Στρεσογόνοι παράγοντες σε Ελληνίδες εργαζόμενες στον ιδιωτικό τομέα.
Σκοπός της εργασίας: Να δώσει στον τεχνικό ασφάλειας ένα πρακτικό και αποτελεσματικό εργαλείο προκειμένου να εκτιμήσει ευκολότερα τον επαγγελματικό κίνδυνο αναγνωρίζοντας τους στρεσογόνους παράγοντες που επηρεάζουν τις γυναίκες εργαζόμενες στην Ελλάδα. Στόχοι της εργασίας: Η διεξαγωγή μίας εκτεταμένης ανασκόπησης των σχετικών επιστημονικών ευρημάτων στην Ελληνική και ξένη βιβλιογραφία. Ο προσδιορισμός των παραγόντων που σχετίζονται με την ανάπτυξη του στρες ανάμεσα στις γυναίκες εργαζόμενες στον ιδιωτικό τομέα στην Ελλάδα. Η αξιολόγηση και η ανάλυση των δεδομένων που θα συγκεντρωθούν ώστε να αναγνωρισθούν οι περισσότερο δημοφιλείς στρεσογόνοι παράγοντες που μπορούν να θεωρηθούν εργασιακοί κίνδυνοι. Να γίνουν πρακτικές συστάσεις οι οποίες αν αναληφθούν θα φέρουν ευεργετικά αποτελέσματα στην μείωση των γεγονότων στρες στις Ελληνίδες εργαζόμενες.
Περιγραφή στοιχείων δείγματος (Ν=154) δημογραφικών μεταβλητών Α/Α 1 2 ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ ΒΑΣΙΚΗ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΤΟΠΟΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ ΤΙΜΕΣ ΒΑΣΙΚΗΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗΣ 21-32 33-44 ΕΛΛΑΔΑ ΠΟΣΟΣΤΟ 51,02% 48,98% 93,88% ΑΛΛΗ ΧΩΡΑ 6,12% 3 ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Msc - Phd ΑΕΙ - ΤΕΙ 10,20% 44,90% ΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ - ΙΕΚ κ.α. 22,45% ΓΥΜΝΑΣΙΟ - ΛΥΚΕΙΟ 21,77% ΔΗΜΟΤΙΚΟ 0,68% 4 ΣΧΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 95,24% ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ 4,76%
1 ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΜΟΝΙΜΗ 56,46% 27,89% ΣΧΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΡΙΣΜΕΝΟΥ ΧΡΟΝΟΥ 10,88% 2 ΗΜΙΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ 4,08% ΕΠΟΧΙΚΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ 0,68% ΑΓΑΜΗ 47,68% 3 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΑΝΤΡΕΜΕΝΗ 42,86% ΔΙΑΖΕΥΓΜΕΝΗ 8,84% ΧΗΡΑ 0,68% 4 ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΚΑΝΕΝΑ 64,63% ΜΕΛΗ 1 ΕΩΣ 2 33,33% 3 ΕΩΣ 4 2,04% 5 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ <1600 47,92% ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 1600-3000 34,03% 3000-6000 11,11%
ΔΥΝΑΜΗ - ΕΠΙΡΡΟΗ ΑΠΕΙΛΗ ΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΡΟΛΟΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΟΛΎ ΑΠΑΙΤΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΛΙΓΟ ΑΠΑΙΤΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΛΑΘΗ ΡΟΛΟΣ ΑΣΑΦΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΜΠΟΡΩ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΔΟΥΛΕΙΑ ΕΥΚΟΛΗ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑ ΕΥΝΟΙΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΛΛΕΙΨΗ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΕΛΛΕΙΨΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΑΝΗΚΩ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ ΜΕΡΟΛΗΨΙΑ ΥΠΕΡ ΑΝΔΡΩΝ ΟΙ ΑΝΔΡΕΣ ΔΕΝ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΥΠΟΤΙΜΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΛΙΓΟΤΕΡΗ ΑΜΟΙΒΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ
ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΕΠΙΧΕΙ ΡΗΣΗ ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΕΝΤΟΛΩΝ ΡΟΛΟΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ ΣΥΝΤΡΟΦΟΣ/ ΣΥΖΥΓΟΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΠΙΤΙΟΥ ΣΥΝΤΡΟΦΟΣ-ΚΑΡΙΕΡΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΧΡΗΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑ-ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ-ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΟΙΚΟΓ/ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛ/ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΡΟΙΣΤΑΜΕΝΟΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΡΙΕΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΠΕΡΙΣΣΕΥΩ ΌΧΙ ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΕΣ ΩΡΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ OVERLOAD ΠΟΛΛΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ UNDERLOAD
ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΡΕΣΟΓΟΝΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ 4% ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ 4% ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ 3% 7% ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΠΙΤΙΟΥ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΡΙΕΡΑΣ 10% ΣΥΖΥΓΟΣ / ΣΥΝΤΡΟΦΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑ 38% 16% ΡΟΛΟΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ 18% ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%
Α/Α ΣΤΡΕΣΟΓΌΝΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ 1 ΕΥΝΟΙΟΚΡΑΤΙΑ 2 ΚΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ 3 ΠΟΛΛΕΣ ΩΡΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4 OVERLOAD 5 ΑΣΦΑΛΕΙΑ 6 ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ 7 ΕΛΛΕΙΨΗ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ 8 ΕΡΓΑΣΙΑ-ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΧΕΣΗ 9 ΔΥΝΑΜΗ ΕΠΙΡΡΟΗ 10 ΕΡΓΑΣΙΑ-ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΟΜΑΔΑ ΣΤΡΕΣΟΓΟΝΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑ ΣΥΝΤΡΟΦΟΣ - ΣΥΖΥΓΟΣ ΡΟΛΟΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΣΥΝΤΡΟΦΟΣ - ΣΥΖΥΓΟΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 77,25% 72,73% 72,54% 71,43% 62,33% 60,14% 57,23% 56,39% 55,30% 51,88%
ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΦΥΣΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΕΠΙΘΕΣΗ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΔΙΩΞΗ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΦΥΣΙΚΗ ΕΠΙΘΕΣΗ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ ΠΑΡΕΜΠΟΔΙΣΗ ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΠΡΟΙΣΤΑΜΕΝΩΝ ΥΠΟΒΙΒΑΣΜΟΣ ΦΥΛΗ ΦΙΛΕΠΕΙΔΙΞΙΑ ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΠΙΕΣΗ ΥΠΟΝΟΜΕΥΣΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΕΙΚΟΝΑΣ ΦΥΛΟ ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΡΟΥΧΩΝ ΟΠΤΙΚΗ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΠΡΟΣΒΟΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΒΙΑΣΜΟΣ ΚΑΡΙΕΡΑΣ ΗΛΙΚΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΠΕΠΟΙΘΗΣΕΙΣ Πηγή: Gauthy,R. (2007) European Trade Union Confederation. Social partners pledge to prevent harassment and violence at work. ESA newsletter.november 2007, No 33
Ορισμός ηθικής παρενόχλησης Με τον όρο παρενόχληση στο χώρο εργασίας πρέπει να εννοήσουμε κάθε καταχρηστική συμπεριφορά που εκδηλώνεται με λόγια, πράξεις, γραπτά μηνύματα και μπορεί να ζημιώσει την προσωπικότητα, την αξιοπρέπεια ή την σωματική ή ψυχική ακεραιότητα του ατόμου, να θέσει σε κίνδυνο την εργασία του ή να διαταράξει το εργασιακό κλίμα HRIGOYEN, M.F (2008) Η ηθική παρενόχληση. Η διαστροφική βία στην καθημερινή ζωή. (Μετάφραση: Γεωργιάδου, Μ.). Αθήνα :Εκδόσεις Πατάκη.
Τα στάδια της ηθικής παρενόχλησης Η παρενόχληση στην εργασία ακολουθεί τρία στάδια: 1 ο στάδιο: χαρακτηρίζεται από προσβλητική γλώσσα, διάδοση φήμης και δυσπιστία στην συνεργασία. 2 ο στάδιο: εμπεριέχει έντονη ειρωνεία και απειλές 3 ο στάδιο συχνές εκδηλώσεις έντονου θυμού και χρησιμοποίηση φυσικών μέσων ή όπλων. BEN ZUR, H., & YAGIL, D.(2005) The relationship between empowerment, aggressive behaviours of customers, coping, and burnout. European Journal of work and organizational psychology, 14 (1), p.p. 81 99.
Oμάδες στόχοι (target group) της ηθικής παρενόχλησης Νέοι εργαζόμενοι με τυπικά προσόντα περισσότερα και καλύτερα από αυτά των συναδέλφων ή των προϊσταμένων τους Οι κατέχοντες ομορφιά, κοινωνικότητα, νιάτα κ.λ.π. Όσοι διαθέτουν πρωτοτυπία και πρωτοβουλία στην εργασία Τα άτομα που δεν έχουν τα τυπικά χαρακτηριστικά της ομάδας. Τα πολύ ικανά άτομα ή αυτά που πιάνουν πολύ χώρο. Αυτοί που αντιστέκονται στη χειραγώγηση. Αυτοί που δεν έχουν τις καλές συμμαχίες ή δεν είναι στο σωστό δίκτυο. HIRIGOYEN, M.F.(2002) Ηθική παρενόχληση στο χώρο εργασίας. (Μετάφραση: Σιγάλα. Λ). Αθήνα :Εκδόσεις Πατάκη.
Οι προστατευόμενοι υπάλληλοι Τα λιγότερο «αποδοτικά» άτομα. Άτομα που περνούν μία δύσκολη φάση Τα άτομα με επιτακτική την ανάγκη αναγνώρισης. Τα υπερβολικά ευσυνείδητα άτομα Τα άτομα που είναι πολύ αφοσιωμένα στην δουλειά τους Οι ευαίσθητοι. HIRIGOYEN, M.F.(2002) Ηθική παρενόχληση στο χώρο εργασίας. (Μετάφραση: Σιγάλα. Λ). Αθήνα :Εκδόσεις Πατάκη.
Τεχνικές ηθικής παρενόχλησης Δημιουργία ανταγωνισμού. Διαχειριστική αναδιάρθρωση, άρνηση επικοινωνίας, απομόνωση. Δημιουργία κλίματος απόρριψης, ταπείνωσης, έλλειψης σεβασμού και απουσίας αναγνώρισης. Διοχέτευση τοξικού κλίματος μέσω κατάχρησης εξουσίας. Επέμβαση cost killer. Συγχωνεύσεις, αναδιαρθρώσεις θέσεων εργασίας. Ανάθεση δύσκολων καθηκόντων πέραν των ορίων και των αναγνωρισμένων δυνατοτήτων του εργαζομένου με σκοπό την εξώθηση σε σφάλματα. Σεξουαλική παρενόχληση. HIRIGOYEN, M.F (2008) Η ηθική παρενόχληση. Η διαστροφική βία στην καθημερινή ζωή. (Μετάφραση: Γεωργιάδου, Μ.). Αθήνα :Εκδόσεις Πατάκη
Συνέπειες ηθικής παρενόχλησης Η ηθική παρενόχληση μπορεί να προκαλέσει καταστροφή της ταυτότητας και να αλλάξει για πάντα το χαρακτήρα του ατόμου με δύο τρόπους : Η απώλεια της ζωτικότητας που εμφανίζει χαρακτηριστικά σαν να τον έχουν λιώσει και χάνει κάθε ενθουσιασμό και κάθε διάθεση για ζωή, μερικές φορές μόνιμα. Η ακαμψία, όπου το άτομο περνώντας από μία δικαιολογημένη δυσπιστία σε μία επαγωγική παράνοια χάνει την εμπιστοσύνη του ειδικά απέναντι σε αυτούς που τον έχουν προδώσει ή που τον έχουν χρησιμοποιήσει σαν μαριονέτα, ειδικά όταν αυτό θεωρεί ότι έχει δώσει τον καλύτερό του εαυτό. HIRIGOYEN, M.F.(2002) Ηθική παρενόχληση στο χώρο εργασίας. (Μετάφραση: Σιγάλα. Λ). Αθήνα :Εκδόσεις Πατάκη.
Προληπτικά μέτρα για τον περιορισμό της ηθικής παρενόχλησης Είναι σκόπιμο στους εσωτερικούς κανονισμούς και στις συλλογικές συμβάσεις να περιλαμβάνονται διατάξεις προστασίας από την ηθική παρενόχληση και να υιοθετηθούν αυστηρές νομικές προδιαγραφές από την εργατική νομοθεσία. Πρωταρχικής σημασίας όμως είναι η ενημέρωση των θυμάτων, των εργαζομένων και των επιχειρήσεων. Μόνο οι άνθρωποι μπορούν να ρυθμίσουν τις ανθρώπινες υποθέσεις. Οι διατροφικές καταστάσεις αναπτύσσονται μόνο όταν συναντούν ενθάρρυνση ή ανοχή. Είναι υποχρέωση των εργοδοτών και των διευθυντών επιχειρήσεων να επανεισάγουν το σεβασμό του ανθρώπου στους χώρους εργασίας. ΚΟΥΚΟΥΛΑΚΗ, Θ. (2008). «εκτίμηση και πρόληψη του επαγγελματικού κινδύνου στις τηλεπικοινωνίες.» Αθήνα: ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε.
Προληπτικά μέτρα για τον περιορισμό της σεξουαλικής παρενόχλησης Οι εργαζόμενοι έχουν την υποχρέωση να αναφέρουν όλα τα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης και να λαμβάνουν δράση. Σχετικά μέτρα πρόληψης πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στην αρχική εκπαίδευσή τους ή με τη μορφή συνεχιζόμενη κατάρτισης, μετά την πρόσληψη. Τέτοια μέτρα περιλαμβάνουν στρατηγικές συμπεριφοράς, στρατηγικές αντιμετώπισης του περιστατικού εφόσον συμβεί, νομικές πληροφορίες καθώς και θεσμικά εδραιωμένες διαδικασίες στην εταιρεία που πρέπει να ακολουθούνται. ΚΟΥΚΟΥΛΑΚΗ, Θ. (2008). «εκτίμηση και πρόληψη του επαγγελματικού κινδύνου στις τηλεπικοινωνίες.» Αθήνα: ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε. Είναι σημαντικό να λέγεται τι δεν πάει καλά στην επιχείρηση HIRIGOYEN, M.F.(2002) Ηθική παρενόχληση στο χώρο εργασίας. (Μετάφραση: Σιγάλα. Λ). Αθήνα :Εκδόσεις Πατάκη.
HIRIGOYEN, M.F.(2002) Ηθική παρενόχληση στο χώρο εργασίας. (Μετάφραση: Σιγάλα. Λ). Αθήνα :Εκδόσεις Πατάκη.