3. Μεσοποταμιακή Τέχνη 1 Η Μεσοποταμία, η χώρα δηλαδή που βρέχεται απο τους δύο μεγάλους ποταμούς τον Τίγρη και τον Ευφράτη, διεκδικεί τα πρωτεία στον πολιτισμό. Οι Σουμέριοι το 4.000π.Χ δίνουν στην ανθρωπότητα έναν απο τους πιο παλιούς και σημαντικούς πολιτισμούς, γι αυτό και η Μεσοποταμία χαρακτηρίζεται ως κοιτίδα του πολιτισμού. Η διαμόρφωση της κοινωνίας. Στη Μεσοποταμία βελτιώθηκε σε μεγαλο βαθμό η μέθοδος καλλιέργειας με την εφεύρεση του αρότρου. Εφευρέθηκε ο τροχός, ο οποίος χρησιμοποιείται στα κάρα, στα άρματα και στην αγγειοπλαστική. Επίσης, επινοήθηκε η τεχνιτή άρδευση η οποία ήταν σημαντική για την ανθρώπινη επιβίωση. Οι κάτοικοι ανάμεσα στον Τίγρη και στον Ευφράτη, ζούσαν σε πλινθόκτιστους οικισμούς που εξελίχθηκαν σε πόλεις. Κάθε πόλη στη Μεσοποταμία αποτελεί ξεχωριστό κράτος, έχουμε δηλαδή αυτό που ονομάζουμε πόλη-κράτος, με επικράτεια όλη τη γύρω χώρα που την περιβάλλει. Οι πόλεις αυτές αν και ανεξάρτητες, συχνά πολεμούσαν μεταξύ τους. Είχαν κοινή γλώσσα και κοινούς θεούς που αποτελούσαν συνήθως προσωποποίηση των φυσικών καταστροφών. Η θρησκεία τους επομένως ήταν πολυθεϊκή και για τη λατρεία τους κτίζονται τεράστιοι ναοί. Η κοινωνία ήταν αυστηρά οργανωμένη με επικεφαλής τον βασιλιά, τους ιερείς που ασκούσαν και διοικητικό έργο, την αριστοκρατία και τον λαό που τους υπηρετούσε. Κιονόκρανο με ταύρους. Απο το παλάτι του Δαρείου στα Σούσα, Ιράν. 5 ος αιώνας π.χ 1. Απο πόσα μέρη αποτελείται το κιονόκρανο; 2. Οι σπείρες στο κάτω μέρος τί σου θυμίζουν;
Αρχιτεκτονική και Γλυπτική Η αλλαγή στον τρόπο ζωής έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη της αρχιτεκτονικής και το κτίσιμο μεγάλων οικισμών. Άλλοι τρεις πολιτισμοί εγκαταστάθηκαν μεταγενέστερα των Σουμερίων. Ήταν οι Ακαδίτες,οι Ασσύριοι και οι Βαβυλώνιοι. Διάφορες ήταν οι περίοδοι της μεσοποταμιακής τέχνης. Τα Ζιγγουράτ των Σουμερίων, που ήταν τεράστιες βαθμιδωτές πυραμίδες, χωρίς αγάλματα στο εσωτερικό τους με το ναό του θεού στην κορυφή. Μέχρι τα ανάγλυφα και τα ολόγλυφα αγάλματα σε πέτρα της Ακαδικής περιόδου, και τα ανάγλυφα σε αλάβαστρο της Ασσυριακής περιόδου. Η βαβυλωνιακή περίοδος έδωσε περίφημα αρχιτεκτονικά έργα όπως η Πύλη της Ιστάρ. 2 Η πύλη της Ιστάρ (7 ος -8 ος αιώνας π.χ) αναπαράσταση στο μουσείο της Περγάμου, Βερολίνο. Πύλη στο ανάκτορο του Ναβουχοδονόσορα, ως υλικός έχει χρησιμοποιηθεί το τούβλο το οποίο έχει καλυφθεί με εφυαλωμένα πλακάκια.η διακόσμηση παρουσιάζει δράκους και ταύρους που είναι το ιερό ζώο των Σουμερίων.Η αψίδα με τις ανάγλυφες παραστάσεις που πρωτοεμφανίζεται εδώ, εξελίχθηκε αργότερα σε άλλους πολιτισμούς, ως μία σημαντική αρχιτεκτονική μορφή.
3 Ο Ασσουρνασιμπάλ κυνηγά λιοντάρια. Αλάβαστρο, 9 ος αιώνας π.χ. Αφηγηματικό ανάγλυφο που εικονίζει το βασιλιά με τους συνοδούς του σε μία κυνηγετική εξόρμηση, η οποία συμβολίζει το καλό και το κακό. Πολλά αλαβάστρινα ανάγλυφα «αφηγούνται» ιστορίες απο βασιλιάδες, νίκες σε πολέμους και εκστρατείες στην τέχνη της Μεσοποταμίας. 1.Τί είναι αυτό το έργο; α.ανάγλυφο β. Ολόγλυφο 2.Πως ο γλύπτης δίνει έμφαση στο βασιλιά; 3. Υπάρχει βάθος (φόντο) σ αυτή την παράσταση; 4. Πού υπάρχει πιο πολύ έκφραση; α. Στους ανθρώπους; β. Στα ζώα; 5. Πως πετυχαίνει ο γλύπτης να δώσει το πλήθος των αλόγων; Οι άλλες τέχνες Η εμφάνιση μίας διοικητικής μηχανής απο τους ιερείς έφερε την γέννηση της γραφής. Η γραφή που εμφανίστηκε, η λεγόμενη σφηνοειδής, ώθησε τους Σουμέριους στην λογοτεχνία και την ποίηση. Το Έπος του Γιλγαμές είναι το πρώτο ποίημα στην ιστορία της ανθρωπότητας. (1500 έτη προγενέστερο από τα Ομηρικά Έπη). Φημισμένη είναι επίσης η σφραγιδογλυφία δηλαδή η κατασκευή σφραγίδων, ιδιαίτερα της κυλινδρικής σφραγίδας. Με την ανάπτυξη του εμπορίου αναπτύσσεται και η επεξεργασία μετάλλων και η πηλοπλαστική.
4 Κυλινδρική σφραγίδα και το αποτύπωμά της Οι σφραγίδες είτε ήταν επίπεδες είτε κυλινδρικές και χρησιμοποιούνταν για την αποτύπωση παραστάσεων πάνω σε φρέσκο πηλό. Έπαιζαν το ρόλο της υπογραφής, φανέρωναν την προέλευση και πιστοποιούσαν τη γνησιότητα των πραγμάτων. Στη σφραγίδα αυτή παριστάνεται ο ήρωας Γκιλγκαμές που μάχεται εναντίον άγριων θηρίων. Το λάβαρο της Ούρ Μωσαϊκό απο κοχύλια και πετρώματα, κολλημένα σε ξύλο. 2600π.Χ-2400π.Χ Απεικονίζεται η επιτυχής εκστρατεία ενός βασιλιά της πόλης της Ούρ. Διακρίνουμε τρεις οριζόντιες ζώνες με φιγούρες ανθρώπων και ζώων, η πάνω ζώνη απεικονίζει το βασιλιά και του αυλικούς του να πίνουν, ενώ ακούν μουσική από κάποιο έγχορδο όργανο. Στη μεσαία ζώνη οι αιχμάλωτοι οδηγούνται απο τους στρατιώτες με τα κράνη. Ενώ στην τελευταία λωρίδα άρματα ανοίγουν το δρόμο και βαστάζοι κουβαλούν τα λάφυρα.
Ο ρόλος της τέχνης 5 Η τέχνη στην αρχαία Μεσοποταμία ήταν συσχετισμένη με το βασιλιά και τη θρησκεία. Πολλά έργα και ιδιαίτερα ανάγλυφα είναι άκρως «αφηγηματικά», τα οποία εξυπηρετούσαν στην διαμόρφωση μίας θεοκρατικής κοινωνίας. Ζιγκουράτ Σε κάθε πόλη της Μεσοποταμίας υπήρχαν τα ζιγκουράτ που ήταν φτιαγμένα απο πλίνθινα κλιμακωτά επίπεδα. Τεράστιες σκάλες οδηγούσαν στην κορυφή όπου βρισκόταν ο ναός του θεού. Μία παρόμοια κατασκευή ήταν και ο μυθικός πύργος της Βαβέλ. 1. Ποιά αρχιτεκτονική καινοτομία εμφανίστηκε στην τέχνη της Μεσοποταμίας; 2. Γιατί η τέχνη της Μεσοποταμίας είναι «αφηγηματική»; Ποιά είναι τα έργα που παρουσιάζουν «αφηγηματική» τέχνη; Βιβλιογραφία: - Το χρονικό της Τέχνης E.H. Gombrich, Μ.Ι.Ε.Τ - http://en.wikipedia.org/wiki/epic_of_gilgamesh Ιστορία της Τέχνης Α Γυμνασίου εκδόσεις Υ.Α.Π Kύπρου Ιστορία της Τέχνης Γ Λυκείου, ΥΠΕΠΘ, Π.Ι Αρχαία Ιστορία Α Γυμνασίου, ΥΠΕΠΘ, Π.Ι http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%a0%cf%8d%ce%bb%ce%b7_%cf%84%ce%b7%c F%82_%CE%99%CF%83%CF%84%CE%AC%CF%81 http://www.metmuseum.org/toah/works-of-art/1999.325.4