ΤΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ SAGE Συγγραφείς Cristina Kunter, Regina Egger, Elizabeth Huber, Gerd Zimmer, Andrew Painter. To πρόγραμμα SAGE χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η έκδοση εκφράζει τις απόψεις των συγγραφέων και η Επιτροπή δεν έχει ευθύνη για τις πληροφορίες που περιέχονται στο εγχειρίδιο. Λευκωσία 2008 1
Πρόλογος Elizabeth Huber. «SAGE σημαίνει σοφία ειδικότερα ως αποτέλεσμα μεγάλης εμπειρίας. Αυτή η σύνδεση είναι πολύ σημαντική αν συνδέεται με την Τρίτη ηλικία στην κοινωνία από ιστορική άποψη. Στον αρχαίο κόσμο οι ηλικιωμένοι είχαν μεγάλη εκτίμηση για τη σοφία τους ως αποτέλεσμα των εμπειριών τους. Η Τρίτη ηλικία έχει ένα μοναδικό θησαυρό, είναι μια ολόκληρη ζωή γνώσεων. Αυτό δυστυχώς σπάνια λαμβάνεται υπόψη όταν αναφερόμαστε στην εκπαίδευση, στις κοινωνικές υπηρεσίες στη μάθηση ή εργοδότηση. Ο Noberto Bobbio μπαίνει στην καρδιά του θέματος όταν σημειώνει: «Δεν μπορείς να διαχωρίζει την Τρίτη ηλικία από την ζωή που κάποιος έζησε. Είναι η συνέχεια της νεανικής ηλικίας της μεσαίας ηλικίας, της ώριμης ηλικίας. Η Τρίτη ηλικία αντικατοπτρίζει την όλη ζωή μας και χαρακτηρίζεται από τον τρόπο που έζησε το άτομο και από τις ιδέες που κέρδισε και ανέπτυξε πιθανόν οι εμπειρίες της ζωής σου να μοιάζουν με καμωμένο βουνό που ανέβηκες, η με ένα μεγάλο ποταμό που κολυμβούσες σιγά σιγά έφτασες στο τέλος του, ή με μια ζούγκλα όπου έτρεχες χωρίς να βρίσκεις το σωστό μονοπάτι εξόδου. Το ηλικιωμένο άτομο δεν έχει πια μια ζωντανή ζωή. Η αύξηση του αριθμού των ηλικιωμένων έχει οδηγήσει σε νέα σκέψη και νοοτροπία. Σήμερα η αφυπηρέτηση θεωρείται προβληματική από οικονομικής και κοινωνικής άποψης. Η Τρίτη ηλικία θα καθορίσει το μέλλον των κοινωνιών μας. Δύο ερωτήσεις θα συζητούνται στο μέλλον: α) Ποιες είναι οι ανάγκες των ηλικιωμένων, β) Τι μπορούν να προσφέρουν στην κοινωνία. Ο κύριος στόχος του SAGE είναι να ανιχνεύσει τις βασικές και πραγματικές ανάγκες των ηλικιωμένων, να χρησιμοποιήσει τις εμπειρίες και γνώσεις των ηλικιωμένων και να τους εμφυσήσει την πίστη ότι είναι χρήσιμοι στην κοινωνία. Το SAGE θα χρησιμοποιήσει τις δυνατότητες των ανέργων ηλικιωμένων και θα εμπλέξει τους ηλικιωμένους στον καλύτερο προγραμματισμό της ζωής τους. Το SAGE θα μας οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι η Τρίτη ηλικία είναι περίοδος δημιουργικής δύναμης. Τελικά επιθυμώ να αναφέρω τη δήλωση του φιλόσοφου Martin Buber. Είπε ότι «το να είσαι ηλικιωμένος είναι απίθανο συναίσθημα από τη στιγμή που δεν θα ξεχάσεις πως να αρχίσεις κάτι το νέο. Ετσι το SAGE πιθανόν να μας δώσει την ευκαιρία να φανταστούμε πως επιθυμούμε να μεγαλώσουμε χωρίς να ξεχνούμε πως να αρχίζουμε το νέο. 2
Μέρος Ι: Εισαγωγή Αυτό το εγχειρίδιο είναι το πρώτο σειράς εκδόσεων που βασίζονται στις εμπειρίες και στα αποτελέσματα του προγράμματος SAGE, που βασίζονται σε έρευνες, σε ειδικούς των ΜΜΕ, σε γεροντολόγους σε κυβερνητικούς και άλλους οργανισμούς εκπαίδευσης ενηλίκων από 8 χώρες που συνεργάστηκαν για δύο χρόνια. Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ενωση κάτω από τη δράση Leonardo Di Vinci και είναι μια απάντηση στις δημογραφικές αλλαγές στη σύνθεση των πληθυσμών στην Ευρώπη. Τα αποτελέσματα του προγράμματος είναι η συλλογή των εργαλείων και υλικών που βασίζονται στις ικανότητες για κατάρτιση και αξιολόγηση με στόχο να εκπαιδεύουν άτομα ως διευκολυντές μάθησης για να εργαστούν με άτομα 50+. Αυτό το εγχειρίδιο στοχεύει να δώσει σε οργανισμούς κατάρτισης ένα οδηγό για εκτίμηση των αναγκών μάθησης των ενήλικων μαθητών πριν την έναρξη των μαθημάτων. Το εγχειρίδιο αποτελείται από δύο μέρη και τρία παραρτήματα. Το μέρος Ι περιέχει μια σύντομη αναδρομή στο πρόγραμμα τονίζει την ανάγκη του SAGE για κατάρτιση εκπαίδευση και καθοδήγηση για το ποιες κατηγορίες μαθητευομένων θα ωφεληθούν. Γίνεται αναφορά στα δημογραφική στοιχεία της Ευρώπης και εξηγείται η σημασία του όρου συμμετοχή. Επίσης γίνεται συζήτηση για τον όρο δεξιότητες- ικανότητες. Το μέρος 2 δίνει σε οργανισμούς κατάρτισης εκπαίδευσης έντυπα για αξιολόγηση εκτίμηση των αναγκών των ενήλικων μαθητών και προσφέρει μια δομημένη πορεία που πιθανό να είναι χρήσιμη όταν θα ασχοληθούν πριν τη σειρά μαθημάτων με τις ανάγκες των ενήλικων μαθητών. Ο γενικός στόχος του εγχειριδίου είναι να δώσει σε εκπαιδευτικούς οργανισμούς και οργανισμούς κατάρτισης και στους διευθυντές των οργανισμών αλλά και λειτουργούς κυβερνητικών και μη κυβερνητικών οργανισμών μια βάση εργαλείων και υλικού για εκτίμηση των μαθητών μας πριν την εκπαιδευτική σειρά ώστε να γίνεται εύκολα ο εντοπισμός των ατομικών δεξιοτήτων και ικανοτήτων. 3
Περιεχόμενο Μέρος Ι Ι II ΙΙΙ ΙV V VI VII VIII Το πρόγραμμα SAGE Αλλαγές Συμμετοχή Κατάρτιση στο SAGE Ικανότητες H ομάδα στόχος Οι εκπαιδευόμενοι Περίληψη Μέρος 2 Εντοπισμός και εκτίμηση των δεξιοτήτων και ικανοτήτων Ι ΙΙ Εισαγωγή Εργαλεία κατάρτιση Παραρτήματα Α: Παραπομπές Β: Ερωτηματολόγιο αξιολόγησης Γ: Πληροφορίες εταίρων 4
ΜΕΡΟΣ Ι 1. Το πρόγραμμα SAGE To SAGE είναι το ακρονύμιο του: «Οι ηλικιωμένοι συμμετέχουν στη δημιουργία της ζωής τους» Για δύο χρόνια συνεργάτες από την Αυστρία, την Κύπρο, τη Δανία, τη Γερμανία, την Εσθονία, την Ισπανία, την Ουγγαρία και την Μ. Βρεττανία, ερεύνησαν και ανάπτυξαν εκπαίδευση και κατάρτιση βασισμένη σε ικανότητες. Οι κύριοι στόχοι του προγράμματος είναι: Η έρευνα για τις τάσεις του πληθυσμού με βάση τις εθνικές στατιστικές όπως και τις κοινωνικές και οικονομικές δραστηριότητες ατόμων 50+. Διαβουλεύσεις με μεγάλο αριθμό οργανισμών που είτε εργάζονται για τα άτομα 50+ είτε αντιπροσωπεύουν τα άτομα 50+. Συναντήσεις με άτομα 50+ στην κοινότητα σε φόρουμς. Ανάπτυξη σειράς μαθημάτων επιμόρφωσης και αξιολόγησης. Τρία πιλοτικά προγράμματα επιμόρφωσης και αξιολογικά εργαλεία. Το πρόγραμμα ανταποκρίνεται στις δημογραφικές αλλαγές και στη φθίνουσα συμμετοχή με τη δημιουργία εργαλείων κατάρτισης όπως και σειράς μεθόδων αξιολόγησης για οργανισμούς αλλά και άτομα που εργάζονται για ικανοποίηση των αναγκών ατόμων της μέσης ηλικίας και τρίτης ηλικίας. Υποψήφιοι που συμπληρώνουν με επιτυχία της προκαταρκτικής αξιολόγηση και το πρόγραμμα κατάρτισης θα είναι στον κατάλογο καταρτισμένων διευκολυντών μάθησης, (2) οι οποίοι θα μπορούν να εργαστούν και να ενθαρρύνουν την ενεργό συμμετοχή μεταξύ ατόμων 50+. Με αυτές τις προσπάθειες αναμένεται ότι τα άτομα θα ενδυναμωθούν κοινωνικά, ψυχολογικά, πνευματικά και θα μπορούν να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες τους. Η ιστοσελίδα SAGE περιέχει ένα VIDEO από τα εγκαίνια του προγράμματος και άλλες πληροφορίες. www.sage-eu.com ------------------------------------------- (1) Γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις που επιτρέπουν την αποδοτική εφαρμογή και εκτέλεση δραστηριοτήτων σε ένα επάγγελμα. (2) Ο διευκολυντής είναι το άτομο που με τις δεξιότητές του βοηθά ομάδα ατόμων να κατανοήσουν τους κοινούς στόχους και να προγραμματίσουν την επίτευξή τους χωρίς να παίρνει θέση στη συζήτηση. Θα βοηθά να επιτυγχάνεται ομοφωνία ή και διαφωνία με στόχο σταθερή βάση συνεργασία 5
Μέρος ΙΙ Αλλαγή Η γήρανση του πληθυσμού είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις του 21 ου αιώνα. Η βελτίωση της υγείας και της διατροφής και συνδυασμένες με τη μείωση της θνησιμότητας έχει ως αποτέλεσμα στην μείωση της θνησιμότητας έχει ως αποτέλεσμα στην μείωση της θνησιμότητας έχει ως αποτέλεσμα στην Ευρώπη να μεταβάλλεται το τοπίο και να βλέπουμε περισσότερα άτομα μεγαλύτερων ηλικιών να αναζητούν εργασία και περισσότερες υπηρεσίες για τα άτομα τρίτης ηλικίας. Το σχεδιάγραμμα Ι παρουσιάζει τα ποσοστά άτομα τρίτης ηλικίας σε σύγκριση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Η μεγαλύτερη αύξηση φαίνεται στην Ισπανία όπου το έτος 2060 τα άτομα 65+ θα αποτελούν το 38% του πληθυσμού. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι ο ρυθμός αύξησης της ομάδας της τρίτης ηλικίας δεν συνοδεύεται με τον ίδιο ρυθμό δραστηριοποίησης και συμμετοχής αυτής της ομάδας του πληθυσμού. Κατά τα αρχικά στάδια του προγράμματος SAGE οι συμμετέχοντες κατατοπίστηκαν για την Ευρωπαϊκή πραγματικότητα μέσα από την ανάλυση τόσο ποιοτικών όσο και ποσοτικών δεδομένων σχετικών με τις κοινωνικές και οικονομικές δραστηριότητες κατά ομάδα ηλικιών. Το αποτέλεσμα παρουσιάζει επείγουσα την ανάγκη για κατάρτιση και επιμόρφωση ώστε να αντιμετωπιστεί η πολύ χαμηλή δραστηριότητα και η ανεργία μεταξύ των ατόμων 50+. Το πρόγραμμα SAGE θα αποτελέσει απαραίτητο βοήθημα για οργανισμούς ώστε να επιμορφώσουν και καταρτίσουν μια εργατική δύναμη που να αντιμετωπίσει τις ανάγκες του μέλλοντος αφού όλες οι ενδείξεις μιλούν ότι τα άτομα 50+ αποτελούν ευπαθή ομάδα που αντιμετωπίζει κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα. Περισσότερες πληροφορίες για την κατάσταση κάθε χώρας μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα www.sage-eu.com. Μέρος ΙΙΙ Συμμετοχή Ο Edmund Burke είπε ότι «αυτός που μπορεί να κάνει κάτι αλλά μένει πλήρως αδρανής κάμνει το μεγαλύτερο λάθος» Η συμμετοχή περιλαμβάνει δραστήρια συμμετοχή στα κοινά και διαβουλεύσεις που οδηγούν στην ενδυνάμωση των ατόμων. Προωθεί κλίμα όπου οι αλλαγές αντιπροσωπεύουν τις επιθυμίες των ανθρώπων και ενδυναμώνουν οικονομικές και κοινωνικές σχέσεις. Προγράμματα για την προσφορά παιδείας, για εργοδοτικά σχέδια, για στέγαση είναι παραδείγματα όπου μπορεί η συμμετοχή και «συνεργασία να δώσουν απαντήσεις. Η ιδέα είναι όποια επηρεάζεται πρέπει να έχει τη δύναμη να προωθεί την αλλαγή είτε αυτός είναι υπάλληλος, εργοδότης, πελάτης, ομάδα πίεσης κτλ. Οπως ο Edmund Burke υποστήριξε η αλλαγή δεν συμβαίνει αυτόματα αλά τα άτομα πρέπει να κινηθούν με παρουσίαση των ιδεών και των εισηγήσεών τους. Είναι αποδεκτό ότι για αλλαγές πρέπει να υπάρξει όσο το δυνατό μεγαλύτερα επίπεδα συμμετοχής, σε μια προσπάθεια να κινητοποιήσουμε περισσότερους στις αποφάσεις που επηρεάζουν το μέλλον τους. 6
Ιστορικά έγιναν κινήσεις για να αναπτυχθεί το πλαίσιο συμμετοχής μέσα από πολιτικές και κοινωνικές ομάδες. Σύνδεσμοι ηλικιωμένων και κέντρα ημέρας ενεθάρρυναν την κοινωνικοποίηση των ηλικιωμένων τη δεκαετία του 60. Το 1970 βλέπουμε πιο δυνατές κινήσεις και οργανωμένα σύνολα να πιέζουν τις κυβερνήσεις για περισσότερες υπηρεσίες. Τις δεκαετίες 1980 και 1990 παρουσιάζονται στατιστικά στοιχεία και σχέδια εθνικών αναγκών με στόχο την ικανοποίηση ατόμων και ομάδων μέσα από γενικά σχέδια ανάπτυξη. Στις αρχές του 21 ου αιώνα εντούτοις βλέπουμε αλλαγή στάσεων ώστε οι ηλικιωμένοι να μη ταπελλοποιούνται. Υπάρχουν τώρα αυξημένη αναγνώριση ότι οι ανάγκες πρέπει να ικανοποιούνται με βάση την κοινωνική κατηγοριοποίηση. Μέσα στα πλαίσια του SAGE είναι απαραίτητο να δώσουμε περισσότερες για την έννοια της συμμετοχής. Τύποι συμμετοχής Ο βαθμός συμμετοχής εξαρτάται από το βαθμό και την πολυπλοκότητα των προβλημάτων. Είναι σημαντικό να θεωρήσουμε τους δυνητικούς ρόλους του διευκολυντή συμμετοχής και τη σχέση τους με τα άτομα και τις ομάδες. Στο πιο κάτω σχεδιάγραμμα χρησιμοποιούμε τη «σκάλα συμμετοχής» μια προσέγγιση που δείχνει ότι όσο πιο ψηλά ανεβαίνει κάποιος τόσο πιο μεγάλος και ο βαθμός συμμετοχής όπως και ο βαθμός εμπλοκής. Υποστήριξη Ελεύθερων Κοινοτικών Δραστηριοτήτων Ενιαία δραστηριότητα Αποφάσεις από κοινού Διαβούλευση Πληροφόρηση Βοηθά άλλους να κάμουν τι επιθυμούν μέσα από πλαίσια αρχών βασισμένων σε βοηθήματα, συμβουλές και υποστήριξης που δίδεται. Οχι μόνο απόφαση από κοινού για το καλύτερο, αλλά και οργάνωση συνεργασιών για διευκόλυνση των αποφάσεων. Ολοι υπεύθυνοι Ενθαρρύνεις για να δώσουν επιπρόσθετες ιδέες και γνώμες και να αποφασίσουν μαζί σου. Με καθαρότητα πληροφορείς γιατί ζητάς τη γνώμη τους και τι μπορεί να αλλάξει. Δίνεις αριθμό ιδεών και ακούεις απόψεις. Η απόφαση λαμβάνεται μετά τις διαβουλεύσεις. Πληροφορείς για ότι σχεδιάστηκε. Τα πιο πάνω τοποθετούν τον διευκολυντή στο πρώτο σκαλοπάτι. Μέρος Ι Εισαγωγή 7
Πληροφόρηση Είναι το πρώτο βήμα για συμμετοχή, αλλά είναι μονόδρομη επικοινωνία από όσους λαμβάνουν τις αποφάσεις και τις δίνουν στους πολίτες και όχι το αντίστροφο. Οι πολίτες δεν επηρεάζουν τις αποφάσεις και είναι αδύναμοι στον επηρεασμό των αποτελεσμάτων. Παραδείγματα: Εκθέσεις, έγγραφα, παρουσίαση αποτελεσμάτων. Διαβούλευση: Με τις διαβουλεύσεις οι πολίτες έχουν την πιθανότητα να πάρουν μέρος στην συζήτηση για τις αποφάσεις αφού μπορούν να δώσουν εισηγήσεις. Οι πολίτες μπορούν να συμβουλεύσουν όσους παίρνουν αποφάσεις. Η απ ευθείας συμμετοχή δεν είναι συχνά δυνατή και δεν είναι γνωστό αν οι εισηγήσεις των πολιτών λαμβάνονται υπόψη. Παραδείγματα: Ανάλυση αναγκών, δημοσκοπήσεις. Ενιαία δραστηριότητα Οι πολίτες δεν εμπλέκονται μόνο παθητικά, ενεργό ρόλο στην εφαρμογή των δραστηριοτήτων που εκτελούνται με συλλογικότητα. Παραδείγματα: κοινές δραστηριότητες όπως έκθεση στο χωριό. Υποστήριξη ανεξάρτητων κοινοτικών δραστηριοτήτων. Υπάρχουν δομές που επιτρέπουν στους πολίτες να πουν τις ιδέες τους και να υποστηρίζουν με πολλούς τρόπους την εφαρμογή τους (εθελοντική εργασία, οικονομικά, με τις εμπειρίες τους κτλ.) Παραδείγματα: Οργάνωση γεγονότων, εκδρομές κτλ. Στο πρόγραμμα SAGE η έμφαση είναι στην κατάρτιση ατόμων που να κατανοήσουν πως λειτουργούν οι πιο πάνω δομές στο περιβάλλον τους, στην κοινότητά τους, ώστε να εντοπιστούν τα επιθυμητά επίπεδα συμμετοχής. Συμμετοχή ατόμων τρίτης ηλικίας Οπως αναφέρθηκε η προσωπική κοινωνική υπόσταση και θέση που κατέχει στην κοινωνία κάποιο άτομο εξαρτάται από την επαγγελματική του ζωή και αυτό εξυπακούει ότι το άτομο που αφυπηρετά χάνει την ιδιότητα του. Οι ηλικιωμένοι πιστεύουν ότι η ικανότητά τους να επηρεάζουν καταστάσεις μειώνεται δραστικά και ότι οι δεξιότητες και ικανότητές τους είναι λιγότερες. Επιπρόσθετα η αυτοεικόνα των ηλικιωμένων επηρεάζεται από τις προκαταλήψεις ιδιαίτερα όταν έχουν ανάγκες φροντίδας. Υπάρχει λοιπόν ο κίνδυνος οι αποφάσεις που αφορούν κυρίως άτομα τρίτης ηλικίας λαμβάνονται χωρίς να ερωτηθούν και ούτε καν να πληροφορηθούν. Ετσι λοιπόν αναπτύσσοντας και διευκολύνοντας την ενδυνάμωση των ατόμων που ζουν στο περιθώριο είναι μια πρόκληση, γιατί αυτές οι ομάδες του πληθυσμού είναι δύσκολο να πλησιαστούν και να πεισθούν να δραστηριοποιηθούν γιατί έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση στις ικανότητές τους. 8
Είναι λοιπόν σημαντική η αποστολή του διευκολυντή μάθησης και συμμετοχής, ώστε να κινητοποιήσει και ενθαρρύνει τα άτομα αυτά. Υπάρχουν αρκετές μελέτες περίπτωσης όπου άτομα ενθαρρύνθηκαν και ενεπλάκησαν στη διαμόρφωση των υπηρεσιών ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες τους. Η πιο κάτω περίπτωση είναι χαρακτηριστική. ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ Κοινότητα που μένει σε διαμερίσματα: Ο Volkshilfe Steiermark στην Αυστρία ένας μη κυβερνητικός οργανισμός, αποφάσισε να προωθήσει πρόγραμμα για να εντοπίσει τις στεγαστικές ανάγκες των ηλικιωμένων. Η ιδέα για κοινή διαβίωση σε διαμερίσματα αναπτύχθηκε μετά από τα αποτελέσματα έρευνας και παρόμοιων περιπτώσεων στη Γερμανία και Δανία. Η κύρια ιδέα Ενα διαμέρισμα για περισσότερους από ένα άτομο. Αυτό σημαίνει λιγότερη βοήθεια και υποστήριξη από τις υπηρεσίες και αύξηση του επιπέδου δραστηριοτήτων για τους ηλικιωμένους. Αύξηση επίσης των δραστηριοτήτων κοινωνικοποίησης. Αλλά το πρόγραμμα έπρεπε να μετρήσει τόσο τα θετικά όσο και τα αρνητικά αποτελέσματα όπως είναι το μέγεθος της περιουσίας και κατά πόσο χρειάζονται να τοποθετηθούν ειδικά έπιπλα και υλικά. Ο προϋπολογισμός, η τοποθεσία και οι κανονισμοί για τη στεγαστική πολιτική ήταν παράγοντες που λήφθηκαν υπόψη. Η ιδέα ήταν να τεθεί η βάση για ένα πρόγραμμα συμμετοχής σε μια πολίχνη για πιλοτική εφαρμογή. Με την υποστήριξη ατόμων της κοινότητας ο διευκολυντής της συμμετοχής εργάστηκε ώστε να εμπλακούν τα άτομα στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Εργαστήρια συμμετοχικής μεθόδου βοήθησαν τα άτομα να εντοπίσουν καλύτερα τις ανάγκες τους. Οι ωφέλειες από αυτό το συμμετοχικό πρόγραμμα ήταν: Να εντοπιστεί ο τρόπος σχεδιασμού των διαμερισμάτων, για παράδειγμα οι ηλικιωμένοι δεν ήθελαν να μοιραστούν το μπάνιο και αποχωρητήριο αλλά ήταν θετικοί στη κοινή χρήση της κουζίνας. Ως αποτέλεσμα κάθε υπνοδωμάτιο είχε ένα μικρό δωμάτιο για μπάνιο και τουαλέτα. Το εργαστήριο με τους ηλικιωμένους έδειξε ότι μόνο ένα διαμέρισμα για κοινή διαβίωση θα λειτουργούσε γιατί παρά την επιθυμία περισσοτέρων, το τελικό αποτέλεσμα ήταν διαφορετικό. Οπως η πιο πάνω μελέτη περίπτωση δείχνει, η συμμετοχή εργάζεται και μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στη διαμόρφωση του μέλλοντος. Μέχρι τώρα παρουσιάστηκε η ανάγκη για δραστήρια συμμετοχή και επεξηγήθηκε ένα μοντέλλο συμμετοχής που θα ενθαρρύνει τη συμμετοχή. Στο επόμενο μέρος του εγχειριδίου δίνεται μια μεγαλύτερη εμβάθυνση στο πρόγραμμα και στις δεξιότητες που απαιτούνται. IV Κατάρτιση στο πρόγραμμα SAGE 9
To πρόγραμμα κατάρτισης στοχεύει στην ανάπτυξη κατάρτισης του διευκολυντή μάθησης και συμμετοχής για: Την συνεχή επαγγελματική ανάπτυξη των εργατών που ήδη απασχολούνται. Ατομα που εργάζονται στις κυβερνητικές υπηρεσίες και εθελοντικούς οργανισμούς και προσφέρουν υπηρεσίες σε άτομα 50+ Ανεργα άτομα 50+ Τα άτομα που θα συμπληρώσουν τη σειρά με επιτυχία θα αποτελούν την επαγγελματική ομάδα των διευκολυντών συμμετοχής και θα κληθούν να εργαστούν σε διάφορους τομείς. Η σειρά προάγει τη συμμετοχή από όλες τις ομάδες ηλικιών και από όλους τους τομείς προγραμμάτων. Οι οργανισμοί θα πρέπει να σκεφτούν πως οι εμπειρίες οι δεξιότητες και οι γνώσεις των ατόμων θα συνδυαστούν με την εκπαίδευση στο SAGE ώστε να επιτευχθεί μεγαλύτερη συμμετοχή των ατόμων 50+. Για να διευκολυνθεί αυτό ο οδηγός εξηγεί στη συνέχεια πως να αξιολογείται η προηγούμενη μάθηση και να πιστώνεται στους υποψηφίους. Οι ευθύνες και τα επιθυμητά προσόντα του διευκολυντή μάθησης ποικίλουν και ορίζονται από τις ανάγκες κάθε οργανισμού. Πιθανές ευθύνες είναι: Προγραμματισμός για εφαρμογή της διαδικασίας συμμετοχής. Συναντήσεις με κοινοτικούς ηγέτες για προαγωγή της διαδικασίας συμμετοχής Οργάνωση και συναντήσεις συμβουλευτικών επιτροπών Διεθνείς επαφές με επίκεντρο άτομα και περιοχές στόχων. Εγγραφές και συνεντεύξεις με αιτητές Κατάρτιση και δεξιότητες παρουσίαση Βοήθεια σε συμμετέχοντες ώστε να εντοπίσουν και να εργαστούν με 2 ή περισσότερες κοινότητες / προγράμματα. Για να διασφαλιστεί ότι δυνητικοί υποφήψιοι έχουν εντοπιστεί, το πρόγραμμα αναπτύσσει μια ομάδα δυνατοτήτων και δεξιοτήτων για τον ρόλο του διευκολυντή. Το επόμενο μέρος του εγχειριδίου σημειώνει με λεπτομέρεια τις απαραίτητες ικανότητες και πως αυτές θα αποτελέσουν τη βάση μιας σειράς μαθημάτων εκπαίδευσης / κατάρτισης. V. Ικανότητες Οι ικανότητες είναι ουσιώδεις ώστε οι εκπαιδευτές να μπορέσουν να εφαρμόσουν το πρόγραμμα εργασίας είναι απαραίτητο για ένα άτομο να έχει τη δυνατότητα να εκτελέσει το έργο που του ανατίθεται. Χρειάζεται ένας συνδυασμός γνώσεων, δεξιοτήτων και στάσεων ώστε να βελτιώσει την απόδοση. Ο John Erpenbeck ειδικός για το θέμα των δεξιοτήτων, που τις ορίζει ως πιο κάτω: Δεξιότητες για αυτοέλεγχο, αυτοοργάνωση, δημιουργική λύση προβλημάτων και ενέργεια προς αυτή την κατεύθυνση. Είναι απαραίτητο για τον εργοδότη να αποφασίζει ποιες δεξιότητες είναι αναγκαίες για το έργο του διευκολυντή. Εντούτοις καθώς το πρόγραμμα προχωρεί και αναπτύσσεται ο διευκολυντής μάθησης και συμμετοχείς θα παρατηρήσει ότι οι ικανότητες θα μεταβάλλονται ανάλογα με τα άτομα που συμμετέχουν στη σειρά μαθημάτων, ανάλογα με τις ανάγκες της κοινότητας και τις ανάγκες για νέες δεξιότητες για νέες καταστάσεις. Χρειάζεται πάντοτε η 10
αναθεώρηση και συμπλήρωση των ικανοτήτων γιατί ο διευκολυντής δεν μπορεί να έχει ικανότητες για κάθε περιοχή μάθησης. Υπάρχουν πάντοτε περιθώρια βελτίωσης. Ανάπτυξη των ικανοτήτων Η πορεία της ανάπτυξης των ικανοτήτων είναι μια δια βίου διεργασία. Απαιτεί ειδικό περιβάλλον όπου οι κανόνες να εφαρμόζονται αλλά συχνά οι κανόνες καταπατούνται όταν η κατάσταση το απαιτεί. Παίρνει αρκετό χρόνο για κάποιον να αποκτήσει τις απαραίτητες ικανότητες και κανείς δεν αναμένει ότι είναι δυνατό κάποιος στο εργατικό δυναμικό να απαιτήσει από την αρχή ικανότητες σε κάθε τομέα. Υπάρχει η περίοδος μάθησης για κάθε εργαζόμενο σε κάθε είδους εργασία ώστε να γίνει κοινωνός όλων των συνεπειών αρχών, πολιτικών και προσεγγίσεων του οργανισμού. Οι ικανότητες σε σχέση με το πρόγραμμα SAGE Οι πρώτες ικανότητες εντοπίστηκαν και διαμορφώθηκαν από τους συνεργάτες στο πρόγραμμα. Ηταν οι ποιοτικές εκείνες αξίες που θεωρούνται απαραίτητες για το ρόλο του διευκολυντή. Οι ικανότητες κατηγοριοποιήθηκαν σε τομείς. Αυτές διέφεραν σε κάθε χώρα. Αυτό οφείλεται κυρίως σε πολιτιστικές και κοινωνικές διαφορές. Μετά χρησιμοποιήθηκε το μοντέλλο Erpenbeck το οποίο βρίσκεται πιο κοντά στο πρόγραμμα SAGE και αποτελεί τη βάση για τη σειρά μαθημάτων. Οι ικανότητες για το πρόγραμμα SAGE εμπίπτουν σε 4 κύριες κατηγορίες. Προσωπικές ικανότητες. Παρουσιάζει σε λεπτομέρειες τις γνώσεις και εμπειρίες αναγκαίες για την εργασία του διευκολυντή συμμετοχείς. Επαγγελματικές μεθοδολογικές ικανότητες. Αυτές αφορούν την ειδικότητα, την επάρκεια, τις τεχνικές γνώσεις. Περιλαμβάνει τις ειδικές γνώσεις και δεξιότητες που δεν έχει το άτομο πριν προχωρήσει στη σειρά μαθημάτων για να γίνει διευκολυντής. Δραστηριότητες σχετικές με τις ικανότητες. Σχετίζεται με την ικανότητα να εκτελέσει την εργασία του αποδοτικά, να ανιχνεύσει τις ανάγκες των ανθρώπων και να αναπτύξει στρατηγικές για ικανοποίηση των αναγκών αυτών και να υπερπηδήσουν τα προβλήματά τους. Κοινωνικές / επικοινωνιακές ικανότητες. Μέσω διαπροσωπικών σχέσεων και άλλων επικοινωνιακών δεξιοτήτων εγκαθιδρύσει στενή συνεργασία, αντιλαμβάνεται την κατάσταση και τις ανησυχίας των άλλων, επιδεικνύει ευελιξία. Με κατανοητή γραπτή και προφορική επικοινωνία, διευκολύνει τον διάλογο, τη συζήτηση αποδοτικά και επιτυγχάνει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Αλλες ικανότητες που εμπίπτουν στις πιο πάνω 4 κατηγορίες παρουσιάζονται, στο πιο κάτω κατάλογο. Επικεντρώνονται στις γενικές δεξιότητες που είναι απαραίτητες για το ρόλο του ως διευκολυντή και για συνεχή επαγγελματική ανάπτυξη. Δεξιότητες ΙΙ προσωπικές ικανότητες 11
Νομιμοφροσύνη Εμπνέει εμπιστοσύνη Προσωπική ατομική ευθύνη Ικανότητα αυτό αντανάκλαση Αυτοδιαχείριση Δημιουργικότητα Αφοσίωση Ανοικτός σε αλλαγές Χιούμορ Βοηθητικός Φιλικός Ετοιμότητα μάθησης Σφαιρική διανόηση Αξιόπιστος Πειθαρχημένος Ικανότητες σχετικές με τις δραστηριότητες Ενέργεια Πρωτοβουλία Ετοιμότητα αντίδρασης Ικανότητα λήψης αποφάσεων Ενθουσιασμός για νεωτερισμούς Ανεκτικός στο άρχος Ενθουσιασμός για δραστήρια συμμετοχή Αισιόδοξος Κοινωνική συναναστροφή Να δίνει παρόρμηση Να φέρει αποτελέσματα Να οδηγεί προς τα σωστά αποτελέσματα Υπομονετικός Συνεπής Ικανότητες επαγγελματικές/μεθοδολογικές Ειδικές γνώσεις, εξειδίκευση Ευρύ φάσμα γνώσεων Ικανότητα σχεδιασμού Προσανατολισμός προς τις γνώσεις Αναλυτικές δεξιότητες Αντικειμενικότητες Ικανότητα κρίσης Διεύθυνση προγραμμάτων Ενημερότητα για τις συνέπειες Ικανότητα μάθησης Ικανότητα εφαρμογή ειδικών γνώσεων Οργανωτικές δεξιότητες Ικανότητα ετοιμασία και εφαρμογή εννοιών Συστηματική και μεθοδική προσέγγιση Ικανότητες κοινωνικές /επικοινωνιακές 12
Ικανότητα επικοινωνίας Ικανότητα συνεργασίας Προσαρμογή Διοίκηση σχέσεων Ικανότητα λύσης κρίσεων Ικανότητα εργασίας με ομάδες Ικανότητα εργασία με ηλικιωμένους Ικανότητα να ακούει και να θέτει τις σωστές ερωτήσεις Ικανότητα λύση προβλημάτων Ανοικτός σε πειραματισμούς Ικανότητα να συμβουλεύεται. Ετοιμότητα για κατανόηση Εκφραστικότητα Ο διευκολυντής σε τρία διαφορετικά επικοινωνιακά πλαίσια Ο διευκολυντής στο πρόγραμμα SAGE θα εργαστεί σε τρία διαφορετικά περιβάλλοντα και θα συνεργάζεται με τρεις συντελεστές. Ειδικές ικανότητες είναι απαραίτητες για αλληλεπίδραση με την Τρίτη ηλικία, με τους ανθρώπους κλειδιά και με την ευρύτερη κοινότητα. Οι διευκολυντές θα πρέπει να συνεργάζονται με τα 3 πιο πάνω κατηγορίες ατόμων για να επιτύχουν. Ο ρόλος του διευκολυντή Ευρύτερη κοινότητα Ηλικιωμένοι Διευκολυντής Ατομα λήψης αποφάσεων Εκτίμηση των ικανοτήτων Οι κοινότητες δεν εξισώνονται με τα προσόντα. Δεν υπάρχουν 13
Εκτίμηση των ικανοτήτων Οι κοινότητες δεν εξισώνονται με τα προσόντα. Δεν υπάρχουν ικανότητες χωρίς προσόντα, αλλά υπάρχουν προσόντα χωρίς ικανότητες. Αυτές οι ικανότητες πρέπει να μετρηθούν και να εκτιμηθούν, αλλά πέραν της γραπτής και προφορικής εξέτασης, η ανάλυση καταστάσεων είναι σημαντική. Για την εκτίμηση πριν τη σειρά μαθημάτων, κυρίως ικανότητα στάσεων και χαρακτήρα είναι σχετικές, εντούτοις μερικές ικανότητες δεν μπορούν να εντοπιστούν ούτε να αξιολογηθούν με τη χρήση παραδοσιακών πρακτικών. Το βασικό πρόβλημα είναι ότι σημαντικές ικανότητες όπως η πρωτοβουλία και η ικανότητα να κατανοήσεις και να επέμβεις την κατάλληλη στιγμή στον οργανισμό είναι δύσκολη και απαιτητική δραστηριότητα και δεν υπάρχει παραδεκτός τρόπος εκτίμησης. Η ομάδα στόχος Το SAGE στοχεύει στην κατάρτιση που θα οδηγήσει ώστε ο διευκολυντής να ενεργεί ικανοποιητικά και αποδοτικά στην εργασία του με τους ηλικιωμένους. Στο τέλος της κατάρτισης, τα άτομα θα έχουν βελτιώσει τις δεξιότητες τους στην παροχή υποστήριξης, συμβουλών και ενθάρρυνση ατόμων 50+. Οι δυνητικοί υποψήφιοι μπορεί να προέρχονται από μια ποικιλία οργανισμών που περιλαμβάνουν: Εργαζόμενοι για φροντίδα ενηλίκων Σύμβουλοι για εργοδότηση Διευθυντές προγραμμάτων Λειτουργοί κοινοτικής ανάπτυξης Σύμβουλοι στέγασης Εθελοντές Ανεργοι 50+ Ο οργανισμός Η κατάρτιση θα είναι χρήσιμη για ένα ευρύ φάσμα οργανισμών όπως: Υπηρεσίες φροντίδας ενηλίκων Οργανισμοί που λειτουργούν στην κοινότητα Οργανισμοί εγγραφής ανέργων και κτλ. Συμβουλευτικοί οργανισμοί εργοδότησης Οι εκπαιδευτές Η εκπαίδευση των διευκολυντών που προέρχονται από διάφορους τομείς και διάφορα εκπαιδευτικά επίπεδα θα πρέπει να διδάξουν την εκπαιδευτική σειρά. Οι εκπαιδευτές πρέπει να είναι καλά εκπαιδευμένοι π.χ. στα παιδαγωγικά, στη γεροντολογία, στον τομέα της εκπαίδευσης ενηλίκων και θα πρέπει να έχουν προσόντα στους πιο κάτω τομείς. Προσόντα στην προσφορά επικοινωνιακής εκπαίδευσης και τεχνικές διευκολύνσεις. Θεωρητικές και πρακτικές γνώσεις και δεξιότητες σχετικές με πρόγραμμα συμμετοχής Εμπειρίες εργασίας με άτομα 50+ Γνώση για διεύθυνση προγραμμάτων. Περίληψη 14
Στον μέρος ένα, εισαγωγή, η έμφαση ήταν στη διαφώτιση για την ανάγκη αύξησης της συμμετοχής μεταξύ ατόμων μέσης και τρίτης ηλικίας, με την παρουσίαση δημογραφικών στοιχείων που δείχνουν ότι είναι χαμηλά τα επίπεδα συμμετοχής των ατόμων 50+. Η έννοια της συμμετοχής συζητήθηκε στη συνέχεια αφού σ αυτό τον τομέα θα εργαστεί ο διευκολυντής. Μια γενική παρουσίαση της εκπαιδευτικής σειράς και οι απαραίτητες ικανότητες και δεξιότητες που απαιτούνται μας δίνει την ευκαιρία να κατατοπιστούμε για το σημαντικό ρόλο του διευκολυντή συμμετοχής. Στο επόμενο κεφάλαιο θα συζητήσουμε και παρουσιάσουμε τις μεθόδους για την εκτίμηση αξιολόγηση σχετικές με αυτή τη σειρά μαθημάτων. 15
ΜΕΡΟΣ 2: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Σχεδόν όλοι μας είμαστε γνώστες των ερωτηματολογίων που χρησιμοποιούνται για να εντοπίσουν τις ανάγκες κατάρτισης ή την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων ενός σεμιναρίου ή μια σειράς μαθημάτων. Εντούτοις πολλές φορές υπάρχει μόνο μια πορεία για εγγραφές χωρίς αξιολόγηση και όσοι προωθούν προγράμματα δεν ενδιαφέρονται τόσο για το αποτέλεσμα της μαθησιακής διαδικασίας. Σ αυτή την κατάσταση οι γνώσεις και οι δεξιότητες που προσφέρονται κατέχονται ήδη από τους μαθητευόμενους και επομένως η κατάρτιση αποτυγχάνει να εντοπίσει τις πραγματικές ανάγκες. Επομένως είναι πολύ επιθυμητό η αξιολόγηση των αναγκών να είναι προϋπόθεση για ένα σχεδιασμένο μαθησιακό πρόγραμμα και αν αυτό γίνει κατορθωτό 2 προϋποθέσεις τίθενται. Πρώτα οι μαθητευόμενοι δεν θα πρέπει να είναι απρόθυμοι για την αξιολόγηση αλλά θα πρέπει να επιμένουν σε αξιολόγηση. Δεύτερο όσοι οργανώνουν προγράμματα θα πρέπει να ενεργούν υπεύθυνα και να ετοιμάζουν εργαλεία αξιολόγησης. Αυτό δεν είναι εύκολη υπόθεση. Κάποτε τα κέντρα αξιολόγησης χρησιμοποιούν δοκίμια αξιολόγησης τα οποία αποτυγχάνουν να μετρήσουν αυτό που πρέπει. Αναφερόμενοι στα πιο πάνω έχουμε υπόψη μας το παράδειγμα της Πολωνού εργάτριας που ζούσε στη Γερμανία. Αποτάθηκε για μια σειρά μαθημάτων ψυχοθεραπείας, είχε μεγάλη διάθεση και κίνητρα για μάθηση. Εν τούτοις κατά την προκαταρτική αξιολόγηση στο τοπικό κέντρο εργασίας, αυτή απέτυχε στο σκέλος μαθηματικών της εξέτασης παρά το ότι προηγούμενα εργαζόταν ως οικονομικός λειτουργός στην Πολωνία. Το εξεταστικό δοκίμια παρουσίαζε πολλά προβλήματα στη δομή του και ενώ η υποψήφια μιλούσε τα Γερμανικά πολύ καλά, υπήρχαν ελλείμματα στην κατανόηση μερικών γραπτών ερωτημάτων. Ως αποτέλεσμα, ενώ ήταν η ιδανική υποψήφια για τη σειρά, το εξεταστικό δοκίμιο απέτυχε να την επιλέξει. Επομένως το SAGE χρησιμοποιείται για να εντοπίσει: Α) Ποιες είναι οι προσδοκίες των μαθητευομένων. Β) Ποια προσόντα και εμπειρίες φέρνουν στη σειρά μαθημάτων Γ) Ποια modules τους ενδιαφέρουν περισσότερο και γιατί Δ) Μέσα σε ποια πλαίσια σχεδιάζουν να εργαστούν ως διευκολυντές. Τα αποτελέσματα αυτής της εκτίμησης μπορούν μετά να χρησιμοποιηθούν για προσαρμογή της εκπαιδευτικής σειράς ώστε να ικανοποιεί τις ανάγκες και τη φύση της εργασίας τους, με στόχο να δώσει στα άτομα αυτά που τους ενδιαφέρουν. Οταν εργάζεσαι για μια παιδαγωγική προσέγγιση τόσο 16
για μάθηση όσο και εκτίμηση οι οργανισμοί που προωθούν την κατάρτιση μπορούν να βασιστούν στην πιο κάτω παιδαγωγική προσέγγιση. Παράδειγμα παιδαγωγικής προσέγγισης 1. Προσωπικά στοιχεία Η επικέντρωση της αξιολόγησης μπορεί να είναι στις Μαθητευόμενοι προσδοκίες του μαθητή και στην εκτίμηση των αδυναμιών σε γνώσεις και δεξιότητες. Επίσης ποιο είναι το κίνητρο για γεφύρωση αυτών των ελλειμμάτων. Το κίνητρο είναι πολύ δυνατός παράγοντας. Σημαντικά κίνητρα είναι η ωφελιμότητα της περαιτέρω ενέργειας, το Διευκολυντής κίνητρο κύρους, τα κοινωνικά ή επικοινωνιακά κίνητρα. 2. Λειτουργικά στοιχεία Επιλογή / Προσφορά του περιεχομένου Για αποδοτική μάθηση πρέπει να γνωρίζουμε ποιο είναι το κατάλληλο περιεχόμενο της γνώσης ώστε να ικανοποιεί καλύτερες τις προσδοκίες των μαθητών. Η επιλογή του περιεχομένου πρέπει να στηρίζεται σε αξιολόγηση των μαθησιακών στόχων και αναγκών. Σε όλη τη διάρκεια του προγράμματος θα πρέπει να γίνεται αξιολόγηση και επανατροφοδότηση ώστε το περιεχόμενο να τυγχάνει μετατροπών ανάλογα με την πρόοδο, τις ανάγκες και τις επιθυμίες των μαθητών. 3.Λειτουργικά στοιχεία Διδακτική- μεθοδολογική εφαρμογή Από την προκαταρτική αξιολόγηση πρέπει να γνωρίζουμε ποιες εμπειρίες φέρνουν μαζί τους τόσο οι μαθητές όσο και οι διευκολυντές. Γνωρίζουν τις κατάλληλες μεθόδους, τηλεμάθησης κτλ.; Σημαντικό είναι να γνωρίζουν ποια είναι η καταλληλότερη μέθοδος. Πρέπει να διερευνηθεί σε ποιο βαθμό οι μαθητές γνωρίζουν πως να μανθάνουν. Η αξιολόγηση θα δείξει αν οι μέθοδοι είναι οι κατάλληλοι. 4. Λειτουργικά στοιχεία Οργάνωση της μαθησιακής προσέγγισης Η αρχική αξιολόγηση θα δώσει στοιχεία και πληροφορίες πως να οργανωθεί η μαθησιακή διαδικασία. Ερωτήματα όπως είναι η διάρκεια των σεμιναρίων, ο διαθέσιμος χρόνος για αυτομόρφωση, τα τεχνικά μέσα, διευκολύνσεις για όσους μαθητές αντιμετωπίζουν πρόβλημα πρόσβασης, στη μάθηση, προσπάθεια για ισότητα ευκαιριών μάθησης. 17
Αξιολογικά εργαλεία Ο υπεύθυνος οργανισμός για την κατάρτιση πιθανόν να οργανώσει ένα εργαστήρι όπου δυνητικοί υποψήφιοι μπορούν να μάθουν περισσότερα για τη σειρά και πως ικανοποιεί τις ατομικές ανάγκες τους. Το εργαστήρι μπορεί να περιλαμβάνει σύντομη παρουσίαση για τον τρόπο συμπλήρωσης ενός βιογραφικού σημειώματος ή ενός λεπτομερούς ωρολογίου προγράμματος και περισσότερες πληροφορίες για το SAGE. Κατά τη διάρκεια της φάσεως της εκτίμησης αξιολόγησης, η έμφαση δίνεται στην προφορική συνέντευξη το οποίο λαμβάνει υπόψη τις παιδαγωγικές όψεις όπως παρουσιάστηκαν πιο πάνω. Για να προετοιμαστούν καλύτερα για τη συνέντευξη, είναι χρήσιμο οι υποψήφιοι να συμπληρώσουν μια βασική αίτηση, ένα βιογραφικό και οι αξιολογητές να σκεφθούν για τις κύριες ερωτήσεις που θα απευθύνουν στους υποψηφίους (πιο κάτω παρατίθεται κατάλογος). Αν είναι αδύνατη η προφορική συνέντευξη μπορούν οι ερωτήσεις να σταλούν για συμπλήρωση υπό τύπο ερωτηματολογίου. Η προσπάθεια θα είναι προφορική συνέντευξη γιατί αυτή θα δώσει την ευκαιρία για προσωπική γνωριμία. Βιογραφικό σημείωμα ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Ονομα Διεύθυνση Τηλέφωνο / Fax Τηλεομοιώτυπο Εθνικότητα Ημερομηνία Γέννησης ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ / ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ 18
Εκτίμηση Κεντρικές ερωτήσεις 1. Από που πληροφορήθηκες για το πρόγραμμα SAGE 2. Ποιο είναι το κίνητρό σου για συμμετοχή 3. Θέλεις να ακολουθήσεις όλη τη σειρά ή μόνο επιλεκτικά modules; 4. Τι αναμένεις από τη σειρά; 5. Ποιες γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες ελπίζεις να απαιτήσεις; 6. Πως θα χρησιμοποιήσεις αποκτηθέντες δεξιότητες/ικανότητες; 7. Μπορείς να θυμηθείς περιπτώσεις στην εργασία που θα χρειαζόσουν όσα έμαθες; 8. Ποιες είναι οι σχέσεις σου με τα ηλικιωμένα άτομα; 9. Μπορείς να φανταστείς τον εαυτό σου στη θέση του διευκολυντή συμμετοχής; 10. Αν ναι, ποιοι βασικοί όροι θα είναι απαραίτητοι; 11. Αν όχι, γιατί όχι; 12. τι κατά τη γνώμη σου σημαίνει ο όρος συμμετοχή; 13. Μπορείς να σκεφθείς παραδείγματα που να δείχνουν στην πράξη τι σημαίνει συμμετοχή των ηλικιωμένων ατόμων. Οι πιο πάνω ερωτήσεις δίνουν στον αξιολογητή κατεύθυνση. Είναι φρόνιμο να δώσουμε στους υποψηφίους πρόσβαση στις ερωτήσεις που θα υποβληθούν, πληροφορίες για το περιεχόμενο όπως και το ωρολόγιο πρόγραμμα. Αυτά θα δώσουν στο κάθε άτομο μια ευκαιρία να προετοιμαστούν για τη συνέντευξη. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι θα πρέπει να γνωρίζουν οι υποψήφιοι, ότι η συνέντευξη είναι μια ευκαιρία να εντοπίσουν τις ανάγκες και ότι δεν θα χρησιμοποιηθεί μη μέσο για απόφαση αν είναι κατάλληλοι ή όχι. Περίληψη Γενικά το πρόγραμμα SAGE στοχεύει να δώσει μια προσέγγιση για εκτίμηση αξιολόγηση με κέντρο τον μαθητευόμενο. Με αυτό τον τρόπο αναγνωρίζεται η ιδιαιτερότητα κάθε εκτίμησης των ικανοτήτων σε αντιπαράθεση με το τυπικό σύστημα όπου η εκτίμηση είναι διαφορετική. Για περισσότερες πληροφορίες για την αξιολόγηση μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα www.sageeu.com. 19
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Αγαπητοί κυρίες και κύριοι, Γενικά η Ευρώπη αντιμετωπίζει αυξημένους αριθμούς ηλικιωμένων. Για ικανοποίηση των αναγκών αυτής της αύξησης, είναι ανάγκη να αναπτύξουμε πρωτοποριακές, εξειδικευμένες και εξατομικευμένες υπηρεσίες. Αυτή είναι μια μεγάλη και σημαντική πρόκληση για τις Ευρωπαϊκές χώρες. Η μεγάλη ανομοιογένεια που υπάρχει ανάμεσα στην ομάδα των ηλικιωμένων δείχνει ότι οι υπάρχουσες υπηρεσίες δεν είναι έτοιμες να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες, απαιτήσεις και ενδιαφέροντα των ηλικιωμένων. Η συμμετοχή των ατόμων της τρίτης ηλικίας στο σχεδιασμό, ανάπτυξη και υλοποίηση των υπηρεσιών για την Τρίτη ηλικία αποκτά μεγάλη σημασία. Η συμμετοχή στη διαμόρφωση των προγραμμάτων είναι απαραίτητες ώστε οι προσδοκίες τους να υλοποιούνται. Γι αυτό το λόγο ο οργανισμός μας σε συνεργασία με 8 συνεργάτες από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες αναπτύσσουν μια επιμορφωτική σειρά μαθημάτων για άτομα που εργάζονται σε διάφορους τομείς για και μαζί με τους ηλικιωμένους, όπως και για άτομα που εμπλέκονται στον σχεδιασμό και υλοποίηση προγραμμάτων για τους ηλικιωμένους. Αυτοί οι οργανισμοί μπορεί να είναι αρχές που ενδιαφέρονται ώστε να μη γίνονται διακρίσεις σε βάρος των ηλικιωμένων, όπως επίσης και εταιρείες που ενδιαφέρονται να ανεβάσουν τη μόρφωση των ηλικιωμένων σε ανώτερα επίπεδα. Ακόμα σύνδεσμοι ηλικιωμένων και οργανισμοί που εκφράζουν τα ενδιαφέροντα των ηλικιωμένων επιθυμούν να αποκτήσουν. Περαιτέρω γνώσεις για θέματα παρουσίασης ενδιαφερόντων, κίνητρα, χειρισμό συγκρούσεων, χρηματοδοτήσεις. Καθώς προσπαθούμε να αναπτύξουμε προγράμματα κατάρτισης που να έχουν τον χαρακτήρα της ζήτησης, θα θέλαμε να ρωτήσουμε εσένα που εργάζεσαι σ αυτούς τους οργανισμούς αν χρειάζεσαι περαιτέρω πληροφορίες για σένα ή για τον οργανισμό σου. Με αυτό τον τρόπο θα μπορέσουμε να δώσουμε ένα πρόγραμμα επιμόρφωσης / κατάρτισης χρήσιμο για την εργασία σου. Θα θέλουμε να σε παρακαλέσουμε να συμπληρώσεις το ερωτηματολόγιο. 20