = εθνική αποταμίευση επένδυση ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών = καθαρές ξένες επενδύσεις Μια χώρα που εισάγει περισσότερο από ότι εξάγει έχει χαμηλή εθνική αποταμίευση σε σχέση με την επένδυση Wesley. All rights reserved. 12-16

Πως Σχετίζετε το Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών με την Εθνική Αποταμίευση? (συν.) CA = S I or I = S CA Οι χώρες μπορούν να χρηματοδοτήσουν της επενδύσεις είτε μέσο αποταμιεύσεων είτε μέσο ξένων κεφαλαίων που ισούται με το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών Έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών συνεπάγεται εκροή κεφαλαίων ή αρνητικές καθαρές ξένες επενδύσεις Όταν S > I, τότε CA > 0 και καθαρές ξένες επενδύσεις και κεφαλαιακές εκροές για την εγχώρια οικονομία έχουν θετικό πρόσημο Wesley. All rights reserved. 12-17

Πως Σχετίζετε το Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών με την Εθνική Αποταμίευση? (συν.) CA = S p + S g I = S p δημόσιο έλλειμμα I Το δημοσιονομικό έλλειμμα είναι σαν αρνητική δημόσια αποταμίευση Ίση με G T Υψηλό δημοσιονομικό έλλειμμα προκαλεί αρνητικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, ceteris paribus Wesley. All rights reserved. 12-18

Αποταμιεύσεις και το CA Source: BIS Annual Report 2002

Λογαριασμοί Ισοζυγίου πληρωμών Το ισοζύγιο πληρωμών μιας χώρας καταγράφει όλες τις πληρωμές από και προς τους ξένους Κάθε διεθνής συναλλαγή καταγράφεται δυο φορές: μια ως πίστωση (+) και μια ως χρέωση (-). Wesley. All rights reserved. 12-21

Λογαριασμοί Ισοζυγίου πληρωμών (συν.) Το ισοζύγιο πληρωμών χωρίζετε σε 2 κατηγορίες λογαριασμών: Τρεχουσών συναλλαγών: καταγράφει τις ροές Αγάθων και υπηρεσιών (εισαγωγές και εξαγωγές) Κίνησης κεφαλαίων: καταγράφει τις ροές χρηματοοικονομικών προϊόντων (μετοχές, ομόλογα κλπ Wesley. All rights reserved. 12-22

Πως ισοσκελίζονται οι λογαριασμοί του Ισοζυγίου Πληρωμών? Λόγο της διπλής εγγραφής κάθε συναλλαγής, ο λογαριασμός πληρωμών ισοσκελίζετε βάση της ακόλουθης εξίσωσης: λογαριασμός τρεχουσών συναλλαγών + λογαριασμός κίνησης κεφαλαίων = 0 Wesley. All rights reserved. 12-23

Λογαριασμοί Ισοζυγίου πληρωμών (συν.) Οι λογαριασμοί κίνησης κεφαλαίων έχουν τουλάχιστον 3 υποκατηγορίες: 1. Χρεόγραφα - assets 2. Επίσημα (διεθνή) αποθεματικά 3. Στατιστικές διαφορές Wesley. All rights reserved. 12-24

Λογαριασμοί Ισοζυγίου πληρωμών (συν.) Χρηματοοικονομικές εισροές (capital inflow) Ξένοι δανείζουν τα εγχώρια νοικοκυριά αγοράζοντας εγχώρια assets. Καταγράφονται ως πίστωση (+) Χρηματοοικονομικές εκροές (capital outflow) Τα εγχώρια νοικοκυριά δανείζουν τους ξένους όταν αγοράζουν ξένα assets. Καταγράφονται ως χρέωση (-) Wesley. All rights reserved. 12-25

Λογαριασμοί Ισοζυγίου πληρωμών (συν.) Στατιστικές διαφορές Τα δεδομένα των συναλλαγών μπορεί να προέρχονται από διαφορετικές πήγες όπου παρατηρείτε διαφορά στην κάλυψη, ακρίβεια, και χρόνο καταγραφής Για το λόγο αυτό το ισοζύγιο πληρωμών σπάνια ισοσκελίζετε! Οπότε η στατιστική απόκλιση είναι ο λογαριασμός που αναλαμβάνει να ισοσκελίσει το ισοζύγιο πληρωμών Wesley. All rights reserved. 12-26

Λογαριαμοι Ισοζυγίου πληρωμών (συν.) Επίσημα (διεθνή) αποθεματικά: ξένα περιουσιακά στοιχεία τα οποία παρακρατούν οι κεντρικές τράπεζες για να προστατεύονται από την αστάθεια των διεθνών αγορών Αυτά περιέχουν ομόλογα το δημόσιου, νομίσματα, χρυσό και λογαριασμούς στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (IMF) special drawing right (SDR) Επίσημα περιουσιακά στοιχεία που ανήκουν (έχουν πουληθεί) σε ξένες κεντρικές τράπεζες είναι σαν πίστωση (+). Επίσημα περιουσιακά στοιχεία που ανήκουν (έχουν αγοραστή) από την εγχώρια κεντρική τράπεζα είναι χρέωση (-). Wesley. All rights reserved. 12-27

Portes (LBS), Papaioannou (Harvard), and Siourounis (UoP) 2007 Foreign Exchange Reserves US$ Bln, March 207 (DJ Newswires) 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 China Japan Taiwan S Korea India Hong Kong Singapore Malaysia Thailand Indonesia Philippines Pakistan Wesley. All rights reserved. 12-29

Portes (LBS), Papaioannou (Harvard), and Siourounis (UoP) 2007: Current Currency Shares (IMF) Panel C: China 1996 2004 USD 58,10% 65,00% 74,60% 72,40% 67,50% 71,40% 74,10% 72,40% 71,20% JPY 20,70% 15,90% 11,80% 14,80% 17,80% 16,90% 14,50% 15,40% 16,70% GBP 0,20% 0,20% 0,20% 0,10% 0,10% 0,10% 0,10% 0,10% 0,10% CHF 0,00% 0,00% 0,00% 0,10% 0,10% 0,10% 0,10% 0,10% 0,10% DEM 1,70% 1,40% 1,20% 5,20% FRF 0,30% 0,30% 0,20% 0,00% EUR 2,00% 1,70% 1,40% 5,20% 4,20% 4,20% 4,80% 5,70% 7,20% Wesley. All rights reserved. 12-30

Portes (LBS), Papaioannou (Harvard), and Siourounis (UoP) 2007: Trade Shares Panel C: China 1996 2004 United States 14,54% 14,79% 15,08% 16,97% 17,05% 15,71% 15,80% 15,67% 14,87% 14,72% Europe (excl. UK) 12,49% 11,59% 11,13% 12,53% 12,81% 12,07% 12,88% 12,28% 13,15% 12,93% Japan 20,44% 20,71% 18,71% 17,90% 18,35% 17,53% 17,22% 16,42% 15,69% 14,54% United Kingdom 1,69% 1,75% 1,78% 2,03% 2,18% 2,09% 2,02% 1,83% 1,69% 1,71% Switzerland 0,48% 0,48% 0,46% 0,44% 0,47% 0,47% 0,47% 0,43% 0,42% 0,45% Germany 4,88% 4,54% 3,90% 4,43% 4,47% 4,15% 4,60% 4,48% 4,92% 4,69% France 1,60% 1,43% 1,72% 1,86% 1,86% 1,62% 1,56% 1,35% 1,58% 1,53% Netherlands 1,44% 1,54% 1,69% 1,85% 1,78% 1,67% 1,71% 1,71% 1,81% 1,86% Wesley. All rights reserved. 12-31

Portes (LBS), Papaioannou (Harvard), and Siourounis (UoP) 2007: Panel C: China USD 85,87% 85,81% 83,09% 83,92% 83,71% 84,52% 84,52% 85,19% JPY 9,35% 8,95% 9,17% 8,77% 8,61% 8,21% 7,85% 7,27% GBP 0,89% 1,02% 1,09% 1,04% 1,01% 0,92% 0,85% 0,85% CHF 0,23% 0,22% 0,23% 0,23% 0,23% 0,22% 0,21% 0,22% DEM 1,95% FRF 0,86% NLG 0,84% EUR 3,65% 4,00% 6,41% 6,03% 6,44% 6,14% 6,58% 6,47% Volatilit y 1,36% 1,52% 1,30% 1,35% 1,25% 1,26% 1,23% 1,21% Wesley. All rights reserved. 12-32

Λογαριαμοι Ισοζυγίου πληρωμών (συν.) Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών πρέπει να χρηματοδοτηθεί από τον λογαριασμό κίνησης κεφαλαίων Θυμηθείτε ότι - λογαριασμός τρεχουσών συναλλαγών + λογαριασμός κίνησης κεφαλαίων + στατιστικές διαφορές = 0 Τρέχουσες Συναλλαγές: εισαγωγές = εκροή, εξαγωγές = εισροή Κίνηση Κεφαλαίων: + σημαίνει εισροή, - σημαίνει εκροή Wesley. All rights reserved. 12-33

Ισοζύγιο Πληρωμών - USA Η Αμερική έχει την πιο αρνητική καθαρή θέση στον κόσμο (assets-liabilities < 0), και γι αυτό είναι ο μεγαλύτερος χρεώστης στον κόσμο Το έλλειμμα ισοζυγίου πληρωμών ήταν το 2006, $862 δις δολάρια! Αν και ο εξωτερικός πλούτος τον οποίο κατέχουν οι Αμερικανοί πολίτες αυξάνεται σταθερά από το 1980, ο Αμερικάνικος πλούτος που κατέχουν οι ξένοι αυξάνεται ταχύτερα Wesley. All rights reserved. 12-36

Θετική Εξωτερική Θέση 10 Χωρών 2006 Current account balance in bln $ (CIA - The World FactBook) 200,00 150,00 100,00 50,00 0,00 China Japan Germany Russia Saudi Arabia Norw ay Sw itzerlan d Netherland s Kuw ait Singapore Current account balance 179,00 174,00 134,00 105,00 103,00 63,00 50,00 50,00 40,00 35,00 Wesley. All rights reserved. 12-37

Αρνητική Εξωτερική Θέση 10 Χωρών 2006 Current account balance in bln $ (CIA - The World FactBook) 0-200 -400-600 -800-1000 Portugal Greece Italy Turkey India France Australia United Kingdom Spain United States Current account balance -16,7-21,4-23,7-25,9-26,4-38 -41,6-57,7-98,6-862 Wesley. All rights reserved. 12-38

Τι επηρεάζει το CA? C = S I Οτιδήποτε επηρεάζει την κατανάλωση σήμερα και αύριο! Όλες οι χώρες αντιμετωπίζουν έναν διαχρονικό εισοδηματικό περιορισμό Η οικονομία πρέπει να πλήρωση αργότερα ότι δανείζεται σήμερα Τα νοικοκυριά έχουν την τάση να εξομαλύνουν την κατανάλωση τους Το ίδιο συμβαίνει και με τις χώρες Αυτό συμβαίνει γιατί είναι πιο εύκολο να πληρώσεις όταν το εισόδημα σου αυξάνεται Wesley. All rights reserved. 12-39

Intertemporal Budget Constraint: Υποθέστε δύο περιόδους μόνο (B 1 = B 3 = 0), χωρίς Ι και G, τότε Y 1 - C 1 = B 2 Y 2 + rb 2 + B 2 = C 2 Συνδυάζοντας τα δυο: παρούσα αξία κατανάλωσης πρέπει να ισούται με εισόδημα C 1 + C 2 /(1+r) = Y 1 + Y 2 /(1+r) Και η χώρα που δανείζεται στην πρώτη περίοδο πρέπει να πληρώσει στην δεύτερη: CA 1 < 0 CA 2 > 0 CA 2 = - B 2 = - (Y 1 - C 1 ) = - CA 1

Από τι εξαρτάται το CA? Period 2 Consumption New budget line Y 2 Budget line [slope = -(1+r)] C 2 Initial Consumption Point Y 1 C 1 Period 1 Consumption Current Account Deficit (I and G included in C)