ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ Σειρά εκμάθησης της ελληνικής ως ξένης / δεύτερης γλώσσας Επίπεδο Γ1 Τόμος α ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ & ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΕΡΙΕΧΕΙ 2 CDs ΜΕ ΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ Παιδαγωγική υποστήριξη και μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας εκμάθησης της ελληνικής «ΓΛΩΣΣΑ» www.ellinikiglossa.eu Εκδόσεις ΑΚΑΚΙΑ Εκδόσεις ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ Γ1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 7 ΟΔΗΓΟΣ ΣΚΙΤΣΩΝ 15 ENOTHTA 1 - ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 17 2. ΑΦΟΡΜΗΣΗ 17 3. ΚΕΙΜΕΝO 18 Τον άλλο μήνα πάω για κρέμασμα 18 4. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ 20 4.1. Υποτακτική 20 5. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ 25 6. ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ 26 Η τιμή και το χρήμα 26 7. ΑΛΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ 26 7.1. Η Μαίρη και ο Τάκης 26 7.2. Η οικογένεια ζει και βασιλεύει 27 8. ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ 28 9. ΠΙΝΑΚΕΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ 30 Πίνακας υποτακτικής 30 ΕΝΟΤΗΤΑ 2 - ΙΣΟΤΙΜΙΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 33 2. ΑΦΟΡΜΗΣΗ 33 3. ΚΕΙΜΕΝΟ 33 Η ανατομία ενός εγκλήματος τιμής 34 4. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ 36 4.1. Παρατατικός Α και Β συζυγίας, ενεργητικής και παθητικής φωνής και ανώμαλων ρημάτων 36 5. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ 37 11

ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ Γ1 6. ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ 39 Ομιλία Ά. Διαμαντοπούλου για το γυναικείο κίνημα 39 7. ΑΛΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ 40 7.1. Ο σεξισμός στη γλώσσα επιδρά στη σκέψη 41 8. ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ 42 9. ΠΙΝΑΚΕΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ 43 Παρατατικός ενεργητικής και παθητικής φωνής 43 ΕΝΟΤΗΤΑ 3 - ΠΟΛΙΤΙΚΗ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 45 2. ΑΦΟΡΜΗΣΗ 45 3. ΚΕΙΜΕΝΟ 46 Ο φανατικός 46 4. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ 48 4.1. Σύνθεση λέξεων με προθέσεις ή με αχώριστα μόρια 48 4.2. Σύνθετα του «βάλλω» 49 5. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ 50 6. ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ 51 Ομιλία Γ. Παπανδρέου στη διάσκεψη Τούρκων Πρέσβεων 51 7. ΑΛΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ 52 7.1. Πολιτικό σύστημα, Σύνταγμα και θεσμοί στην Ελλάδα 52 8. ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ 54 ΕΝΟΤΗΤΑ 4 - ΕΡΓΑΣΙΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 57 2. ΑΦΟΡΜΗΣΗ 57 3. ΚΕΙΜΕΝΟ 58 Ο ήλιος έκαιγε πολύ... 58 4. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ 61 4.1. Αντωνυμίες 61 5. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ 63 6. ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ 64 Ομιλία Π. Αδρακτά για την ανεργία 64 7. ΑΛΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ 65 7.1. Δύο και τρεις «μητρικές» γλώσσες 65 7.2. Ο άνθρωπος με τα πολλά πρόσωπα 66 7.3. Κυριότερο προσόν η εμπιστοσύνη 66 7.4. Ο εχθρός του άγχους 66 7.5. Όταν δεν τρέχει γράφει 67 7.6. Ο βασιλιάς του θεάματος 68 8. ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ 68 ΕΝΟΤΗΤΑ 5 - ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 71 2. ΑΦΟΡΜΗΣΗ 71 3. ΚΕΙΜΕΝΟ 71 Προλεγόμενα και παραλειπόμενα στο πρόβλημα της παιδείας στην Ελλάδα 71 4. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ 75 12

ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ Γ1 4.1. Μετοχές παθητικού ενεστώτα σε -όμενος, όμενη, -όμενο 75 4.2. Μετοχές παθητικού παρακειμένου σε -μένος, -μένη, -μένο 80 5. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ 85 6. ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ 86 Ιδιωτικά κολέγια 86 7. ΑΛΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ 87 7.1. Η ναυµαχία του Βατερλώ 87 8. ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ 88 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΛΥΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΩΝ 91 13

ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΙΣΟΤΙΜΙΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ Τι θα μάθουμε σε αυτή την Ενότητα. Λεξιλόγιο: το γυναικείο ζήτημα και η ισοτιμία των φύλων, λεξιλόγιο αφήγησης Πολιτιστικές πληροφορίες: η θέση της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία, το γυναικείο κίνημα Γραμματική: παρατατικός ενεργητικής και παθητικής φωνής όλων των συζυγιών 2. ΑΦΟΡΜΗΣΗ Γράψτε! Κοιτάξτε τις τρεις φωτογραφίες. Επιλέξτε μία και φανταστείτε πώς είναι η ζωή και η προσωπικότητα κάποιου από τα εικονιζόμενα πρόσωπα. 3. ΚΕΙΜΕΝΟ Σε μια εκδρομή σε χωριό της Πελοποννήσου μπαίνετε με ένα φίλο σας / μια φίλη σας σε ένα ερειπωμένο σπίτι. Εκεί βρίσκετε ένα παλιό σημείωμα, στο οποίο φαίνονται μόνο οι παρακάτω λέξεις: βογκητό δηλητήριο κέφι γάμος γιατρός άκουσε παντρευόταν ζήτησε έτρεμε Τι φαντάζεστε ότι έχει συμβεί; Ψάχνετε περισσότερο και βρίσκετε ένα σκισμένο απόκομμα εφημερίδας. Μόνο ο τίτλος και ο υπότιτλος φαίνονται: Η ανατομία ενός εγκλήματος τιμής Η δολοφονία μιας νεαρής εγκύου στην Ηλεία και οι άγραφοι νόμοι των κλειστών κοινωνιών της επαρχίας 33

ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ Γ1 Σημειώστε τις λέξεις-κλειδιά στον τίτλο και τον υπότιτλο. Τι μπορεί να έχει συμβεί; Γράψτε από κοινού με ένα συμμαθητή σας / μια συμμαθήτριά σας μια ιστορία. Έτρεμε στην ιδέα της ξεφτίλας, καθώς συχνά έλεγε Το Βήμα (διασκευή) 2.2.1997 Γυρίζοντας στο σπίτι από την εκδρομή κάνετε μια αναζήτηση στο διαδίκτυο και το κείμενο που βρίσκετε είναι το εξής: 5 10 15 20 25 30 35 Κανένας από την οικογένειά της δεν άκουσε το βογκητό της Μαρούλας, κόρης της χήρας κυρα-γιώργαινας, που ξεψυχούσε το βράδυ εκείνης της Δευτέρας από ένα δηλητήριο που ήταν για να σκοτώνει αλεπούδες. Από το σπίτι έλειπε μόνο ο μεγάλος γιος, ο Παναγιώτης, που γλεντούσε με παραπανίσιο κέφι και έτρωγε μετά μανίας, όπως μας διαβεβαίωσαν όσοι συμμετείχαν στο γάμο του διπλανού χωριού. Και είναι να απορεί κανείς πώς είναι δυνατόν να ισχυρίστηκε ότι «πήγε να ξυπνήσει την αδερφή του να του βάλει να φάει και εκεί διαπίστωσε ότι είναι παγωμένη». Κανένας δεν έδειχνε να πιστεύει ότι η μάνα, η κυρα-ευγενία, ομολόγησε το φαρμάκωμα του κοριτσιού της, που το μεγάλωσε με περισσή φροντίδα. Ο μόνος που είχε ενδιαφερθεί γι αυτήν ήταν ο άνθρωπος που παντρευόταν τη νύχτα που η Μαρούλα άφηνε την τελευταία της πνοή: ο Μίλτος! Την είχε δει πριν από τέσσερα χρόνια έξω από το σπίτι της και με προξενητή ένα συγχωριανό του τη ζήτησε πριν από δύο χρόνια σε γάμο. «Ήταν καλή περίπτωση», μας είπε, «η Μαρούλα, γιατί πού να βρεις γυναίκα να σε βοηθάει στα χωράφια σήμερα, αφού όλες θέλουν λούσα και πολιτείες». Η μάνα όμως αρνήθηκε το γάμο, χωρίς να εξηγήσει και πολλά. Η Ευγενία ήταν «γυναίκα πέτρινη», όπως τη χαρακτήρισε άνθρωπος εκτός του χωριού, που την ήξερε καλά. Ήξερε τίνος ήταν το παιδί και της ζητούσε να το «ρίξει». Φοβόταν τη «μεγάλη ντροπή» και της πρότεινε να πάνε στην Πάτρα σε ένα γιατρό να «βγάλει αυτό το παλιόπραμα από μέσα της». Είχε ένα μικρό κομπόδεμα μερικών εκατομμυρίων, έφταναν και με το παραπάνω «να καθαρίσουν το κορμί του κοριτσιού από τη μεγάλη αμαρτία». 3.1. Για να λυθεί το μυστήριο... σημειώστε Σωστό ή Λάθος στις παρακάτω προτάσεις. 1. Όλα τα μέλη της οικογένειας ήταν παρόντα στο σπίτι όταν το μοιραίο συνετελέσθη. 2. Δεν έγινε πιστευτό ότι την υπαιτιότητα για το έγκλημα την έφερε η μητέρα, σύμφωνα με την ομολογία της. 3. Ο Μίλτος είχε εκφράσει την πρόθεσή του να παντρευτεί τη Μαρούλα, καθόσον με την εργατικότητά της θα του προσέφερε μια σημαντική «χείρα βοηθείας» στα χωράφια. 4. Το βαφτιστικό του άντρα της Ευγενίας ήταν Γιώργος. 5. Η μάνα κανόνιζε να επισκεφθεί η κόρη της ειδικό γιατρό, καθώς έχρηζε ψυχικής βοήθειας: τον τελευταίο καιρό ψυχανεμιζόταν ότι είχε κάτι «βρώμικο μέσα της». 3.2. Απαντήστε τις ακόλουθες ερωτήσεις κατανόησης. 1. Ποιος παραδέχτηκε ότι σκότωσε τη Μαρούλα; 2. Πού ήταν ο μεγάλος της αδελφός τη νύχτα του θανάτου της; 3. Γιατί ο Μίλτος είχε προτείνει γάμο στη Μαρούλα; 4. Γιατί η μάνα ήθελε να «ρίξει το παιδί της» η Μαρούλα; 34

ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ 3.3. Βρείτε στο κείμενο τις λέξεις / φράσεις που σημαίνουν: 1. αναστεναγμό (σειρά 2) 2. πέθαινε (σειρά 3) 3. διασκέδαζε (σειρά 6) 4. παραδέχτηκε (σειρά 15) 5. πολύ μεγάλη (σειρά 16) 6. ανάσα (σειρά 20) 7. ποσόν που μάζεψε (σειρά 35) 8. εξευτελισμού (σειρά 38) και αναγκάστηκε να δανειστεί χρήματα. Με.. ότι θα μου τα επιστρέψει σίγουρα σ ένα μήνα. β. Όλη τη νύχτα ακούγαμε τα του αρρώστου, ο οποίος νωρίς τα ξημερώματα. γ. Σου ζητώ συγγνώμη, αλλά δεν έχω χρήματα! Είναι αδύνατον να σου αγοράσω και τέτοια... Πρέπει να το καταλάβεις αυτό! Μιλήστε! 3.4. Αντιστοιχίστε! 1. δηλητήριο 2. παραπανίσιο 3. διαβεβαίωσαν 4. ισχυρίστηκε 5. προξενητή 6. λούσα 7. να «το ρίξει» 8. αμαρτία α. υποστήριξαν ως βέβαιο β. να κάνει έκτρωση γ. ανήθικη πράξη, ασέβεια δ. πολυτέλειες, κοσμήματα ε. ουσία, που ασκεί βλαπτική ή και θανατηφόρα επίδραση στ. είπε, υποστήριξε ζ. περισσότερο απ όσο πρέπει, υπερβολικό η. άνθρωπο που προτείνει σύναψη γάμου σε δύο υποψήφιους συζύγους 3.5. Συμπληρώστε τα κενά με τις λέξεις στο σωστό τύπο. ξεψυχώ / παραπανίσιος / διαβεβαιώνω / το λούσο / κομπόδεμα / βογκητό Διηγηθείτε το κείμενο. Αρχίστε ως εξής: «Η κυρα- Ευγενία είχε μια κόρη, τη Μαρούλα. Τη μεγάλωσε με περισσή φροντίδα». Στην ιστορία διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο τέσσερα άτομα: η Μαρούλα, η κυρα-ευγενία, ο Παναγιώτης, ο Μίλτος. Τι ήξερε και τι έκανε ο καθένας σε αυτή την υπόθεση; Διαλέξτε ένα από τα παρακάτω θέματα και γράψτε την άποψή σας. 1. Ποια είναι τα τραγικά στοιχεία της ιστορίας; 2. Φανταστείτε τι θα μπορούσε να είχε συμβεί: α. Αν κάποιος απ αυτή την οικογένεια είχε ακούσει το βογκητό της Mαρούλας. β. Αν η Μαρούλα είχε δεχτεί να κάνει έκτρωση. 3. Φανταστείτε τη συνέχεια της ιστορίας. α. Τι απέγινε η κυρα-ευγενία; β. Τι απέγινε ο Μίλτος; γ. Τι απέγινε ο Παναγιώτης; α. Με την αρρώστια της κόρης του ξόδεψε όλο το του 35

ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ Γ1 Μια Ελληνίδα φίλη σας, καταγόμενη από την Ηλεία και μόνιμη κάτοικος εξωτερικού, εκπονεί μια εργασία για τα θέματα φύλου στην Ελλάδα στον 20ό αιώνα. Γράψτε της ένα e-mail, για να της μεταφέρετε την ιστορία που μόλις ανακαλύψατε και να διατυπώσετε κάποιες απόψεις σας για το θέμα. 4. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ 4.1. Παρατατικός Α και Β συζυγίας, ενεργητικής και παθητικής φωνής και ανώμαλων ρημάτων Μελετήστε στο κείμενο Η ανατομία ενός εγκλήματος τιμής τα ρήματα που βρίσκονται σε χρόνο παρατατικό. Ξαναγράψτε τα εδώ και χωρίστε τα σε στήλες ανάλογα με τη φωνή και τη συζυγία τους. Ενεργητική Φωνή Παθητική Φωνή Ανώμαλα Α Β1 Β2 Α Β1 Β2 ρήματα έλειπε ξεψυχούσε Επιλέξτε ένα ρήμα από κάθε στήλη και κλίνετέ το στον ίδιο χρόνο. Α Β1 Β2 Α Β1 Β2 Ανώμαλα ρήματα Τώρα διαβάστε τον Πίνακα του Παρατατικού (στους Πίνακες Γραμματικής της σελ.page 43) και ελέγξτε τα ρήματα που γράψατε. 36

ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ Γράψτε! Είστε γνωστός συγγραφέας και γράφετε την αυτοβιογραφία σας. Γράψτε ένα κείμενο γεμάτο νοσταλγία (και παρατατικούς!) για τα σχολικά σας χρόνια. Ποιος ήταν ο τόπος διαμονής σας; Σε ποιο σχολείο φοιτούσατε; Τι βιβλία διαβάζατε; Πότε και πόσο κοιμόσασταν; Τι χόμπι είχατε; «Όταν πήγαινα στο σχολείο» Γράφετε για την τοπική εφημερίδα ένα κείμενο για την παλιά σας γειτονιά. Είχε πολλά μαγαζιά; Τα σπίτια είχαν κήπο; Yπήρχαν κατοικίδια ζώα που ζούσαν μέσα στα σπίτια ή οικόσιτα στους κήπους και τα κτήματα; Γνωρίζατε τους γείτονες; Θυμάστε ένα περιστατικό; Είστε φοιτητής /-τρια της Νομικής και γράφετε μια ανάρτηση στο ιστολόγιο (blog) του Πανεπιστημίου, σε μια συζήτηση (forum) για θέματα ισοτιμίας των δύο φύλων. Νομίζετε ότι οι γυναίκες στο παρελθόν ήταν καταπιεσμένες; Τι μπορούσε και τι δεν μπορούσε να κάνει μια γυναίκα; Αναφερθείτε στη χώρα σας. Γράψτε το κείμενό σας χρησιμοποιώντας και λεξιλόγιο που μάθαμε στην Ενότητα. Μιλήστε! «Όταν ήμασταν φοιτητές, το πρωί πηγαίναμε στο πανεπιστήμιο και το βράδυ ετοιμάζαμε την επανάσταση», είπε ένας σπουδαστής από την Ισπανία. Τι εννοούσε; Εσείς τι κάνατε στα πρώτα νεανικά σας χρόνια; Πώς διασκεδάζατε; Πού πηγαίνατε; 5. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ Συζητήστε! Είστε προσκεκλημένος /-η σε μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης στην τηλεόραση στην εκπομπή Άνθρωπος και κοινωνία ως εκπρόσωπος μιας οργάνωσης που ασχολείται με την προάσπιση των δικαιωμάτων της γυναίκας. Αναπτύξτε ένα θέμα από τα παρακάτω, που σας ενδιαφέρει. (Καλό θα ήταν να έχετε κρατήσει κάποιες σημειώσεις κατά την προετοιμασία σας.) 1. Η συμμετοχή της γυναίκας στην πολιτική Πόσες γυναίκες συμμετέχουν στη χώρα σας; Σε ποιες θέσεις και με ποια καθήκοντα; Πιστεύετε πως θα έπρεπε να αυξηθεί ή όχι η συμμετοχή των γυναικών; Αν ναι, τι θα μπορούσε να γίνει ώστε να αυξηθεί η συμμετοχή των γυναικών στην παγκόσμια πολιτική σκηνή; Ποια αποτελέσματα εικάζετε πως θα μπορούσε να έχει μια τέτοια εξέλιξη; 2. Τι γίνεται όταν μια γυναίκα είναι το αφεντικό στη δουλειά; Υπάρχουν ή όχι διαφορές στις σχέσεις των εργαζομένων και της εργοδότριας; Υπάρχουν ή όχι αλλαγές στις εργασιακές συνθήκες; Από τι εξαρτάται αυτό; 3. Ποιος πρέπει να κάνει τις δουλειές του σπιτιού και γιατί; Ποιος είναι ο συνήθης καταμερισμός εργασίας στο σπίτι σας / στις κοινωνίες σας; Για ποιες δουλειές γίνεται συνήθως λόγος; Πιστεύετε ότι είναι καθαρά θέμα τού κάθε ζευγαριού; Τι θα μπορούσε να γίνει ώστε να διαπαιδαγωγούνται διαφορετικά σε σχέση με το θέμα αυτό τα νέα παιδιά; 37

ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ Γ1 4. Μητέρα και εργαζόμενη Μπορούν πάντα να συνδυαστούν οι δύο ρόλοι με επιτυχία; Με ποιες προϋποθέσεις; Τι πρέπει να γίνει; 5. Μπορεί μια γυναίκα να διασκεδάζει με τον ίδιο τρόπο και στους ίδιους χώρους όπου διασκεδάζει ένας άντρας; Τι γίνεται στη χώρα σας ως προς τη διασκέδαση; Πώς διασκεδάζουν τα δύο φύλα; Τι γίνεται σε άλλες χώρες; 6. Η εκπαίδευση των γυναικών και των αντρών Aναπαράγονται οι παραδοσιακοί ρόλοι των δύο φύλων μέσα από την εκπαίδευσή τους; Πώς ακριβώς; Ποιο από τα δύο φύλα έχει το προβάδισμα στην εισαγωγή στην Ανώτατη Εκπαίδευση; Γιατί; Πώς θα βελτιωθεί η εκπαίδευση σε σχέση με την άρση των στερεότυπων ρόλων των φύλων; 7. Αντισύλληψη και αμβλώσεις Σε ποιες χώρες απαγορεύονται οι αμβλώσεις; Ποιος τις απαγορεύει; Η αντισύλληψη απαγορεύεται στη χώρα σας και εάν ναι, από ποιον; Ποια η γνώμη σας για αυτές τις απαγορεύσεις; Ποιες είναι οι ευθύνες των ΜΜΕ; Διατυπώστε κάποιες προτάσεις που νομίζετε ότι θα συμβάλουν στην αντιμετώπιση του φαινομένου. Μιλήστε με συμμαθητή /-τρια! Η μηχανή του χρόνου μάς γυρίζει πίσω! Μια σύγχρονη γυναίκα συναντά μια γυναίκα που ζούσε πριν 150 χρόνια. Τι νομίζετε πως θα συζητούσαν για το τι θα ήθελε η καθεμία να πετύχει στη ζωή της; Φανταστείτε το διάλογο και παίξτε τους ρόλους. Διαλέξτε μία από τις τρεις φωτογραφίες. Διαβάστε τις παρακάτω ερωτήσεις και με τη βοήθειά τους φανταστείτε και γράψτε την ιστορία κάποιας από τις εικονιζόμενες. 8. Η γυναίκα στη διαφήμιση Πώς η διαφήμιση έχει εκμεταλλευτεί τη γυναίκα; Πώς παρουσιάζται το γυναικείο σώμα και με ποια καταναλωτικά αγαθά το συνδέουν συνήθως; Θυμάστε κάποιο παράδειγμα θετικής και κάποιο παράδειγμα αρνητικής για τη γυναίκα διαφήμισης; 9. Γυναίκα και θρησκεία Γνωρίζετε ποιες θρησκείες αναγνωρίζουν τη γυναίκα ως ισότιμη με τον άντρα; Πώς το αποδεικνύουν αυτό; Ξέρετε για το Άβατο του Αγίου Όρους; Πώς το κρίνετε; 10. Βία κατά των γυναικών Ποιες είναι οι πιο συχνές μορφές βίας κατά των γυναικών; Πού βασίζονται, από πού προέρχονται; 1. Πώς νιώθει η γυναίκα της φωτογραφίας για τη ζωή της; Θα ήθελε να αλλάξει κάτι; 2. Ποιες ήταν οι ευκαιρίες εκπαίδευσης που είχε; 3. Ήταν οικονομικά ανεξάρτητη; 38

ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ 4. Ποιες είναι οι σχέσεις της με το αντρικό φύλο; 5. Ποια είναι τα δικαιώματά της στην κοινωνία που ζει; 6. Πώς είναι η καθημερινότητά της; 7. Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζει; 8. Έχει επιλέξει αυτό το ρόλο / επάγγελμα ή της έχει επιβληθεί; Διαβάστε το αφιέρωμα «Εκείνη. Η γυναίκα στο ελληνικό τραγούδι» (http:// afterschoolbar.blogspot.be/p/ blog-page_11.html). Αναλύστε κι εσείς ένα τραγούδι για τη γυναίκα από τη χώρα σας. 6. ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Άκουσον! Άκουσον! Ακούστε μια ομιλία της πολιτικού Άννας Διαμαντοπούλου στη Βουλή με τίτλο «100 χρόνια γυναικείο κίνημα» (διάρκεια: 10:55) http://www.vimeo.com/10093226 εκλογική αναμέτρηση ξεσήκωσαν... θύελλα αντιδράσεων (ξεσηκώνω, η θύελλα, η αντίδραση) ποσόστωσης (η ποσόστωση) περιφερειάρχες (ο, η περιφερειάρχης) άλλα γυαλιά (τα γυαλιά) συγκρουσιακό χαρακτήρα (ο συγκρουσιακός χαρακτήρας) νομάρχης όσον αφορά αστροναύτες στο χώρο της τέχνης στρατηγοί (ο στρατηγός) προσφορά στην κοινωνία επανάσταση του Οικογενειακού Δικαίου θετικές διακρίσεις (η θετική διάκριση) προβάδισμα αποδοχές Διαβάστε τις παρακάτω προτάσεις. Ακούστε την ομιλία «100 χρόνια γυναικείο κίνημα» μία ακόμη φορά. Διαβάστε τη βοηθητική λίστα λεξιλογίου και, αν θέλετε, ψάξτε τις λέξεις και τις φράσεις στο λεξικό (http://www.greek-language.gr/ greeklang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html?lq) σκιρτήματα (το σκίρτημα) χανζαπλάστ πολιτιστική ζωή διανοούμενοι (ο διανοούμενος) κερδήθηκε (κερδίζω) στρατηγοί (ο στρατηγός) αρχηγού (-ούς) κόμματος (ο αρχηγός, το κόμμα) ανισοκατανομή βαρών (το βάρος) 39

ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ Γ1 6.1. Σωστό ή Λάθος; 1. Το σύνθημα στο πανό έγραφε «Γυναίκα χωρίς άντρα, ψάρι χωρίς ποδήλατο». 2. Το ποσοστό των γυναικών στην κυβέρνηση είναι 40%. 3. Η συμμετοχή των γυναικών στην εξουσία δεν απαιτεί τη συμμετοχή στην οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας. 4. Στα κοινωνικά δικαιώματα περιλαμβάνεται η ίση αμοιβή, το οχτάωρο, η μη διάκριση σε συγκεκριμένους χώρους. 5. Οι γυναίκες μόνο στη Σουηδία πληρώνουν περισσότερο για την ασφάλισή τους. 6. Θετικές διακρίσεις σημαίνει προβάδισμα των γυναικών. 7. Το πρόβλημα στην εκπαίδευση των γυναικών στην Ελλάδα είναι ότι είναι περισσότερες από όσες μπορούν τελικά να εργαστούν. 8. Λόγω της ποσόστωσης οι γυναίκες στο ΠΑΣΟΚ έφτασαν το 13%. 7. ΑΛΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ 7.1. Αντιστοιχίστε τις παρακάτω φράσεις στη Στήλη Α του παρακάτω κειμένου με τη σημασία τους στη Στήλη Β. Στήλη Α 1. η προκατάληψη 2. οι διακρίσεις 3. το άρρεν γένος 4. ταυτίζομαι θετικά με το φύλο μου 5. η ισότητα των φύλων 6. διακριτός 40 Στήλη Β α. η άνιση αντιμετώπιση εις βάρος κάποιων ανθρώπων β. οι άντρες γ. η ίση μεταχείριση του άντρα και της γυναίκας δ. η γνώμη που έχουμε από πριν, χωρίς να εξετάσουμε τα πράγματα ε. υιοθετώ με προθυμία ιδιότητες και χαρακτηριστικά του φύλου μου στ. που γίνεται εύκολα αντιληπτός

ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ 7.1. Ο σεξισμός στη γλώσσα επιδρά στη σκέψη Όλες οι προκαταλήψεις και διακρίσεις είναι αποτυπωμένες στη γλώσσα. Η ανισότητα που αναπαράγεται με τη γλώσσα είναι η πιο αδιόρατη και η πιο έμμεση, γι αυτό η ισχυρότερη και διαρκέστερη, γιατί η ανισότητα η χαραγμένη στη γλώσσα καλλιεργεί την ανισότητα στην κοινωνία με τον πιο αόρατο τρόπο, άρα τον πιο δύσκολο να καταπολεμηθεί. Στην ελληνική γλώσσα όλα τα παράγωγα της λέξης «άντρας» είναι θετικές σημασίες, όλες οι λέξεις που ορίζουν την αρσενική ιδιότητα και συμπεριφορά είναι κοινωνικές αρετές. Και από την άλλη μεριά υπάρχει απλώς ένα κενό. Δεν έχει η ελληνική γλώσσα λέξεις που να εκφράζουν θετικά τις σημασίες «είμαι» και «φέρομαι σαν» γυναίκα. Δίπλα σε οποιοδήποτε ρήμα «μιλώ» ή «φέρομαι», η αναφορά στο άρρεν γένος σημαίνει τις αρετές του φύλου («μίλησε σαν άντρας», «φέρθηκε σαν άντρας», σημαίνει μίλησε ή φέρθηκε σύμφωνα με τα προτερήματα του φύλου), και ακριβώς αντίστροφα «φέρομαι σαν γυναίκα» σημαίνει σύμφωνα με τα «γυναικεία» ελαττώματα. Έτσι, λείπουν από τη γλώσσα οι λέξεις που θα επέτρεπαν στα κορίτσια να ταυτιστούν θετικά με το φύλο, να οικειοποιηθούν τα προτερήματα του φύλου τους, να κοινωνικοποιηθούν ως γυναίκες με αναφορά σε θετικές αξίες και να εξελιχθούν ως άτομα με δημιουργικότητα και αυτονομία. Η ισότητα των φύλων δεν ήταν εύκολη υπόθεση, αν κρίνουμε από το μακρύ χρόνο που χρειάστηκε η κάθε αλλαγή. Σήμερα ακόμα η ισότητα των φύλων δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση, γιατί η γλώσσα δείχνει ότι οι ιδέες για τα φύλα είναι ακόμα πολύ πίσω σε σχέση με τις τυπικές εξελίξεις. Το δικαίωμα των γυναικών στην εκπαίδευση και την εργασία το διεκδικεί από το 1880 το φεμινιστικό περιοδικό της Καλλιρρόης Παρέν Η Εφημερίς των Κυριών, μέσα σε μια κοινωνία όπου μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα η πανεπιστημιακή μόρφωση θεωρείται ακατάλληλη για τις γυναίκες, με το ακραίο επιχείρημα ότι η πανεπιστημιακή εκπαίδευση είναι βλαβερή για την υγεία των κοριτσιών, που έχουν «φύση» βιολογικά «ασθενέστερη» και ηθικά «μειονεκτική». Και, μολονότι σήμερα αυτά ακούγονται βάρβαρες ιδέες μιας περασμένης εποχής, η πανεπιστημιακή μόρφωση των γυναικών χρειάστηκε από τότε κοντά έναν αιώνα για να εξισωθεί σε ποσοστά με των αντρών. Η εξίσωση πραγματοποιήθηκε μόλις μέσα στη δεκαετία του 80, στις αρχές της οποίας τα ποσοστά στα ανώτατα ιδρύματα ήταν ακόμα 60 άντρες προς 40 γυναίκες. Το δικαίωμα των γυναικών στην ισοπολιτεία και το δικαίωμα ψήφου το διεκδικούν οι γυναίκες στη δεύτερη φάση του ελληνικού φεμινισμού από το 1920. Χρειάστηκε ωστόσο και αυτός ο αγώνας πολλές δεκαετίες, η ψήφος των γυναικών θεσμοθετήθηκε μόλις το 1953 και η ισοπολιτεία, η νομοθετική εξίσωση των γυναικών με τους άντρες, για να βελτιωθεί η θέση τους στην κοινωνία, άργησε ακόμα περισσότερο, το Οικογενειακό Δίκαιο μεταρρυθμίστηκε το 1978 και η νομοθετική ισότητα στα άλλα θεσμικά πλαίσια ολοκληρώθηκε τη δεκαετία του 80. Σύγχρονες διεκδικήσεις, που έθεσε στην κοινωνία το φεμινιστικό κίνημα των δεκαετιών 70 και 80, εκκρεμούν πάντοτε. Π.χ. το θεσμοθετημένο σήμερα δικαίωμα των γυναικών στην ισοπολιτεία αναιρείται μερικά από τη διάχυτη στην κοινωνία μορφή βίας που αφορά αποκλειστικά τις γυναίκες, τη σεξουαλική βία. Ο φόβος αυτής της βίας, ακριβώς επειδή είναι διάχυτη στην κοινωνία, με πολλούς τρόπους αφαιρεί από τις γυναίκες τα ίσα δημοκρατικά δικαιώματα. Στο θέμα των φύλων, με άλλα λόγια, είναι πολύ αργή η εξέλιξη των ιδεών. Χαρακτηριστική της αργής εξέλιξης των ιδεών είναι η απουσία λέξεων γένους θηλυκού για περίπου όλους τους κοινωνικούς τίτλους και τις επαγγελματικές ιδιότητες με κοινωνικό κύρος. Μολονότι είναι πολλές οι κοινωνικές ταυτότητες και τα επαγγέλματα που έπαψαν από καιρό να είναι μονοπώλιο των αντρών πτυχιούχος, συγγραφέας, δικηγόρος, γιατρός, ζωγράφος, βουλευτής, υπουργός, δήμαρχος, πρόεδρος παρ όλα αυτά δεν καταφέρνουν οι λέξεις ν αποχτήσουν θηλυκό. Ακούγεται προκλητικό και άχρηστο ή υπερβολικό, ή ακόμα και γελοίο να πούμε δικηγορέσσα ή γιάτρισσα, προεδρέσσα ή δημάρχισσα, συγγράφισσα, ζωγράφισσα, βουλεύτρια ή υπουργέσσα. Το γιατί αποκαλύπτεται αυτόματα, αρκεί να βάλουμε δίπλα στις παραπάνω «προκλητικές» λέξεις όλα εκείνα τα ανάλογα θηλυκά που ακούγονται τόσο «κανονικά»: βασίλισσα, μαγείρισσα ή μάγισσα, πωλήτρια, κομμώτρια ή εργάτρια. Μια χορεύτρια λέγεται και ακούγεται τόσο κανονικό όσο αφύσικο και προκλητικό το απολύτως ανάλογο βουλεύτρια. Μια χωρική της τάδε επαρχίας λέγεται και ακούγεται τόσο «κανονικό». Δοκιμάστε, όμως, αναλογικά να πείτε μια μηχανική του Πολυτεχνείου. 41

ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ Γ1 Η γλώσσα έχει φτιάξει θηλυκά όλων των ειδών (δασκάλα ή ράφτρα ή μαμμή ή κεντήστρα ή ξωθιά ή φόνισσα) και κατασκευάζει κάθε είδους νεολογισμούς ασταμάτητα. Εκτός από τα θηλυκά των κοινωνικών τίτλων δεν έχουμε κανένα άλλο παράδειγμα στην κοινωνία και στη γλώσσα να υπάρχουν έννοιες και να μην καταφέρνουν ν αποχτήσουν λέξεις. Η αρσενική λέξη, για να εκφραστεί ο κοινωνικός τίτλος μιας γυναίκας, που είναι γιάτρισσα, ζωγράφισσα, δικηγορέσσα, βουλεύτρια ή συγγράφισσα, βοηθάει στο να θυμίζει ότι «κανονικά» αυτές δεν είναι δουλειές για γυναίκες. Οι αρσενικές λέξεις βοηθάνε να μένει άθικτη η σεξιστική τάξη του κόσμου, γιατί υπονοούν ότι η παρουσία γυναικών σε αυτά τα αντρικά πεδία είναι εξαίρεση του «κανόνα» και οι γυναίκες κάτοχοι τέτοιων τίτλων είναι και αυτές εξαιρέσεις στον κανόνα. Ο «κανόνας» είναι η αντρική κυριαρχία, γι αυτό και η λέξη «άνθρωπος», μολονότι διακριτή από τη λέξη «άντρας» στα ελληνικά, σε αντίθεση με άλλες γλώσσες, ωστόσο είναι συνώνυμη του φύλου και όχι του είδους. «Άνθρωπος» σημαίνει «από όλες τις μονοθεϊστικές θρησκείες σαν άντρας «καθ ομοίωσιν» του προφανώς άρρενος «ανθρώπου». Αννα Φραγκουδακη καθ. Κοιν/γίας της Εκπαίδευσης, Παν/μιο Αθηνών Τα Νέα, 1.4.2000 Απαντήστε τις ερωτήσεις κατανόησης. 1. Γιατί ο σεξισμός στη γλώσσα είναι δύσκολο να καταπολεμηθεί; 2. Πώς λειτουργεί η λέξη «άντρας» και τα παράγωγά της στην ελληνική κοινωνία; 3. Πώς θα επιδρούσε στα κορίτσια η ύπαρξη λέξεων θετικών για το φύλο τους; 4. Πότε οι γυναίκες διεκδίκησαν το δικαίωμα στην εκπαίδευση; Πότε το πέτυχαν; 5. Πότε οι γυναίκες διεκδίκησαν το δικαίωμα της ισότητας απέναντι στο κράτος και άλλα πολιτικά δικαιώματα; Πότε το πέτυχαν; 6. Να αναφέρετε παραδείγματα σεξισμού στην ελληνική γλώσσα και στις γλώσσες σας. 7.2. Αντιστοιχίστε τις λέξεις και τις φράσεις του κειμένου στη Στήλη Α με τα αντίθετά τους στη Στήλη Β. Στήλη Α 1. αδιόρατη, αόρατη 2. έμμεση 3. προτερήματα 4. βλαβερή 5. μειονεκτική 6. μερικά 7. άχρηστο 8. άθικτη 9. άυλος Στήλη Β α. ελαττώματα β. ωφέλιμη γ. ολικά δ. χρήσιμο ε. ορατή στ. πλεονεκτική ζ. άμεση η. θιγμένη, προσβεβλημένη θ. υλικός 8. ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ η διάκριση λόγω φύλου η άδεια για οικογενειακούς λόγους η άδεια μητρότητας / πατρότητας η άδηλη ανεργία η ανδροκρατική κοινωνία το άνοιγμα χάσμα μεταξύ των φύλων οι αόρατοι φραγμοί η γονική άδεια η γυάλινη οροφή οι γυναικείες σπουδές / σπουδές φύλου τα δεδομένα κατά φύλο η δημοκρατία της πλήρους ισότητας η διάσταση της ισότητας η αναπαραγωγική λειτουργία η εκτίμηση του αντίκτυπου μιας πολιτικής στο φύλο ο έλεγχος γεννήσεων τα ελκόμενα (ή παράγωγα ) δικαιώματα η ένταξη της διάστασης της ισότητας ευκαιριών / του πρίσματος του φύλου / της ισότητας των φύλων η εξάλειψη των διαχωρισμών στην αγορά εργασίας ο επιμερισμός της θέσης εργασίας 42

ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ ο εργαζόμενος /-η στην οικογενειακή επιχείρηση ο ευαισθητοποιημένος /-η ως προς τη διάσταση του φύλου η άμβλωση, η έκτρωση η αντισύλληψη η θετική πολιτική διακρίσεων / θετικές διακρίσεις η σωματεμπορία ανθρώπινων όντων η χειραγώγηση / η χειραφέτηση η θετική διάκριση η θετική δράση η ίση αμοιβή για εργασία ίσης αξίας η ισόρροπη συμμετοχή γυναικών και ανδρών ο καταμερισμός της εργασίας (κατά φύλο) το κέντρο κακοποιημένων γυναικών το κοινωνικό συμβόλαιο του φύλου η μονογονεϊκή οικογένεια ο ξυλοδαρμός / κακοποίηση συζύγου η ίση μεταχείριση ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός η ποικιλομορφία η ποσόστωση οι σεξουαλικές προτιμήσεις η σεξουαλική παρενόχληση οι συμβοηθούντες σύζυγοι ο συνδυασμός επαγγελματικού και οικογενειακού βίου το αντισυλληπτικό (μέτρο, χάπι) η φροντίδα εξαρτώμενων ανθρώπων 9. ΠΙΝΑΚΕΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ Παρατατικός ενεργητικής και παθητικής φωνής Ενεργητική φωνή Παθητική φωνή Ενεστώτας Παρατατικός Ενεστώτας Παρατατικός Α συζυγία ντύν-ω ακούω λέω τρώω κλαίω φταίω έ-ντυν-α έ-ντυν-ες έ-ντυν-ε ντύν-αμε ντύν-ατε έ-ντυν-αν / ντύν- ανε άκουγ-α άκουγ-ες άκουγ-ε ακούγ-αμε ακούγ-ατε άκουγ-αν / ακούγ-ανε ντύν-ομαι ντυν-όμουν(α) ντυν-όσουν(α) ντυν-όταν(ε) ντυν-όμασταν / ντυν-όμαστε ντυν-όσασταν / ντυν-όσαστε ντύν-ονταν / ντυν-όντουσαν (συνέχεια στην επόμενη σελίδα) 43

ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ Γ1 Ενεργητική φωνή Παθητική φωνή Ενεστώτας Παρατατικός Ενεστώτας Παρατατικός Β1 συζυγία αγαπ-ώ Β2 συζυγία θεωρ-ώ αγαπ-ούσα / αγάπ-αγα αγαπ-ούσες / αγάπ-αγες αγαπ-ούσε / αγάπ-αγε αγαπ-ούσαμε / αγαπάγαμε αγαπ-ούσατε / αγαπάγατε αγαπ-ούσαν(ε) / αγαπάγανε / αγάπ-αγαν θεωρ-ούσα θεωρ-ούσες θεωρ-ούσε θεωρ-ούσαμε θεωρ-ούσατε θεωρ-ούσαν αγαπ-ιέμαι θεωρ-ούμαι (συνέχεια από προηγούμενη σελίδα) αγαπ-ιόμουν(α) αγαπ-ιόσουν(α) αγαπ-ιόταν(ε) αγαπ-ιόμασταν / αγαπ-ιόμαστε αγαπ-ιόσασταν/ αγαπ-ιόσαστε αγαπ-ιούνταν / αγαπ-ιόντουσαν αγαπ-ιόνταν θεωρ-ούμουν θεωρ-ούσουν θεωρ-ούνταν(ε) θεωρ-ούμασταν / θεωρ-ούμαστε θεωρ-ούσασταν / θεωρ-ούσαστε θεωρ-ούνταν κοιμάμαι θυμάμαι λυπάμαι φοβάμαι αρχαιόκλιτοι τύποι: ε-θεωρ-ούμην ε-θεωρ-είσο ε-θεωρ-είτο ε-θεωρ-ούμεθα ε-θεωρ-είσθε ε-θεωρ-ούντο κοιμ-όμουν(α) κοιμ-όσουν(α) κοιμ-όταν(ε) κοιμ-όμασταν/ κοιμ-όμαστε κοιμ-όσασταν/ κοιμ-όσαστε κοιμ-ούνταν / κοιμ-όντουσαν/ κοιμ-όνταν 44

ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ Γ1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ 1 - ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ 1. ΚΕΙΜΕΝΟ 107 Η ραχοκοκαλιά της ελληνικής κοινωνίας 107 2. ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ 109 3. ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ 110 Ομιλία στη Βουλή για τις μεταρρυθμίσεις στην οικογένεια 110 4. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ 112 5. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ 112 5.1. Επανάληψη του ενεργητικού και παθητικού αορίστου όλων των συζυγιών 112 5.2. Υποτακτική και πάλι! 114 6. ΑΛΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ 115 6.1. Η οικογένεια στην Ελλάδα σήμερα Θεωρητικές προσεγγίσεις και ερευνητικά δεδομένα 115 6.2. Οικογένειες ομοφυλόφιλων ζευγαριών 116 7. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ 117 7.1. Τραγούδι «Σήμερα γάμος γίνεται» 117 7.2. Παροιμίες και φράσεις για το γάμο 118 7.3. Ήθη και έθιμα ενός παραδοσιακού καθολικού γάμου 118 7.4. Η ιστορία της προίκας 119 8. ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ 120 9. ΠΡΟΦΟΡΑ 121 10. ΠΙΝΑΚΕΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ 121 11. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 122 ΕΝΟΤΗΤΑ 2 - ΙΣΟΤΙΜΙΑ 1. ΚΕΙΜΕΝΟ 123 1.2. Από τη νοικοκυρά στο μανεκέν 123 2. ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ 126 2.1. Σύνθεση με την πρόθεση «συν» 126 103

ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ Γ1 2.2. Σύνθετα με το πρόθεμα (αχώριστο μόριο) «ξε-» 126 2.3. Ανδρωνυμικά ονόματα 127 2.4. Προθέσεις «μετά» και «εκτός» 127 3. ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ 129 Ενδοοικογενειακή βία 129 4. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ 130 5. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ 132 5.1. Σύνδεσμοι 132 6. ΑΛΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ 134 6.1. Η Αρήτη 134 6.2. Το πρόβλημα με τους άντρες 135 7. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ 137 7.1. Τραγούδι «Είμαι η Μαίρη Παναγιωταρά» 137 7.2. Μια Κρητικιά πρωτοπόρος της γυναικείας επανάστασης 138 8. ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ 140 9. ΠΡΟΦΟΡΑ 142 10. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 143 ΕΝΟΤΗΤΑ 3 - ΠΟΛΙΤΙΚΗ 1. KEIMENO 145 Ο ιδεολογικός Άτλας των Ελλήνων 145 2. ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ 147 3. ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ 148 Οι αξίες των Ελλήνων σήμερα 148 4. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ 149 5. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ 150 5.1. Προστακτική ενεργητικής και παθητικής φωνής όλων των συζυγιών 150 6. ΑΛΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ 153 6.1. Δεν πληρώνω πράσινα άλογα 153 6.2. Το πελατειακό πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα 154 7. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ 156 7.1. Τραγούδια «Ο Μάρκος υπουργός» και «Το χιπ-χοπ της κρίσης» 156 7.2. 17 Νοέμβρη 1973: H επέτειος του Πολυτεχνείου 157 7.3. Το βρετανικό κομματικό σύστημα 157 7.4. Η πολιτική κατάσταση στην Αίγυπτο 157 7.5. Τοπική Αυτοδιοίκηση 158 8. ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ 159 9. ΠΡΟΦΟΡΑ 161 10. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 162 ΕΝΟΤΗΤΑ 4 - ΕΡΓΑΣΙΑ 1. ΚΕΙΜΕΝΟ 165 Executive μάγκες 165 2. ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ 166 3. ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ 169 Το νέο εργασιακό περιβάλλον 169 4. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ 170 5. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ 172 5.1. Συνηθισμένα λάθη 172 104

ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ Γ1 5.2. Υποθετικοί λόγοι 173 6. ΑΛΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ 174 6.1. Τρίτη 8 Μαρτίου: η Ημέρα της Γυναίκας αργεί να ξημερώσει 174 6.2. Δήμευση περιουσίας για «μαύρη εργασία» Βαριές καµπάνες για τη «µαύρη εργασία» Κατασχέσεις σε εργοδότες που δεν δηλώνουν Έλληνες και αλλοδαπούς εργαζοµένους 176 7. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ 177 7.1. Τραγούδι «Μη βροντοχτυπάς τις χάντρες» 177 8. ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ 178 9. ΠΡΟΦΟΡΑ 182 10. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 182 ΕΝΟΤΗΤΑ 5 - ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 1. ΚΕΙΜΕΝΟ 185 1.2. Μια άλλη άποψη για την παιδεία 185 2. ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ 189 3. ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ 190 Το Νέο Ψηφιακό Σχολείο 190 4. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ 192 5. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ 193 5.1. Σύνθεση λέξεων 193 6. ΑΛΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ 194 6.1. 132ο Δημοτικό σχολείο 194 6.2. Η Χιονάτη πάει σχολείο 195 7. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ 196 7.1. Τραγούδι «Δάσκαλε που δίδασκες» 196 7.2. Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα 197 8. ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ 199 9. ΠΡΟΦΟΡΑ 200 10. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 201 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΛΥΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΩΝ 203 105

ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΙΣΟΤΙΜΙΑ 1. ΚΕΙΜΕΝΟ 1.1. Πώς θα εξιστορούσε μια γυναίκα γεννημένη πριν από περίπου 100 χρόνια τον 20ό αιώνα; Ο τρόπος που θα είχε βιώσει τα γεγονότα του αιώνα θα ήταν διαφορετικός από τον τρόπο που θα τα είχε βιώσει ο πατέρας, ο άνδρας ή ο γιος της; Πώς θα εξιστορούσε τη ζωή της και τι αλλαγές θα έβλεπε η ίδια στη δική της θέση μέσα στην οικογένεια και στην κοινωνία; Σε τι θα διέφερε η δική της πορεία από την πορεία της κόρης της και της εγγονής της; 1.2. Από τη νοικοκυρά στο μανεκέν 1 5 10 15 20 Ο 20ός αιώνας σημαδεύεται από μια σειρά αλλαγές ως προς τη θέση και την εικόνα των γυναικών, οι οποίες μπορούμε να θεωρήσουμε ότι τον σφραγίζουν και τον χαρακτηρίζουν. Οι αλλαγές αυτές έχουν τις ρίζες τους στον προηγούμενο αιώνα και στη μετάβαση από την παραδοσιακή αγροτική στη σύγχρονη βιομηχανική κοινωνία. Μαζική είσοδος των γυναικών στην αγορά εργασίας, περισσότερες ευκαιρίες για μόρφωση, αλλαγές στο δίκαιο με το κράτος πρόνοιας, δικαίωμα ψήφου και εκλογιμότητας, αντισύλληψη και νέες ερωτικές σχέσεις, πολιτικός γάμος, διαζύγιο, μητρότητα χωρίς κινδύνους, αλλαγή της εικόνας που έχουν αμοιβαία άνδρες και γυναίκες, εκδημοκρατισμός της οικογένειας είναι κάποιες από τις μείζονες αλλαγές του αιώνα που έφυγε. Οι αλλαγές αυτές υποστηρίχθηκαν από κινήματα διαμαρτυρίας των ίδιων των γυναικών, τα οποία ονομάστηκαν «φεμινιστικά» και διατρέχουν όλο τον αιώνα με διαφορετικούς κάθε φορά στόχους, αιτήματα και ιδεολογικό περιεχόμενο. 25 30 35 40 45 50 55 60 Το φεμινιστικό κίνημα Από τα τέλη του 19ου αιώνα οι γυναίκες διεκδικούν με συλλογική δράση πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα. Εκτός από τη διεκδίκηση του δικαιώματος ψήφου, το πρώτο αυτό φεμινιστικό κίνημα ενδιαφερόταν για τη γυναικεία φτώχεια (ανύπαντρες μητέρες, εργάτριες στις βιομηχανίες, γυναίκες της εργατικής τάξης, χήρες, εγκαταλελειμμένες γυναίκες) και στόχευε σε μέτρα σχετικά με τη μητρότητα (άδεια μετ αποδοχών για τις εργαζόμενες γυναίκες πριν και μετά τον τοκετό), γι αυτό και ονομάστηκε «ματερναλιστικός φεμινισμός». Από τη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα οι περισσότερες κυβερνήσεις των βιομηχανικών ή υπό εκβιομηχάνιση χωρών θέσπισαν ένα νέο τύπο νομοθεσίας για την προστασία των μητέρων και των παιδιών, που αφορούσε κυρίως τις εργάτριες στις βιομηχανίες και τις άπορες μητέρες. Στη διάρκεια του πολέμου αυξήθηκαν εντυπωσιακά τα ποσοστά του ενεργού γυναικείου πληθυσμού, ενώ μειώθηκε η ψαλίδα ανάμεσα σε γυναικείους και ανδρικούς μισθούς. Μισθωτή εργασία Η μαζική είσοδος των γυναικών στη μισθωτή εργασία σήμαινε τη δυνατότητα οικονομικής ανεξαρτησίας τους και επηρέασε τη μητρότητα και τη δομή της οικογένειας. Από τη δεκαετία του 20 όλο και λιγότερες γυναίκες γίνονται μητέρες και η μητρότητα είναι μια σύντομη εμπειρία (μικρός αριθμός παιδιών). Η τάση αυτή, έπειτα από πολλές διακυμάνσεις, θα ενισχυθεί από τα τέλη της δεκαετίας του 60, ενώ ταυτόχρονα θα αυξηθούν τα ποσοστά των ανύπαντρων ζευγαριών, των διαζυγίων και των μονογονεϊκών οικογενειών. Η μεγαλύτερη ανατροπή ωστόσο έγινε με τη χρήση της αντισύλληψης, εφόσον το αντισυλληπτικό χάπι δίνει στη γυναίκα τη δυνατότητα να έχει εκείνη την πρωτοβουλία και να ελέγχει τη σύλληψη, ενώ επιτρέπει την απελευθέρωση των 123