Μικροοικονομική Ενότητα 7: Κόστος Παραγωγής Σόρμας Αστέριος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Κοζάνη)
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας Να κατανοήσει ο φοιτητής τα βασικά στοιχεία του κόστους παραγωγής στην μικροοικονομική. 4
Περιεχόμενα ενότητας Κόστος παραγωγής. Σταθερό κόστος. Μεταβλητό κόστος. Μέσο κόστος. Οριακό κόστος. 5
Κόστος παραγωγής (1) Η επιχείρηση για να παράγει προϊόντα χρησιμοποιεί παραγωγικούς συντελεστές για τους οποίους δαπανάει χρήματα. Το ύψος της δαπάνη εξαρτάται από την ποσότητα και την τιμή του συντελεστή. Λειτουργώντας στη βραχυχρόνια περίοδο η επιχείρηση δαπανάει για σταθερούς και μεταβλητούς συντελεστές παραγωγής. 6
Σταθερό και μεταβλητό κόστος Σταθερό κόστος (Fixed Cost - FC) είναι οι δαπάνες που καταβάλλονται για τους σταθερούς συντελεστές, όπως τα ενοίκια, τα ασφάλιστρα, το συμβόλαιο του γενικού διευθυντή κ.α. Μεταβλητό κόστος (Variable Cost - VC) είναι οι δαπάνες που καταβάλλονται για τους μεταβλητούς συντελεστές, για εκείνους που η ποσότητά τους μεταβάλλεται καθώς μεταβάλλεται και η ποσότητα του παραγόμενου προϊόντος. Οι πρώτες ύλες, οι αμοιβές του προσωπικού, τα καύσιμα κ.α. TC (Total Cost) = FC + VC. 7
Οι καμπύλες κόστους στη βραχυχρόνια περίοδο Διάγραμμα 1. Οι καμπύλες κόστους στη βραχυχρόνια περίοδο 8
Κόστος παραγωγής (2) Το μέσο σταθερό κόστος (AFC Average fixed cost) εκφράζει το σταθερό κόστος ανά μονάδα προϊόντος. AFC = FC/Q. Το μέσο μεταβλητό κόστος (AVC Average variable cost) εκφράζει το μεταβλητό κόστος ανά μονάδα προϊόντος. AVC = VC/Q. Το μέσο συνολικό κόστος (ATC Average total cost) εκφράζει το συνολικό κόστος ανά μονάδα προϊόντος. ATC = TC/Q και ATC = AFC + AVC. 9
Μέσα κόστη Διάγραμμα 2. Καμπύλες μέσους κόστους 10
Οριακό κόστος Το οριακό κόστος (Marginal Cost - MC) είναι η μεταβολή που επέρχεται στο συνολικό κόστος, όταν η παραγωγή μεταβληθεί κατά μια μονάδα, δηλαδή, δείχνει το ρυθμό με τον οποίο μεταβάλλεται το συνολικό κόστος, όταν μεταβάλλεται η παραγωγή κατά μια μονάδα. MC = ΔTC/ΔQ ή MC = ΔVC/ΔQ επειδή: ΔTC = Δ(FC + VC) = ΔFC + ΔVC (αλλά ΔFC = 0) = ΔVC 11
Σχέση οριακού και μέσου κόστους Διάγραμμα 3. Σχέση οριακού και μέσου κόστους 12
Κόστος παραγωγής (3) Η καμπύλη του οριακού κόστους αρχικά κατέρχεται φτάνοντας σε ένα κατώτατο σημείο. Στη συνέχεια ανερχόμενη τέμνει την καμπύλη του μέσου μεταβλητού κόστους στο σημείο Α. Η συμπεριφορά αυτή του οριακού κόστους υπαγορεύεται από το νόμο της φθίνουσας απόδοσης. Το οριακό κόστος δεν είναι το κόστος παραγωγής της συγκεκριμένης τελευταίας μονάδας, αλλά η μεταβολή του συνολικού κόστους που προήλθε από την παραγωγή της συγκεκριμένης μονάδας. 13
Σχέση μεταξύ βραχυχρόνιου και μακροχρόνιου ATC Διάγραμμα 4. Σχέση μεταξύ βραχυχρόνιου και μακροχρόνιου ATC 14
Κόστος παραγωγής (4) Όταν το μακροχρόνιο ATC μειώνεται όσο αυξάνεται η παραγωγή έχουμε οικονομίες κλίμακας (economies of scale). Όταν το μακροχρόνιο ATC αυξάνεται, ενώ όσο αυξάνεται η παραγωγή τότε έχουμε αρνητικές οικονομίες κλίμακας (diseconomies of scale). Όταν το μακροχρόνιο ATC μένει αμετάβλητο λέμε ότι υπάρχουν σταθερές αποδόσεις κλίμακας. Οι οικονομίες κλίμακας προκύπτουν επειδή τα υψηλότερα επίπεδα παραγωγής επιτρέπουν την εξειδίκευση μεταξύ των εργαζομένων. Αν π.χ. η Renault κατασκεύαζε μικρό αριθμό αυτοκινήτων, δεν θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί την παραγωγική της μέθοδο και το ATC θα ήταν υψηλότερο. 15
Κόστος παραγωγής (5) Οι αρνητικές οικονομίες κλίμακας μπορεί να προκύψουν π.χ. επειδή οι διευθυντές επιχειρήσεων είναι δύσκολο να εποπτεύουν έναν μεγάλο οργανισμό. Όσο περισσότερα αυτοκίνητα κατασκευάζει η Renault, τόσο περισσότερο εντείνει τις προσπάθειές της η διευθυντική ομάδα και τόσο λιγότερο αποτελεσματικά μπορούν οι διευθυντές να συγκρατήσουν το κόστος σε χαμηλά επίπεδα. Έτσι το μακροχρόνιο ATC μειώνεται σε χαμηλά επίπεδα παραγωγής λόγω της αυξημένης εξειδίκευσης και αυξάνεται σε υψηλά επίπεδα παραγωγής εξαιτίας των αυξημένων προβλημάτων συντονισμού. 16
Βιβλιογραφία μαθήματος (1) Arnold, R. A. (2013). Μικροοικονομική. Εκδόσεις Broken Hill Publishers Ltd., Αθήνα. Krugman, P. & Wells, R. (2009). Μικροοικονομική. Εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη. Leibenstein, H. (1966). Allocative efficiency vs. X- Efficiency. The American Economic Review, 56 (3), 392-415 Mankiw, N. G. & Taylor, P. M. (2011). Αρχές οικονομικής θεωρίας. Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα. 17
Βιβλιογραφία μαθήματος (2) Nicholson, W. (2008). Μικροοικονομική θεωρία: Βασικές αρχές και προεκτάσεις, Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα. Sweezy, M. P. (1939). Demand under conditions of oligopoly. The Journal of Political Economy, 47 (4), 568-573. Ζαχαριάδης - Σούρας, Δ. (2003). Μικροοικονομική: Μία εισαγωγή στις αγορές και στις τιμές (2η έκδοση), Εκδόσεις Σταμούλη, Αθήνα. 18