Μικροοικονομία. Ενότητα 9: Συμπεριφορά Επιχειρήσεων στο Ολιγοπώλιο. Δριτσάκη Χάιδω Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής

Transcript

1 Μικροοικονομία Ενότητα 9: Συμπεριφορά Επιχειρήσεων στο Ολιγοπώλιο Δριτσάκη Χάιδω Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

3 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

4 Σκοποί ενότητας Να κατανοήσει ο φοιτητής τη συμπεριφορά των επιχειρήσεων σε καταστάσεις ολιγοπωλίου. 4

5 Περιεχόμενα ενότητας Προσδιορισμός του επιπέδου παραγωγής και τιμής του προϊόντος σε ολιγοπώλιο. Παράγοντες δημιουργίας καρτέλ. Δυσκολίες δημιουργίας καρτέλ. Ηγεσία Τιμής στο Ολιγοπώλιο. Συγχωνεύσεις και εξαγορές. Σκοποί Συγχωνεύσεων και Εξαγορών. 5

6 Ολιγοπώλιο Προσδιορισμός του επιπέδου παραγωγής και τιμής του προϊόντος. Λόγω μεγάλης ανομοιογένειας μεταξύ των ολιγοπωλιακών κλάδων (αριθμός επιχ/σεων που ελέγχουν την αγορά, ύπαρξη ή μη συνεννόησης, ο βαθμός διαφοροποίησης, η ύπαρξη ή όχι σοβαρών εμποδίων κτλ), η συμπεριφορά τους δεν εξετάζεται με ένα υπόδειγμα: Υπόδειγμα 1 ο : Χωρίς συνεννόηση των επιχειρήσεων. Υπόδειγμα 2 ο :Με συνδυασμένη ενέργεια των επιχειρήσεων Καρτέλ. 6

7 Υπόδειγμα 1 ο (1) Καμπτόμενη καμπύλη ζήτησης: Οι ανταγωνιστές θα αγνοήσουν μια αύξηση της τιμής από μια επιχείρηση αλλά θα μιμηθούν μια μείωσή της. 7

8 Υπόδειγμα 1 ο (2) Διάγραμμα 1. Διαγραμματική απεικόνιση Υποδείγματος 1 (Πηγή: Κώττη & Πετράκη-Κώττη (2005)). 8

9 Υπόδειγμα 2 ο (1) Καρτέλ: Συνασπισμοί επιχειρήσεων που δημιουργούνται με τυπικές ή άτυπές συμφωνίες μεταξύ ενός αριθμού ολιγοπωλιακών επιχειρήσεων οι οποίες συνεργάζονται για να εκμεταλλευτούν την αγορά, συνήθως ορίζοντας κοινή τιμή προϊόντος ή και μοιράζοντας την αγορά μεταξύ τους. 9

10 Υπόδειγμα 2 ο (2) Διάγραμμα 2. Διαγραμματική απεικόνιση Υποδείγματος 2 (Πηγή: Κώττη & Πετράκη-Κώττη (2005)). 10

11 Παράγοντες δημιουργίας Καρτέλ 1. Ο αριθμός των επιχειρήσεων (όσο περισσότερες, τόσο δυσκολότερη η συμφωνία). 2. Η σοβαρότητα εμποδίων εισόδου νέων επιχ/σεων στον κλάδο (όσο ισχυρότερα, τόσο ευκολότερη η δημιουργία καρτέλ). 3. Η συγγένεια και η ομοιότητα των προϊόντων ή των στοιχείων κόστους (όσο μεγαλύτερη, τόσο ευκολότερη η δημιουργία καρτέλ). 4. Η σταθερότητα της ζήτησης για το προϊόν διαχρονικά (δυσκολότερη η συμφωνία αν υπάρχουν διακυμάνσεις στην αγορά). 5. Οι κοινωνικές σχέσεις που υπάρχουν μεταξύ των επικεφαλής των ολιγοπωλιακών επιχειρήσεων (με έντονο ανταγωνισμό δυσκολότερη η συμφωνία). 11

12 Δυσκολίες δημιουργίας Καρτέλ (1) Εσωτερικές δυσκολίες: Πρόβλημα διαπίστωσης και αποθάρρυνσης των παραβιάσεων τον όρων της διαπραγμάτευσης και της συμφωνίας σχετικά με το μοίρασμα της αγοράς και των κερδών. Η κοινή τιμή του προϊόντος καθορίζεται από κάποια συνολική ποσότητα που μπορεί να απορροφήσει η αγορά σε κάθε δεδομένο επίπεδο τιμής. Στη συνέχεια καθορίζεται και το μέρος της ποσότητας που μπορεί να διοχετεύσει στην αγορά το κάθε μέλος. Κάποιες φορές ορισμένα μέλη του καρτέλ μπορεί να μην τηρήσουν τη συμφωνία πουλώντας κρυφά μεγαλύτερη ποσότητα. Έτσι ανατρέπεται όμως η de facto συμφωνημένη πολιτική του καρτέλ. 12

13 Δυσκολίες δημιουργίας Καρτέλ (2) Εξωτερικές δυσκολίες: Ο ανταγωνισμός που αντιμετωπίζει το καρτέλ από επιχειρήσεις που δεν είναι μέλη του καθώς και από άλλα προϊόντα που είναι αρκετά καλά υποκατάστατα των δικών του. Αν και οι επιχειρήσεις εκτός καρτέλ ελέγχουν μικρό μέγεθος της αγοράς, η μικρότερη τιμή που μπορούν να διαθέσουν το προϊόν τους υποσκάπτει τη δύναμη του καρτέλ. 13

14 Ηγεσία Τιμής στο Ολιγοπώλιο Ένα είδος σιωπηρής συμφωνίας είναι η πολιτική των ολιγοπωλιακών επιχ/σεων να αφήνουν μια επιχείρηση να λαμβάνει τις αποφάσεις σχετικά με την τιμή του προϊόντος και να ακολουθούν οι άλλες. Βαρομετρική ηγεσία τιμής. Ηγεσία τιμής της δεσπόζουσας επιχ/σης. 14

15 Συγχωνεύσεις και Εξαγορές Οριζόντιες συγχωνεύσεις. Κάθετες συγχωνεύσεις. Συγχωνεύσεις επιχειρηματικών ομίλων. Τρόποι συγχωνεύσεων: Με αμοιβαία συμφωνία των επιμέρους επιχ/σεων. Με προσφορά μιας επιχ/σης προς μια άλλη να την αγοράσει προσφέροντας μετρητά, μετοχές ή ομολογίες σταθερού επιτοκίου. 15

16 Σκοποί Συγχωνεύσεων και Εξαγορών (1) 1) Η άμεση αύξηση του μεγέθους μιας επιχείρησης. 2) Η δημιουργία οικονομιών μεγέθους και άρα η αύξηση της κερδοφορίας. 3) Επιθυμία μείωσης του ανταγωνισμού. 4) Προσδοκία αύξησης της τιμής των μετοχών. 5) Μείωση της αβεβαιότητας των επιχ/σεων. 6) Εμφάνιση ξαφνικά μιας ευκαιρίας. 7) Διείσδυση μιας επιχ/σης σε γεωγραφικές περιοχές. 16

17 Σκοποί Συγχωνεύσεων και Εξαγορών (2) 8) Αποφυγή της πιθανότητας να γίνει η ίδια αντικείμενο εξαγοράς από άλλη. 9) Η προστασία μιας άλλης επιχ/σης από ανεπιθύμητη εξαγορά από άλλη επιχ/ση. 10) Εκμετάλλευση μετά την εξαγορά των πολύτιμων περιουσιακών στοιχείων. 11) Ατομική φιλοδοξία ορισμένων επιχ/τιων ή ανώτατων στελεχών για δημιουργία επιχ/τικής αυτοκρατορίας. 17

18 Βιβλιογραφία μαθήματος (1) Arnold, R. A. (2007). Εισαγωγή στην Οικονομική, Εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη. Begg, D., Fischer, S. & Dornbusch, R. (1998). Εισαγωγή στην Οικονομική, Τόμος Α. Επιστημονική Βιβλιοθήκη, Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα. Chacholiades, M. (1990). Μικροοικονομική Ι. Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα. Mankiw, G. N. (2002). Αρχές της Οικονομικής, Τόμος Α. Εκδόσεις Τυπωθήτω - Γιώργος Δαρδάνος, Αθήνα 18

19 Βιβλιογραφία μαθήματος (2) Varian, H. (2006). Μικροοικονομική, μία σύγχρονη προσέγγιση. Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα. Γεωργακόπουλος, Θ., Λιανός, Θ., Μπένος, Θ., Τσεκούρα, Γ., Χατζηπροκοπίου, Μ. & Χρήστου, Γ. (1988). Εισαγωγή στην Πολιτική Οικονομία, Ε Έκδοση. Εκδόσεις Μπένου, Αθήνα. Δρανδάκης, Ε., Μπήτρος, Γ. & Μπαλτάς, Ν. (1994). Μικροοικονομική Θεωρία, Τόμος Α. Εκδόσεις Σταμούλης, Αθήνα. Κώττη, Γ. & Πετράκη-Κώττη, Α. (2005). Σύγχρονη Μικροοικονομική. Εκδόσεις Μπένου, Αθήνα. 19

20 Τέλος Ενότητας