Εθνικό Συμβούλιο Οδικής Ασφάλειας Αθήνα, 15 Μαρτίου 2011 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, 2011-2020 Γεώργιος Κανελλαΐδης, Καθηγητής ΕΜΠ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Τομέας Μεταφορών & Συγκοινωνιακής Υποδομής Προσέγγιση «Ασφαλούς Συστήματος» Δεν είναι αποδεκτό σήμερα διεθνώς να σημειώνονται θάνατοι ή σοβαροί τραυματισμοί στην οδική κυκλοφορία. Αναγνωρίζονται η φυσική ευπάθεια του ανθρώπινου σώματος, οι δυνατότητες και οι περιορισμοί καθώς και τα λάθη των χρηστών. Η κύρια ευθύνη για την Οδική Ασφάλεια ανήκει στους αρμόδιους για τον σχεδιασμό και τη λειτουργία του Συστήματος της Οδικής Κυκλοφορίας. Οι υπεύθυνοι μηχανικοί για τον σχεδιασμό και τη λειτουργία των οδών, η βιομηχανία των οχημάτων, η Τροχαία και οι Πολιτικοί είναι υπεύθυνοι για την ασφάλεια του συστήματος. Οι χρήστες είναι υπεύθυνοι για την τήρηση των κανόνων οδικής κυκλοφορίας. Αντιμετώπιση των προβλημάτων οδικής ασφάλειας με συστημική προσέγγιση λαμβάνοντας υπόψη ότι τα μέρη του συστήματος της οδικής κυκλοφορίας είναι αλληλένδετα και αλληλοεπηρεάζονται. Απαιτείται η προσαρμογή του σχεδιασμού του συστήματος στις ανάγκες και τους περιορισμούς των χρηστών και όχι το αντίστροφο. Η ολοκληρωμένη προσέγγιση της οδικής ασφάλειας επιτυγχάνεται με την ανάπτυξη και εφαρμογή Στρατηγικών Σχεδίων. Η σπουδαιότητα του Στρατηγικού Σχεδιασμού Στο πλαίσιο της προσέγγισης Ασφαλούς Συστήματος προβλέπεται Στρατηγικός Σχεδιασμός με την ανάπτυξη και συντονισμένη εφαρμογή δράσεων Οδικής Ασφάλειας, ορισμένης χρονικής διάρκειας και με συγκεκριμένους ποσοτικούς στόχους.
Με την επιτυχή εκπόνηση και εφαρμογή Στρατηγικών Σχεδίων εξασφαλίζονται: δέσμευση της Πολιτείας και επαρκής χρηματοδότηση για την επίτευξη των στόχων εφαρμογή ολοκληρωμένης πολιτικής αποτελεσματικός συντονισμός, παρακολούθηση και αξιολόγηση όλων των δράσεων διαχρονικότητα των προσπαθειών συναίνεση της Κοινωνίας Κυριότερες αδυναμίες στην αντιμετώπιση του προβλήματος των οδικών ατυχημάτων στην Ελλάδα Δεν έχει γίνει κατανοητό ότι η Οδική Ασφάλεια είναι επιστήμη. Χαμηλό επίπεδο Παιδείας Οδικής Ασφάλειας. Δεν έχει δοθεί προτεραιότητα στην αντιμετώπιση των οδικών ατυχημάτων από την Πολιτεία και την Κοινωνία, ανάλογη με τις σοβαρές απώλειες σε νεκρούς και τραυματίες. Αποτυχία στην ουσιαστική ενημέρωση και ευαισθητο-ποίηση των πολιτών και στην επίτευξη συναίνεσής τους. Κρίσιμος ο ρόλος των ΜΜΕ. Δεν εφαρμόσθηκαν αποτελεσματικά τα δύο Στρατηγικά Σχέδια, με εξαίρεση την περίοδο 2000-2002 όπου υπήρξε και θεαματική μείωση κατά 20% των νεκρών. Μοναδική περίοδος ουσιαστικής λειτουργίας της Διυπουργικής Επιτροπής και αποτελεσματικής επιτήρησης της κυκλοφορίας. Ανεπαρκής επιτήρηση της κυκλοφορίας. Ανεπαρκής συντήρηση του οδικού δικτύου, ειδικά του αστικού και του επαρχιακού. Ανεπαρκής χρηματοδότηση. Ανεπαρκής παρακολούθηση, αξιολόγηση και λογοδοσία. Ευρωπαϊκή Στρατηγική Οδικής Ασφάλειας Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης για την οδική ασφάλεια, 2011-2020 Ο αριθμός των νεκρών σε οδικά ατυχήματα το έτος 2020, να είναι μειωμένος κατά 50% σε σχέση με τον αριθμό των νεκρών του έτους 2010.
Βελτίωση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης των χρηστών του οδικού δικτύου. Αύξηση της ικανότητας επιβολής των κανόνων οδικής κυκλοφορίας. Ασφαλέστερη οδική υποδομή. Ασφαλέστερα οχήματα. Προώθηση της χρήσης σύγχρονης τεχνολογίας για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας. Βελτίωση των υπηρεσιών παροχής πρώτων βοηθειών και μετατραυματικής περίθαλψης. Προστασία των ευάλωτων χρηστών του οδικού δικτύου. Οδηγία για τη διαχείριση της ασφάλειας των οδικών υποδομών (2008/96/ EC) Έλεγχος Οδικής Ασφάλειας, Επιθεώρηση Οδικής Ασφάλειας, Αξιολόγηση Επιπτώσεων Οδικής Ασφάλειας. Στρατηγικό Σχέδιο για τη βελτίωση της Οδικής Ασφάλειας στην Ελλάδα, 2011-2020 Έργο υπό εκπόνηση από τον Τομέα Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής του Ε. Μ. Π. για λογαριασμό του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων. Υιοθέτηση του νέου ευρωπαϊκού στόχου: ο αριθμός των νεκρών σε οδικά ατυχήματα το έτος 2020, να είναι μειωμένος κατά 50% σε σχέση με τον αριθμό των νεκρών του έτους 2010. Καθορισμός και ενδιάμεσων στόχων. Επιστημονικός Υπεύθυνος: Καθηγητής Γεώργιος Κανελλαΐδης Ερευνητική ομάδα: Αν. Καθηγητής Γιώργος Γιαννής, Δρ. Σοφία Βαρδάκη, Αλεξάνδρα Λαΐου, Χρυσούλα Βούλγαρη, σε συνεργασία με την Καθηγήτρια Μάγδα Πιτσιάβα. Αποτίμηση της εφαρμογής των προηγούμενων Στρατηγικών Σχεδίων οδικής ασφάλειας. Καταγραφή, ανάλυση και αξιολόγηση των κρίσιμων παραγόντων οδικής ασφάλειας στην Ελλάδα. Καταγραφή, ανάλυση και αξιολόγηση των ευρωπαϊκών και διεθνών εξελίξεων στην οδική ασφάλεια. Καθορισμός στρατηγικού σκοπού και ποσοτικών στόχων.
Διαμόρφωση δομής του Στρατηγικού Σχεδίου και ανάπτυξη επιμέρους προγραμμάτων οδικής ασφάλειας. Ανάπτυξη πλαισίου εφαρμογής, παρακολούθησης και αξιολόγησης του Στρατηγικού Σχεδίου. Παιδεία Οδικής Ασφάλειας Η οδική ασφάλεια πρέπει να αναβαθμισθεί σε «αξία», δηλαδή να αποτελέσει μέτρο αξιολόγησης προσώπων και συμπεριφοράς και ιδέα που να καθορίζει τη νοοτροπία. Τότε μπορεί να επέλθει μια προοδευτική αλλαγή στην παιδεία της οδικής ασφάλειας. Η ριζική αναβάθμιση της παιδείας οδικής ασφάλειας αποτελεί ένα μακροχρόνιο εξελικτικό μετασχηματισμό. Είναι ερασιτεχνική και ανεπαρκής η αντιμετώπιση της παιδείας οδικής ασφάλειας ως μιας βραχυπρόθεσμης διαδικασίας. Η Παιδεία οδικής ασφάλειας που συνδέεται με τις αξίες, τις στάσεις και τις προσδοκίες, κατευθύνει και κινητοποιεί συμπεριφορές. Δεν αρκεί να επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον μας μόνον στα άτομα. Είναι επίσης αναγκαίο να θεωρήσουμε την Παιδεία Οδικής Ασφάλειας των Οργανισμών και των Φορέων που δραστηριοποιούνται στον σχεδιασμό μέτρων οδικής ασφάλειας και στην επιτήρηση της κυκλοφορίας, την Παιδεία Οδικής Ασφάλειας των οργάνων της Κυβέρνησης που αποφασίζουν για τις πολιτικές και τις προτεραιότητες, καθώς και της Κοινωνίας ευρύτερα. Μέτρα άμεσης προτεραιότητας Ενσωμάτωση Οδηγίας 2008/96 και οργάνωση των Υπηρεσιών για τη διαχείριση της ασφάλειας στο οδικό δίκτυο. Καθιέρωση ως υποχρεωτικού του μαθήματος της κυκλοφοριακής αγωγής. Αναβάθμιση της εκπαίδευσης και των εξετάσεων των υποψηφίων οδηγών. Ενίσχυση της επιτήρησης της κυκλοφορίας. Παρεμβάσεις χαμηλού κόστους σε θέσεις υψηλού κινδύνου στο οδικό δίκτυο. Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών. Καταγραφή, παρακολούθηση και αξιολόγηση των μέτρων και δράσεων
οδικής ασφάλειας. Προϋποθέσεις για τη βελτίωση της Οδικής Ασφάλειας Η εκδήλωση ισχυρής πολιτικής βούλησης στο ανώτατο Πολιτειακό και Πολιτικό επίπεδο. Ανάπτυξη της Παιδείας Οδικής Ασφάλειας. Η ευαισθητοποίηση και η συναίνεση των πολιτών. Η ανάπτυξη της αίσθησης του επείγοντος. Η δέσμευση και η ενεργός συμμετοχή όλων των αρμόδιων φορέων. Η συντονισμένη και διαχρονική εφαρμογή, παρακολούθηση και αξιολόγηση των δράσεων οδικής ασφάλειας του Στρατηγικού Σχεδίου.