ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΜΠΑΡΓΚΟ 12:00 ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ κ. ΦΑΝΗΣ ΠΑΛΛΗ ΠΕΤΡΑΛΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ ΓΙΑ ΤΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ Παρασκευή, 15 Φεβρουαρίου Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, H µεταρρύθµιση του Συστήµατος Κοινωνικής Ασφάλισης είναι απόλυτα ταυτισµένη µε τις αρχές και της αξίες της κοινωνικής µας οργάνωσης. Γιατί η ανάπτυξη και η ευηµερία που θέλουµε, ευηµερία για όλους, είναι αυτονόητα δεµένη µε τη δίκαιη αναδιανοµή του κοινωνικού µερίσµατος και µέσα από το Ασφαλιστικό. Και σε αυτό είναι βέβαιο ότι συµφωνούµε όλοι. Επιτρέψτε µου, λοιπόν, να επικεντρωθώ σε εκείνο το στοιχείο, που αν και από τη φύση του οφείλει να περικλείει ο δηµόσιος και αναδιανεµητικός χαρακτήρας του Ασφαλιστικού µας Συστήµατος, έχει σε µεγάλο βαθµό αλλοιωθεί. Και αυτή η αλλοίωση, πρέπει να µας ανησυχεί βαθύτατα. Από µόνη της αρκεί για να µας επιβάλλει τώρα και όχι αύριο, αποφασιστικά, υπεύθυνα και σοβαρά και όχι κάτω από τις διάφορες πιέσεις που ασκεί η διαστρεβλωµένη αντίληψη περί πολιτικού κόστους, τη συστράτευση για την Ασφαλιστική Μεταρρύθµιση. Μιλάω για την κοινωνική αλληλεγγύη. 1
Και όχι για τη συµφεροντολογική σύµπνοια που έχουν αναπτύξει όσοι λίγοι επί χρόνια βολεύονται µε τη σηµερινή «άρρωστη» κατάσταση, σε βάρος των συµφερόντων των πολλών. Μιλάω για την ενδυνάµωση της αντίληψης ότι το τραίνο µας δεν θα πάει µακριά, αν δεν ανεβούµε όλοι. Και όχι για την κοντόθωρη και βαθύτατα ανεύθυνη αντίληψη ότι όσοι λιγότεροι ανεβούν στο τραίνο, ή όσοι περισσότεροι κατεβούν πρόωρα, τόσο το καλύτερο. Μιλάω για τη συλλογική ευθύνη απέναντι στο σήµερα και το αύριο. Απέναντι στους νέους ανθρώπους. Που ενώ όλοι ξέρουµε τις εκδοχές της πραγµατικότητας στην οποία θα κληθούν να δουλέψουν, κάποιοι, υποκρινόµενοι τους τιµητές των δικαιωµάτων τους, στην ουσία διαλέγουν για αυτούς το χειρότερο σενάριο. Αυτή την Ελλάδα θέλουν. Οι πολίτες όµως διάλεξαν άλλη διαδροµή. Και µας έδωσαν την εντολή να ξαναβάλουµε ψηλά τον πήχυ για την κοινωνική αλληλεγγύη. Να σταθούµε µακριά από την λογική της µετάθεσης των προβληµάτων και των υπαναχωρήσεων τη στιγµή που η κατάσταση «φωνάζει» ότι επιβάλλεται µια ουσιαστική µεταρρύθµιση. Γιατί τι είδους κοινωνική αλληλεγγύη είναι αυτή, όταν σήµερα το σύστηµα κοινωνικής ασφάλισης, το οποίο το στηρίζουν µε υψηλές εισφορές οι εργαζόµενοι και µάλιστα κατά κύριο λόγο οι χαµηλοαµειβόµενοι, δεν τους εγγυάται ασφάλεια για το µέλλον, ούτε προσφέρει την ποιότητα των παροχών που δικαιούνται; Τι είδους κοινωνική δικαιοσύνη στοιχειοθετείται από ένα Σύστηµα Κοινωνικής Ασφάλισης που διαρθρωµένο σε έναν ανεξέλεγκτο δαίδαλο 155 φορέων και κλάδων, προσαυξάνει συνεχώς ελλείµµατα (µόνο από την εισφοροδιαφυγή υπολογίζεται ότι χάνονται 6 δις ευρώ το χρόνο) και ανακυκλώνει τις αδικίες που υποτίθεται ότι καλείται να θεραπεύσει; Τι είδους κοινωνική υπευθυνότητα είναι αυτή που περιγράφεται σήµερα; Όταν ο εργασιακός χρόνος είναι σε πολλές περιπτώσεις µικρότερος του συνταξιοδοτικού. Όταν κάποιος µπορεί να πάρει σύνταξη στα 50 του µέχρι και 130% µεγαλύτερη από τον µισθό του και να διεκδικήσει και άλλη δουλειά, την ίδια ώρα που άνεργοι άνθρωποι προσπαθούν να ζήσουν τις οικογένειες τους µε ένα επίδοµα ανεργίας; 2
Τι είδους κοινωνική ευαισθησία είναι αυτή όταν η εργαζόµενη γυναίκα υποστηρίζεται ως µητέρα τότε που πια δεν το χρειάζεται και παράλληλα δίνονται επιχειρήµατα για να εκτρέφεται η ανισότητα των ευκαιριών; Είναι µακρύς ο κατάλογος των στρεβλώσεων της κοινωνικής αλληλεγγύης, των παθογενειών που υπονοµεύουν και τη δικαιοσύνη και τη βιωσιµότητα του Ασφαλιστικού Συστήµατος. Και τον ξέρουµε όλοι. Όπως πολύ καλά γνωρίζουµε και ας το παραδεχτούµε - ότι οι αναβολές, οι µεταθέσεις µε το άλλοθι των διαφωνιών στα επιµέρους θα είναι η χαριστική βολή για το Ασφαλιστικό Σύστηµα. Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, Είναι ξεκάθαρο. Ο στόχος µας είναι να οικοδοµήσουµε µια υγιή βάση για ένα βιώσιµο και δίκαιο Ασφαλιστικό Σύστηµα που θα θωρακίσει τις συντάξεις και τις παροχές των σηµερινών και των αυριανών ασφαλισµένων. Και αυτό φάνηκε ήδη. Στην πράξη. εν αποφύγαµε να αναγνωρίσουµε, όπου υπήρχαν, τις ανεκπλήρωτες υποχρεώσεις του κράτους. Η ειλικρινής πολιτική βούληση της κυβέρνησης αποτυπώθηκε στον κρατικό προϋπολογισµό, στον οποίο εγγράφηκε φέτος πίστωση ύψους 2 δις 450 εκατοµµυρίων ευρώ, για την χρηµατοδότηση του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ που αντιστοιχεί στο 1% ακριβώς του ΑΕΠ. Αλλά και στο γεγονός ότι η συνολική οφειλή των 1,172 δις ευρώ, που δηµιουργήθηκε κατά τα έτη 2003-2007, θα αποπληρωθεί µε την έκδοση ειδικών οµολόγων. Θέσαµε πρώτοι τον δάκτυλον επί των τύπων των ήλων. Και είπαµε σε όλους τους κοινωνικούς εταίρους, σε όλες τις πολιτικές δυνάµεις του τόπου: «Ελάτε να διαµορφώσουµε µαζί το Ασφαλιστικό Σύστηµα που αναλογεί σε µια δηµοκρατική χώρα που προχωράει µπροστά». Και ακόµη τώρα, που είµαστε στην τελική ευθεία, παραµένουµε ανοιχτοί σε γόνιµες και εφικτές προτάσεις. Γιατί δεν µας ενδιαφέρει να φτιάξουµε ακόµη ένα νόµο. Προχωρούµε µια µεγάλη µεταρρύθµιση ιαµορφώνοντας εκείνο το σχέδιο που περιγράφει αφενός την oµοιόµορφη µεταχείριση των ασφαλισµένων που συνέβαλαν στον ίδιο βαθµό στη χρηµατοδότηση των φορέων τους, αφετέρου την 3
αναδιάρθρωση που εγγυάται καλύτερα αποτελέσµατα για όλους τους ασφαλιστικούς φορείς. Το κυβερνητικό σχέδιο, λοιπόν, ενσωµατώνει το αίσθηµα της ευθύνης και τη δυνατότητα να λειτουργήσει στην πράξη. Με τεκµηριωµένες επιλογές και ρυθµίσεις µακράς πνοής σε τρεις κεντρικούς άξονες: τη διοικητική µεταρρύθµιση, τις θεσµικές τοµές για τη βελτίωση της οικονοµικής θέσης των Ασφαλιστικών Οργανισµών και τις στοχευµένες παρεµβάσεις σε ειδικές ασφαλιστικές ρυθµίσεις µε σκοπό τον εξορθολογισµό τους. Ξεκινώ από τον πρώτο, που απαντά ευθέως στον πολυκερµατισµό των Ασφαλιστικών Ταµείων. Στο µεγάλο διαρθρωτικό δοµικό πρόβληµα του Συστήµατος Κοινωνικής Ασφάλισης, το οποίο κρύβει την πηγή της µεγάλης παθογένειας. Από την κατασπατάληση πόρων, τη γραφειοκρατία, το µείζον ζήτηµα της αδυναµίας για έλεγχο και διασταύρωση στοιχείων για την εισφοροδιαφυγή, την αδήλωτη εργασία, τις υπέρογκες δαπάνες υγείας, µέχρι τους αδιαφανείς όρους λειτουργίας. Στην καρδιά αυτού του προβλήµατος στοχεύει η δηµιουργία νέων φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης µε ενοποιήσεις Ταµείων ή εντάξεις φορέων και κλάδων σε ήδη υφιστάµενους Ασφαλιστικούς Οργανισµούς. Οι βασικές αρχές που διέπουν την κυβερνητική πρόταση για τις ενοποιήσεις είναι: Πρώτον: Οι ενοποιήσεις θα πραγµατοποιηθούν ανά οµοειδείς κλάδους. Σε κάθε περίπτωση δεν πρόκειται να επιβαρυνθούν υγιή Ταµεία µέσα από τον επιµερισµό προβληµάτων που δεν έχουν. εύτερον: Το σχέδιο των ενοποιήσεων θα εξασφαλίζει πλήρως τη λειτουργικότητα και την αποτελεσµατικότητα των νέων φορέων. Και αυτό είναι απόλυτος γνώµονας της κυβέρνησης. Τρίτον: Από το σχέδιο των ενοποιήσεων δεν εξαιρείται κανείς. Γιατί κανείς ούτως ή άλλως δεν είναι έξω από την εικόνα, σε µεγαλύτερο ή µικρότερο βαθµό, της παθογένειας και της δυσλειτουργίας που εµποδίζει να υπάρξουν καλύτερα αποτελέσµατα. Γιατί αυτό επιβάλλει η ουσία της Κοινωνικής Ασφάλισης, που πρέπει να αποδεικνύει στην πράξη και τη δικαιοσύνη και την κοινωνική αλληλεγγύη. Αυτό είναι δεδοµένο. Σε ότι αφορά τώρα στους όρους και στις προϋποθέσεις των ενοποιήσεων: εν µεταβάλλονται οι όροι και οι προϋποθέσεις και το ύψος των παροχών που ισχύουν για τους ασφαλισµένους πριν από την ένταξη των Ταµείων τους στο νέο ενοποιηµένο φορέα. 4
Επίσης είναι δεδοµένο ότι Κανείς από τους εργαζόµενους στα ταµεία που εντάσσονται δεν χάνει τη δουλειά του. Ούτε θίγονται η µισθολογική κατάσταση, η εξέλιξη και τα συνταξιοδοτικά του δικαιώµατα. Σχετικά µε το γενικό µοντέλο της ενοποίησης: Όλοι οι φορείς και οι κλάδοι που εντάσσονται στο κάθε ενοποιηµένο Ταµείο, έχουν οικονοµική και λογιστική αυτοτέλεια. ιατηρούν τα αποθεµατικά τους. ιατηρούν την περιουσία τους. Εντάσσονται ως διακριτοί λογαριασµοί κάτω από µια ενιαία διοικητική οµπρέλα. Με άλλα λόγια, ο κάθε νέος φορέας που θα προκύψει από τις ενοποιήσεις θα έχει µία κεντρική διοίκηση µε καθορισµένες αρµοδιότητες και µε τη συµµετοχή εκπροσώπων του συνόλου των εντασσόµενων επαγγελµατικών κλάδων. Σε αυτή την κεντρική διοίκηση υπάγονται ενιαίες ιευθύνσεις ιοικητικής Υποστήριξης, Μηχανογραφικών Εφαρµογών και Επιθεώρησης. Αυτό σηµαίνει πέρα από όλα τα άλλα µια ακόµη πολύ σηµαντική θεσµική παρέµβαση. Ενιαίους Ελεγκτικούς Μηχανισµούς. Τόσο για τον έλεγχο των εσόδων όσο και για τον έλεγχο των δαπανών υγείας. Σχετικά µε τα εντασσόµενα Ταµεία: Στην πλειοψηφία τους θα αποτελούν διευθύνσεις του νέου φορέα. Θα εκπροσωπούνται µε ρόλο και λόγο στην κεντρική διοίκηση του νέου φορέα. Ρόλο και λόγο ιδιαίτερα αυξηµένο µάλιστα, για τα ζητήµατα που τα αφορούν. Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, Το είπα και πριν το λέω ξανά. Η φιλοσοφία της Ασφαλιστικής Μεταρρύθµισης έχει στον πυρήνα της τη διαµόρφωση των όρων της βιωσιµότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Ώστε να θωρακιστούν τα δικαιώµατα της σηµερινής γενιάς και των γενεών στις οποίες οφείλουµε να κληροδοτήσουµε ένα σύγχρονο και λειτουργικό Σύστηµα Κοινωνικής Ασφάλισης. Ένα Σύστηµα που δεν θα έρχεται σε αντίφαση µε τις σύγχρονες συνθήκες. 5
Ένα Σύστηµα που δεν θα «πληγώνει» την συνοχή και την αλληλεγγύη της κοινωνίας, προσκολληµένο σε επικίνδυνες και παρωχηµένες νοοτροπίες, που µεγαλώνουν την ψαλίδα µεταξύ των ευνοηµένων και των άλλων. Αυτή την προτεραιότητα υπηρετεί, στο πλαίσιο των θεσµικών τοµών, η δηµιουργία του Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης των Γενεών. Στο Ασφαλιστικό αυτό Κεφάλαιο θα εισρέει και το 10% του κοινωνικού πόρου. Ο οποίος µε το δεδοµένο ότι προέρχεται από την ίδια την κοινωνία επιστρέφει στο κοινωνικό σύνολο ως έµπρακτη απόδειξη κοινωνικής αλληλεγγύης. Είναι αυτονόητο, ότι η φιλοσοφία που διαπνέει το σύνολο της κυβερνητικής πρότασης για το Ασφαλιστικό, διέπει και τις ασφαλιστικές ρυθµίσεις που επεξεργαζόµαστε στο Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας, µε στόχο τον εξορθολογισµό τους. Τηρώντας λοιπόν το αµετακίνητο, για µας, πλαίσιο της µη µεταβολής των γενικών ορίων ηλικίας και της διατήρησης του τρόπου υπολογισµού των συντάξεων και των εισφορών, οι ασφαλιστικές παρεµβάσεις επικεντρώνονται: σε ειδικά όρια ηλικίας, και στη δηµιουργία κινήτρων για την παραµονή στην εργασία µε παράλληλη αποθάρρυνση των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων Γιατί είναι προφανές ότι δεν είναι ορθολογικό, να θεωρείται απόµαχος ένας άνθρωπος πενήντα ετών που βρίσκεται στην κορύφωση της δηµιουργικότητάς του, µε δεδοµένο µάλιστα ότι σήµερα τα όρια ζωής έχουν παραταθεί. Είναι στρέβλωση που προκαλεί πολλαπλές παρενέργειες. Όχι µόνο στο σύνολο του Ασφαλιστικού Συστήµατος. Αλλά και στην αγορά εργασίας, καθώς βρίσκεται σε αντίθεση αφενός µε τη διαµόρφωση υγιών όρων, - πολλοί πρόωρα συνταξιοδοτούµενοι δουλεύουν µε καθεστώς αδήλωτης εργασίας - αφετέρου µε τον κοινωνικό στόχο για εµπέδωση της ισότητας των ευκαιριών. Ακόµη ένα κοµβικό σηµείο, στο οποίο αναφέρονται οι στοχευµένες παρεµβάσεις του υπό κατάρτιση νοµοσχεδίου αφορά στο µείζον ζήτηµα της βελτίωσης της παροχής υπηρεσιών προς τους ασφαλισµένους. Στο πλαίσιο αυτό γίνεται υποχρεωτικός ο ΑΜΚΑ (αριθµός µητρώου κοινωνικής ασφάλισης )που πλέον τίθεται απολύτως σε εφαρµογή. Η κάρτα λοιπόν που θα φέρει αυτόν τον ενιαίο και µοναδικό αριθµό κοινωνικής ασφάλισης για κάθε ασφαλισµένο, η οποία και θα λειτουργεί ως βάση δεδοµένων για τον εργασιακό και ασφαλιστικό του βίο, θα διευκολύνει και τις συναλλαγές του µε φορείς Κοινωνικής ασφάλισης και Υγείας και την διασταύρωση των στοιχείων που τον αφορούν. 6
Επιτρέψτε µου επίσης να αναφερθώ ιδιαίτερα σε µια κεντρική προτεραιότητα της κυβέρνησης, η οποία αποτυπώνεται και στην Ασφαλιστική Μεταρρύθµιση. Στην προστασία της µητρότητας. Προστασία που επεκτείνεται µε τη διαµόρφωση ενός καθεστώτος ουσιαστικής προστασίας της εργαζόµενης µητέρας, τότε που έχει την µεγαλύτερη ανάγκη. Τότε που πραγµατικά αγωνίζεται να συνδυάσει το ρόλο της µητέρας µε το αυτονόητο δικαίωµά της να προχωρήσει και να εξελιχθεί επαγγελµατικά. Να αναδείξει τις δυνατότητες και τις γνώσεις της, αξιοποιώντας ισότιµα τις ευκαιρίες και τις προοπτικές στον εργασιακό της χώρο. Σε αυτόν λοιπόν τον χρόνο, που προσδιορίζεται προφανώς κατά τα πρώτα έτη της βρεφικής ηλικίας των παιδιών, επικεντρώνονται οι νέες διατάξεις και τα πρωτοποριακά µέτρα που επεξεργαζόµαστε σε κάθε λεπτοµέρεια. ιατάξεις που ενισχύουν τη συνολικότερη κυβερνητική πολιτική για τη συµφιλίωση της οικογενειακής και της εργασιακής ζωής. Και επεκτείνονται και πέραν της εργαζόµενης µητέρας, ευνοώντας και τον πατέρα, στις περιπτώσεις οικογενειών που χρήζουν ιδιαίτερης µέριµνας. Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, Η κυβέρνηση, άνοιξε το Ασφαλιστικό ζήτηµα όχι απλώς για να περιγράψει το πρόβληµα, µε την αφορµή ακόµη ενός νοµοθετήµατος. Αλλά για να οικοδοµήσει, µαζί µε όλους όσους κατανοούν ότι δεν υπάρχει πλέον η πολυτέλεια του χρόνου, τη βάση για µια δίκαιη και βιώσιµη λύση που θα απευθύνεται σε όλους. Με πνεύµα κοινωνικής αλληλεγγύης. Της κοινωνικής αλληλεγγύης που πραγµατικά ταιριάζει σε µια ώριµη και σύγχρονη δηµοκρατία. Της κοινωνικής αλληλεγγύης που δεν επιτρέπει να χάσει κανείς το τραίνο της προόδου και της ευηµερίας. Είτε αυτός περιµένει σε έναν σταθµό του σήµερα, είτε σε έναν σταθµό λίγο πιο κάτω. Εκεί που στέκονται οι επόµενες γενιές. Για αυτό, νοµίζω, πως πρέπει να αναρωτηθούµε πρώτοι εµείς που,- ανεξάρτητα από ποιον θεσµικό ρόλο µας εµπιστεύτηκαν οι πολίτες είµαστε εδώ για να κάνουµε το καλύτερο για το σύνολο της κοινωνίας-, 7
Έχουµε το δικαίωµα, ενώ ξέρουµε την πραγµατικότητα, να µην προχωρήσουµε στη µεταρρύθµιση που απαιτείται για την ουσιαστική κατοχύρωση των δικαιωµάτων των ασφαλισµένων; Η κυβέρνηση της Ν. απάντησε. Και προχωράει τη Μεταρρύθµιση του Ασφαλιστικού. Καλείστε λοιπόν και εσείς αγαπητοί συνάδελφοι της αντιπολίτευσης, να συµβάλλετε έστω και την ύστατη στιγµή, έστω και για µια φορά, µε θέση και όχι µε άρνηση. Σας ευχαριστώ πολύ 8