CRI(2007)38 Version grecque Greek version Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισµού και της Μισαλλοδοξίας ΣΥΛΛΟΓΗ Τ Ν ΓΕΝΙΚ Ν ΣΥΣΤΑΣΕ Ν ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ECRI Στρασβούργο, Οκτώβρης 2007
Secrétariat de l'ecri / Secretariat of ECRI Direction générale des droits de l'homme et des affaires juridiques Directorate General of Human Rights and Legal Affairs Conseil de l'europe / Council of Europe F - 67075 STRASBOURG Cedex Tel.: +33 (0) 3 88 41 29 64 Fax: +33 (0) 3 88 41 39 87 E-mail: combat.racism@coe.int Επισκεφθείτε το web site µας: www.coe.int/ecri
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα Σύσταση γενικής πολιτικής της ECRI Αριθ. 1: Η καταπολέµηση του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας...5 Σύσταση γενικής πολιτικής της ECRI Αριθ. 2: Ειδικευµένα σώµατα για την καταπολέµηση του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας σε εθνικό επίπεδο... 13 Σύσταση γενικής πολιτικής της ECRI Αριθ. 3: Η καταπολέµηση του ρατσισµού και της µισαλλοδοξίας κατά των Ροµά/Τσιγγάνων... 21 Σύσταση γενικής πολιτικής της ECRI Αριθ. 4: Εθνικές έρευνες για την εµπειρία και τον τρόπο αντίληψης των διακρίσεων και του ρατσισµού κατά την άποψη των ενδεχοµένων θυµάτων...27 Σύσταση γενικής πολιτικής της ECRI Αριθ. 5: Η καταπολέ ηση της ισαλλοδοξίας και των διακρίσεων κατά των ουσουλ άνων... 33 (Text available in English and French only) Σύσταση γενικής πολιτικής της ECRI Αριθ. 6: Καταπολέ ηση της διάδοσης ρατσιστικού, ξενοφοßικού και αντιση ιτικού υλικού έσω ιντερνετ... 39 (Text available in English and French only) Σύσταση γενικής πολιτικής της ECRI Αριθ. 7: Εθνικης νοµοθεσιας για την καταπολεµηση του ρατσισµου και των φυλετικων διακρισεων... 43 Σύσταση γενικής πολιτικής της ECRI Αριθ. 8: Καταπολεµώντας το Ρατσισµό στο πλαίσιο της Τροµοκρατίας...67 Σύσταση γενικής πολιτικής της ECRI Αριθ. 9: Η Καταπολέµηση του Αντισηµτισµού...75 Σύσταση γενικής πολιτικής της ECRI Αριθ. 10: Combating racism and racial discrimination in an through school education... 83 (Text available in English and French only) Σύσταση γενικής πολιτικής της ECRI Αριθ. 11: Combating racism and racial discrimination in policing...91 (Text available in English and French only) 3
Σύσταση γενικής πολιτικής της ECRI Αριθ. 1: Η καταπολέµηση του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας Στρασβούργο, 4 Οκτώβρης 1996 5
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισµού και της Μισαλλοδοξίας: Θυµίζοντας τη Διακήρυξη που υιοθετήθηκε από τους Αρχηγούς Κρατών και Κυβερνήσεων των Κρατών µελών του Συµβουλίου της Ευρώπης στη Συνάντηση Κορυφής που έγινε στη Βιέννη στις 8-9 Οκτωβρίου 1993 Θυµίζοντας ότι το Σχέδιο Δράσης, για την καταπολέµηση του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας, που αναπτύχθηκε ως τµήµα της Διακήρυξης αυτής, ανάθεσε στην Επιτροπή Υπουργών να ιδρύσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισµού και της Μισαλλοδοξίας, στην οποία, δόθηκε η εντολή, µεταξύ άλλων, να διατυπώσει συστάσεις γενικής πολιτικής για τα Κράτη µέλη Έχοντας υπόψη τις προτάσεις οι οποίες περιέχονται στη Σύσταση Αριθ. 1275 για τη µάχη κατά του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας που υιοθετήθηκαν από την Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συµβουλίου της Ευρώπης στις 28 Ιουνίου 1995 Πεπεισµένη ότι για την αποτελεσµατική καταπολέµηση του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας, απαιτείται µια συνεχής και περιεκτική προσέγγιση που αντανακλάται σε µια µεγάλη ποικιλία µέτρων που συµπληρώνουν κι ενδυναµώνουν το ένα τ άλλο, καλύπτοντας όλες τις πλευρές της ζωής Αναγνωρίζοντας την κοινωνική, οικονοµική και νοµική διαφορετικότητα των Κρατών µελών και την ανάγκη για συγκεκριµένα µέτρα στο πεδίο αυτό που θ αντανακλούν αυτή την διαφορετικότητα Αντιλαµβανόµενη ότι ο ρατσισµός, η ξενοφοβία, ο αντισηµιτισµός και η µισαλλοδοξία δεν µπορούν να εξουδετερωθούν µε νοµικά µέτρα µόνο, αλλά τονίζοντας ότι παρόλα αυτά τα νοµικά µέτρα είναι υψίστης σηµασίας και ότι η µη εφαρµογή της σχετικής ισχύουσας νοµοθεσίας θίγει την αξιοπιστία της δράσης εναντίον του ρατσισµού και της µισαλλοδοξίας γενικά Θυµίζοντας ότι οι µεσοπρόθεσµες και οι µακροπρόθεσµες προληπτικές στρατηγικές που βασίζονται σε εκπαιδευτικά και άλλα µέτρα είναι αποφασιστικές για την καταπολέµηση των διαφόρων εκδηλώσεων ρατσισµού, ξενοφοβίας, αντισηµιτισµού και µισαλλοδοξίας και εκφράζοντας µε τον τρόπο αυτό την υποστήριξή της για τις πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί µέσα στο Συµβούλιο της Ευρώπης, και ιδιαίτερα στο πεδίο της διδασκαλίας της ιστορίας, καθώς και για τη Σύσταση (84)18 για την εκπαίδευση των δασκάλων στην εκµάθηση της διαπολιτισµικής κατανόησης, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της µετανάστευσης και τη Σύσταση R (85)7 για τη διδασκαλία και εκµάθηση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων στα σχολεία Αναγνωρίζοντας τον ενεργό ρόλο που µπορούν να παίξουν τα ΜΜΕ υπέρ ενός πολιτισµού ανοχής και αµοιβαίας κατανόησης Επιζητώντας µ αυτή την πρώτη σύσταση γενικής πολιτικής, η οποία είναι συµπληρωµατική σε άλλες προσπάθειες σε διεθνές επίπεδο, να βοηθήσει τα Κράτη µέλη στην αποτελεσµατική καταπολέµηση του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας, µε την πρόταση χειροπιαστών και συγκεκριµένων µέτρων σ έναν περιορισµένο αριθµό περιοχών οι οποίες είναι ιδιαίτερα κατάλληλες 7
συνιστά στις Κυβερνήσεις των Κρατών µελών τα εξής: Α. ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ, ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ - Να εξασφαλίσουν ότι η εθνική έννοµη τάξη σε ψηλό επίπεδο, για παράδειγµα στο Σύνταγµα ή στο Θεµελιώδη Νόµο, εγκλείει τη δέσµευση του Κράτους για ίση µεταχείριση όλων των ατόµων και για µάχη εναντίον του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας - Να υπογράψουν και να επικυρώσουν τα σχετικά διεθνή συµβατικά κείµενα, ο κατάλογος των οποίων βρίσκεται στο Παράρτηµα - Να εξασφαλίσουν ότι το εθνικό ποινικό, αστικό και διοικητικό δίκαιο ειδικά και συγκεκριµένα αντιτίθενται κατά του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας, προβλέποντας, µεταξύ άλλων: - ότι η διάκριση στην απασχόληση και στην παροχή αγαθών και υπηρεσιών στο κοινό είναι παράνοµη - ότι ρατσιστικές και ξενόφοβες πράξεις τιµωρούνται αυστηρά µε µεθόδους όπως: - ο ορισµός κοινών αδικηµάτων που έχουν ρατσιστική ή ξενόφοβη φύση ως ιδιώνυµων αδικηµάτων - η δυνατότητα να ληφθούν ειδικά υπόψη τα ρατσιστικά ή ξενόφοβα κίνητρα του παραβάτη - ότι εγκληµατικές ενέργειες ρατσιστικής ή ξενόφοβης φύσης µπορούν αυτεπάγγελτα να διωχθούν ποινικά - ότι, σύµφωνα µε τις υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει τα Κράτη κατά τα σχετικά διεθνή συµβατικά κείµενα και ιδιαίτερα µε τα Άρθρα 10 και 11 της Ευρωπαϊκής Σύµβασης Ανθρωπίνων Δικαιωµάτων, προφορικές, γραπτές, οπτικοακουστικές εκφράσεις και άλλες µορφές έκφρασης, περιλαµβανοµένων και των ηλεκτρονικών ΜΜΕ, οι οποίες παρακινούν σε µίσος, διακρίσεις ή βία εναντίον φυλετικών, εθνικών ή θρησκευτικών οµάδων ή εναντίον των µελών τους, λόγω του ότι ανήκουν σε µια τέτοια οµάδα, νοµικά ανήκουν στην κατηγορία των εγκληµατικών ενεργειών, οι οποίες θα πρέπει επίσης να καλύπτουν την παραγωγή, τη διανοµή και την αποθήκευση για διανοµή του εν λόγω υλικού - Σύµφωνα µε τις παραπάνω αναφερόµενες διεθνείς υποχρεώσεις, να λάβουν µέτρα, περιλαµβανοµένων όπου είναι απαραίτητο, των νοµικών µέτρων, για την καταπολέµηση των ρατσιστικών οργανώσεων λαµβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι µπορούν να απειλήσουν τα ανθρώπινα δικαιώµατα των µειονοτικών οµάδων περιλαµβανοµένης της απαγόρευσης τέτοιων οργανώσεων, όπου θεωρείται ότι αυτό θα συµβάλει στον αγώνα ενάντια στο ρατσισµό 8
- Να εξασφαλίσουν ότι το κοινό έχει επίγνωση της νοµοθεσίας η οποία καταπολεµά το ρατσισµό, την ξενοφοβία, τον αντισηµιτισµό και τη µισαλλοδοξία - Να εξασφαλίσουν ότι δίνεται υψηλή προτεραιότητα στην ποινική δίωξη αδικηµάτων ρατσιστικής ή ξενόφοβης φύσης και ότι η δίωξη αυτή αναλαµβάνεται ενεργά και σταθερά - Να εξασφαλίσουν ότι ακριβή δεδοµένα και στατιστικές συλλέγονται και δηµοσιεύονται σχετικά µε τον αριθµό ρατσιστικών και ξενόφοβων αδικηµάτων που καταγγέλλονται στην αστυνοµία, τον αριθµό υποθέσεων που εκδικάζονται, τους λόγους της µη εκδίκασης και το αποτέλεσµα των υποθέσεων που εκδικάζονται - Να εξασφαλίσουν ότι πρόσφορα µέσα νοµικής άµυνας διατίθενται για τα θύµατα διακρίσεων, είτε από τον ποινικό νόµο είτε από τον διοικητικό και αστικό νόµο όπου χρηµατική ή άλλη αποζηµίωση µπορεί να εξασφαλιστεί - Να εξασφαλίσουν ότι επαρκής νοµική βοήθεια διατίθεται για τα θύµατα των διακρίσεων όταν αναζητούν µέσα νοµικής άµυνας - Να εξασφαλίσουν ότι υπάρχει ενηµέρωση για τη διαθεσιµότητα µέσων νοµικής άµυνας και τις δυνατότητες πρόσβασης σ αυτές B. ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ Σ ΕΝΑΝ ΑΡΙΘΜΟ ΠΕΡΙΟΧ Ν - Να λάβουν µέτρα στους τοµείς της εκπαίδευσης και της πληροφόρησης ώστε να ενισχυθεί η µάχη ενάντια στο ρατσισµό, την ξενοφοβία, τον αντισηµιτισµό και τη µισαλλοδοξία - Να υιοθετήσουν πολιτικές που αυξάνουν την επίγνωση για τον πλούτο που φέρνει στην κοινωνία η πολιτισµική ποικιλία - Ν αναλάβουν έρευνα για τη φύση, τις αιτίες και τις εκδηλώσεις του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο - Να εξασφαλίσουν ότι η διδακτέα ύλη των σχολείων, για παράδειγµα στους τοµείς της διδασκαλίας της ιστορίας, καθορίζεται κατά τρόπο που να αυξάνει την εκτίµηση της πολιτισµικής ποικιλίας - Να καθιερώσουν και να υποστηρίξουν τµήµατα εκµάθησης που προάγουν την πολιτισµική ευαισθησία, την ενηµέρωση για τις προκαταλήψεις και τη γνώση των νοµικών πλευρών των διακρίσεων, τα οποία απευθύνονται στα άτοµα που είναι υπεύθυνα για τις διαδικασίες πρόσληψης και προαγωγής, που έχουν απευθείας επαφή µε το κοινό και που είναι υπεύθυνα να βεβαιώσουν ότι τα πρόσωπα στην οργάνωση συµµορφώνονται µε τα πρότυπα και τις πολιτικές της µη διάκρισης και των ίσων ευκαιριών 9
- Ιδιαίτερα, να εξασφαλίσουν ότι τέτοιου είδους εκµάθηση εισάγεται και συντηρείται για την αστυνοµία, το προσωπικό εγκληµατολογικών και δικαστικών σωµάτων, τους υπαλλήλους των φυλακών και το προσωπικό που ασχολείται µε τους αλλοδαπούς, και ιδιαίτερα τους πρόσφυγες και αυτούς που ζητούν άσυλο - Να ενθαρρύνουν τους δηµόσιους υπαλλήλους να έχουν υπόψη τους ότι είναι επιθυµητό να προάγουν την ανεκτικότητα στα δηµόσια σχόλιά τους - Να εξασφαλίσουν ότι η αστυνοµία παρέχει ίση µεταχείριση σε όλα τα µέλη της κοινωνίας και ότι αποφεύγει οποιαδήποτε πράξη ρατσισµού, ξενοφοβίας, αντισηµιτισµού και µισαλλοδοξίας - Ν αναπτύξουν επίσηµες και ανεπίσηµες δοµές διαλόγου µεταξύ της αστυνοµίας και των µειονοτικών κοινοτήτων και να εξασφαλίσουν την ύπαρξη ενός µηχανισµού ανεξάρτητης διερεύνησης περιστατικών και περιοχών σύγκρουσης µεταξύ αστυνοµίας και µειονοτικών οµάδων - Να ενθαρρύνουν την πρόσληψη µελών των δηµοσίων υπηρεσιών σε όλα τα επίπεδα, και ιδιαίτερα την αστυνοµία και το προσωπικό υποστήριξης, από µειονοτικές οµάδες - Να εξασφαλίσουν ότι όλες οι δηµόσιες υπηρεσίες και οι υπηρεσίες δηµόσιας φύσης όπως η προστασία της υγείας, οι κοινωνικές υπηρεσίες και η εκπαίδευση, παρέχουν πρόσβαση χωρίς διάκριση σε όλα τα µέλη του κοινού - Να λάβουν συγκεκριµένα µέτρα, όπως η παροχή στοχευµένων πληροφοριών, προκειµένου όλες οι οµάδες που έχουν το δικαίωµα, να έχουν εκ των πραγµάτων ίση πρόσβαση σ αυτές τις υπηρεσίες - Να προάγουν και ν αυξήσουν τη γνήσια ισότητα ευκαιριών, εξασφαλίζοντας την ύπαρξη ειδικών µέτρων εκµάθησης για να βοηθηθούν άτοµα µειονοτικών οµάδων να µπουν στην αγορά εργασίας - Να εγκαινιάσουν έρευνα στις πρακτικές διάκρισης και στα εµπόδια ή στους µηχανισµούς αποκλεισµού από τη ιδιωτική και δηµόσια στέγαση - Να εξασφαλίζουν ότι η δηµόσια στέγαση κατανέµεται βάσει δηµοσιευµένων κριτηρίων τα οποία είναι δικαιολογήσιµα, δηλ. τα οποία εξασφαλίζουν ίση πρόσβαση για όλους όσους έχουν το δικαίωµα, ανεξαρτήτως εθνικής καταγωγής - Επειδή είναι δύσκολο ν αναπτυχθεί και να εφαρµοστεί αποτελεσµατικά πολιτική στις εν λόγω περιοχές χωρίς καλά δεδοµένα, να συλλέξουν σύµφωνα µε τους Ευρωπαϊκούς νόµους, τους κανόνες και τις συστάσεις για την προστασία δεδοµένων και την προστασία του ιδιωτικού βίου, όπου και όποτε πρέπει, δεδοµένα τα οποία θα βοηθήσουν στην εκτίµηση και αξιολόγηση της κατάστασης και τις εµπειρίες των οµάδων που είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στον ρατσισµό, την ξενοφοβία, τον αντισηµιτισµό και τη µισαλλοδοξία. 10
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Κατάλογος σχετικών διεθνών νοµικών κειµένων Σύµβαση για την Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωµάτων και των Θεµελιωδών Ελευθεριών (Ευρωπαϊκή Σύµβαση Ανθρωπίνων Δικαιωµάτων) [Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms (European Convention on Human Rights)] (1950) και τα πρόσθετα πρωτόκολλά της Σύµβαση των Ηνωµένων Εθνών σχετική µε την Κατάσταση των Προσφύγων [United Nations Convention relating to the Status of Refugees] (1951) Σύµβαση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας που αφορά τη Διάκριση σε Σχέση µε την Εργασία και την Απασχόληση [Convention of the International Labour Organisation concerning Discrimination in Respect of Employment and Occupation] (1958) Ευρωπαϊκός Κοινωνικός, Καταστατικός Χάρτης [European Social Charter] (1961) και τα πρόσθετα πρωτοκολλά του Σύµβαση της UNESCO κατά της Διάκρισης στην Εκπαίδευση [UNESCO Convention against Discrimination in Education] (1960) Διεθνής Σύµβαση για την Εξάλειψη Όλων των Μορφών Φυλετικής Διάκρισης [International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination] (1965) Διεθνές Σύµφωνο για τα Οικονοµικά, Κοινωνικά και Πολιτισµικά Δικαιώµατα [International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights] (1966) Διεθνές Σύµφωνο για τα Αστικά και Πολιτικά Δικαιώµατα [International Covenant on Civil and Political Rights] (1966) και το πρώτο πρόσθετο πρωτόκολλο του Ευρωπαϊκός Χάρτης για τις Περιφερειακές Γλώσσες ή τις Γλώσσες των Μειονοτήτων [European Charter for Regional or Minority Languages] (1992) Σύµβαση Πλαίσιο για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων [Framework Convention for the Protection of National Minorities] (1995) 11
Σύσταση γενικής πολιτικής της ECRI Αριθ. 2: Ειδικευµένα σώµατα για την καταπολέµηση του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας σε εθνικό επίπεδο Στρασβούργο, 13 Ιουνιος 1997 13
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισµού και της Μισαλλοδοξίας (ECRI): Θυµίζοντας τη Διακήρυξη που υιοθετήθηκε από τους Αρχηγούς Κρατών και Κυβερνήσεων των Κρατών µελών του Συµβουλίου της Ευρώπης στη Συνάντηση Κορυφής που έγινε στη Βιέννη στις 8-9 Οκτωβρίου 1993 Θυµίζοντας ότι το Σχέδιο Δράσης, για την καταπολέµηση του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας, που αναπτύχθηκε ως τµήµα της Διακήρυξης αυτής, ανάθεσε στην Επιτροπή Υπουργών να ιδρύσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισµού και της Μισαλλοδοξίας, στην οποία δόθηκε η εντολή, µεταξύ άλλων, να διατυπώσει συστάσεις γενικής πολιτικής για τα Κράτη µέλη Λαµβάνοντας υπόψη το Ψήφισµα 48/134 που υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωµένων Εθνών στις 20 Δεκεµβρίου 1993 για τα Εθνικά Θεσµικά Όργανα για την Προαγωγή και την Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωµάτων Λαµβάνοντας υπόψη επίσης τις θεµελιώδεις αρχές που τέθηκαν στην πρώτη Διεθνή Συνάντηση των Εθνικών Θεσµικών Οργάνων για την Προαγωγή και Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωµάτων που έγινε στο Παρίσι στις 7-9 Οκτωβρίου 1991 (γνωστές ως "Αρχές του Παρισιού") Θυµίζοντας τα διάφορα Ψηφίσµατα που υιοθετήθηκαν από την πρώτη και δεύτερη Ευρωπαϊκή συνάντηση των Εθνικών Θεσµικών Οργάνων για την Προαγωγή και Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωµάτων που έγιναν αντίστοιχα στο Στρασβούργο στις 7-9 Νοεµβρίου 1994 και στην Κοπεγχάγη στις 20-22 Ιανουαρίου 1997 Λαµβάνοντας υπόψη τη Σύσταση Αριθ. R (85) 13 της Επιτροπής Υπουργών για το θεσµό του Συνήγορου του Πολίτη (Ombudsman) Λαµβάνοντας επίσης υπόψη την εργασία που έγινε από την Διευθύνουσα Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωµάτων (CDDH) σχετικά µε την ίδρυση Ανεξάρτητων Εθνικών Θεσµικών Οργάνων Ανθρωπίνων Δικαιωµάτων Δίνοντας έµφαση στο ότι η καταπολέµηση του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας αποτελεί ένα αναπόσπαστο τµήµα της προστασίας και προαγωγής των θεµελιωδών ανθρωπίνων δικαιωµάτων Θυµίζοντας την πρόταση της ECRI για την ενίσχυση της ρήτρας της µη διάκρισης (Άρθρο 14) της Ευρωπαϊκής Σύµβασης Ανθρωπίνων Δικαιωµάτων Βαθύτατα πεπεισµένη ότι όλοι πρέπει να προστατεύονται ενάντια στη διάκριση που βασίζεται σε φυλή, χρώµα, γλώσσα, θρησκεία ή εθνική ή εθνοτική καταγωγή ή ενάντια σε διάκριση που µπορεί έµµεσα να πηγάζει από την εφαρµογή του νόµου στις περιοχές αυτές Πεπεισµένη για την ανάγκη παραχώρησης υψηλής προτεραιότητας σε µέτρα που στοχεύουν στην πλήρη εφαρµογή νοµοθεσίας και πολιτικής που σκοπεύει στην καταπολέµηση του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας 15
Θυµίζοντας ότι µια αποτελεσµατική στρατηγική εναντίον του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας εξαρτάται κατά µεγάλο µέρος στη διεύρυνση της ενηµέρωσης, την πληροφόρηση και την εκπαίδευση του κοινού καθώς επίσης και στην προστασία και την προαγωγή των δικαιωµάτων των ατόµων που ανήκουν σε µειονοτικές οµάδες Πεπεισµένη ότι ειδικευµένα σώµατα για την καταπολέµηση του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας σε εθνικό επίπεδο µπορούν να συνεισφέρουν ουσιαστικά µε µια ποικιλία τρόπων στην ενδυνάµωση της αποτελεσµατικότητας ενός φάσµατος µέτρων πού λαµβάνονται στο πεδίο αυτό και στην παροχή συµβουλών και πληροφοριών στις εθνικές αρχές Καλωσορίζοντας το γεγονός ότι τέτοια ειδικευµένα σώµατα έχουν ήδη ιδρυθεί και λειτουργούν σε αρκετά Κράτη µέλη Αναγνωρίζοντας ότι τέτοια σώµατα πιθανόν να ποικίουν σε µορφή σύµφωνα µε τις συνθήκες των Κρατών µελών και µπορούν ν αποτελούν τµήµα ενός σώµατος µ ευρύτερους αντικειµενικούς σκοπούς στο πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωµάτων γενικά Αναγνωρίζοντας επίσης την ανάγκη των ίδιων των κυβερνήσεων να παρέχουν πληροφορίες και να είναι προσιτές στα ειδικευµένα σώµατα και να τα συµβουλεύονται σε θέµατα σχετικά µε τη λειτουργία τους συνιστά στις Κυβερνήσεις των Κρατών µελών: 1. να εξετάσουν προσεκτικά τη δυνατότητα ίδρυσης ενός ειδικευµένου σώµατος για την καταπολέµηση του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας σε εθνικό επίπεδο, αν δεν υπάρχει ήδη ένα τέτοιο σώµα 2. κατά την εξέταση του ρωτήµατος αυτού, να χρησιµοποιήσουν ως οδηγό και πηγή έµπνευσης τις βασικές αρχές που εκτίθενται στο παράρτηµα της σύστασης αυτής, και να παρουσιάσουν έναν αριθµό εναλλακτικών λύσεων για συζήτηση σε εθνικό επίπεδο. 16
Παράρτηµα της σύστασης γενικής πολιτικής της ECRI Αριθ. 2 Βασικές αρχές σχετικά µε ειδικευµένα σώµατα για την καταπολέµηση του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας σε εθνικό επίπεδο Κεφάλαιο Α: Οι Νόµοι που ιδρύουν ειδικευµένα σώµατα Δικαιοδοσία Αρχή 1 1. Στα ειδικευµένα σώµατα πρέπει να δοθεί δικαιοδοσία που θεσπίζετε σαφώς σε συνταγµατικό ή άλλο νοµοθετικό κείµενο. 2. Η δικαιοδοσία των ειδικευµένων σωµάτων πρέπει να προσδιορίζει τη σύνθεσή τους, τις περιοχές της αρµοδιότητάς τους, τις νοµοθε νοµοθετηµένες νες εξουσίες τους, την υπαγωγή τους σε έλεγχο και τη χρηµατοδότησή τους. Κεφάλαιο Β: Εναλλακτικές µορφές ειδικευµένων σωµάτων Αρχή 2 1. Σύµφωνα µε τις νοµικές και διοικητικές παραδόσεις των κρατών στα οποία ιδρύονται, τα ειδικευµένα σώµατα µπορεί να λάβουν διαφορετικές µορφές. 2. Ο ρόλος και οι λειτουργίες που εκτίθενται στις παραπάνω αρχές, πρέπει να εκπληρώνονται από σώµατα που µπορεί να λαµβάνουν τη µορφή, για παράδειγµα, εθνικών επιτροπών φυλετικής ισότητας, συνήγορου του πολίτη ενάντια στην εθνική διάκριση, Κέντρα/Γραφεία για την καταπολέµηση του ρατσισµού και την προώθηση ίσων ευκαιριών, ή άλλες µορφές, περιλαµβανοµένων των σωµάτων µε ευρύτερους αντικειµενικούς σκοπούς στο πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωµάτων γενικά. Κεφάλαιο Γ: Λειτουργίες κι ευθύνες των ειδικευµένων σωµάτων Αρχή 3 Ανάλογα µε τις εθνικές συνθήκες, το νόµο και την πρακτική, τα ειδικευµένα σώµατα θα πρέπει να έχουν όσο το δυνατό περισσότερες από τις παρακάτω λειτουργίες κι ευθύνες: α. να εργάζονται για την κατάργηση των διαφόρων µορφών διάκρισης που εκτίθενται στο προοίµιο και να προωθούν την ισότητα των ευκαιριών και τις καλές σχέσεις µεταξύ των ατόµων που ανήκουν σε όλες τις διαφορετικές οµάδες στην κοινωνία β. να ελέγχουν το περιεχόµενο και την επίδραση της νοµοθεσίας και των διοικητικών πράξεων για το πόσο σχετικές είναι µε το στόχο της καταπολέµησης 17
του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας και να κάνουν προτάσεις, αν είναι απαραίτητο, για πιθανές τροποποιήσεις σε τέτοιου είδους νοµοθεσία γ. να συµβουλεύουν τις νοµοθετικές και διοικητικές αρχές µε σκοπό να βελτιώσουν τους κανονισµούς και την πρακτική στους σχετικούς τοµείς δ. να παρέχουν βοήθεια και υποστήριξη στα θύµατα, περιλαµβανοµένης της νοµικής βοήθειας, ώστε να διασφαλίσουν τα δικαιώµατά τους απέναντι στα θεσµικά όργανα και τα δικαστήρια ε. ανάλογα µε το νοµικό πλαίσιο της κάθε χώρας, να έχουν δικαίωµα προσφυγής στα δικαστήρια ή άλλες δικαστικές αρχές, αν και όταν είναι απαραίτητο στ. ν ακούν και να εξετάζουν παράπονα και προσφυγές σχετικά µε συγκεκριµένες υποθέσεις και ν αναζητούν διακανονισµούς είτε µέσω φιλικού συµβιβασµού είτε, µέσα στα όρια του νόµου, µέσω δεσµευτικών και εκτελεστικών αποφάσεων ζ. να έχουν κατάλληλες εξουσίες για την απόκτηση αποδεικτικών στοιχείων και πληροφοριών για την εκτέλεση των λειτουργιών τους σύµφωνα µε το στ. παραπάνω η. να παρέχουν πληροφορίες και συµβουλές σε αρµόδια σώµατα και θεσµικά όργανα, περιλαµβανοµένων των Κρατικών σωµάτων και θεσµικών οργάνων θ. να εκδίδουν συµβουλές για τα πρότυπα πρακτικής της µη διάκρισης σε συγκεκριµένες περιοχές, οι οποίες είτε έχουν την ισχύ νόµου είτε είναι προαιρετικές στην εφαρµογή τους ι. να προωθούν και να συνεισφέρουν στην εκπαίδευση ορισµένων οµάδωνκλειδιών, χωρίς αυτό να περιορίζει τον πρωτεύοντα εκπαιδευτικό ρόλο που έχουν οι σχετικές επαγγελµατικές οργανώσεις ια. ιβ. ιγ. να προάγουν την ενηµέρωση του κοινού για θέµατα διάκρισης και να παράγουν και να δηµοσιεύουν κατάλληλες πληροφορίες κι έγγραφα να υποστηρίζουν και να ενθαρρύνουν οργανώσεις µε αντικειµενικούς σκοπούς παρόµοιους µ εκείνους του ειδικευµένου σώµατος να λαµβάνουν υπόψη και ν αντανακλούν, όπως αρµόζει, τις ανησυχίες τέτοιων οργανώσεων. 18
Κεφάλαιο Δ: Διοίκηση και λειτουργία των ειδικευµένων σωµάτων Σύνθεση Αρχή 4 Η σύνθεση των ειδικευµένων σωµάτων που παίρνουν τη µορφή επιτροπών και λοιπά, θα πρέπει ν αντανακλά την κοινωνία γενικά και την ποικιλότητα της. Ανεξαρτησία κι ευθύνη Αρχή 5 1. Τα ειδικευµένα σώµατα θα πρέπει να εφοδιάζονται µε επαρκείς χρηµατικούς πόρους για να διεκπεραιώνουν τις λειτουργίες τους και τις ευθύνες τους αποτελεσµατικά, και οι πόροι θα πρέπει να υπόκεινται σε ετήσια έγκριση της Βουλής. 2. Τα ειδικευµένα σώµατα θα πρέπει να λειτουργούν χωρίς παρεµβάσεις από το Κράτος και µε όλες τις εγγυήσεις που είναι απαραίτητες για την ανεξαρτησία τους περιλαµβανοµένης της ελευθερίας να διορίζουν το δικό τους προσωπικό, να διαχειρίζονται τους πόρους τους όπως κρίνουν κατάλληλο και να εκφράζουν δηµόσια τη γνώµη τους. 3. Τα ειδικευµένα σώµατα θα πρέπει να παρέχουν ανεξάρτητα αναφορές της δράσεώς τους βάσει σαφών και, όπου είναι δυνατό, ικανών να µετρηθούν αντικειµενικών στόχων για συζήτηση στη Βουλή. 4. Οι δικαιοδοσίες των ειδικευµένων σωµάτων θα πρέπει να περιγράφουν µε σαφήνεια τις διατάξεις για το διορισµό των µελών τους και θα πρέπει να περιέχουν κατάλληλα µέτρα προστασίας κατά της αυθαίρετης απόλυσης ή της αυθαίρετης µη-ανανέωσης ενός διορισµού, όπου η ανανέωση θα ήταν η φυσιολογική πορεία. Ευκολία πρόσβασης Αρχή 6 1. Τα ειδικευµένα σώµατα θα πρέπει να είναι προσιτά σε αυτούς των οποίων τα δικαιώµατα έχουν σκοπό να προστατέψουν. 2. Τα ειδικευµένα σώµατα θα πρέπει να εξετάσουν, όπου αυτό χρειάζεται, την ίδρυση τοπικών γραφείων µε σκοπό την αύξηση της ευκολίας πρόσβασής τους και τη βελτίωση της αποτελεσµατικότητας της επιµορφωτικής και εκπαιδευτικής λειτουργίας τους. 19
Κεφάλαιο Ε: Τρόπος λειτουργίας των ειδικευµένων σωµάτων Αρχή 7 1. Τα ειδικευµένα σώµατα θα πρέπει να λειτουργούν κατά τρόπο που µεγιστοποιεί την ποιότητα της έρευνας και των συµβουλών τους, και συνεπώς την αξιοπιστία τους, και µε τις εθνικές αρχές και µε τις κοινότητες των οποίων τα δικαιώµατα επιδιώκουν να διατηρήσουν και ν αυξήσουν. 2. Όταν ιδρύσουν ειδικευµένα σώµατα, τα Κράτη µέλη θα πρέπει να εξασφαλίσουν ότι τα σώµατα αυτά έχουν την κατάλληλη πρόσβαση στις κυβερνήσεις, ότι τους παρέχονται από τις κυβερνήσεις επαρκείς πληροφορίες για να έχουν τη δυνατότητα να εκτελέσουν τις λειτουργίες τους και ότι τα συµβουλεύονται πλήρως σε θέµατα που τα αφορούν. 3. Τα ειδικευµένα σώµατα θα πρέπει να εξασφαλίσουν ότι λειτουργούν κατά τρόπο που είναι σαφώς πολιτικά ανεξάρτητος. 20
Σύσταση γενικής πολιτικής της ECRI Αριθ. 3: Η καταπολέµηση του ρατσισµού και της µισαλλοδοξίας κατά των Ροµά/Τσιγγάνων Στρασβούργο, 6 Μάρτης 1998 21
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισµού και της Μισαλλοδοξίας (ECRI): Θυµίζοντας τη Διακήρυξη που υιοθετήθηκε από τους Αρχηγούς Κρατών και Κυβερνήσεων των Κρατών µελών του Συµβουλίου της Ευρώπης στη Συνάντηση Κορυφής που έγινε στη Βιέννη στις 8-9 Οκτωβρίου 1993 Θυµίζοντας ότι το Σχέδιο Δράσης, για την καταπολέµηση του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας, που αναπτύχθηκε ως τµήµα της Διακήρυξης αυτής, ανάθεσε στην Επιτροπή Υπουργών να ιδρύσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισµού και της Μισαλλοδοξίας, στην οποία δόθηκε η εντολή, µεταξύ άλλων, να διατυπώσει συστάσεις γενικής πολιτικής για τα Κράτη µέλη Θυµίζοντας επίσης την Τελική Διακήρυξη και το Σχέδιο Δράσης που υιοθετήθηκαν από τους Αρχηγούς Κρατών και Κυβερνήσεων των Κρατών µελών του Συµβουλίου της Ευρώπης στη δεύτερή τους Συνάντηση Κορυφής που έγινε στο Στρασβούργο στις 10-11 Οκτωβρίου 1997 Τονίζοντας ότι αυτή η Τελική Διακήρυξη επιβεβαιώνει ότι ο στόχος των Κρατών µελών του Συµβουλίου της Ευρώπης είναι να χτίσουν µια πιο ελεύθερη, πιο ανεκτική και δίκαιη Ευρωπαϊκή κοινωνία και ότι ζητά την εντατικοποίηση της µάχης κατά του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας Σηµειώνοντας την πρόταση σχετικά µε τo διορισµό ενός ευρωπαϊκού µεσολαβητή για τους Ροµά/Τσιγγάνους η οποία περιέχεται στη Σύσταση Αριθ. 1203 (1993) της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του συµβουλίου της Ευρώπης Λαµβάνοντας υπόψη τα συµπεράσµατα του σεµιναρίου ανθρώπινης διάστασης των Τσιγγάνων της περιφέρειας του Οργανισµού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (OSCE) που οργανώθηκε στις 20-23 Σεπτεµβρίου 1994 από τον Οργανισµό αυτό, σε στενό διάλογο µε το Συµβούλιο της Ευρώπης και τη συνεχιζόµενη συνεργασία των δύο οργανισµών στην περιοχή αυτή Καλωσορίζοντας τo διορισµό το 1994, από το Γενικό Γραµµατέα, ενός Συντονιστή των δραστηριοτήτων του Συµβουλίου της Ευρώπης για τους Ροµά/Τσιγγάνους Λαµβάνοντας υπόψη την εργασία της Ειδικευµένης Οµάδας για τους Ροµά/Τσιγγάνους (MG-S-ROM) Θυµίζοντας την Σύσταση Αριθ R (97) 21 της Επιτροπής Υπουργών των Κρατών µελών για τα ΜΜΕ και την παρώθηση ενός κλίµατος ανοχής Θυµίζοντας τις διατάξεις που περιέχονται στη σύσταση γενικής πολιτικής Αριθ. 1 της ECRI, η οποία επιζητούσε να βοηθήσει αποτελεσµατικά τα Κράτη µέλη στην καταπολέµηση του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας µε την πρόταση χειροπιαστών και συγκεκριµένων µέτρων σ έναν περιορισµένο αριθµό ιδιαίτερα σχετικών περιοχών Βαθιά πεπεισµένη ότι η Ευρώπη είναι µια κοινότητα που µοιράζεται αξίες, περιλαµβανοµένης της ίσης αξιοπρέπειας όλων των ανθρωπίνων όντων, και ότι ο σεβασµός για την ίση αξιοπρέπεια είναι το θεµέλιο όλων των δηµοκρατικών κοινωνιών Θυµίζοντας ότι η κληρονοµιά της Ευρωπαϊκής ιστορίας είναι το καθήκον να θυµόµαστε το παρελθόν επαγρυπνώντας και ενεργά αντιτιθέµενοι σε οποιαδήποτε εκδήλωση ρατσισµού, ξενοφοβίας, αντισηµιτισµού και µισαλλοδοξίας Τιµώντας τη µνήµη όλων των θυµάτων της ρατσιστικής καταδίωξης και εξόντωσης κατά το Δεύτερο Παγκόσµιο 23
Πόλεµο κι ενθυµούµενη ότι ένας σηµαντικός αριθµός Ροµά/Τσιγγάνων χάθηκε σαν αποτέλεσµα τέτοιας πολιτικής Τονίζοντας έτσι ότι το Συµβούλιο της Ευρώπης είναι η ενσάρκωση και ο φύλακας των θεµελιωδών αξιών - ιδιαίτερα της προστασίας και προώθησης των ανθρωπίνων δικαιωµάτων - γύρω από τις οποίες η Ευρώπη ξαναχτίστηκε µετά τον τρόµο του Δευτέρου Παγκοσµίου Πολέµου Θυµίζοντας ότι η καταπολέµηση του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας αποτελεί ένα αναπόσπαστο µέρος της προστασίας και προώθησης των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, ότι αυτά τα δικαιώµατα είναι παγκόσµια και αδιαίρετα, και ότι τα ανθρώπινα όντα, χωρίς καµιά απολύτως διάκριση, δικαιούνται τα δικαιώµατα αυτά Τονίζοντας ότι η καταπολέµηση του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας είναι πάνω απ όλα ζήτηµα προστασίας των δικαιωµάτων των ευάλωτων µελών της κοινωνίας Πεπεισµένη ότι σε οποιαδήποτε δράση για την καταπολέµηση του ρατσισµού και της διάκρισης, πρέπει να δίνεται έµφαση στο θύµα και στη βελτίωση της κατάστασής του Σηµειώνοντας ότι οι Ροµά/Τσιγγάνοι υποφέρουν σ ολόκληρη την Ευρώπη από επίµονες προκαταλήψεις, είναι θύµατα ενός ρατσισµού που είναι βαθιά ριζωµένος στην κοινωνία, είναι ο στόχος, µερικές φορές, βίαιων διαδηλώσεων ρατσισµού και µισαλλοδοξίας και ότι τα θεµελιώδη δικαιώµατά τους παραβιάζονται ή απειλούνται τακτικά Σηµειώνοντας επίσης ότι οι επίµονες προκαταλήψεις ενάντια στους Ροµά/Τσιγγάνους οδηγούν σε διακρίσεις εναντίον τους σε πολλούς τοµείς της κοινωνικής και οικονοµικής ζωής, και ότι τέτοια διάκριση είναι ένας µέγιστος παράγων στη διαδικασία του κοινωνικού αποκλεισµού που επηρεάζει πολλούς Ροµά/Τσιγγάνους Πεπεισµένη ότι η προαγωγή της αρχής της ανοχής είναι µια εγγύηση της συντήρησης των ανοιχτών και πλουραλιστικών κοινωνιών που επιτρέπει µια ειρηνική συνύπαρξη συνιστά τα εξής στις Κυβερνήσεις των Κρατών µελών: - να υπογράψουν και να επικυρώσουν τα σχετικά διεθνή συµβατικά κείµενα στον τοµέα της καταπολέµησης του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας, ιδιαίτερα τη Σύµβαση Πλαίσιο για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων και τον Ευρωπαϊκό Καταστατικό Χάρτη για Περιφερειακές Γλώσσες ή τις µειονοτικές Γλώσσες - να εξασφαλίσουν ότι η ονοµασία που χρησιµοποιείται επίσηµα για τις διάφορες κοινότητες Ροµά/Τσιγγάνων θα πρέπει να είναι η ονοµασία µε την οποία επιθυµεί να είναι γνωστή η εν λόγω κοινότητα - έχοντας υπόψη τις εκδηλώσεις ρατσισµού και µισαλλοδοξίας των οποίων οι Ροµά/Τσιγγάνοι είναι θύµατα, να δώσουν βασική προτεραιότητα στην αποτελεσµατική εφαρµογή των διατάξεων που περιέχονται στη σύσταση γενικής πολιτικής Αριθ. 1 της ECRI, η οποία ζητά να ληφθούν τα απαραίτητα µέτρα για να βεβαιωθεί ότι το εθνικό ποινικό, αστικό και διοικητικό δίκαιο ειδικά και συγκεκριµένα αντιδρούν κατά του ρατσισµού, της ξενοφοβίας, του αντισηµιτισµού και της µισαλλοδοξίας 24