Ενίσχυση της περιβαλλοντικής Συνείδησης στο πλαίσιο του προγράμματος Νεολαία σε Δράση

ΝΕΟΙ και ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ: Συμμαχία για την Ενίσχυση της περιβαλλοντικής Συνείδησης στο πλαίσιο του προγράμματος Νεολαία σε Δράση Διερεύνηση της Περιβαλλοντικής Ευαισθησίας των Νέων

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Επιμέλεια Έκδοσης - Συγγραφική Ομάδα Χριστοδουλοπούλου Γεωργία Χαριτωνίδου Αλεξάνδρα Μόκα Ελένη 2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ 2 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ 4 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ 5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 6 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 8 1. Γνωρίζω τι είναι οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ); 9 2. Ποιες είναι οι ΑΠΕ; 10 3.Χρησιμοποιώ κάποια/ες ΑΠΕ στο σπίτι μου ή στο σχολείο μου; 11 4. Συμμετέχω στην ανακύκλωση διάφορων αντικειμένων; 11 5. Ποια είναι τα αντικείμενα που ανακυκλώνω; 13 6. Χρησιμοποιώ τα δημόσια μέσα μεταφοράς για την μετακίνησή μου; 14 7. Περπατώ ή χρησιμοποιώ το ποδήλατο για να μετακινηθώ; 15 8. Αφήνω καθαρό το χώρο μετά από μια εκδρομή μου στη φύση; 15 9. Πετώ τα σκουπίδια μου στους κάδους απορριμμάτων; 16 10. Για θέρμανση το χειμώνα χρησιμοποιώ 17 11. Για δροσιά το καλοκαίρι χρησιμοποιώ 18 12. Χρησιμοποιώ ηλιακό θερμοσίφωνα; 19 13. Χρησιμοποιώ στο σπίτι λαμπτήρες φθορισμού χαμηλής κατανάλωσης; 20 14. Απενεργοποιώ τις ηλεκτρικές συσκευές από τον κεντρικό διακόπτη; 21 15. Αφήνω τους φορτιστές στην πρίζα χωρίς να τους χρησιμοποιώ; 22 16. Αφήνω ανοιχτές πόρτες ή παράθυρα όταν λειτουργεί το κλιματιστικό; 23 17. Αφήνω αναμμένο το φως σε ένα άδειο δωμάτιο; 24 18. Από πού έχω ακούσει για την εξοικονόμηση ενέργειας; 25 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 27 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 29 3

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1: Έννοια ΑΠΕ 9 Πίνακας 2: Είδη ΑΠΕ 10 Πίνακας 3: Χρήση ΑΠΕ 11 Πίνακας 4: Ανακύκλωση αντικειμένων 12 Πίνακας 5: Αντικείμενα ανακύκλωσης 13 Πίνακας 6: Μετακίνηση με δημόσια μέσα μεταφοράς 14 Πίνακας 7: Φιλικοί τρόποι μετακίνησης 15 Πίνακας 8: Καθαριότητα δημόσιων χώρων 16 Πίνακας 9: Διαχείριση απορριμμάτων 17 Πίνακας 10: Μέθοδος θέρμανσης 18 Πίνακας 11: Μέθοδος δροσιάς 19 Πίνακας 12: Χρήση ηλιακού θερμοσίφωνα 20 Πίνακας 13: Λαμπτήρες φθορισμού χαμηλής κατανάλωσης 21 Πίνακας 14: Πλήρης απενεργοποίηση ηλεκτρικών συσκευών 22 Πίνακας 15: Διατήρηση φορτιστών στην πρίζα 23 Πίνακας 16: Ορθή λειτουργία του κλιματιστικού 24 Πίνακας 17: Άσκοπη χρήση ηλεκτρικού φωτισμού 25 Πίνακας 18: Πηγές ενημέρωσης για την εξοικονόμηση ενέργειας 26 4

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ Γράφημα 1: Έννοια ΑΠΕ 9 Γράφημα 2: Είδη ΑΠΕ 10 Γράφημα 3: Χρήση ΑΠΕ 11 Γράφημα 4: Ανακύκλωση αντικειμένων 12 Γράφημα 5: Αντικείμενα ανακύκλωσης 13 Γράφημα 6: Μετακίνηση με δημόσια μέσα μεταφοράς 14 Γράφημα 7: Φιλικοί τρόποι μετακίνησης 15 Γράφημα 8: Καθαριότητα δημόσιων χώρων 16 Γράφημα 9: Διαχείριση απορριμμάτων 17 Γράφημα 10: Μέθοδος θέρμανσης 18 Γράφημα 11: Μέθοδος δροσιάς 19 Γράφημα 12: Χρήση ηλιακού θερμοσίφωνα 20 Γράφημα 13: Λαμπτήρες φθορισμού χαμηλής κατανάλωσης 21 Γράφημα 14: Πλήρης απενεργοποίηση ηλεκτρικών συσκευών 22 Γράφημα 15: Διατήρηση φορτιστών στην πρίζα 23 Γράφημα 16: Ορθή λειτουργία του κλιματιστικού 24 Γράφημα 17: Άσκοπη χρήση ηλεκτρικού φωτισμού 25 Γράφημα 18: Πηγές ενημέρωσης για την εξοικονόμηση ενέργειας 26 5

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σε ευρωπαϊκό επίπεδο παρατηρούνται ανησυχητικά περιβαλλοντικά φαινόμενα, οι θερμοκρασίες στην Ευρώπη έχουν αυξηθεί και είναι πιθανό να αυξηθούν ακόμα περισσότερο, παρατηρούνται φαινόμενα λειψυδρίας και ακραία καιρικά φαινόμενα. Οι Ευρωπαίοι πολίτες με βάση στοιχεία ερευνών εμφανίζονται ιδιαίτερα ανήσυχοι για τις εξελίξεις σχετικά με το περιβάλλον. Η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί παγκόσμιο ζήτημα και οι πολίτες έχουν πλέον αντιληφθεί ότι είναι επιτακτική η ανάγκη για τη λήψη μέτρων προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα ανησυχητικά περιβαλλοντικά φιανόμενα που αναχαιτίζουν την ανάπτυξη της Ευρώπης και ελλοχεύουν σημαντικούς κινδύνους για την ποιότητα ζωής των Ευρωπαίων. Η προώθηση της περιβαλλοντικής πολιτικής και η ανάπτυξη της περιβαλλοντικής συνείδησης αποτελεί θέμα Ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος αφού πλέον έχουν γίνει αντιληπτές οι σημαντικές επιπτώσεις της αδράνειας στην ανάπτυξη και στην ποιότητα ζωής των Ευρωπαίων. Τα τελευταία χρόνια έχουν υλοποιηθεί από ομάδες πολιτών και από ΜΚΟ αρκετές πρωτοβουλίες όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος. Παρ όλα αυτά εξαιτίας της έκτασης του συγκεκριμένου ζητήματος θεωρείται αναγκαία η θέσπιση προγραμμάτων για την οργανωμένη αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών φαινομένων. Το ΙΝ.ΑΝ.ΕΠ ανέλαβε την υλοποίηση του έργου με τίτλο ΝΕΟΙ και ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ: Συμμαχία για την ενίσχυση της περιβαλλοντικής συνείδησης που πραγματοποιείται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος «Νέα Γενιά σε Δράση». Το συγκεκριμένο έργο αποτελείται από δύο μέρη. Το πρώτο μέρος του έργου στοχεύει στην ενίσχυση της ατομικής κοινωνικής ευθύνης των νέων, στην ενημέρωση και στην ευαισθητοποίηση μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για περιβαλλοντικά θέματα. Στο δεύτερο μέρος του έργου μια ομάδα εθελοντών μαθητών μετά από την κατάλληλη εκπαίδευση θα υλοποιήσει δράσεις ενημέρωσης που θα απευθύνονται σε επιχειρήσεις, προκειμένου να κατανοήσουν τις επιπτώσεις των δραστηριοτήτων τους στο περιβάλλον καθώς και την σημασία προστασίας του. 6

Το πρόγραμμα από τη φύση του βασίζεται στους νέους, αποσκοπεί στην ενημέρωσή τους για το κρίσιμο θέμα της μόλυνσης του περιβάλλοντος που απασχολεί την Ευρώπη στο σύνολό της και στοχεύει στην κινητοποίησή τους και στην προώθηση της ιδιότητάς τους ως ενεργοί πολίτες. Οι νέοι θα ενημερωθούν για περιβαλλοντικά ζητήματα, θα προβληματιστούν για τις επιπτώσεις της αδράνειας, θα αποκτήσουν άτυπες γνώσεις σχετικά με τις διαδικασίες πρόληψης και αντιμετώπισης περιβαλλοντικών φαινομένων που δυσχεραίνουν την ποιότητα ζωής των πολιτών, ενώ θα έχουν την δυνατότητα να εξοικειωθούν με την επιχειρηματική διαδικασία. Η παρούσα έρευνα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος και στοχεύει στην διερεύνηση του βαθμού της περιβαλλοντικής συνείδησης των μαθητών. Η έρευνα στοχεύει στην διερεύνηση της περιβαλλοντικής ευαισθησίας των νέων και των συνηθειών τους που επηρεάζουν αρνητικά το κλίμα. Στο σημείο αυτό να αναφερθεί ότι τα σχόλια που παρεμβάλλονται βασίζονται κυρίως σε στοιχεία της Greenpeace. 7

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Στο πλαίσιο της προετοιμασίας της έρευνας το Ινστιτούτο διενήργησε βιβλιογραφική έρευνα και έρευνα μέσω διαδικτύου προκειμένου να οριστικοποιηθούν οι προδιαγραφές της έρευνας. Μετά την επεξεργασία των παραπάνω αποτελεσμάτων δημιουργήθηκε σχετικό ερωτηματολόγιο προσαρμοσμένο στους στόχους της έρευνας και στις ανάγκες της ομάδας στόχου. Στην συνέχεια πραγματοποιήθηκε πιλοτική έρευνα σε ικανοποιητικό δείγμα προκειμένου να εντοπιστούν ενδεχόμενες αδυναμίες του ερωτηματολογίου. Μέσα από αυτή την διαδικασία προέκυψε το τελικό ερωτηματολόγιο, το οποίο ενδεικτικά περιλάμβανε στοιχεία για: τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας την Ενεργειακή Κατανάλωση την Ανακύκλωση την Ρύπανση και την Διαχείριση Σκουπιδιών Αφότου οριστικοποιήθηκε το δείγμα ακολούθησε η φάση συμπλήρωσης των ερωτηματολογίων. Το δείγμα της έρευνας περιλαμβάνει μαθητές λυκείου στην περιοχή της Λάρισας. Το συνολικό δείγμα αποτελείται από εκατόν πενήντα δυο (152) ερωτηματολόγια. Στην συνέχεια καταχωρήθηκαν τα στοιχεία της έρευνας και μετά την επεξεργασία τους συντάχθηκε η παρούσα αναφορά. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε τους μήνες Μάρτιο Μάιο του έτους 2008. 8

1. Γνωρίζω τι είναι οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ); Αρχικά οι μαθητές ρωτήθηκαν αν γνωρίζουν την έννοια των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας το 59% των μαθητών απάντησαν θετικά σε αντίθεση με το 41% που δήλωσε ότι δεν γνωρίζει. Να σημειωθεί ότι σημαντικό ήταν το ποσοστό που ενώ αρχικά δήλωσαν ότι γνωρίζουν τι είναι οι ΑΠΕ στην συνέχεια ανέφεραν λανθασμένες ανανεώσιμες πηγές. Ναι 89 59% Όχι 63 41% Σύνολο 152 100% Πίνακας 1: Έννοια ΑΠΕ 59% 41% Ναι Όχι Γράφημα 1: Έννοια ΑΠΕ ΑΠΕ: Είναι οι φυσικοί διαθέσιμοι πόροι που υπάρχουν σε αφθονία στο φυσικό μας περιβάλλον, που δεν εξαντλούνται αλλά διαρκώς ανανεώνονται και που δύνανται να μετατρέπονται σε ηλεκτρική ή θερμική ενέργεια. 9

2. Ποιες είναι οι ΑΠΕ; 1 Στην συνέχεια ζητήθηκε από όσους απάντησαν ότι γνωρίζουν τι είναι οι ΑΠΕ να αναφέρουν μερικές. Το μεγαλύτερο ποσοστό συγκέντρωσε η Αιολική ενέργεια (48%), ενώ λίγο μικρότερο ήταν το ποσοστό της Ηλιακής ενέργειας (42%). Πολύ μικρότερο είναι το ποσοστό που συγκέντρωσαν η Υδροηλεκτρική (14%) η Γεωθερμική (19%) και η Βιομάζα (3%). Αιολική 73 48% Ηλιακή 64 42% Υδροηλεκτρική 21 14% Γεωθερμική 13 9% Βιομάζα 4 3% Σύνολο 175 Πίνακας 2: Είδη ΑΠΕ Αιολική 48% Ηλιακή 42% Υδροηλεκτρική 14% Γεωθερμική 9% Βιομάζα 3% Γράφημα 2: Είδη ΑΠΕ Οι κυριότερες ΑΠΕ είναι: ηλιακή ενέργεια, η αιολική ενέργεια, η γεωθερμία, η υδροηλεκτρική ενέργεια, η βιομάζα 1 Ερώτηση πολλαπλής επιλογής 10

3.Χρησιμοποιώ κάποια/ες ΑΠΕ στο σπίτι μου ή στο σχολείο μου; Όσον αφορά στην χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο σχολείο, το μεγαλύτερο ποσοστό των νέων (50%) απάντησαν αρνητικά. Το 27% δήλωσαν ότι χρησιμοποιούν κάποιο είδος ΑΠΕ στο σχολείο ενώ σημαντικό ήταν το ποσοστό εκείνων που είτε δεν ήξεραν είτε δεν απάντησαν. Ναι 41 27% Όχι 76 50% ΔΓ/ΔΑ 35 23% Σύνολο 152 100% Πίνακας 3: Χρήση ΑΠΕ 50% 23% 27% Ναι Όχι ΔΓ/ΔΑ Γράφημα 3: Χρήση ΑΠΕ 4. Συμμετέχω στην ανακύκλωση διάφορων αντικειμένων; Σύμφωνα με τα στοιχεία που ακολουθούν το 16% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι συμμετέχει πάντα στην ανακύκλωση. Παρόλα αυτά ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων συμμετέχει μερικές 11

φορές στην ανακύκλωση, αντίθετα το 20% δήλωσε ότι δεν έχει συμμετάσχει ποτέ στην διαδικασία. Πάντα 25 16% Μερικές φορές 96 63% Ποτέ 30 20% ΔΓ/ΔΑ 1 1% Σύνολο 152 100% Πίνακας 4: Ανακύκλωση αντικειμένων 63% 16% 1% 20% Πάντα Μερικές φορές Ποτέ ΔΓ/ΔΑ Γράφημα 4: Ανακύκλωση αντικειμένων Ανακυκλώνουμε! Διαλέγουμε τα χαρτιά, τα πλαστικά, τα γυαλιά και τα μεταλλικά "απορρίμματα" και τα αδειάζουμε στον ειδικό μπλε κάδο. Ανακυκλώνουμε μπαταρίες! Δεν τις πετάμε στα σκουπίδια, αλλά τις τοποθετούμε στους ειδικούς "σωλήνες" αποδέκτες. Είναι τεράστια η οικονομία σε πρώτες ύλες και φυσικούς πόρους. 12

5. Ποια είναι τα αντικείμενα που ανακυκλώνω; 2 Όσον αφορά στα αντικείμενα που συνηθίζουν να ανακυκλώνουν οι ερωτηθέντες, παρατηρούμε πως το χαρτί κυριαρχεί συγκεντρώνοντας ποσοστό 53% και ακολουθούν οι μπαταρίες με ποσοστό 23%. Η ανακύκλωση του γυαλιού συγκέντρωσε ποσοστό 18% ενώ τελευταία στην κατάταξη έρχονται το πλαστικό και το αλουμίνιο. Τα παραπάνω στοιχεία αφορούν σε εκείνους που δήλωσαν ότι συμμετέχουν πάντα και μερικές φορές στην διαδικασία της ανακύκλωσης Χαρτί 80 53% Μπαταρίες 35 23% Γυαλί 28 18% Πλαστικό 16 11% Αλουμίνιο 15 10% Σύνολο 174 Πίνακας 5: Αντικείμενα ανακύκλωσης Χαρτί 53% Μπαταρίες 23% Γυαλί 18% Πλαστικό 11% Αλουμίνιο 10% Γράφημα 5: Αντικείμενα ανακύκλωσης 2 Ερώτηση πολλαπλής επιλογής 13

Κάνετε έξυπνες αγορές. Η παραγωγή ενός μπουκαλιού 1,5 λίτρου απαιτεί λιγότερη ενέργεια και παράγει λιγότερα απορρίμματα από ό,τι τρία μπουκάλια 0,5 λίτρου 6. Χρησιμοποιώ τα δημόσια μέσα μεταφοράς για την μετακίνησή μου; Εξετάζοντας τον τρόπο μετακίνησης των μαθητών, παρατηρούμε πως το 33% χρησιμοποιεί πάντα τα δημόσια μέσα μεταφοράς. Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων (60%) δήλωσε ότι μερικές φορές χρησιμοποιεί πάντα τα δημόσια μέσα μεταφοράς, τέλος μικρό είναι το ποσοστό εκείνων που απάντησαν ποτέ. Πάντα 50 33% Μερικές φορές 91 60% Ποτέ 9 6% ΔΓ/ΔΑ 2 1% Σύνολο 152 100% Πίνακας 6: Μετακίνηση με δημόσια μέσα μεταφοράς 60% 33% 1% 6% Πάντα Μερικές φορές Ποτέ ΔΓ/ΔΑ Γράφημα 6: Μετακίνηση με δημόσια μέσα μεταφοράς 14

7. Περπατώ ή χρησιμοποιώ το ποδήλατο για να μετακινηθώ; Όσον αφορά στους πιο φιλικούς τρόπους μετακίνησης όπως το περπάτημα και το ποδήλατο, επιλέγονται πάντα από το 40% των ερωτηθέντων. Πάντως το 51% των ερωτηθέντων δήλωσε μερικές φορές ενώ μόλις το 9% δήλωσε ότι δεν περπατά και δεν χρησιμοποιεί ποδήλατο για τις μετακινήσεις. Πάντα 61 40% Μερικές φορές 77 51% Ποτέ 14 9% Σύνολο 152 100% Πίνακας 7: Φιλικοί τρόποι μετακίνησης 51% 40% 9% Πάντα Μερικές φορές Ποτέ Γράφημα 7: Φιλικοί τρόποι μετακίνησης 8. Αφήνω καθαρό το χώρο μετά από μια εκδρομή μου στη φύση; Σημαντική παράμετρο που απεικονίζει την περιβαλλοντική ευαισθησία των νέων είναι κατά πόσο διατηρείται καθαρός ο χώρος μετά από μια εκδρομή στη φύση. Ιδιαιτέρως θετικά εμφανίζονται τα αποτελέσματα αφού το 76% των μαθητών 15

φροντίζει πάντα για την καθαριότητα του χώρου. Μερικές φορές δήλωσε το 21% ενώ πολύ μικρό είναι το ποσοστό εκείνων που αδιαφορούν για την καθαριότητα του χώρου. Πάντα 115 76% Μερικές φορές 32 21% Ποτέ 5 3% Σύνολο 152 100% Πίνακας 8: Καθαριότητα δημόσιων χώρων 76% 3% 21% Πάντα Μερικές φορές Ποτέ Γράφημα 8: Καθαριότητα δημόσιων χώρων 9. Πετώ τα σκουπίδια μου στους κάδους απορριμμάτων; Αντίστοιχη είναι η εικόνα αναφορικά με την διαχείριση των απορριμμάτων στην καθημερινότητα. Πάντα πετά τα σκουπίδια στους κάδους απορριμμάτων δήλωσε το 74% των μαθητών και μερικές φορές το 21%. Πολύ μικρό είναι το ποσοστό εκείνων που δήλωσαν ότι ποτέ δεν πετούν τα σκουπίδια στους κάδους απορριμμάτων. 16

Πάντα 113 74% Μερικές φορές 32 21% Ποτέ 6 4% ΔΓ/ΔΑ 1 1% Σύνολο 152 100% Πίνακας 9: Διαχείριση απορριμμάτων 74% 1% 4% 21% Πάντα Μερικές φορές Ποτέ ΔΓ/ΔΑ Γράφημα 9: Διαχείριση απορριμμάτων 10. Για θέρμανση το χειμώνα χρησιμοποιώ 3 Διερευνώντας τις μεθόδους θέρμανσης, παρατηρούμε πως το 57% των μαθητών δήλωσαν ότι χρησιμοποιούν πετρέλαιο ενώ αρκετά μικρότερο είναι το ποσοστό (34%) εκείνων που δήλωσαν ότι χρησιμοποιούν φυσικό αέριο. Πολύ μικρότερο είναι το ποσοστό εκείνων που ως μέθοδο θέρμανσης ανέφεραν το κλιματιστικό. Φυσικό αέριο 51 34% Κλιματιστικό 14 9% Πετρέλαιο 87 57% 3 Ερώτηση πολλαπλής επιλογής 17

Άλλο 10 7% Σύνολο 162 Πίνακας 10: Μέθοδος θέρμανσης Φυσικό αέριο 34% Κλιματιστικό 9% Πετρέλαιο 57% Άλλο 7% Γράφημα 10: Μέθοδος θέρμανσης Τα βράδια του χειμώνα κλείνετε τα παντζούρια και τις κουρτίνες για να κρατήσετε την ζέστη στο χώρο. Εξοικονομείτε ενέργεια και χρήματα. 11. Για δροσιά το καλοκαίρι χρησιμοποιώ 4 Για την αντιμετώπιση της ζέστης του καλοκαιριού, το σημαντικότερο ποσοστό (68%) χρησιμοποιεί το κλιματιστικό, ενώ ανεμιστήρα χρησιμοποιεί μόλις το 20%. Τέλος το 13% δεν χρησιμοποιεί κάποιο μέσο. Ανεμιστήρα 31 20% Κλιματιστικό 103 68% Τίποτα 20 13% 4 Ερώτηση πολλαπλής επιλογής 18

Άλλο 1 1% ΔΓ/ΔΑ 8 5% Σύνολο 163 Πίνακας 11: Μέθοδος δροσιάς Ανεμιστήρα 20% Κλιματιστικό 68% Τίποτα 13% Άλλο 1% ΔΓ/ΔΑ 5% Γράφημα 11: Μέθοδος δροσιάς Το καλοκαίρι χρησιμοποιούμε ανεμιστήρα για να δροσιστούμε και αποφεύγουμε τη χρήση κλιματιστικού. Μέσα σε 30 μόνο μέρες εξοικονομούμε περίπου 60 και μειώνουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 600-700 κιλά 12. Χρησιμοποιώ ηλιακό θερμοσίφωνα; Όσον αφορά στην χρήση θερμοσίφωνα, το 46% των μαθητών δήλωσαν ότι χρησιμοποιούν ηλιακό ενώ αντίστοιχο ήταν το ποσοστό εκείνων που απάντησαν αρνητικά. Ναι 70 46% Όχι 70 46% 19

ΔΓ/ΔΑ 12 8% Σύνολο 152 100% Πίνακας 12: Χρήση ηλιακού θερμοσίφωνα 46% 46% 8% Ναι Όχι ΔΓ/ΔΑ Γράφημα 12: Χρήση ηλιακού θερμοσίφωνα Η χρήση ηλιακού θερμοσίφωνα μεταφράζεται σε μείωση του διοξειδίου του άνθρακα κατά 1,5 τόνο και σε εξοικονόμηση 150 ετησίως 13. Χρησιμοποιώ στο σπίτι λαμπτήρες φθορισμού χαμηλής κατανάλωσης; Σύμφωνα με τα στοιχεία που ακολουθούν πολύ μικρό είναι το ποσοστό (30%) εκείνων που δήλωσαν ότι χρησιμοποιούν λαμπτήρες φθορισμού χαμηλής κατανάλωσης. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων απάντησαν αρνητικά. Σημαντικό ήταν το ποσοστό εκείνων που δεν απάντησαν στην ερώτηση. Ναι 46 30% Όχι 67 44% ΔΓ/ΔΑ 39 26% 20

Σύνολο 152 100% Πίνακας 13: Λαμπτήρες φθορισμού χαμηλής κατανάλωσης 44% 30% 26% Ναι Όχι ΔΓ/ΔΑ Γράφημα 13: Λαμπτήρες φθορισμού χαμηλής κατανάλωσης Αντικαταστήστε τους λαμπτήρες που χρησιμοποιείτε πιο πολύ με λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας. Είναι ακριβότεροι από τους συνηθισμένους, αλλά έχουν τουλάχιστον τετραπλάσια διάρκεια ζωής από έναν κανονικό λαμπτήρα και καταναλώνουν μόνο περίπου το 1/4 της ηλεκτρικής ενέργειας και δίνουν τον ίδιο φωτισμό. 14. Απενεργοποιώ τις ηλεκτρικές συσκευές από τον κεντρικό διακόπτη; Στην συνέχεια οι μαθητές ρωτήθηκαν σχετικά με την απώλεια ενέργειας από τις ηλεκτρικές συσκευές σε αναμονή. Το 34% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι απενεργοποιούν πάντα τις ηλεκτρικές συσκευές από τον κεντρικό διακόπτη. Αντίστοιχο είναι το ποσοστό εκείνων που δήλωσαν μερικές φορές ενώ το 25% δεν απενεργοποιεί ποτέ τις ηλεκτρικές από τον κεντρικό διακόπτη. 21

Πάντα 52 34% Μερικές φορές 52 34% Ποτέ 38 25% ΔΓ/ΔΑ 10 7% Σύνολο 152 100% Πίνακας 14: Πλήρης απενεργοποίηση ηλεκτρικών συσκευών 34% 34% 7% 25% Πάντα Μερικές φορές Ποτέ ΔΓ/ΔΑ Γράφημα 14: Πλήρης απενεργοποίηση ηλεκτρικών συσκευών Το κλείσιμο όλων των ηλεκτρικών συσκευών (τηλεόραση, στερεοφωνικό κλπ) από τον κεντρικό διακόπτη οδηγεί σε ετήσια μείωση του διοξειδίου του άνθρακα κατά 300 κιλά και ετήσια εξοικονόμηση από τους λογαριασμούς ρεύματος περίπου 30 15. Αφήνω τους φορτιστές στην πρίζα χωρίς να τους χρησιμοποιώ; Σύμφωνα με τα στοιχεία που ακολουθούν το 11% των νέων αφήνει πάντα τους φορτιστές στην πρίζα ακόμα και όταν δεν χρησιμοποιούνται. Ακολουθεί το 32% όπου δήλωσε ότι αφήνει τους φορτιστές στην πρίζα μερικές φορές ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό (51%) δήλωσε πως δεν το κάνει ποτέ. 22

Πάντα 16 11% Μερικές φορές 49 32% Ποτέ 78 51% ΔΓ/ΔΑ 9 6% Σύνολο 152 100% Πίνακας 15: Διατήρηση φορτιστών στην πρίζα 32% 51% 11% 6% Πάντα Μερικές φορές Ποτέ ΔΓ/ΔΑ Γράφημα 15: Διατήρηση φορτιστών στην πρίζα Οι «ξεχασμένοι» στην πρίζα φορτιστές (κινητού ή ασύρματου τηλεφώνου, διάφορων ηλεκτρικών συσκευών), ειδικά αν είναι παλαιού τύπου, κοστίζει 2-3 το χρόνο και η χρήση του συνεπάγεται την έκλυση 20-30 κιλών διοξειδίου του άνθρακα 16. Αφήνω ανοιχτές πόρτες ή παράθυρα όταν λειτουργεί το κλιματιστικό; Στην συνέχεια διερευνάται η ορθή λειτουργία του κλιματιστικού που διασφαλίζει την συνετή κατανάλωση ενέργειας. Σύμφωνα με τα παρακάτω στοιχεία μόλις το 3% συνηθίζει να αφήνει ανοιχτές πόρτες ή παράθυρα κατά την λειτουργία του κλιματιστικού. Ακολουθεί το 19% που απάντησε μερικές φορές ενώ ενθαρρυντικό 23

είναι το γεγονός ότι η πλειοψηφία των μαθητών δήλωσε ότι διασφαλίζει την ορθή λειτουργία του κλιματιστικού. Πάντα 4 3% Μερικές φορές 29 19% Ποτέ 108 71% ΔΓ/ΔΑ 11 7% Σύνολο 152 100% Πίνακας 16: Ορθή λειτουργία του κλιματιστικού 71% 19% 3% 7% Πάντα Μερικές φορές Ποτέ ΔΓ/ΔΑ Γράφημα 16: Ορθή λειτουργία του κλιματιστικού 17. Αφήνω αναμμένο το φως σε ένα άδειο δωμάτιο; Ο πίνακας που ακολουθεί εμφανίζει τις συνήθειες των νέων σχετικά με την χρήση του ηλεκτρικού ρεύματος. Το 5% δήλωσε ότι πάντα αφήνει αναμμένα φώτα που δεν χρειάζονται. Το 47% δήλωσε μερικές φορές ενώ λίγο μικρότερο είναι το ποσοστό (42%) εκείνων που δεν αφήνει ποτέ τα φώτα αναμμένα. Πάντα 7 5% Μερικές φορές 72 47% 24

Ποτέ 64 42% ΔΓ/ΔΑ 9 6% Σύνολο 152 100 Πίνακας 17: Άσκοπη χρήση ηλεκτρικού φωτισμού 47% 42% 5% 6% Πάντα Μερικές φορές Ποτέ ΔΓ/ΔΑ Γράφημα 17: Άσκοπη χρήση ηλεκτρικού φωτισμού 18. Από πού έχω ακούσει για την εξοικονόμηση ενέργειας; 5 Αναφορικά με τους τρόπους εξοικονόμησης ενέργειας και την πηγή ενημέρωσης, η τηλεόραση συγκέντρωσε το μεγαλύτερο ποσοστό. Ακολουθεί το σχολείο με ποσοστό 47% ενώ λίγο μικρότερο είναι το ποσοστό που συγκέντρωσαν ο έντυπος τύπος (43%) και το φιλικό/συγγενικό περιβάλλον (41%). Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το ίντερνετ ως πηγή ενημέρωσης, συγκέντρωση μόλις το 27% των απαντήσεων. Πολύ μικρότερο είναι το ποσοστό που συγκέντρωσε το ραδιόφωνο. Τηλεόραση 101 66% Σχολείο 71 47% Ραδιόφωνο 24 16% Περιοδικό/ Εφημερίδα 66 43% 5 Ερώτηση πολλαπλής επιλογής 25

Internet 41 27% Φίλοι/ Οικογένεια 62 41% Άλλο 3 2% ΔΓ/ΔΑ 11 7% Σύνολο 379 Πίνακας 18: Πηγές ενημέρωσης για την εξοικονόμηση ενέργειας Τηλεόραση 66% Σχολείο 47% Ραδιόφωνο 16% Περιοδικό/ Εφημερίδα 43% Internet 27% Φίλοι/ Οικογένεια 41% Άλλο 2% ΔΓ/ΔΑ 7% Γράφημα 18: Πηγές ενημέρωσης για την εξοικονόμηση ενέργειας 26

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, σημαντικό ήταν το ποσοστό των νέων που γνώριζε την έννοια των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας παρόλα αυτά πρέπει να αναφερθεί ότι αρκετοί νέοι εμφανίζουν λανθασμένη αντίληψη για το συγκεκριμένο ζήτημα. Αναφορικά με το θέμα της ανακύκλωσης, τα στοιχεία εμφανίζονται ενθαρρυντικά αφού το 63% των νέων δήλωσαν ότι συμμετέχουν μερικές φορές στην ανακύκλωση διαφόρων αντικειμένων και κυρίως του χαρτιού. Σχετικά με τις μετακινήσεις τους οι περισσότεροι νέοι δήλωσαν ότι μερικές φορές χρησιμοποιούν τα δημόσια μέσα μεταφοράς, το ποδήλατο είτε συνηθίζουν να περπατούν. Προσεγγίζοντας το θέμα των απορριμμάτων, ιδιαιτέρως θετικά είναι τα αποτελέσματα αφού σημαντικό είναι το ποσοστό των νέων που φροντίζουν για την καθαριότητα των χώρων και πετούν πάντα τα σκουπίδια σε κάδους. Όσον αφορά στην ενέργεια, το μεγαλύτερο ποσοστό των νέων εμφανίζουν μειωμένη περιβαλλοντική συνείδηση. Το μεγαλύτερο ποσοστό χρησιμοποιεί κλιματιστικό για την αντιμετώπιση της ζέστης του καλοκαιριού παρόλα αυτά το 71% των νέων διασφαλίζουν την ορθή χρήση του κλιματιστικού. Το 44% δήλωσε πως δεν χρησιμοποιεί λαμπτήρες φθορισμού χαμηλής κατανάλωσης ενώ σημαντικό είναι το ποσοστό των νέων που μερικές φορές αφήνουν αναμμένα φώτα που δεν χρειάζονται. Επίσης σημαντικό είναι το ποσοστό των νέων που συνηθίζουν να αφήνουν τις ηλεκτρικές συσκευές σε αναμονή, σπαταλώντας έτσι ηλεκτρική ενέργεια. Αναφορικά με τις πηγές ενημέρωσης για την εξοικονόμηση ενέργειας, η τηλεόραση συγκέντρωσε το μεγαλύτερο ποσοστό ενώ με μικρότερο ποσοστό ακολουθεί το σχολείο. Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι οι νέοι έχουν αντιληφθεί την αναγκαιότητα για την προστασία του περιβάλλοντος και η συμπεριφορά τους είναι περισσότερο φιλική απέναντι στο περιβάλλον, τουλάχιστον σε σχέση με παλαιότερες γενιές. Συνεχίζει όμως υπάρχει έλλειμμα στην ατομική κοινωνική 27

ευθύνη, το οποίο όμως μπορεί να αντιμετωπιστεί με συντονισμένες δράσεις ενημέρωσης προκειμένου να αποφευχθούν φαινόμενα παραπληροφόρησης, υπερπληροφόρησης και οι συνέπειές τους. 28

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 29

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ Παρακαλώ απαντήστε στις επόμενες ερωτήσεις που αφορούν το περιβάλλον. 1. Γνωρίζω τι είναι οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ); Ναι Όχι Αν ναι, ανέφερε μερικές: 2. Χρησιμοποιώ κάποια/ες ΑΠΕ στο σπίτι μου ή στο σχολείο μου; Ναι Όχι ΔΓ/ΔΑ Αν ναι, ποια/ες: 3. Συμμετέχω στην ανακύκλωση διάφορων αντικειμένων; Πάντα Μερικές φορές Ποτέ Αν ναι, προσδιόρισε: 4. Χρησιμοποιώ τα δημόσια μέσα μεταφοράς για την μετακίνησή μου; (λεωφορείο, τρένο) Πάντα Μερικές φορές Ποτέ 5. Περπατώ ή χρησιμοποιώ το ποδήλατο για να μετακινηθώ; Πάντα Μερικές φορές Ποτέ 6. Αφήνω καθαρό το χώρο μετά από μια εκδρομή μου στη φύση; Πάντα Μερικές φορές Ποτέ 7. Πετώ τα σκουπίδια μου στους κάδους απορριμμάτων; Πάντα Μερικές φορές Ποτέ 8. Χρησιμοποιώ για θέρμανση: Φυσικό αέριο Κλιματιστικό Πετρέλαιο Άλλο 30

9. Το καλοκαίρι χρησιμοποιώ: Ανεμιστήρα Τίποτα Κλιματιστικό Άλλο 10. Χρησιμοποιώ ηλιακό θερμοσίφωνα; Ναι Όχι 11. Χρησιμοποιώ στο σπίτι λαμπτήρες φθορισμού χαμηλής κατανάλωσης; Ναι Όχι ΔΓ/ΔΑ 12. Όταν δεν χρησιμοποιώ την τηλεόραση/ υπολογιστή/ DVD recorderplayer/ στερεοφωνικό/ κονσόλα παιχνιδιών, κλείνω το διακόπτη; Πάντα Μερικές φορές Ποτέ 13. Συνήθως αφήνω τους φορτιστές (τηλεφώνων, μπαταριών, κ.α.) στην πρίζα χωρίς να τους χρησιμοποιώ; Πάντα Μερικές φορές Ποτέ 14. Αφήνω ανοιχτές πόρτες ή παράθυρα του κλιματιζόμενου χώρου όταν λειτουργεί το κλιματιστικό; Πάντα Μερικές φορές Ποτέ 15. Αφήνω αναμμένο το φως σε ένα άδειο δωμάτιο; Πάντα Μερικές φορές Ποτέ 16. Έχω ακούσει για την εξοικονόμηση ενέργειας από κάποια από τις ακόλουθες πηγές; Τηλεόραση Περιοδικό/ Εφημερίδα Σχολείο Ραδιόφωνο Άλλο Internet Φίλοι/ Οικογένεια Σας ευχαριστούμε! 31

32