ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Πλημμύρα-Πλημμυρική Απορροή Πολλές φορές, βροχές μεγάλης έντασης προκαλούν μεγάλες παροχές απορροής. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι διαστάσεις της κοίτης του υδατορεύματος δεν επαρκούν για την παροχέτευση της αυξημένης παροχής, οπότε το πλεόνασμα του νερού κατακλύζει τις παρόχθιες περιοχές. Πλημμύρα (flood): το γεγονός κατά το οποίο η άμεση απορροή προκαλεί αυξημένη παροχή που υπερβαίνει την ικανότητα παροχέτευσης του υδατορεύματος. Οι ισχυρής έντασης βροχοπτώσεις, που προκαλούν τις πλημμύρες συνηθίζεται να ονομάζονται καταιγίδες (thunderstorms). Για την αποφυγή των δυσμενών συνεπειών της πλημμύρας, κατασκευάζονται έργα που λέγονται αντιπλημμυρικά έργα. Η γνώση των υδρολογικών δεδομένων μιας περιοχής είναι σημαντική για το σχεδιασμό των αντιπλημμυρικών έργων, διότι μας πληροφορεί για τον εντοπισμό των περιοχών που θα πλημμυρίσουν, την έκτασή τους καθώς και το μέγεθος των ζημιών ανάλογα με τη χρήση της γης και την περίοδο επαναφοράς της καταιγίδας. 1
Για τον σχεδιασμό των κάθε φύσης έργων, που σχετίζονται με την παροχέτευση και μεταφορά νερού απορροής, απαιτείται η επιλογή του μεγέθους της παροχής σχεδιασμού, και κατά συνέπεια η βροχόπτωση σχεδιασμού. Φαίνεται ότι είναι ασφαλέστερη η χρήση της μέγιστης παροχής απορροής, ανεξάρτητα αν τα κατακρημνίσματα που την προκαλούν έχουν πολύ μεγάλη περίοδο επαναφοράς. Όμως αν ληφθούν υπόψη παράγοντες όπως η σπουδαιότητα του έργου καθώς και το αποτέλεσμα της οικονομικής μελέτης κόστους-οφέλους, καταλήγουμε στην επιλογή βροχοπτώσεων με λογικότερη περίοδο επαναφοράς, που δίνουν μικρότερες παροχές απορροής. 2
Πλημμύρα-Πλημμυρική Απορροή (συνέχεια) Ενδεικτικά αναφέρεται ότι για τη διαστασιολόγηση τεχνικών έργων σε δίκτυα στράγγισης γεωργικών εκτάσεων, επιλέγεται περίοδος επαναφοράς 5 έως 20 έτη, ανάλογα με τη σπουδαιότητα του έργου. Αντίστοιχα για δίκτυα αποχέτευσης ομβρίων η επιλεγόμενη περίοδος επαναφοράς είναι μεταξύ 10 και 30 ετών, για αντιπλημμυρικά έργα, περισσότερο από 50 έτη και για εκχειλιστές μεγάλων φραγμάτων 1000 έτη. Σημαντική είναι η επιλογή διάρκειας βροχόπτωσης. Από τη μελέτη υδρογραφημάτων προκύπτει ότι η μεγαλύτερη αιχμή πλημμύρας προκύπτει για διάρκεια βροχόπτωσης μικρότερη από 3 ώρες σε μικρές λεκάνες απορροής. Για έργα αποθήκευσης σε μεγάλες λεκάνες ή για σημαντικά αντιπλημμυρικά έργα είναι καταλληλότερες οι βροχοπτώσεις μεγάλης διάρκειας π.χ. 6, 12, 24 ώρες. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στη χρονική κατανομή της βροχής, όταν πρόκειται για μεγάλης διάρκειας διότι απέχει πολύ από τη πραγματικότητα η παραδοχή ότι η ένταση της βροχής παραμένει σταθερή. Για τα Ελληνικά δεδομένα συνήθως εξετάζεται η 12ωρη βροχή, θεωρώντας ομοιόμορφη ένταση για κάθε τρίωρο. 3
ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ Έργα διευθέτησης υδατορευμάτων και έργα αντιπλημμυρικής προστασίας μιας περιοχής με στόχο την προστασία της περιοχής από τις πλημμύρες, αλλά με ολοκληρωμένη προσέγγιση και επιδίωξη τη διατήρηση κατά το δυνατόν των φυσικών χαρακτηριστικών των υδατορευμάτων. 4
Παραδοσιακές τεχνικές λύσεις αντιπλημμυρικής προστασίας: Κλειστοί γεωμετρικοί αγωγοί σε αντικατάσταση φυσικών υδατορευμάτων. Ευθυγράμμιση της ροής στα υδατορεύματα. Σχεδόν καθολική χρήση σκυροδέματος στα έργα διευθέτησης. Υιοθέτηση απλών γεωμετρικών διατομών (π.χ. ορθογωνική διατομή) στα έργα εγκιβωτισμού. Κατασκευή μεγάλων αντιπλημμυρικών κατασκευών στα πεδινά κάθε λεκάνης απορροής. Στόχος: Απομάκρυνση των εμποδίων στη ροή και διευκόλυνσή της ώστε ο πλημμυρικός όγκος να φθάνει ευκολότερα στον τελικό αποδέκτη. 5
Η εκτεταμένη εφαρμογή τέτοιων λύσεων αν και υδραυλικά αποδεκτή έχει ως αποτέλεσμα: την καταστροφή των οικοσυστημάτων, Την αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος, Την υποβάθμιση της αισθητικής του χώρου, Δυσμενείς επιπτώσεις στο φυσικό υδρολογικό κύκλο. 6
ΝΕΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ Αντιμετωπίζει τα υδατορεύματα ως μέρος του φυσικού περιβάλλοντος της ενιαίας υδρολογικής λεκάνης την οποία μελετά, Δοκιμάζει ιεραρχικά τη δυνατότητα διατήρησης του υδατορεύματος στη φυσική του κατάσταση, την ήπια διευθέτηση με φυσικά υλικά ή άλλες επιλογές που όμως έχουν τις ελάχιστες επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η νέα φιλοσοφία θεωρεί ότι εκτός του κριτηρίου της αποτελεσματικής προστασίας των παραρεμάτιων περιοχών από τις πλημμύρες, το κύριο κριτήριο είναι: οι ενδεχόμενες επιπτώσεις στο περιβάλλον από τα έργα αντιπλημμυρικής προστασίας. Προβλήματα εφαρμογής της νέας φιλοσοφίας : Δυσκολία αλλαγής νοοτροπίας, Δυσκολία υδραυλικών υπολογισμών Πολλές άλλες περιπλοκές, που την καθιστούν δύσκολα υλοποιήσιμη. 7
ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΥΔΑΤΟΡΕΥΜΑΤΩΝ ΒΑΣΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΕΡΗΣ ΛΥΣΗΣ: Αποτελεσματική προστασία από πλημμύρες. Προστασία υδατορεύματος από ανθρωπογενείς επεμβάσεις. Διατήρηση φυσικών χαρακτηριστικών υδατορευμάτων και προστασία οικοσυστήματος. Ανάδειξη της ζώνης του υδατορεύματος και της ζώνης προστασίας σε χώρους ανακούφισης της πόλης (χώρους πρασίνου με ιδιαίτερο μικροκλίμα, αεραγωγούς κ.λπ.) Οικονομικότητα κατασευών. Διαμόρφωση συνθηκών αναψυχής κοντά στο υδατόρευμα, Αναβάθμιση και ανάδειξη παραρεμάτιων περιοχών. Χρήση φυσικών υλικών και υλικών φιλικών στο περιβάλλον. 8
ΕΡΓΑ ΣΤΑ ΥΔΑΤΟΡΕΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΛΕΚΑΝΗ ΑΠΟΡΡΟΗΣ Τα έργα που συναντώνται στα υδατορεύματα ποικίλλουν ανάλογα με το σκοπό για τον οποίο κατασκευάζονται: Έργα για τη βελτίωση των συνθηκών ροής, Έργα για την αντιπλημμυρική προστασία, Έργα για προστασία υδατορευμάτων από περαιτέρω υποβάθμιση (π.χ. διάβρωση, εναπόθεση φερτών υλικών κ.λπ.) ή έχουν σκοπούς ξένους προς το υδατόρευμα (π.χ. δίκτυο διανομής ενέργειας, εγκάρσιος δρόμος προς το υδατόρευμα, αντλιοστάσιο για άρδευση γεωργικών εκτάσεων κ.λπ.). Τα έργα που έχουν άμεση σχέση με το υδατόρευμα μπορούν να χωρισθούν σε: Α) Έργα ορεινής ζώνης και Β) Έργα πεδινής ζώνης. Τα κυριότερα έργα που έχουν στόχο τη μείωση του κινδύνου από τις πλημμύρες και γίνονται στο Ορεινό και Πεδινό τμήμα μιας λεκάνης απορροής, καθώς και οι βασικοί στόχοι των έργων αυτών, φαίνονται στο επόμενο διάγραμμα. 9
10
ΕΡΓΑ ΟΡΕΙΝΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ΑΠΟΡΡΟΗΣ Ορεινό τμήμα Λ.Α.: παρουσιάζει έντονα τοπογραφικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά, δεν χρησιμοποιείται για εγκατάσταση οικισμών ή για γεωργικές καλλιέργειες και καλύπτεται από δάσος ή άγρια θαμνώδη βλάστηση. Το 60% της συνολικής έκτασης της Ελλάδας ανήκει στην ορεινή ζώνη. Από το ορεινό τμήμα μιας Λ.Α. ξεκινούν όλα τα υδατορεύματα και αυτό δέχεται μεγαλύτερο ύψος κατακρημνισμάτων από το αντίστοιχο πεδινό, εξαιτίας του υψομέτρου. Εφόσον δεν έχει διαταραχθεί η ισορροπία μεταξύ του κλίματος και των φυσικών πόρων του τμήματος αυτού, (πετρώματα, έδαφος, βλάστηση, νερό, πανίδα κ.λπ.) η υδρολογική του απόκριση είναι φυσιολογική και αυξομειώνεται ανάλογα με τις μεταβολές του ύψους των κατακρημνισμάτων. Στη χώρα μας, λόγω ανθρωπίνων παρεμβάσεων επί σειρά δεκαετιών, υποβαθμίστηκαν οι ορεινές λεκάνες και η υδρολογική τους απόκριση αυξήθηκε σημαντικά όχι μόνο στα μεγάλα και ακραία επεισόδια βροχής, αλλά και σε μικρότερα γεγονότα βροχής. Κατά συνέπεια αυξήθηκε και ο αριθμός των πλημμυρών στις αντίστοιχες πεδινές γεωργικές και αστικές περιοχές, με σοβαρές κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Οι συνθήκες αυτές επιβάλλουν τη λήψη μέτρων και την εκτέλεση έργων για την αναβάθμιση των ορεινών λεκανών και την εξομάλυνση με αυτόν τον τρόπο των πλημμυρικών επιπτώσεων στην πεδινή λεκάνη. 11
Τα απαραίτητα έργα διευθέτησης μιας ορεινής λεκάνης κατατάσσονται στις παρακάτω κατηγορίες: Σε εκείνα των επιφανειών (πλαγιών) της λεκάνης (φυτοτεχνικά και αγροτοτεχνικά) και Σε εκείνα της κοίτης των υδατορευμάτων της (τεχνικά έργα). Με τις παραπάνω κατηγορίες έργων επιδιώκεται: Η προστασία των εδαφών της ορεινής λεκάνης από τη διάβρωση και Η ρύθμιση της δίαιτας των υδατορευμάτων της, ώστε να εξομαλυνθούν οι πλημμυρικές επιπτώσεις στις πεδινές περιοχές. 12
ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΟΡΕΙΝΩΝ Λ.Α. ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Κυριότερα αίτια υποβάθμισης: οι ανθρώπινες παρεμβάσεις στη διαχείριση και εκμετάλλευση των φυσικών τους πόρων με ανορθόδοξες μεθόδους, όπως Οι υλοτομίες των δασών χωρίς αυστηρούς δασοκομικούς και διαχειριστικούς κανόνες, Η υπερβόσκηση, Η εκχέρσωση δια πυρκαγιάς, Οι αποψιλωτικές υλοτομίες και στη συνέχεια η χρήση της γης για ακατάλληλους εκμεταλλευτικούς σκοπούς, Η διάνοιξη εκτεταμένου οδικού δικτύου χωρίς αυστηρές τεχνικές προδιαγραφές, Η εξόρυξη ορυκτών και πετρωμάτων χωρίς την αποκατάσταση της περιοχής, Η παράνομη κατάληψη και δόμηση χωρίς σχεδιασμό κοντά στα υδατορεύματα κ.λπ. Τα παραπάνω είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση ή ακόμα την πλήρη υποβάθμιση της φυσικής βλάστησης σημαντικού αριθμού ορεινών Λ.Α. στην Ελλάδα, η οποία με τη σειρά της επηρεάζει δυσμενώς και την υδρολογική της απόκριση γενικότερα. Εξήγηση: μετά την υποβάθμιση της βλάστησης μεγαλύτερη ποσότητα κατακρημνισμάτων φθάνει στην επιφάνεια του εδάφους λόγω μείωσης της υδατοσυγκράτησης και επιπλέον η ταχύτητα διήθησης του νερού στο έδαφος μειώνεται σημαντικά από την εισχώρηση στους πόρους των μικρών εδαφικών υλικών που αποσπώνται και παρασύρονται από τη βροχή καθώς και από τη συμπίεση που αυτό δέχεται λόγω έλλειψης βλάστησης. Η ταχύτητα διήθησης του γυμνού εδάφους μειώνεται ακόμα και από τη δημιουργία «κρούστας» στην επιφάνειά του, εξαιτίας της απότομης ξήρανσης μετά από γεγονότα βροχής. 13
ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΟΡΕΙΝΩΝ Λ.Α. ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (συνέχεια) Οι παραπάνω μεταβολές στο έδαφος συντελούν στη δημιουργία μεγάλης ποσότητας επιφανειακής απορροής στις πλαγιές των λεκανών, ακόμα και από επεισόδια βροχής μέσων ή μικρών εντάσεων. Η απορροή αυτή με τη σειρά της διαβρώνει και παρασύρει το έδαφος, λόγω μειωμένης αντίστασής του από την έλλειψη βλάστησης. Έτσι σημαντική ποσότητα επιφανειακής απορροής μαζί με φερτά υλικά καταλήγουν στο υδρογραφικό δίκτυο της λεκάνης και διαταράσσουν την ισορροπία που υπήρχε πριν. Επιπλέον λαμβάνει χώρα υποσκαφή και πτώση των πρανών της κοίτης των υδατορευμάτων της λεκάνης ή και επιπλέον εκβάθυνση της κοίτης. Στη συνέχεια μεγάλη ποσότητα απορροής με φερτά υλικά καταλήγουν στα χαμηλότερα τμήματα της λεκάνης και δημιουργούν έντονα πλημμυρικά φαινόμενα στις πεδινές γεωργικές και αστικές περιοχές με τις γνωστές σοβαρές οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις. 14
ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΡΓΩΝ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗΣ ΟΡΕΙΝΩΝ Λ.Α. Διευθέτηση μιας υποβαθμισμένης ορεινής Λ.Α. καλείται η προστασία των εδαφών της από διάβρωση, η ρύθμιση της δίαιτας των υδατορευμάτων της και η αναβάθμιση γενικότερα του φυσικού της περιβάλλοντος. Επιτυγχάνεται με την εκτέλεση και λήψη συγκεκριμένων έργων και μέτρων αντίστοιχα, τόσο στις πλαγιές, όσο και στην κοίτη των υδατορευμάτων της (αγροτεχνικά φυτοκομικά και τεχνικά). Η αντιμετώπιση όμως κάθε μεμονωμένου υδρονομικού προβλήματος μιας υποβαθμισμένης Λ.Α. γίνεται με την επιλογή και κατασκευή ενός συγκεκριμένου έργου από ένα σύνολο παρόμοιων έργων για τον ίδιο σκοπό. Η επιλογή γίνεται με βάση τεχνικά, οικονομικά, περιβαλλοντικά, οικολογικά, ή άλλα κριτήρια. Το σύνολο των παρόμοιων έργων για την επίλυση ενός συγκεκριμένου προβλήματος, αποτελεί ένα σύνολο έργων διευθέτησης μιας λεκάνης απορροής. Τα έργα αυτά κατασκευάζονται κατά ορισμένο τρόπο ανάλογα με το είδος, το μέγεθος, το σχήμα τους κ.λπ., συνδυάζονται μεταξύ τους και κατανέμονται χρονικά και χωρικά κατά τέτοιο τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Οι παραπάνω ενέργειες και δραστηριότητες αποτελούν το σύστημα διευθέτησης μιας ορεινής Λ.Α., το οποίο μπορεί να διαφέρει στις διάφορες λεκάνες, αφού εξαρτάται από τα ιδιαίτερα προβλήματα κάθε λεκάνης. 15
Έργα διευθέτησης επιφανειών ή πρανών μικρών υδατορευμάτων και δρόμων Λ.Α. Διακρίνονται στις παρακάτω τέσσερις κατηγορίες και κάθε μία από αυτές εφαρμόζεται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις προβλημάτων: Έργα επένδυσης του εδάφους με φυτικό υλικό Έργα σταθεροποίησης του εδάφους Έργα επένδυσης ή προστασίας του εδάφους με τεχνικό και φυτικό υλικό, και Συμπληρωματικά έργα. 16
Έργα Επένδυσης του Εδάφους με Φυτικό Υλικό Εφαρμόζονται όταν απαιτείται ικανοποιητική προστασία του εδάφους από τη βροχή και είναι αναγκαία η δημιουργία συνθηκών για ανάπτυξη μόνιμης μορφής βλάστησης. Με έργα επένδυσης δημιουργούνται κατάλληλες συνθήκες ανάπτυξης της βλάστησης και αυξάνεται η αντοχή του εδάφους από τη διάβρωση. Διακρίνονται στις παρακάτω κατηγορίες: (α) Πλίνθοι (πλάκες) και μανδύες καλυμμένοι με χόρτο (β) Χειρωνακτική σπορά, και (γ) Υδροσπορά. (α) Πλίνθοι (πλάκες ) και μανδύες καλυμμένοι με χόρτο Γίνεται στην περίπτωση που κάποια θέση υφίσταται έντονη επιφανειακή και αυλακωτή διάβρωση. Τέτοιες θέσεις είναι τα πρανή υδατορευμάτων και δρόμων ή ακόμα μεμονωμένες πλαγιές που έχουν υποβαθμισθεί λόγω τοπικών συνθηκών (π.χ. ύπαρξη αδιαπέρατου πετρώματος και εδάφους μικρού βάθους) της λεκάνης. Βασικό πλεονέκτημα η απλότητα και ταχύτητα κατασκευής, καθώς και η αποδοχή της περιβαλλοντικά. Βασικό μειονέκτημα η δυσκολία ανεύρεσης πλίνθων. Συνήθως γίνονται σε θέσεις υποβαθμισμένες όπου λόγω μεγάλου υψομέτρου είναι δύσκολη η χρήση υδροσποράς. 17
(β) Χειρωνακτική σπορά Συνιστάται μόνο σε υποαλπικές περιοχές ορεινών λεκανών που περιλαμβάνουν και οικιστικές περιοχές στα πεδινά τους τμήματα. Στις περιοχές αυτές δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν άλλοι σπόροι του εμπορίου. Η σπορά γίνεται με το χέρι και το έδαφος πρέπει να είναι βρεγμένο ώστε να αποφεύγεται απώλεια των σπόρων. Ο σπόρος πρέπει να προέρχεται από την ίδια περιοχή και να περιλαμβάνει δύο ή περισσότερα φυτικά είδη. Η καλύτερη εποχή για σπορά είναι η άνοιξη. (γ) Υδροσπορά Εξειδικευμένη μέθοδος σποράς που εφαρμόζεται σε πολύ υποβαθμισμένες και δυσπρόσιτες θέσεις των Λ.Α. Τέτοιες θέσεις είναι: Οι όχθες της κοίτης των υδατορευμάτων Τα πρανή κατολισθήσεων εξαιτίας υποσκαφής του ποδός τους Τα πρανή δρόμων Τα πρανή λατομείων. Επιτυγχάνεται με την εκτόξευση ενός υδατικου διαλύματος που περιέχει σπόρους φυτών, λιπάσματα και διάφορα άλλα υλικά που βοηθούν τη συγκόλληση όλων των ουσιών στην κεκλιμένη επιφάνεια. Η εκτόξευση γίνεται με τη χρησιμοποίηση αντλίας που βρίσκεται πάνω σε όχημα. 18
ΕΡΓΑ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ Επιτυγχάνουν το σκοπό τους με τη συγκράτηση στη θέση που κατασκευάζονται, μέχρι την ανάπτυξη της βλάστησης. Στη συνέχεια η προστασία του εξασφαλίζεται, από την πίεση των φυτών και την εισχώρηση των ριζών τους σε αυτό. Τα αποτελέσματα αυτά βελτιώνονται με την πάροδο του χρόνου αφού τόσο το υπέργειο όσο και το υπόγειο τμήμα των φυτών αναπτύσσονται συνεχώς. Τα υλικά σταθεροποίησης, εκτός από φυτευτικά, αποτελούνται από πλέγματα γιούτας, ίνες καρύδας, συνθετικές ίνες ή σύρμα από σίδερο. Όμως το υψηλό κόστος των πλεγμάτων σε σχέση με την απλή φύτευση, περιορίζει τη χρήση τους μόνο στις περιπτώσεις μεγάλης πιθανότητας διάβρωσης σε λεκάνες υπεράνω αστικών περιοχών. Γενικά, τα γεωσυνθετικά υλικά είναι πάρα πολλά και επιλογή του κατάλληλου γίνεται με βάση τα χαρακτηριστικά του τοπίου τοποθέτησης και τη χρήση για την οποία προορίζεται. 19
Κυριότερα Γεωσυνθετικά Υλικά Γεωκυψέλες Η βασική δράση τους συνίσταται στη συγκράτηση και ενίσχυση του επιφανειακού εδάφους λόγω της κυψελωτής κατασκευής τους. 20
Γεωυφάσματα Ασκούν προστατευτική λειτουργία στο επιφανειακό έδαφος από την έκπλυση των βροχοπτώσεων. Έχουν έναν τρισδιάστατο συνεχή σκελετό με πάχος που μπορεί να κυμαίνεται από 1.0 έως 2.5 cm και αποτελούνται από ένα σύνολο λεπτών ινών, πλεγμένων μεταξύ τους. Τα γεωυφάσματα στερεώνονται στα πρανή αφού έχουν πρώτα ομαλοποιηθεί και μετά καλύπτονται από ένα λεπτό στρώμα εδάφους, ελαφρά συμπιεσμένο. Η παρουσία τους στα πρανή και κυρίως σε καμένες πλαγιές λεκανών, εμποδίζει τη μετακίνηση των κόκκων του εδάφους από επιφανειακή απορροή και αποφεύγεται έτσι και ο σχηματισμός αυλακιών ή και μικρών χαραδρώσεων. Μπορούν να κατασκευαστούν από πολυαμίδες, πολυεστέρες, πολυαιθυλένιο, πολυπροπυλένιο, χλωριούχο πολυβινύλιο (PVC), χλωριούχο πολυαιθυλένιο κ.λπ. Όλα τα παραπάνω υλικά είναι θερμοπλαστικά και η περίοδος χρήσης του φτάνει τα 10-20 έτη. Βιοπλέγματα Αποτελούνται από φυτικές ίνες (καρύδα, γιούτα και άχυρα) συνδεδεμένες μεταξύ τους υπό μορφή πλέγματος. Τα υλικά διασπώνται σε 1-5 χρόνια και το διάστημα αυτό θεωρείται ικανοποιητικό για την έναρξη και ανάπτυξη των πρώτων ειδών βλάστησης. Τα βιοπλέγματα παρουσιάζουν μεγάλη ικανότητα προσρόφησης νερού βροχής και παρέχουν υψηλή προστασία των πρανών. Προφυτευμένα στρώματα Αποτελούνται από πλέγμα φυτικών ινών με μια ενδιάμεση ενίσχυση από πλαστικό υλικό και τοποθετούνται σε πρανή με υψηλό ποσοστό λεπτόκοκκου και υγρού υλικού. Η χρήση τους περιορίζεται λόγω κόστους κυρίως στη κάλυψη πρανών υδατορευμάτων με μεγάλο κίνδυνο διάβρωσης. 21
ΕΡΓΑ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ Κατασκευάζονται ανάλογα με το είδος τους, τόσο στις πλαγιές της λεκάνης απορροής και τα πρανή του οδικού δικτύου, όσο και στην κοίτη των δευτερευόντων υδατορευμάτων. Τα κυριότερα από αυτά είναι: Κλαδοπλέγματα (Ταρσώματα) Ως υλικό κατασκευής των κλαδοπλεγμάτων Χρησιμοποιούνται εύκαμπτοι χλωροί κλάδοι (βέργες) από δέντρα που πρεμνοβλαστάνουν (ιτιά, πλάτανος, ακακία, σκλήθρο) και οι οποίοι εμπλέκονται εναλλάξ μεταξύ των πασσάλων που απέχουν μεταξύ τους 0.5-1.0 m. Το ύψος των κλαδοπλεγμάτων επάνω από το έδαφος ποικίλλει και σπάνια μπορεί να φθάσει έως 2.0 m. 22
Φακελώματα Κατασκευάζονται κατά κανόνα σε πλαγιές που υφίστανται επιφανειακή και αυλακωτή διάβρωση και δεν υπάρχει ζωντανό φυτικό υλικό για την κατασκευή κλαδοπλεγμάτων. Στερεώνονται στο έδαφος πάσσαλοι διαμέτρου 10 cm περίπου και ανάντη αυτών τοποθετείται οριζόντια ένα σύνολο δεμένων κλάδων διαμέτρου 5-6 cm και μήκους 2-3m. 23
24
25
26