Αντωνία Ανωγειανάκη Εργαστήριο Πειραματικής Φυσιολογίας Ιατρική Σχολή ΑΠΘ

Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΫΓΕΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΤΑ ΜΗΚΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΜΕ ΤΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ» Αντωνία Ανωγειανάκη Εργαστήριο Πειραματικής Φυσιολογίας Ιατρική Σχολή ΑΠΘ

ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Εισαγωγή Τηλεπικοινωνίες και τηλεϊατρική Οι τηλεϊατρικές υπηρεσίες Τηλεϊατρική για καλύτερες ιατρικές υπηρεσίες Η τηλεϊατρική αντιμετώπιση των ασθενών με χρόνιες παθήσεις ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΫΓΕΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΤΑ ΜΗΚΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΜΕ ΤΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ Ηθικά διλήμματα που ανακύπτουν

Κύριος σκοπός της ανασκοπικής αυτής παρουσίασης, είναι η παράθεση των νεότερων εξελίξεων και των σύγχρονων επιτευγμάτων της τηλεϊατρικής και της τηλεπαρακολούθησης στη διαχείριση ασθενών με χρόνιες παθήσεις Δεύτερος σκοπός είναι η παρουσίαση των προσπαθειών του Εργαστηρίου Πειραματικής Φυσιολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ στον τομέα αυτό

Τι είναι η τηλεϊατρική: «Telemedicine is the delivery of medical care and services from a distance» «Telemedicine is one of the oldest areas of applied technology in medicine» «Τρόπος ταχείας πρόσβασης στην ιατρική εμπειρία, σε απομακρυσμένες περιοχές, μέσω της τεχνολογίας των τηλεπικοινωνιών και της πληροφορικής, άσχετα με τη θέση του ασθενούς ή των σχετικών πληροφοριών»

Τι είναι η τηλεϊατρική: «Την τελευταία δεκαετία, οι πολλές προσπάθειες για την πρόληψη και την καλύτερη θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου του Alzheimer, [που αναμφισβήτητα είναι μία χρόνια νόσος] συμπληρώνονται από τηλεϊατρικής φύσεως υπηρεσίες...» «Με την αλματώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας, δοκιμάζονται συνεχώς νέα δίκτυα τηλεϊατρικής και είναι δυνατή η καλύτερη εξυπηρέτηση των ασθενών...»

Τι υπηρεσίες παρέχει η τηλεϊατρική: «...αφενός μεν για την καλύτερη φροντίδα και θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών, αφετέρου δε για την υποβοήθηση των οικείων τους που είναι de facto επιφορτισμένοι με τη φροντίδα τους.»

Πως επηρεάζει η τηλεϊατρική την αντιμετώπιση του ασθενούς με χρόνιες παθήσεις Εξ αποστάσεως καθημερινή ιατρική και νοσηλευτική παρακολούθηση Εξέταση για τη διαπίστωση της νοητικής κατάστασης κ.ο.κ. Τηλεδιαχείριση τοπικά εγκατεστημένων συσκευών παρακολούθησης και συναγερμού

Ηθικά διλήμματα που ανακύπτουν: Τα τελευταία χρόνια ορισμένες εξελίξεις, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ θέτουν επί τάπητος την «ηθικολογία» του αντικειμένου. Οι εξελίξεις αυτές αφορούν δύο θέματα: Το κατά πόσο κάποιος σε προχωρημένη ηλικία ή με «ειδικές ανάγκες» είναι «χρήσιμος» και Το κατά πόσο κάποιος με σοβαρά μειωμένη τη φλοιϊκή του λειτουργία είναι «άνθρωπος»

Τηλεπικοινωνίες και τηλεϊατρική: Τι είναι η τηλεϊατρική;

Άλλοι ορισμοί: Χρήση της τεχνολογίας των τηλεπικοινωνιών για την παροχή ιατρικής φροντίδας Σύστημα παροχής ιατρικής φροντίδας κατά το οποίο οι ιατροί εξετάζουν ασθενείς εξ αποστάσεως χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των τηλεπικοινωνιών Αμφίδρομη μετάδοση ιατρικών εικόνων και δεδομένων με στόχο την παροχή καλύτερης φροντίδας σε ασθενείς απομακρυσμένων περιοχών που περιλαμβάνει την παροχή ιατρικής φροντίδας, τη διάγνωση, τις συμβουλές και τη θεραπεία, όπως και την εκπαίδευση και τη μεταφορά ιατρικών δεδομένων Παροχή ιατρικής φροντίδας οπουδήποτε στον κόσμο με το συνδυασμό των τηλεπικοινωνιών και της ιατρικής εμπειρίας

Το κοινό στοιχείο σ αυτούς τους διαφορετικούς ορισμούς είναι η χρήση των τηλεπικοινωνιών για την παροχή ιατρικών υπηρεσιών και υπηρεσιών υγείας στους ασθενείς οπουδήποτε και αν βρίσκονται αυτοί.

Και λίγη ιστορία: Το 1959 η ιατρική σχολή στην Omaha της Nebraska πέτυχε την απευθείας σύνδεση της, μέσω τηλεόρασης, με ένα απομονωμένο ψυχιατρικό ίδρυμα 112 μίλια μακριά, στο Norfolk Άλλη αξιοσημείωτη, πρώιμη προσπάθεια ήταν το STARPAHC ή Space Technology Applied to Rural Papago Advanced Health Care Στις δεκαετίες 1970 και 1980 έγιναν πολλές προσπάθειες τόσο στις ΗΠΑ όσο και στον Καναδά. Με εξαίρεση όμως το εικοσαετές πρόγραμμα του πανεπιστημίου Memorial, κανένα δεν είχε ευτυχή κατάληξη. Ο λόγος της αποτυχίας τους ήταν το υψηλό τους κόστος Στη δεκαετία του 1990 η έκρηξη της τεχνολογίας έδωσε στην τηλεϊατρική μία ανεπανάληπτη δυνατότητα ανάπτυξης. Ταυτόχρονα, η ελάττωση του κόστους των εξοπλισμών αποδέσμευσε πόρους για την τηλεϊατρική

Στην Ευρώπη: Το 1935 ο Μουσολίνι ίδρυσε το CIRM (Centro Italiano Radio Medicina) Η πρώτη διάγνωση εξ αποστάσεως με χρήση ασύρματης επικοινωνίας στην Ελλάδα, έγινε από τον καθηγητή Ιατρικής Ιστορίας Σκεύο Ζερβό το 1936.

Οι τηλεϊατρικές υπηρεσίες: Τι είδους υπηρεσίες παρέχει η τηλεϊατρική;

Ποιό είναι το «έλλειμμα» που ελπίζουμε να αποκαταστήσουμε μέσω της τηλεϊατρικής; Το τελικό ερώτημα πρέπει να είναι «τι είδους χρήσιμες υπηρεσίες μπορεί να παρέχει η τηλεϊατρική;»

Η Ελλάδα, παγκοσμίως, είναι: 17η, όσον αφορά στο προσδόκιμο επιβίωσης του πληθυσμού της κατά την πενταετία 2000-2005 11η όσον αφορά στο προσδόκιμο επιβίωσης των ανδρών (75.9 έτη) 18η όσον αφορά στο προσδόκιμο επιβίωσης των γυναικών (81.2 έτη). 17η όσον αφορά στις δαπάνες της για την υγεία (8.4 του ΑΕΠ) 41η σε νοσοκομειακά κρεββάτια (5.5 ανά 1000 κατοίκους) 1 η στον αριθμό ιατρών ανά 1000 κατοίκους (περίπου 190 κάτοικοι ανά ιατρό).

Ο κυριότερος λόγος για τους οποίους παραπονούνται οι πολίτες για τις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας είναι η αδυναμία του συστήματος να εξισορροπήσει τη «στιγμιαία» ζήτηση ιατρικών υπηρεσιών με την διαθεσιμότητα τους

Η Τηλεϊατρική είναι ο πλέον σύγχρονος και τα περισσότερα υποσχόμενος τρόπος εξάλειψης της αναντιστοιχίας μεταξύ παροχής και ζήτησης ιατρικών υπηρεσιών. Η αξία της μέχρι σήμερα ήταν ευθεία συνάρτηση της απόστασης που έπρεπε να ταξιδέψει ο ιατρός για να παράσχει τις ιατρικές του υπηρεσίες. Σήμερα η αξία της έχει αρχίσει να υπολογίζεται ως συνάρτηση του χρόνου που απαιτεί, αλλά και της δυσκολίας που ενέχει, η πρόσβαση του ασθενούς στις ιατρικές υπηρεσίες

Η ώρα της Αστικής Τηλεϊατρικής έχει φθάσει!

A simple telemedicine system to provide second-opinion advice to the patients of an Albanian diagnostic centre [2004] Anogianakis, G., Ilonidis, G., Anogeianaki, A., Miliaras, S., Lianguris, J., Katsaros, K., Pseftogianni, D., and Mustafa, I. Journal of Telemedicine and Telecare 9(Suppl 1): S6-9. Internet second opinions to patients of an Albanian diagnostic center [2004] Anogianakis, G., and Anogeianaki, A. Telehealth Practice Report Nov/Dec 9(5): 4-5.

Τηλεϊατρική για καλύτερες ιατρικές υπηρεσίες: Μαθαίνοντας από παραδείγματα και παθήματα

Introducing prison telemedicine in Greece: a painful but highly illuminating exercise [2004] Anogianakis, G., and Anogeianaki, A. Telehealth Practice Report May/Jun 9(2): 1,5. The Korydallos, Greece, prisons telemedicine system experience: why technology alone is not a sufficient condition [2004] Anogeianaki, A., Anogianakis, G., Ilonidis, G., and Milliaras, S. Studies in Health Technology and Informatics 98: 16-8. Developing prison telemedicine systems: the Greek experience [2003] Anogianakis, G., Ilonidis, G., Milliaras, S., Anogeianaki, A., and Vlachakis-Milliaras, E. Journal of Telemedicine and Telecare 9(Suppl 2): S2:4-7.

Η τηλεϊατρική αντιμετώπιση των ασθενών με χρόνιες παθήσεις: Προοπτικές της τηλεϊατρικής στην αντιμετώπιση χρόνιων παθήσεων

Barber M, Stott DJ. Validity of the Telephone Interview for Cognitive Status in post-stroke subjects. Telephone questionnaires are practicable and valid methods of assessing cognitive function in community outpatients following stroke good sensitivity and specificity for the diagnosis of post-stroke dementia.

Hassall S, Wootton R, Guilfoyle C. The cost of allied health assessments delivered by videoconference to a residential facility for elderly people. Given an annual workload of 1000 occasions of service, each videoconference assessment would cost dollar 84.93, compared with dollar 90.25 for face-to-face assessments. Allied health assessments delivered by videoconferencing became cheaper at workloads of approximately 850 occasions of service annually. Additional increases in the workload further improved the financial viability of this approach to service delivery

Lee JH, et al A telemedicine system as a care modality for dementia patients in Korea. The general acceptance of our system by the patients and caregivers was good, and the consistency rates between the assessment via our telemedicine system and in-person assessment ranged from 76% to 89%.

Saligari J, et al The clinical achievements of a geriatric telehealth project in its first year. There was a high correlation between the scores from a face-to-face assessment and those from a videoconference. The validity and reliability of the assessment tools were demonstrated for videoconferencing. The acceptability of the technology to patients and clinicians was also shown. The success of this project is reflected in its senior clinical and academic 'champions', the establishment of a dedicated telehealth resource and the development of protocols.

Pallawala PM, Lun KC. EMR-based TeleGeriatric system. Initial results show that telegeriatric system has definite advantages in managing geriatric patients at a remote site. As the system evolves, further research will show the areas where telegeriatrics can be used optimally.

Lyketsos CG, et al Telemedicine use and the reduction of psychiatric admissions from a long-term care facility. Telemedicine projects using inexpensive technology over standard telephone lines can be successfully used in long-term care settings.

Huston JL, Burton DC. Patient satisfaction with multispecialty interactive teleconsultation. The results indicated that the majority of patients were satisfied with the telemedicine encounter although a minority, 16%, would have preferred to have seen the specialist in person.

Shores MM, et al Identifying undiagnosed dementia in residential care veterans: comparing telemedicine to inperson clinical examination. Telemedicine was as accurate as an inperson clinical examination in establishing the diagnosis of dementia. Subjects reported a high degree of satisfaction with telemedicine and a willingness to participate in telemedicine clinical care in the future. Telemedicine may be a promising means to expand the availability of geriatric psychiatric consultation to remote areas.

Eisdorfer C, et al The effect of a family therapy and technologybased intervention on caregiver depression. Information technology has a promising role in alleviating distress and depression among groups of AD caregivers The data also demonstrate that interventions have differential impacts according to ethnic group and the caregiver-patient relationship.

Mahoney DF, Tarlow BJ, Jones RN. Effects of an automated telephone support system on caregiver burden and anxiety: findings from the REACH for TLC intervention study. Wives who exhibited low mastery and high anxiety benefited the most from the automated telecare intervention. Findings suggest that, to optimize outcome effects, similar interventions should be tailored to match the users' characteristics and preferences.

Sclater K, Alagiakrishnan K, Sclater A. An investigation of videoconferenced geriatric medicine grand rounds in Alberta. The videoconferencing of GMGR appears to be an effective method of meeting the demands of physicians and allied health professionals for education in geriatric medicine

Stefanov DH, Bien Z, Bang WC. The smart house for older persons and persons with physical disabilities: structure, technology arrangements, and perspectives. Through an extensive survey, this paper analyzes the building blocks of smart houses, with particular attention paid to the health monitoring subsystem as an important component, by addressing the basic requirements of various sensors implemented from both research and clinical perspectives.

ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΫΓΕΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΤΑ ΜΗΚΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΜΕ ΤΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ Το πρόγραμμα Interreg III και η διευκόλυνση των πολιτών να διασχίζουν τα σύνορα

Κεντρική ιδέα: Ανάπτυξη ενός «εικονικού ιδιωτικού δικτύου» τηλεϊατρικών και τηλεϋγειονομικών υπηρεσιών που περιέχει τον «στοιχειώδη ιατρικό φάκελο» όποιου ενδιαφέρεται να αποθηκεύσει με ασφάλεια ορισμένα, κρίσιμα για την υγεία του, στοιχεία.

Στόχος: Σε περίπτωση ανάγκης: Να τα καταστήσει άμεσα διαθέσιμα στον ιατρό που αναλαμβάνει την περίθαλψή του

Σήμερα το δίκτυο συγκεντρώνει υπό μία κοινή πολυγλωσσική μορφή τα ιατρικά δεδομένα 4500+ ατόμων

Άτομα που διασχίζουν τα σύνορα και άτομα της τρίτης ηλικίας που οπωσδήποτε χρήζουν συνέχειας στην περίθαλψή τους Στόχος: 3000 εγγραφές μέχρι το Δεκέμβριο 2007

Μετακινούμενα ιατρικά συνεργεία επισκέπτονται χώρους εργασίας (π.χ. εργοστάσια), Κέντρα Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων (ΚΑΠΗ), Κέντρα Υγείας, Δημοτικά Καταστήματα κλπ

Συμπληρώνουν τον ιατρικό φάκελο όσων επιθυμούν Προσφέρουν ιατρικές υπηρεσίες τύπου check-up και προσδιορισμού των παραγόντων νοσηρότητας Ενημερώνουν πάνω σε θέματα δημόσιας υγείας (π.χ. παχυσαρκία, καρκίνος του μαστού, σακχαρώδης διαβήτης, ναρκωτικά κλπ).

Το έργο των κινητών συνεργείων συμπληρώνεται: Με έντυπο υλικό που διανέμεται για τα παραπάνω θέματα Μέσω τοπικών mini-συνεδρίων ή ενημερωτικών ημερίδων.

Τι χρειάζεται να γίνει: Ασύρματη επικοινωνία των ιατρών με το δίκτυο Εφαρμογές Multimedia

ΚΙΝΗΤΗ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑ - INTERNET ΚΙΝΗΤΗ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑ

Το δίκτυο είναι επεκτάσιμο και μπορεί να καλύψει τις σημερινές ανάγκες του συνόλου της χώρας.

ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΜΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ: Αγιος Δημήτριος Βέροια Γεννηματά Γρεβενά Κατερίνη Καστοριά Κοζάνη Παπανικολάου Πτολεμαϊδα Έδεσσα

Ηθικά διλήμματα που ανακύπτουν (1): Π.χ., πόσο «χρήσιμος» είναι κάποιος που βρίσκεται σε προχωρημένη ηλικία ή ένα άτομο με σοβαρές «ειδικές ανάγκες»;

Among the ranks of the Fortune 500, just 11 corporate chief executives have remained in their jobs past the age of 70. Of the 100 members of the U.S. Senate, by contrast, 22 have reached septuagenarian status and seven of them are either older than 80 or will be before their terms expire. Of the U.S. Supreme Court justices only one, Clarence Thomas, 56, is not old enough to collect Social Security. Chief Justice William H. Rehnquist's battle with cancer at age 80, has put new focus on the phenomenon of Geriatric Washington. Where Age and Power Go Together John F. Harris Washington Post, March 29, 2005

Ηθικά διλήμματα που ανακύπτουν (2): Κατά πόσο ένα άτομο με σοβαρά μειωμένη φλοιϊκή λειτουργία είναι «άνθρωπος»

Η Karen Ann Quinlan έζησε σε κώμα από τον Απρίλιο του 1975 μέχρι το 1985, όταν πέθανε. Έπεσε σε κώμα «ανακατεύοντας» αλκοόλ και Valium σε ένα πάρτι (όπως και η Marilyn Monroe). Οι γονείς της αγωνίστηκαν για να αφαιρεθεί από τον αναπνευστήρα που την κρατούσε ζωντανή. Το δικαστήριο τους δικαίωσε (1976) αλλά εκείνη συνέχισε να ζει σε κώμα για σχεδόν 10 χρόνια.

ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ Schiavo Dies 13 Days After Tube Removed Top Stories AP Η Schiavo υπέστη βαρύτατη εγκεφαλική βλάβη το 1990 μετά από ανακοπή της καρδιάς. Μετά από σειρά δικαστικών αγώνων μεταξύ του συζύγου της (που ήθελε να της αφαιρέσουν το ρινογαστρικό καθετήρα σίτισης) και των γονέων της και παρά τις περί του αντιθέτου απόψεις και προσπάθειες του Προέδρου George Bush, ο καθετήρας αφαιρέθηκε. Οι ιατροί εμπειρογνώμονες στους οποίους απευθύνθηκε το δικαστήριο αποφάνθηκαν ότι δεν είχε συνειδητότητα ή πιθανότητα εξόδου από το κώμα.

Ο Πάπας Ιωάννης- Παύλος ΙΙ σιτίζονταν, πριν πεθάνει, μέσω ρινογαστρικού καθετήρα. Σε διάγγελμά του το 2004 διεκήρυξε ότι η προσφυγή σε ιατρικές μεθόδους παράτασης της ζωής είναι ηθικό καθήκον του κάθε καθολικού.

Ηθικά διλήμματα που ανακύπτουν (2): Κατά πόσο ένα άτομο με σοβαρά μειωμένη φλοιϊκή λειτουργία είναι «άνθρωπος» ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΣΟ, ΟΣΟ ΚΑΙ ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΖΕΙ!!!

Medical liability, safety and confidentiality in maritime telemedicine: The MERMAID position on issues of importance [1997] Ladas, P., Giatagatzidis, P., Anogianakis, G., and Maglavera, S. Studies in Health Technology and Informatics 43(Pt A): 181-5.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ