Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ 1 Μπίσκα Ιωάννα, Μπογιατζή Μαρία, Ορφανίδου Μαρία, Παπασωτηρίου Σπυριδούλα, Σπυριδοπούλου Φανή Λύκειο Αριστοτελείου Κολλεγίου Θεσσαλονίκης. 1 mailto:lykeio@aristoteleio.edu.gr Παπαχρήστου Μαρία 1 Δρ. Κοκκίνου Ελένη 2 1 mailto:papachristoumary@hotmail.com 2 mailto:ekokkinou@gmail.com ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στις μέρες μας η ψυχαγωγική ενασχόληση γύρω από την οποία περιστρέφεται κυρίως το ενδιαφέρον των νέων αλλά και των μεγαλύτερων σε ηλικία είναι οι εκάστοτε κινηματογραφικές εξελίξεις και οι πιο πρόσφατες κυκλοφορίες ταινιών. Έχουμε συνηθίσει να παρακολουθούμε στη μεγάλη οθόνη ταινίες με εντυπωσιακά οπτικοακουστικά εφέ και τρισδιάστατες εικόνες (3D). Ο κινηματογράφος έχει εξελιχθεί σε μια βιομηχανία με ισχυρή παγκόσμια επιρροή αφού διαμορφώνει τα ρεύματα της μόδας και πολλές φορές λειτουργεί σαν όργανο προπαγάνδας. Οι Χολιγουντιανοί celebrities λαμβάνουν αστρονομικά ποσά για κάθε ταινία τους και αποτελούν πρότυπα για εκατομμύρια άτομα ανά την υφήλιο. Πώς κλιμακώθηκε όμως αυτή η ακμάζουσα πορεία των κινηματογραφικών ταινιών; Από ποια εξελικτικά στάδια πέρασε; Πώς ήταν τα πράγματα τα πρώτα χρόνια του κινηματογράφου; Αφορμή για να διερευνήσουμε τα παραπάνω ερωτήματα αποτέλεσε η περσινή τάση του Χόλιγουντ να βραβεύει ταινίες που η θεματολογία τους περιστρεφόταν γύρω από τα πρώτα βήματα της έβδομης τέχνης. Μας απασχόλησαν κυρίως οι καινοτομίες που εισήχθησαν σε κάθε φάση της ιστορίας του κινηματογράφου σε όλα τα επίπεδα(σκηνοθεσία, ερμηνείες ηθοποιών, εφέ κ.α), αλλά και οι πρωτοπόρες παραγωγές για την εποχή τους όπως τα κινούμενα σχέδια και τα τελευταία χρόνια οι ταινίες 3D.Μετά από σχετική βιβλιογραφική έρευνα, πληροφορηθήκαμε αναλυτικότερα για την εξέλιξη των ταινιών και καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι όπως σε όλους τους τομείς της ζωής, έτσι και στην έβδομη τέχνη, όταν μια ριζοσπαστική ιδέα κάνει την εμφάνισή της, ο κόσμος την υποδέχεται με επιφυλακτικότητα, έντονα προκατειλημμένη κριτική και σε πολλές περιπτώσεις απόρριψη, στη συνέχεια όμως όταν η ιδέα είναι πραγματικά άξια, έχει τη δύναμη όχι μόνο να χαράξει μια επιτυχημένη πορεία, αλλά και να αλλάξει ριζικά την ιστορία και τον μέχρι τότε τρόπο σκέψης και δράσης. ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: έβδομη τέχνη, καινοτομίες, σκηνοθέτες, Χόλιγουντ, εξέλιξη 1

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο κινηματογράφος είναι ίσως ο ταχύτερα εξελισσόμενος καλλιτεχνικός κλάδος. Από την προβολή της πρώτης ταινίας στις αρχές του 20 ου αιώνα μέχρι και σήμερα, η πρόοδος του υπήρξε αλματώδης και η πορεία του πάντοτε ανοδική. Στη σύγχρονη κοινωνία του 21 ου αιώνα μάλιστα, ο ρόλος του δεν είναι εξ ολοκλήρου ψυχαγωγικός, αφού χρησιμοποιείται από τις εξουσίες ως όργανο προπαγάνδας. Επιβάλλει πρότυπα, τρόπους διασκέδασης, τάσεις στη μόδα, αλλά έχει επίσης και την ικανότητα να διαμορφώνει πολιτικές θέσεις, ιδεολογίες και κοσμοθεωρίες. Στην εργασία μας ταξιδέψαμε αρκετά πίσω στο χρόνο προσπαθώντας να συλλάβουμε το κλίμα που επικρατούσε την εποχή που η έβδομη τέχνη βρισκόταν στην αυγή της ακμάζουσας πορείας της. Σκοπός μας είναι να παρουσιάσουμε κυρίως τις καινοτομίες που εισήχθησαν σε κάθε φάση της ιστορίας της, τους ανθρώπους που τις υποστήριξαν και εφάρμοσαν και ο τρόπος που αυτές εξελίχθηκαν μέχρι σήμερα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν η ιστορία των κινουμένων σχεδίων, η ίδρυση των πρώτων κινηματογραφικών studio και εταιριών παραγωγής αλλά και οι πρωτοπόροι για την εποχή τους σκηνοθέτες όπως ο Χίτσκοκ (που σκηνοθέτησε τις πρώτες ταινίες αγωνίας και καθιέρωσε τα θρίλερ), η Ντυλάκ (που ήταν η πιο ένθερμη υποστηρίκτρια του φεμινιστικού κινήματος στο σινεμά) και ο Williamson(που ήταν ο πρώτος που εισήγαγε τη χρήση του μοντάζ). Αντλήσαμε έμπνευση για το θέμα της εργασίας μας από το Χόλιγουντ. Κατά τη διάρκεια του 2011 έκανε πρεμιέρα ένας μεγάλος αριθμός ταινιών που η θεματολογία τους περιστρεφόταν γύρω από τα πρώτα βήματα της μεγάλης οθόνης. Το γεγονός πως κοινό και κριτικοί τις επιφύλασσαν θερμή υποδοχή και το ότι δύο από αυτές-το Hugo και το The Artist-, κυριάρχησαν στην απονομή των βραβείων Όσκαρ μας δημιούργησε την ανάγκη να πληροφορηθούμε αναλυτικότερα για την ιστορία του κινηματογράφου, την εξέλιξή της και τις ριζοσπαστικές ιδέες που σηματοδότησαν το ξεκίνημα μιας νέας εποχής. Η έρευνά μας ήταν εξ ολοκλήρου βιβλιογραφική καθώς υπάρχει πλούσιο υλικό στο Διαδίκτυο και στα βιβλία της Δημοτικής Βιβλιοθήκης. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Μετά από βιβλιογραφική έρευνα στα πλαίσια της οποίας επισκεφτήκαμε την Δημοτική Βιβλιοθήκη, μέσα από την πληθώρα βιβλίων που διαθέτει, συγκεντρώσαμε πληροφορίες σχετικά με μερικούς από τους πιο καινοτόμους σκηνοθέτες στην ιστορία του κινηματογράφου. Θέλαμε να διερευνήσουμε σε ποιές συγκεκριμένα ταινίες αναφέρονται οι πρώτες καινοτομίες στη σκηνοθεσία. Παράλληλα, η έρευνά μας κατευθύνθηκε και στο σημαντικό ρόλο των γυναικών σκηνοθετριών στην εξέλιξη του κινηματογράφου. Επιπλέον, λόγω της ακμής που γνώρισε περιοδικά ο κινηματογράφος ανακαλύψαμε περισσότερες πληροφορίες για τις σκηνοθετικές αλλαγές που γίνονταν, οπότε η έρευνά μας κατευθύνθηκε στην κατά περιόδους διερεύνησή τους. Επιπρόσθετα, σημαντική πηγή για την έρευνά μας αποτέλεσε το διαδίκτυο. Βρήκαμε μεγάλο αριθμό πληροφοριών σχετικά με το ξεκίνημα του κινηματογράφου και την εξέλιξή του ως προς το είδος των ταινιών. Γενικά συγκεντρώσαμε πληροφορίες για τις καινοτομίες που εισήχθησαν σε όλα τα επίπεδα(σκηνοθεσία, τρόπους παραγωγής και κινήματα στον κινηματογράφο). ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ 1 Οι πιο γνωστές καινοτομίες που αναφέρονται στα βιβλία είναι οι πρώτες ταινίες ανθρωποκυνηγητού-καταδίωξης, αστυνομικές, θρίλερ και ντοκιμαντέρ. Μεγάλη σημασία δίνεται επίσης και στη γυναικεία συμβολή στην ιστορία της σκηνοθεσίας 2

και στην αρχή του φεμινιστικού κινήματος στον κινηματογράφο. Ο κινηματογράφος αν και ξεκίνησε από ένα στοίχημα μετατράπηκε στην πλέον κερδοφόρα βιομηχανία. Με το πέρασμα του χρόνου και όσο η τέχνη του κινηματογράφου άκμαζε αυξανόταν και ο ενθουσιασμός του κοινού με αποτέλεσμα οι απαιτήσεις του να πληθαίνουν καθώς όλοι επιζητούσαν καινοτομίες. Έτσι αποφασίσαμε να μελετήσουμε την εξέλιξη του κινηματογράφου ανά περιόδους. Αφετηρία της τέχνης αυτής αποτέλεσαν οι ασπρόμαυρες και βωβές ταινίες. Μετά από μερικά χρόνια και πολλές προσπάθειες επιτεύχθηκε η εισαγωγή του ήχου στις ασπρόμαυρες ταινίες. Αναζητήσαμε πληροφορίες για τη συνέχεια της προοδευτικής εξέλιξη της έβδομης τέχνης έτσι ώστε να καταλήξουμε στο ότι λίγα χρόνια αργότερα έκαναν την εμφάνιση τους οι εντυπωσιακές για εκείνη την εποχή έγχρωμες ταινίες. Στη συνέχεια άλλες καινοτομίες που στιγμάτισαν τον κινηματογράφο ήταν τα φαντασμαγορικά εφέ που κόβουν την ανάσα, τα κινούμενα σχέδια αλλά και οι ταινίες 3d μετέπειτα, οι οποίες έχουν την ιδιότητα να προβάλλουν γεγονότα φανταστικά ως ρεαλιστικά. Ο κινηματογράφος ξεκίνησε τυχαία το 1877 ως ένα στοίχημα που έβαλε ο Edward Muybridge για εικοσιπέντε χιλιάδες δολάρια. Ο ίδιος λοιπόν στοιχημάτισε ότι ένα άλογο που καλπάζει έχει σηκωμένα και τα τέσσερα πόδια του για ένα μικρό χρονικό διάστημα. Τοποθέτησε λοιπόν εικοσιτέσσερις φωτογραφικές κάμερες κατά μήκος μιας διαδρομής που θα διένυε ένα άλογο. Όταν εμφανίστηκαν οι φωτογραφίες επαληθεύτηκε ο ισχυρισμός του και κέρδισε το στοίχημα. Παρατήρησαν όμως ότι μια Εικόνα. 1 Άλογα γρήγορη εναλλαγή των φωτογραφιών δημιουργούσε την που Σχήμα καλπάζουν. 1: Άλογο ψευδαίσθηση της που καλπάζει. κίνησης. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα του Σχήμα 2:Thomas Edison κινηματογράφου. Στην ανάπτυξή του συντέλεσε η δημιουργία του διάφανου υλικού αποτύπωσης το 1889 από τον Hannibal Goodwin και στη συνέχεια η Εικόνα 3: Louis και Auguste Lumière κατασκευή ταινιών από το υλικό αυτό όπου μπορούσε να αποτυπωθεί μια ακολουθία από φωτογραφίες. 3 Πατέρες του σύγχρονου κινηματογράφου θεωρούνται οι αδελφοί Louis και Auguste Lumière οι οποίοι εργάζονταν σ ένα εργοστάσιο κινηματογραφικού εξοπλισμού στη Lyon πού είχε ιδρύσει ο πατέρας τους Antoine Lumière. Σύντομα ο Louis έγινε το δεξί χέρι του πατέρα του. Τα αδέλφια πήραν την μηχανή που είχε δημιουργήσει ο Thomas Edison,την πρώτη κινηματογραφική μηχανή. Ο ίδιος λίγο αργότερα από την εφεύρεσή του χτίζει και το πρώτο κινηματογραφικό studio το Black maria. Οι αδελφοί λοιπόν την βελτίωσαν και μέσα σε μόλις ένα χρόνο άρχισαν να κατασκευάζουν ταινίες. Στις 28 Δεκεμβρίου του 1895, έκαναν και την πρώτη δημόσια προβολή, στο ινδικό σαλόνι του Grand Cafe στο Παρίσι. Οι Lumières σύντομα εγκαινιάζουν κινηματογράφους σε όλες τις μεγάλες ευρωπαικές πρωτεύουσες. Ακόμη, εκατοντάδες μιμητές έρχονται να τους αντιγράψουν, αλλά και να βελτιώσουν την εφεύρεση τους. Η έβδομή τέχνη όπως ονομάστηκε από τον Ριτσιότο Κανούντο, φτηνή και προσιτή στο κοινό κάθε μορφωτικού και οικονομικού επιπέδου, αναπτύχθηκε σε ποικιλία ειδών και διαδόθηκε παγκοσμίως. Τα αρχικά μονόλεπτα φιλμάκια με αξιοπερίεργα ή 3

κωμικά θέματα εξελίχθηκαν σε μεγάλου μήκους ταινίες. Μέσα σε μια τριακονταετία ο βωβός κινηματογράφος έγινε ομιλών, το Χόλυγουντ κατέλαβε την πρώτη θέση στην παγκόσμια παραγωγή και επέβαλε τις αρχές της κλασικής κινηματογραφικής αφήγησης. Τα είδη αποτέλεσαν την έκφραση της «βιομηχανικής τάσης», ενώ οι πειραματισμοί, με πιο αναγνωρισμένο εκπρόσωπο τον Σεργκέι Αϊζενστάιν, συνδέθηκαν με την «καλλιτεχνική τάση». Στις 14 Οκτωβρίου του 1888 δημιουργήθηκε η πρώτη προσπάθεια για καταγραφή της κίνησης σε κινηματογραφική μηχανή. Πραγματοποιήθηκε κήπο του σπιτιού της οικογένειας Whitley, στο Oakwood Grange Road, χρησιμοποιώντας μια κινηματογραφική μηχανή με μονό φακό κ η λήψη διήρκεσε δύο δευτερόλεπτα. Η ταινία έμεινε γνωστή ως «Roundhay Garden Scene». Επίσης, ένας από τους πρώτους σκηνοθέτες και παραγωγούς της εποχής ήταν ο Georges Melies ο οποίος προσπάθησε να αγοράσει μια κινηματογραφική μηχανή, αρχικά άδικα από τους αδελφούς Lumière και στη συνέχεια από κάποιο Ρόμπερτ Γούλιαμ Πωλ στο Λονδίνο. Οι ταινίες του θεωρήθηκαν πολύ επιτυχημένες αφού κρατούσαν προσηλωμένο το κοινό και μεταπηδούσαν από την πραγματικότητα στο κόσμο της φαντασίας, του ονείρου και του θαύματος. Από το 1904 περίπου και μετά, η αφηγηματική μορφή έγινε ο Σχήμα 4: Μία από τις πρώτες κινηματογραφικές επικρατέστερος τύπος κινηματογραφικής δημιουργίας μηχανές. στην εμπορική βιομηχανία, και η παγκόσμια επιτυχία του κινηματογράφου εξακολουθούσε να μεγαλώνει. Γαλλικές, ιταλικές και αμερικανικές ταινίες κυριαρχούσαν στις παγκόσμιες αγορές. Δημιουργούνται στην Αμερική οι δύο πρώτες μεγάλες προχολιγουντιανές κινηματογραφικές εταιρίες, η Βίταγκραφ και η Μπάιογκραφ, που εδρεύουν στο Σικάγο και στη Νέα Υόρκη. Η καινοτομία τους έγκειται στο ότι αρχίζουν να προσλαμβάνουν «υπαλλήλους». Από την έννοια του υπαλλήλου γεννιέται σιγά σιγά η έννοια του σκηνοθέτη. Ο πρώτος σημαντικός σκηνοθέτης που προσλαμβάνεται από την Μπάιογκραφ είναι ο Γκρίφιθ (D. W. Griffith). Εκτιμάται ότι το 1908, στις Ηνωμένες Πολιτείες υπήρχαν περίπου 10.000 κινηματογράφοι. Λίγο αργότερα όμως ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος περιόρισε την ελεύθερη διακίνηση ταινιών. ΒΩΒΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ 1 Ο όρος βωβός κινηματογράφος χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις ταινίες (βωβές ταινίες) που δεν είχαν συγχρονισμένο ηχογραφημένο ήχο και πιο συγκεκριμένα δεν είχαν ηχητικούς διαλόγους. Στις βωβές ταινίες οι διάλογοι γίνονται μέσω παντομίμας και κάρτες τίτλων-διαλόγων. Η ιδέα συνδυασμού κινούμενων εικόνων με ήχο είναι παλιά όσο και ο κινηματογράφος αλλά λόγω τεχνικών δυσκολιών ο συγχρονισμός διαλόγων έγινε πρακτικός στο τέλος της δεκαετίας του 1920. Η οπτική ποιότητα των βωβών ταινιών- ειδικά αυτών που δημιουργήθηκαν μετά το 1920- ήταν συχνά πολύ καλή. Όμως υπάρχει η εσφαλμένη αντίληψη ότι αυτές οι ταινίες είναι πρωτόγονες με τα σύγχρονα δεδομένα. Αυτή η αντίληψη υπάρχει λόγω του ότι συχνά οι βουβές ταινίες παίζονται σε λάθος ταχύτητα και λόγω της φθοράς της ταινίας με το πέρασμα του χρόνου. Στην αρχή οι ταινίες συνοδευόταν από ζωντανή μουσική. Από τότε η μουσική αναγνωρίστηκε σαν βασικό στοιχείο στις ταινίες καθώς συνέβαλε στην ατμόσφαιρα δίνοντας στο κοινό συναισθηματικά στοιχεία. 4

ΟΜΙΛΩΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ 2 Μέχρι τα τέλη του 1920 ο κινηματογράφος παρέμενε χωρίς ήχο και συχνά οι ταινίες συνοδεύονταν με ζωντανή μουσική. Είχαν ξεκινήσει βέβαια οι σκέψεις συνδυασμού κίνησης με εικόνες που καταγράφονται σε συνδυασμό με ήχο. Μια πρώτη απογοητευτική όπως αποδείχθηκε προσπάθεια πραγματοποιήθηκε το 1900 στο Παρίσι. Αντιμετώπιζαν τα εξής προβλήματα: αδυναμία πλήρους συγχρονισμού εικόνας και ήχου, αδυναμία ελέγχου της έντασης του ήχου και κακή ποιότητα και πιστότητα ήχου. Στη συνέχεια οι επόμενες προσπάθειες δεν είχαν εμπορική επιτυχία γιατί υπήρχαν οι ίδιες δυσκολίες. Το 1919 ακολούθησαν κι άλλες βελτιωμένες προσπάθειες. Τον Απρίλιο του 1923 στην Νέα Υόρκη, με βάση την τεχνολογία του Φόρεστ, γίνονται οι πρώτες προβολές εμπορικών ταινιών με πλήρως συγχρονισμένο ήχο. Τον Αύγουστο του 1926, προβλήθηκε η τρίωρη ταινία «Δον Ζουάν», η οποία περιείχε μουσική επένδυση και ηχητικά εφέ, αλλά καθόλου διάλογους. Τέλος τον Οκτώβρη η εταιρία Warner Brothers κυκλοφόρησε την πρώτη ταινία μεγάλου μήκους, «The Jazz Singer», η οποία υπήρξε η πρώτη που περιείχε διαλόγους. Στην Ευρώπη, η πρώτη αξιόλογη προσπάθεια εισαγωγής ήχου στον κινηματογράφο, σημειώνεται στις 16 Ιανουαρίου 1929, με την γερμανική παραγωγή «Φιλώ το χέρι σας κυρία μου», η οποία όμως δεν περιείχε διαλόγους. Η πρώτη ευρωπαϊκή εν μέρει «ομιλούσα» ταινία θεωρείται η «The Clue of the New Pin», βρετανικής παραγωγής και παρουσιάστηκε τον Μάρτιο του 1929. Εικόνα 5: Η πρώτη ευρωπαϊκή ομιλούσα ταινία. ΕΓΧΡΩΜΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ 3 Οι πρώτες έγχρωμες ταινίες εμφανίστηκαν περίπου μαζί με τις ομιλούσες. Η πρώτη έγχρωμη ταινία με τίτλο «A Visit to the Seaside» δημιουργήθηκε το 1908 στη Μ.Βρετανία από τον George Albert Smith και διήρκεσε οκτώ λεπτά. Άλλες παρόμοιες ταινίες που έχουν μείνει στην ιστορία είναι «Ο μάγος του Οζ» και το «Όσα παίρνει ο άνεμος», οι οποίες προβλήθηκαν το 1939. Βέβαια οι πρώτες προσπάθειες ξεκινούν από το 1905 που το κάθε καρέ έπρεπε να χρωματίζεται με το χέρι. Αργότερα κατασκευάστηκαν μηχανές για το χρωματισμό τους αλλά το αποτέλεσμα δεν ήταν καλό και κόστιζαν πολύ. Πραγματοποιήθηκαν πολλές ιδέες για την αντιμετώπιση του προβλήματος αν και αποδείχθηκαν ανεπιτυχείς. Το 1941 η μέθοδος για την δημιουργία των έγχρωμων φιλμ τελειοποιήθηκε. Ονομάστηκε Monopack Technicolor και είχε πολύ καλά αποτελέσματα αλλά ήταν αρκετά ακριβή. και μέχρι τη δεκαετία του 1950, η παραγωγή έγχρωμων ταινιών μειοψηφούσε, κατά τη δεκαετία του 1960 και χάρη στην ανάπτυξη της σχετικής τεχνολογίας, ο έγχρωμος κινηματογράφος επικράτησε. Μέχρι την δεκαετία του 70 η Technicolor εγκατέλειψε την αγορά γιατί μια γερμανική εταιρία κυριάρχησε. Παρόλα αυτά τα φιλμ της Technicolor παραμένουν τα καλύτερα (όσον αφορά την ποιότητα) φιλμ που έχουν κατασκευαστεί. ΧΟΛΙΓΟΥΝΤ ΚΑΙ ΤΣΙΝΕΤΣΙΤΑ 3 Γύρω στο 1910, οι κινηματογραφικές εταιρείες άρχισαν να μεταφέρονται μόνιμα στην Καλιφόρνια. Τελικά το Χόλιγουντ (Hollywood=πουρναρότοπος) και άλλες μικρές πόλεις στα προάστια του Λος Άντζελες έγιναν ο τόπος μιας εκτεταμένης κινηματογραφικής παραγωγής. Τα παλαιότερα χρόνια τον βασικό κινηματογραφικό τόπο αποτελούσε η κοινότητα των Ινδιάνων. Σ αυτόν λοιπόν τον τόπο μαζεύτηκαν πολλές κινηματογραφικές επιχειρήσεις λόγω του τοπίου αλλά και του κλίματος. Το πρώτο στούντιο στο Χόλιγουντ ήταν της Nestor Studios to 1911. Η πρώτη ταινία που γυρίστηκε στο Hollywood ήταν από τον σκηνοθέτη Ντέιβιντ Γκρίφιθ (D. W. Griffith) με τίτλο «In old Hollywood». Το 1923 φτιάχτηκε το σήμα του Χόλυγουντ που τότε έγραφε «HOLLYWOODLAND». Το 1929 5

έγιναν στο ξενοδοχείο Hollywood Roosevelt τα πρώτα Όσκαρ με μόλις 250 άτομα. Το 1927 το Hollywood καθιερώνει τα βραβεία Όσκαρ. Το σύγχρονο Χόλιγουντ ξεκίνησε την δεκαετία του 50. Το 1956 φτιάχτηκε το γνωστό κτήριο της εταιρείας ηχογράφησης Capitol Records. Η λεωφόρος Walk of Fame δημιουργήθηκε το 1958 ενώ το πρώτο αστέρι τοποθετήθηκε δύο χρόνια αργότερα. Στο διάστημα αυτό το παρόν έδωσαν και οι Έλληνες αδερφοί Σκούρα οι οποίοι είχαν τα ηνία της «20th Century Fox». Ένας από τα δυο αδέρφια μάλιστα εισήγαγε την τεχνική «σινεμασκόπ» στις ταινίες και έδωσε μια νέα πνοή εκείνη την εποχή, κατά την οποία μάλιστα η τηλεόραση άρχισε να φαίνεται απειλητική και ανταγωνιστική για τον κινηματογράφο. Στον αντίποδα του Χόλιγουντ, Σχήμα 6:Η πρώτη επιγραφή του στην Ευρώπη υπήρχε η «Πόλη του Κινηματογράφου», όπως μεταφράζεται στα Hollywood (1923) ελληνικά, η «Τσινετσιτά» (Cinecitta), όπου φιλοξενούνται σε αχανής εκτάσεις τα μεγαλύτερα κινηματογραφικά στούντιο της Ευρώπης. Ξεκίνησε την εποχή εξουσίας του Μουσολίνι. Τα στούντιο άρχισαν να χτίζονται λίγο μετά τα μέσα της δεκαετίας του 1930 και εγκαινιάστηκαν το 1937. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα το ιταλικό κράτος είχε τον έλεγχο της Τσινετσιτά. Ο χώρος αρχικά ταυτίστηκε απολύτως με τον φασισμό, κάτι Σχήμα 7:Κινημάτογραφος στη που οδήγησε στην παρακμή της στα χρόνια Cinecitta. της δεκαετίας του 1950 αν και αναστηλώθηκε γρήγορα. Συχνά οι Χολιγουντιανές εταιρίες επέλεγαν την Τσινετσιτά για τα γυρίσματα ταινιών γιατί είχε επιτυχία και τα ιταλικά χέρια ήταν πολύ φθηνότερα από τα αμερικάνικα. Στην Τσινετσιτά γυρίστηκε επίσης ο θρίαμβος των έντεκα Όσκαρ «Μπεν Χουρ» (1959) του Γουίλιαμ Γουάιλερ. Η Τσινετσιτά άνθισε ακόμα περισσότερο όταν γύρω στη δεκαετία του 50 άρχισε να αντιγράφει το Hollywood. Η Ιταλία ήταν και πατρίδα πολλών διάσημων αστέρων της 7ης τέχνης. Ο Ρομπέρτο Ροσελίνι, η Σοφία Λόρεν, η Τζίνα Λολομπρίτζιτα, ο Βιτόριο ντε Σίκα, ο Φεντερίκο Φελίνι, ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι, ο Μπερνάντο Μπερτολούτσι, ο Μαρτσέλο Μαστρογιάννι, είναι όλοι τους Ιταλοί και συγκαταλέγονται ανάμεσα στους σημαντικότερους ηθοποιούς και σκηνοθέτες που είδε ποτέ ο παγκόσμιος κινηματογράφος. Η Τσινετσιτά όμως υπήρξε και η καλλιτεχνική πατρίδα του Φεντερίκο Φελίνι. Οι περισσότερες ταινίες του γυρίστηκαν εκεί, ενώ σε δύο, στο «8» και στην «Ιντερβίστα», η ίδια η Τσινετσιτά παίζει σχεδόν πρωταγωνιστικό ρόλο. Την δεκαετία του 1980 η Τσινετσιτά έζησε τη δεύτερη περίοδο κρίσης της, από την οποία προσπάθησε να ξεφύγει και για μία ακόμη φορά να σταθεί στο ύψος της. Πολλά σημαντικά studio της εποχής εκείνης καταστράφηκαν τον Αύγουστο του 2007 λόγω της πυρκαγιάς στη Ρώμη. ΣΚΗΝΟΘΕΤΕΣ ΠΟΥ ΚΑΙΝΟΤΟΜΗΣΑΝ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ Ότι είναι ο προπονητής για μια αθλητική ομάδα είναι και ο σκηνοθέτης για μια ταινία. Έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο για οτιδήποτε λαμβάνει χώρα στο πλατό, αφού σηκώνει στις πλάτες του το μεγαλύτερο βάρος της παραγωγής. Μέσα από τη δουλειά του έχει την ικανότητα να μεταδώσει μηνύματα και προσωπικές του αντιλήψεις στο κοινό, να 6

καταξιώσει ολοκαίνουρια είδη ταινιών και να εισάγει νέους τρόπους κινηματογράφησης. Συνήθως στις εφηβικές ηλικίες περνά απαρατήρητος καθώς οι έφηβοι τείνουν να περιορίζονται στην επιφάνεια, δίνοντας περισσότερη σημασία στην εξωτερική εμφάνιση των ηθοποιών, πολύ συχνά αγνοώντας το ταλέντο τους. Οι σινεφίλ όμως γνωρίζουν πολύ καλά την αξία του και τη σπουδαιότητα του έργου του. Παρακάτω παραθέτονται κάποιοι σκηνοθέτες οι οποίοι με τις καινοτομίες που εισήγαγαν συνέβαλλαν αποφασιστικά στην εξέλιξη της έβδομης τέχνης. 5α Alfred Hitchcock Ο Χίτσκοκ καταξίωσε τις ταινίες αγωνίας. Ο άνθρωπος που αποκαλούσαν μετρ της αγωνίας, κατόρθωσε να προσδώσει στο είδος έναν πραγματικό δραματικό πλούτο και μια μορφολογική ποικιλία στην ποικιλομορφία των θεμάτων που προσέγγιζε. Αυτό είναι κάτι που αποδεικνύεται με υποδειγματικό τρόπο στις περισσότερες ταινίες του. Όριζε τέλεια την αγωνία αντιδιαστέλλοντας την με την έκπληξη. αν μια βόμβα εκραγεί μέσα σε ένα δωμάτιο στο τέλος μιας σκηνής, χωρίς να είναι ενημερωμένοι εκ των προτέρων ούτε οι πρωταγωνιστές ούτε το κοινό, το μόνο που προκαλεί στους θεατές είναι έντονη αλλά πολύ σύντομη έκπληξη, ενώ αντίθετα, αν ξέρουμε ότι μια βόμβα είναι κρυμμένη στο δωμάτιο και θα εκραγεί σε μια δεδομένη στιγμή, τα λεπτά που προηγούνται της έκρηξης βιώνονται με ένταση από τους θεατές και έτσι επιτυγχάνουμε τη δημιουργία αίσθησης αγωνίας. H ταινία του «Σκότωσα για την τιμή μου», σημαντική λόγω της δραματικής αποτελεσματικότητάς της,είναι η πρώτη μεγάλη επιτυχία του είδους των αστυνομικών ταινιών στις αρχές του ομιλούντος κινηματογράφου. 5β Germain Delack. Στην ταινία της «Η γελούμενη κυρία Μπεντέτ»(1922), περιγράφει τη συζυγική ζωή ενός μικροαστικού ζευγαριού. «Καθιστώντας αισθητές, με οπτικά μέσα, τις σιωπές του έργου, όλα όσα είχαν απομείνει ανέκφραστα». Είναι ίσως η πρώτη φεμινιστική ταινία. Οι ταινίες της είχαν χαρακτήρα έρευνας και βρίσκονταν έξω από τα ενδιαφέροντα του κυρίαρχου κινηματογράφου. Μεγάλη ήταν η συμβολή της στην ίδρυση και τη λειτουργία των κινηματογραφικών λεσχών. 5α J.Williamson. O πιο ενδιαφέρων σκηνοθέτης της σχολής του Μπράιτον. Με αυτό τον όρο υποδηλώνουμε την πρωτότυπη συνεισφορά τριών Βρετανών κινηματογραφιστών, οι οποίοι συνέβαλαν στην εξέλιξη της κινηματογραφικής γραφής μεταξύ 1896 και 1904. «Η επίθεση εναντίον μιας ιεραποστολής στην Κίνα», παρουσιάζει το περίπλοκο περιεχόμενο μιας αναπλασμένης επικαιρότητας και υποδηλώνει τη συνέχεια ενός χώρου δομημένου με αντίστροφες γωνίες λήψης. Η ταινία «Πιάστε τον κλέφτη!»(1901) προαναγγέλλει ήδη τις ταινίες ανθρωποκυνηγητού-καταδίωξης με δραματικά στοιχεία. 5α Michel Gorel. Υπήρξε ο σημαντικότερος σκηνοθέτης του ποιητικού ρεαλισμού, ενός ρεύματος που αναπτύχθηκε κυρίως στα τέλη της δεκαετίας του 30. Τα καλύτερα παραδείγματα είναι οι ταινίες «Ξενοδοχείο του Βορρά», «Ξημερώνει» και «Λιμάνι των αποκλήρων». Η ταινία «Ξημερώνει» είναι αναμφίβολα η πιο ολοκληρωμένη, χάρη στην ερμηνεία των ηθοποιών, αλλά και στο φωτισμό και τα σκηνικά. 5α Lindsay Anderson, Karel Reisz, Tony Richardson. Ήταν οι πρωτεργάτες του Free Cinema(ελεύθερος κινηματογράφος), ένα κίνημα αμφισβήτησης και ανανέωσης του βρετανικού κινηματογράφου. Οι πρώτες μαρτυρίες του, ήταν ταινίες ντοκιμαντέρ, των οποίων η παραγωγή οφειλόταν σχεδόν στο σύνολο στην επιχορήγηση της αυτοκινητοβιομηχανίας Φορντ. Οι ταινίες αυτές διατράνωναν τον κοινωνικό τους προβληματισμό. Η πιο ενδιαφέρουσα από αυτές, που είχε τίτλο «Είμαστε τα παιδιά του Λάμπεθ», κατέφευγε στον άμεσο κινηματογράφο. 5α Sergei Eisenstein.Ήταν Ρώσος σκηνοθέτης, θεωρητικός της τέχνης του κινηματογράφου, και ένας από τους πρωτοπόρους του Σοβιετικού αλλά και του παγκοσμίου κινηματογράφου. Ήταν ο πρώτος που εισήγαγε τη χρήση του μοντάζ και το έργο του επηρέασε σημαντικά τους πρώτους σκηνοθέτες ταινιών. 7

ΚΙΝΟΥΜΕΝΑ ΣΧΕΔΙΑ 4 Τα κινούμενα σχέδια είναι ταινίες που απευθύνονται κυρίως σε παιδιά, με πρωταγωνιστές ζωγραφιστές φιγούρες συνήθως ζώα και φανταστικούς χαρακτήρες. Για να υλοποιηθεί μία ταινία κινούμενων σχεδίων οι δημιουργοί κάνουν τα σκίτσα σε διάφανες επιφάνειες και ύστερα τις χρωματίζουν. Κάθε σκίτσο διαφέρει ελάχιστα από το προηγούμενο έτσι ώστε όταν φωτογραφηθούν να δημιουργηθεί ένα ενιαίο φιλμ που όταν προβληθεί με ταχύτητα να δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι οι χαρακτήρες πράγματι κινούνται. Η πρώτη επίσημη ταινία κινουμένων σχεδίων προβλήθηκε το 1908 από τον Emile Cohl με το όνομα Fantasmagorie. Ο Εmile Cohl ξεκίνησε την καριέρα του στη Γαλλία μετά στη Μεγάλη Βρετανία Σχήμα Εικόνα 8: 8 : Emile Emile Cohl. Cohl τους πρώτους σκηνοθέτες και συνέβαλε στην ανάπτυξη των κινουμένων σχεδίων. Εκείνος όμως που ανέδειξε τις ταινίες κινουμένων σχεδίων ήταν ο Walt Disney. Το 1937 ο Walt Disney γύρισε την ταινία η Χιονάτη και οι επτά νάνοι η οποία ήταν η πρώτη ταινία κινουμένων σχεδίων μεγάλου μήκους. Κάθε σκηνή ενός δευτερολέπτου χρειαζόταν 24 σκίτσα. Η Walt Disney Pictures είναι εταιρεία παραγωγής κινηματογραφικών ταινιών την οποία ίδρυσε ο Walt Disney το 1922. Πολλές ταινίες της εταιρείας αυτής είχαν τεράστια επιτυχία και χαρακτηρίστηκαν κλασσικές του είδους τους. Η ταινία Η πεντάμορφη και το τέρας έγινε η μοναδική ταινία κινουμένων σχεδίων που προτάχθηκε για Όσκαρ καλύτερης ταινίας μοναδικότητα που διατηρεί έως και σήμερα. ΤΡΙΣΔΙΑΣΤΑΤΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ και αργότερα στην Αμερική, όπου έγινε ένας από Εικόνα 9: Η πεντάμορφη και το τέρας. 6 Λόγω της προοδευτικής εξέλιξης του κινηματογράφου οι απαιτήσεις των θεατών πολλαπλασιάζονταν. Έτσι οι παραγωγοί των ταινιών σε μία προσπάθεια να πρωτοτυπήσουν δημιούργησαν τις τρισδιάστατες ταινίες. Αρχικά, υπήρξαν κάποιες μικρές επιπλοκές αφού οι προβολές προκαλούσαν πονοκεφάλους αργότερα όμως αντιμετωπίστηκαν και με την ανάπτυξη της τεχνολογίας το αποτέλεσμα ήταν θεαματικό. Ποια ήταν η πρώτη τρισδιάστατη ταινία όμως; Για τους περισσότερους η πρώτη σκέψη είναι το «Αvatar» του James Cameron. Άλλοι πάλι θα σκεφτούν το περίφημο «Jaws» του 1983. Και οι δύο ταινίες δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είχαν μεγάλη επιτυχία, αλλά μάλλον κανείς δεν μπορεί να φανταστεί ότι η πρώτη 3D ταινία ήταν το «The Power of Love» παραγωγήςτου 1922, σε σκηνοθεσία Nat G. Deverich και Harry K. Fairall. Το House of Wax,με τον τίτλο Κέρινες Μάσκες, ήταν και η πρώτη ταινία που παίχτηκε και στην Ελλάδα σε τρισδιάστατη προβολή σε μία μόνο αίθουσα που είχε και τον απαραίτητο εξοπλισμό, αλλά μάλλον χωρίς στερεοφωνικό ήχο. Aυτό που καθιέρωσε το 3D τη δεκαετία του 80 ήταν η Καναδική τεχνολογία IMAX που προσέφερε σαφώς πιο άνετη θέαση. 8

Το IMAX εξασφάλιζε στους θεατές ότι δεν προκαλεί πονοκεφάλους ή ζάλη και ήταν το πρώτο που εφάρμοσε σε 3D ταινίες τα πολωμένα γυαλιά, τα οποία πλέον έχουν καθιερωθεί. Το ΙΜΑΧ κυριάρχησε στην αγορά τις δεκαετίες του 80 και 90. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η έβδομη τέχνη, όπως και οτιδήποτε στο ξεκίνημά του, έκανε τα πρώτα της βήματα δειλά αλλά σταθερά. Το κλίμα που κυριαρχούσε την εποχή της γέννησής της μπορεί να θεωρηθεί αρκετά ενθαρρυντικό, παρά τις δυσμενείς πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που επικρατούσαν. Ίσως μάλιστα εξαιτίας αυτών ο κινηματογράφος βρήκε πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθεί, αφού ως γνωστόν σε περιόδους κρίσης μεσουρανούν οι πρωτότυπες ιδέες, ειδικά σε ό,τι αφορά τις τέχνες. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι όταν η κοινωνία πάσχει από έλλειψη χρημάτων, αναγκαστικά αλλάζουν και οι προτεραιότητες της. Οι κινηματογραφικές ταινίες πέρασαν από ποίκιλα εξελικτικά στάδια εκ των οποίων τα πιο σημαντικά είναι ο βωβός και ασπρόμαυρος κινηματογράφος που εξελίχθηκαν σε ομιλούντα και έγχρωμο κινηματογράφο αντίστοιχα. Από την πρώτη ταινία μέχρι και σήμερα αναρίθμητα ήταν τα πρόσωπα που με τις καινοτόμες αντιλήψεις τους συντέλεσαν στην πρόοδο της μεγάλης οθόνης. Η συμβολή τους αναγνωρίζεται παγκοσμίως και οι ίδιοι θεωρούνται ιερά τέρατα του κινηματογράφου. Εντύπωση μας προκάλεσε η ανακάλυψη ότι αρκετοί από αυτούς κατά τη διάρκεια της ζωής τους ήρθαν αντιμέτωποι με τις προκαταλήψεις που βασίλευαν και κατά συνέπεια την αρνητική κριτική και απόρριψη, παρόλο που το έργο τους αναγνωρίστηκε μετά θάνατον αποκαθιστώντας τη φήμη τους και χαρίζοντάς τους θετική υστεροφημία. Το γενικό μας συμπέρασμα είναι ότι μια άξια ιδέα, όσο αφύσικη και έκτος τόπου και χρόνου μοιάζει όταν κάνει την εμφάνισή της, μακροπρόθεσμα θα δικαιωθεί. Ο κινηματογράφος επικυρώνει περίτρανα την παραπάνω άποψη. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών. 1 Ομιλών κινηματογράφος. 2 Ιστορία του κινηματογράφου. 3 Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Πληροφορικής Μπαρτζιώκας Νίκος http://www.aiia.csd.auth.gr/lab_studies/postgraduate_studies/c ourses/production/projects/doc%20movie%20production.pdf Ανασύρθηκε 28 Σεπτεμβρίου 2012 http://ellinouz.blogspot.gr/2010/12/blog-post_3289.html Ανασύρθηκε 2 Οκτωβρίου 2012 Thomas Εdison http://www.cinemainfo.gr/cinema/cinematographyhistory/thomasedison/index.html Ανασύρθηκε 28 Σεπτεμβρίου 2012 Κινούμενα σχέδια. 4 Βλάχου, Γούσια, 2007-2008 http://3lyk-ioann.ioa.sch.gr/pubmath/blaxou-gousia_c1.pdf Ανασύρθηκε 27 Σεπτεμβρίου 2012 Καινοτομίες σκηνοθετών. 5 α)νίκος Κολόβος- Η γυναίκα στον κινηματογράφο (1989) αιγόκερως β)vincent Pinel Σχολές κινήματα και είδη κινηματογράφου (2006) μεταίχμιο. Ανασύρθηκε 28 Σεπτεμβρίου 2012 9

Τρισδιάστατες ταινίες. 6 Το 3D στις ταινίες είναι μεγάλη ιστορία. http://www.bloglg.gr/2011/11/%cf%84%ce%bf-3d- %CF%83%CF%84%CE%B9%CF%82- %CF%84%CE%B1%CE%B9%CE%BD%CE%AF%CE%B5%CF%82- %CE%B5%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE%B9- %CE%BC%CE%B5%CE%B3%CE%AC%CE%BB%CE%B7- %CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1/ Ανασύρθηκε 3 Οκτωβρίου 2012 10