ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Φορολογικά κίνητρα: www.dap-papei.gr
Είναι μια σειρά φορολογικών ενεργημάτων και διευκολύνσεων που το κράτος θέσπισε εδώ και πολλά χρόνια και εξακολουθεί να θέτει προκειμένου να υποβοηθήσει την ανάπτυξη της χώρας. Οι βασικοί νόμοι που αφορούν το θέμα αυτό είναι πολλοί και κατατάσσονται στις εξής κατηγορίες: α. στα κίνητρα που αφορούν κατά περιφέρεια τη χώρα β. στα κίνητρα που αφορούν κατά κατηγορία τις επιχειρηματικές δραστηριότητες Έτσι σήμερα μιλάμε ότι παρέχονται τα εξής κίνητρα ή ενισχύσεις στις επιχειρήσεις: α. επιχορήγηση: δωρεάν παροχή από το δημόσιο χρηματικό ποσό για την κάλυψη τμήματος της δαπάνης του επενδυτικού σχεδίου. β. επιδότηση των τόκων: κάλυψη από το δημόσιο, τμήματος μέρους των τόκων μακροπρόθεσμών δανείων. γ. επιδότηση της χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing): κάλυψη από το δημόσιο, δόσεων leasing για αγορά νέου εξοπλισμού. δ. φορολογική απαλλαγή ενός ποσοστού: επί της αξίας της ενισχυόμενης δαπάνης. ΤΕΚΜΗΡΙΑ ΤΕΚΜΑΡΤΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ Τεκμήρια: είναι ο τρόπος υπολογισμού της φοροδοτικής δυνατότητας του φορολογούμενου όταν δεν υπάρχουν εμφανή στοιχεία προσδιορισμού του εισοδήματος. Το τεκμαρτό εισόδημα υπολογίζεται: α. από τις δαπάνες διαβίωσης(ενοίκιο κατοικίας, συντήρηση αυτ/των Ι. Χ., ταξίδια αναψυχής), β. από τα τεκμήρια: ως ενδείξεις πλουτισμού του ατόμου - (1)τεκμήριο από την απόκτηση περιουσιακών στοιχείων, (2)τεκμήριο από την ανέγερση οικοδομών Αγορά πρώτης κατοικίας Ο νόμος καθιερώνει και θεσπίζει απαλλαγή από το ΦΜΑ (φόρο μεταβίβασης ακινήτων) για αγορά πρώτης κατοικίας. Η απαλλαγή αφορά φυσικά πρόσωπα έγγαμα ή άγαμα και φυσικά έλληνες υπηκόους που κατοικούν στην Ελλάδα. Στην απαλλαγή αυτή μπορεί να τύχουν και οι αλλοδαποί υπήκοοι μέλη της Ε.Ε. που διαμένουν και εργάζονται στην Ελλάδα, όπως επίσης και οι έλληνες της Τουρκίας, Βόρειας Ηπείρου, Κύπρου και Ρωσίας, εφόσον έχουν εγκατασταθεί μόνιμα στην Ελλάδα. Παρέχεται και στα ανήλικα τέκνα που στερούνται και των 2 γονέων τους και τελούν υπό δικαστική εποπτεία ή υπό επιμέλεια. Ο νόμος καθορίζει ότι όλοι οι πιο πάνω δικαιούνται απαλλαγή από τον ΦΜΑ όταν αγοράζουν για πρώτη φορά σπίτι και δεν υπάρχει στην κατοχή τους κατά τη διάρκεια της αγοράς αυτής άλλη κατοικία στην κυριότητά τους. Τα αφορολόγητα ποσά που ισχύουν σήμερα είναι: 1. για αγορά κατοικίας ή διαμερίσματος από άγαμο ως 17.250.000 2. για αγορά κατοικίας ή διαμερίσματος από έγγαμο ως 27.600.000 + 5.750.000 για κάθε παιδί 3. αγορά οικοπέδου από άγαμο απαλλαγή μέχρι 8.050.000 4. αγορά οικοπέδου από έγγαμο απαλλαγή μέχρι 14.950.000 + 1.950.000 για κάθε παιδί. Φορολογία κεφαλαίου Το κεφάλαιο δεν φορολογείται γιατί πλήττεται. Μόνο η πρόσοδός του φορολογείται. Σήμερα μιλάμε για φόρο επί της υπεραξίας του κεφαλαίου και ο φόρος αυτός δεν πλήττει το κεφάλαιο αλλά μόνο την έκτακτη αύξηση αυτού δηλαδή την υπερτίμηση. Επίσης μια άλλη μορφή υπερτίμησης η οποία δεν εξαρτάται από την αύξηση του φορέα αλλά από τυχαία υπερτίμηση (π.χ. υπερτίμηση κεφαλαίου από κέρδη από λαχείο). - 2 -
Δηλαδή όταν μιλάμε σήμερα για φόρο κεφαλαίου εννοούμε φόρους επί της μεταβίβασης του κεφαλαίου όπως: Απόκτηση αιτίας θανάτου: η περιουσία που αποκτάται με κληρονομιά. Η κληρονομιά επάγεται είτε με διαθήκη, είτε εξ αδιαθέτου, είτε αναγκαστικά από το νόμο. Κτήση περιουσίας δωρεάς: είναι η παραχώρηση ή η μεταβίβαση οποιουδήποτε περιουσιακού στοιχείου χωρίς να υπάρχει αντάλλαγμα. Απόκτηση από αιτία γονικής παροχής Η παροχή περιουσίας στο τέκνο από οποιονδήποτε γονέα αποτελεί δωρεά (μόνο ως προς το ποσό που υπερβαίνει το μέτρο το οποίο επιβάλλουν οι περιστάσεις). Η γονική παροχή μπορεί να γίνει από τον ένα ή από τους 2 γονείς με μία ή περισσότερες συμβολαιογραφικές πράξεις. Η γονική παροχή μπορεί να είναι χρηματική, εφ άπαξ ή παροχή σε περιοδική πρόσοδο και να αφορά κινητά ή ακίνητα πράγματα ή ακόμη την ψιλή κυριότητα. Αν έχει το τέκνο άλλη περιουσία στο όνομά του δεν αποτελεί κόλλημα ώστε να γίνει η γονική παροχή προς αυτό. Όρια γονικών παροχών 23.000.000 δρχ. κάθε γονέα. Αν ένας εκ των δύο πέθανε τότε 34.500.000. Φ. Π. Α. (φόρος προστιθέμενης αξίας) Κύρια χαρακτηριστικά του: α. είναι ένας γενικός έμμεσος φόρος που επιβαρύνει την εγχώρια κατανάλωση και επιβάλλεται σε όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας, στην προστιθέμενη αξία που αποκτά κάθε αγαθό στα διάφορα στάδια της συναλλαγής. β. επιβάλλει ίση φορολογική μεταχείριση στα εισαγόμενα και εγχώρια προϊόντα. γ. απαλλάσσει τις εξαγορές ως και τις υπηρεσίες που εξυπηρετούν τις εξαγωγές. δ. απαλλάσσει τα επενδυτικά αγαθά Πλεονεκτήματα του φόρου 1. είναι ουδέτερος 2. συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη 3. είναι απλός στην διαχείριση (σε σχέση με τους διάσπαρτους φόρους που αντικατέστησε) Φόρος: ο φόρος είναι μία χρηματική παροχή η οποία επιβάλλεται αναγκαστικά από το κράτος σε βάρος των ιδιωτών, χωρίς να υπάρχει το ανταποδοτικό στοιχείο εκ μέρους του κράτους. Ο φόρος δίδεται για την κάλυψη των δημοσίων βαρών. Χαρακτηριστικά φόρου I.Αναγκαστικός χαρακτήρας II.Χωρίς αντιπαροχή III.Οριστικός χαρακτήρας Πως καθορίζεται ο άμεσος φόρος: (φάσεις) α. προσδιορίζεται η φορολογητέα ύλη β. υπολογίζεται σε συνάρτηση με την φορολογητέα ύλη το ποσό του φόρου που θα πληρωθεί γ. είσπραξη Άμεσος φόρος: είναι ο φόρος του οποίου ο φορολογικός οφειλέτης βαρύνεται πραγματικά με το φόρο. - 3 -
Έμμεσος φόρος: είναι ο φόρος του οποίου ο φορολογικός οφειλέτης, επιρρίπτει σε άλλο πρόσωπο που βαρύνεται με τον πραγματικό φόρο (μετακύληση φόρου). Στην περίπτωση αυτή, ο φορολογικός οφειλέτης και ο πραγματικά βαρυνόμενος με το φόρο, είναι διαφορετικά πρόσωπα. Ο άμεσος φόρος επιβάλλεται από το γεγονός ότι υφίσταται ένα εισόδημα ή ένα κεφάλαιο. Ο έμμεσος φόρος πλήττει τη χρησιμοποίηση του εισοδήματος ή του κεφαλαίου, είναι δηλαδή φόρος επί της δαπάνης. Κατατάξεις και προσδιορισμοί άμεσων φόρων Άμεσος φόρος είναι ο φόρος εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων για εισόδημα και προέρχεται: α. από ενοίκια β. από μερίσματα γ. από καθαρά κέρδη επιχειρήσεων (εμπορικών, βιομηχανικών, γεωργικών) δ. από μισθούς ε. από άσκηση ελεύθερων επαγγελμάτων (γιατροί δικηγόροι) Επίσης άμεσοι είναι οι φόροι στο κεφάλαιο και συγκεκριμένα τους φόρους από κληρονομιές, δωρεές. Στα κέρδη από λαχείο (10%) και στην ακίνητη περιουσία. Επίσης οι φόροι υπέρ τρίτων. Κατατάξεις και προσδιορισμοί έμμεσων φόρων Έμμεσοι φόροι είναι ο Φ. Π. Α., ο οποίος είναι φόρος που βαρύνει την κατανάλωση του προϊόντος, οι τελωνιακοί δασμοί (για αγαθά που εισάγονται εκτός Ε.Ε.). Φόρος κύκλου εργασιών, ειδικός φόρος κατανάλωσης σε ορισμένα είδη, τέλη κυκλοφορίας, τέλη χαρτοσήμου. Τέλος: είναι το κρατικό έσοδο το οποί ενέχει την έννοια της ανταμοιβής/ του ανταλλάγματος. Είναι ανταποδοτικά τέλη που δίνονται για την εξυπηρέτηση ανταλλακτικών σκοπών (π.χ. τέλη κυκλοφορίας). Δασμός: είναι η τελωνειακή φορολογία που αφορά τις εισαγωγές από χώρες ΕΚΤΟΣ τις Ε.Ε. (διακοινοτικές συναλλαγές μεταξύ χωρών της Ε.Ε. και ΟΧΙ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ). Τα έσοδα του κράτους προέρχονται από: α. φόρους β. δασμούς γ. τέλη δ. έσοδα από κτηματική περιουσία Άλλες διακρίσεις φόρων α. παλιά φόροι σε χρήμα και σε είδος / τώρα μόνο σε χρήμα β. τακτικοί (καθιερωμένοι) έκτακτοι (π.χ. σεισμός, πλημμύρα) γ. προσωπικοί (φόρος εισοδήματος) πραγματικοί (έμμεσοι) δ. αναλογικοί προοδευτικοί - 4 -
Αναλογικός: Είναι ο φόρος, όταν η φορολογητέα ύλη σε ποσοστό φορολογίας, αυξανόμενο ανάλογα με την αύξηση την οποία λαμβάνει η φορολογητέα ύλη (π.χ. 10% 15% 20%). Ο συντελεστής του φόρου είναι ορισμένος, ανεξαρτήτως ποσού. Προοδευτικός: Είναι ο φόρος όταν η φορολογητέα ύλη υποβάλλεται σε ποσοστό φορολογίας αυξανόμενο. Η προοδευτική φορολογία είναι πάντως η δικαιότερη. Πηγές του φορολογικού δικαίου I.Πρωταρχική πηγή είναι ο νόμος Οι αρχές που προκύπτουν από τις διατάξεις του συντάγματος και αφορούν το φορολογικό δίκαιο είναι: α. η αρχή της φοροδοτικής ικανότητας (όσο μπορώ δίνω) β. η αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου γ. η αρχή ότι απαγορεύεται η αναδρομική ισχύς του φορολογικού νόμου δ. απαγορεύεται η διασταλτική ερμηνεία του νόμου II.Πράξεις νομοθετικού περιεχομένου. III.Οι διεθνείς συμβάσεις και οι κανόνες του διεθνούς δικαίου. IV.Το κοινοτικό δίκαιο. V.Οι γενικές αρχές του διοικητικού δικαίου. Ερμηνεία των φορολογικών νόμων 2 είδη ερμηνείας: 1. αυθεντική ερμηνεία την οποία κάνει ο νόμος στον εαυτό του και 2. επιστημονική ή δογματική ερμηνεία την οποία κάνουν τα δικαστήρια και η φορολογική επιστήμη. Η επιστημονική ερμηνεία διακρίνεται σε γραμματική και λογική. Η γραμματική ερμηνεία αποτελεί στενή ερμηνευτική μέθοδο. Η λογική ερμηνεία είναι η επιχειρούμενη με τους κανόνες της λογικής. ΦΟΡΟΛΟΓΗΤΕΑ ΥΛΗ Η φορολογητέα ύλη είναι το μέσο βάση το οποίο υπολογίζεται ο φόρος ο οποίος πρέπει να πληρωθεί. Η φορολογητέα ύλη είναι πολλαπλή, δηλαδή προέρχεται από διάφορες πηγές π.χ. από εισόδημα (ενοίκια, κέρδη από επιχειρήσεις, μισθούς, κλπ.), από κληρονομιά όπου θα υπολογίσουμε την αξία των στοιχείων που κληρονομήθηκαν, για να επιβληθεί ο φόρος. Επίσης η φορολογητέα ύλη μπορεί να προέρχεται από γονική παροχή, οπότε πρέπει να προσδιορίσουμε την φορολογητέα αξία αυτόν που δίδονται σαν δωρεά με την μορφή της γονικής παροχής, προκειμένου να επιβληθεί ο φόρος της γονικής παροχής. Εάν έχουμε έμμεσους φόρους και πρέπει να επιβληθεί ο ΦΠΑ τότε εκείνος που υποχρεούται να τον καταβάλλει είναι παράλληλα υποχρεωμένος να υποβάλλει τις περιοδικές δηλώσεις ή την τελική εκκαθαριστική δήλωση. Με βάση τις δηλώσεις αυτές που θα υποβάλλει, θα αναγράφεται και το ύψος των συναλλαγών που έχει κάνει οπότε ανάλογα με τις συναλλαγές που έχει κάνει με τους συντελεστές που συντρέχουν στα θέματα του ΦΠΑ θα γίνει ο προσδιορισμός του φόρου. Η ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗ Η φοροδιαφυγή είναι η ενέργεια εκείνη την οποία μετέρχεται ο φορολογούμενος, προκειμένου να αποφύγει το φόρο ή καλύτερα να αποφύγει να του επιβληθεί ο φόρος. Υπάρχει όμως - 5 -
σύγχυση μεταξύ φοροδιαφυγής και φορολογικής απάτης. Η έννοια της φοροδιαφυγής είναι ευρύτερη της απάτης. Μπορεί κάποιος να φοροδιαφύγει βασιζόμενος στα κενά του νόμου, γιατί ο νόμος δεν είχε προβλέψει ορισμένα θέματα. Αυτό το είδος φοροδιαφυγής δεν είναι δόλια φοροδιαφυγή και ούτε ο φορολογούμενος μετέρχεται φορολογική απάτη. Γι αυτό ο νόμος για να αντιμετωπίσει τέτοια φαινόμενα (φοροδιαφυγή) πέραν του ότι τα κοινωνικοποιεί, θεσπίζει και τον προσδιορισμό της φορολογητέας ύλης βάση τεκμηρίων. Παράνομη φοροδιαφυγή παρουσιάζει ψευδή ως αληθή Βασικές αρχές που διέπουν την φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων (ΦΕΦΠ) α. η καθολικότητα της φορολογίας (όλοι φορολογούνται εφόσον έχουν εισόδημα) β. άθροιση του συνολικού ετήσιου εισοδήματος γ. τεκμαρτό προσδιορισμό του εισοδήματος βάση τεκμηρίων δ. ειδική μεταχείριση εισοδήματος ε. υπολογισμός φόρου βάση προοδευτικής κλίμακας στ. δήλωση στη ΔΟΥ καθ έτος των φορολογούμενων για τα εισοδήματά τους ζ. άθροιση του καθαρού εισοδήματος κατά πηγή προέλευσης 1. εισόδημα από ακίνητα και γαίες 2. εισόδημα από κινητές αξίες (ομολογίες μετοχές.) 3. εισόδημα από κέρδη εμπορικών, βιομηχανικών κλπ. Επιχειρήσεων 4. εισόδημα από γεωργικές επιχειρήσεις 5. εισόδημα από μισθωτές επιχειρήσεις 6. εισόδημα από ελεύθερα επαγγέλματα η. έλεγχο των δηλώσεων θ. στην υποχρέωση επαγγελμάτων και επιχειρήσεων για παρακράτηση φόρου εισοδήματος ι. επιβολή ποινών στους παραβάτες Πότε φορολογούνται οι ανήλικοι; α. από προσωπική εργασία β. από περιουσιακά στοιχεία, από κληρονομιά ή δωρεά γ. από σύνταξη δ. από αλλού Τεκμαρτό εισόδημα Τεκμήρια: τρόπος προσδιορισμού της φοροδοτικής δυνατότητας του φορολογουμένου όταν δεν υπάρχουν εμφανή στοιχεία προσδιορισμού του εισοδήματος. Πραγματικό εισόδημα: είναι αυτό που απόκτησε ο φορολογούμενος από την επαγγελματική του δραστηριότητα και από άλλες πηγές (ακίνητα, μετοχές, κλπ.) Το τεκμαρτό εισόδημα υπολογίζεται: α. από τις δαπάνες διαβίωσης (ενοίκιο κατοικίας, συντήρηση αυτοκινήτων ΙΧ, ταξίδια αναψυχής, κλπ.) β. από τα τεκμήρια ως ενδείξεις πλουτισμού του ατόμου I.Τεκμήριο από την απόκτηση περιουσιακών στοιχείων (ακίνητα, ΙΧ, πλοία, αεροπλάνα, ανέγερση οικοδομών). Γενικά περί της φορολογίας εισοδήματος των νομικών προσώπων - 6 -
Τα εισοδήματα των ανώνυμων εταιριών, των συνεταιρισμών, των δημοσίων, δημοτικών και κοινοτικών επιχειρήσεων και των αλλοδαπών εταιριών εισήχθηκαν στη φορολογία εισοδήματος νομικών προσώπων. Τα εισοδήματα ομόρρυθμων και ετερόρρυθμων εταιριών δεν ανήκουν στη φορολογία αυτή, γιατί είναι προσωπικές εταιρίες και παρακολουθούνται με τα φυσικά πρόσωπα. Για τις ανώνυμες εταιρίες και συνεταιρισμούς δεν φορολογείται ολόκληρο το ποσό στο όνομα του νομικού προσώπου αλλά το μέρος των μη διανεμηθέντων κερδών. Υποκείμενο του φόρου Τα υποκείμενα σε φόρο εισοδήματος νομικά πρόσωπα διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: 1. στα νομικά πρόσωπα κερδοσκοπικού χαρακτήρα α. οι ημεδαπές ανώνυμες εταιρίες (ΑΕ) β. οι ημεδαπές εταιρίες περιορισμένης ευθύνης (ΕΠΕ) γ. οι δημόσιες δημοτικές και κοινοτικές επιχειρήσεις και εκμεταλλεύσεις κερδοσκοπικού χαρακτήρα δ. οι συνεταιρισμοί ε. οι αλλοδαπές επιχειρήσεις με οποιοδήποτε τύπο εταιρίας 2. στα νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα α. τα φιλανθρωπικά νομικά πρόσωπα (ορφανοτροφεία) β. τα κοινωφελή νομικά πρόσωπα (νοσοκομεία) γ. τα πάσης φύσεως κοινωφελή ιδρύματα δ. τα εν γένει νομικά πρόσωπα που δεν επιδιώκουν σκοπό κερδοσκοπικό (σωματεία, σύλλογοι) ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ (ΦΜΑ) Κατά κύριο λόγο στην φορολογία αυτή προέχον στοιχείο είναι η «μεταβίβαση», οπότε ο νόμος διαφοροποιείται και στην μεταβίβαση έναντι τιμήματος μιλάμε για επιβολή φόρου μεταβίβασης ακινήτων, ενώ στη μεταβίβαση από χαριστική αιτία μιλάμε για άλλης κατηγορίας φόρο (π.χ. φόρο κληρονομιάς, φόρο δωρεάς). Για να επιβληθεί φόρος μεταβίβασης πρέπει: I.Να υπάρχει μεταβίβαση ακινήτου ή εμπράγματου δικαιώματος επί ακινήτου (π.χ. ψιλή κυριότητα). II.Το μεταβιβαζόμενο ακίνητο να βρίσκεται εντός της Ελλάδας. III.Η μεταβίβαση να γίνεται έναντι ανταλλάγματος (τιμήματος). Φορολογητέα αξία των ακινήτων Τι είναι το αντικειμενικό σύστημα προσδιορισμού; Είναι το σύστημα προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων σύμφωνα με τα οποία η φορολογητέα αξία προσδιορίζεται με βάση τις τιμές ζώνης και τους αυξομειωτικούς συντελεστές που ισχύουν στη συγκεκριμένη περιοχή. Τι είναι το μικτό σύστημα προσδιορισμού;(σε άλλες περιοχές ισχύει) Είναι το σύστημα με βάση το οποίο η φορολογητέα αξία προσδιορίζεται για τα μεν κτίσματα με αντικειμενικά κριτήρια για το δε οικόπεδο με συγκριτικά στοιχεία. Με τον όρο φορολογητέα αξία εννοούμε πάντα την αξία την οποία έχει το ακίνητο κατά το χρόνο της μεταβίβασης προκειμένου να επιβληθεί ο φόρος. ΑΓΟΡΑ ΠΡΩΤΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ Ο νόμος καθιερώνει και θεσπίζει απαλλαγή από το φόρο μεταβίβασης ακινήτων (ΦΜΑ) για αγορά πρώτης κατοικίας. Σήμερα μπορούν να τύχουν απαλλαγής κατά την αγορά πρώτης κατοικίας, του φόρου μεταβιβάσεως οι Έλληνες υπήκοοι οι οποίοι για πρώτη φορά αγοράζουν σπίτι και δεν υπάρχει κατά το χρόνο της αγοράς αυτής άλλη κατοικία στην κυριότητά τους. - 7 -
Στην απαλλαγή αυτή μπορεί να τύχουν και οι αλλοδαποί υπήκοοι της Ε.Ε., οι οποίοι διαμένουν και εργάζονται στην Ελλάδα. Όπως επίσης και οι έλληνες της Τουρκίας, Βόρειας Ηπείρου, Ρωσίας και Κύπρου που διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα. Επίσης παρέχεται και στα ανήλικα τέκνα που στερούνται και των 2 γονέων τους και τελούν υπό δικαστική επιτροπεία ή υπό επιμέλεια. Φορολογία κεφαλαίου Το κεφάλαιο δεν φορολογείται γιατί πλήττεται. Μόνο η πρόσοδός του φορολογείται. Σήμερα μιλάμε για φόρο επί της υπεραξίας του κεφαλαίου, και ο φόρος αυτός δεν πλήττει το κεφάλαιο αλλά μόνο την έκτακτη αύξηση αυτού, δηλαδή την υπερτίμηση. Στην ίδια κατηγορία μπορούμε να τοποθετήσουμε και μία άλλη μορφή υπερτίμησης η οποία δεν εξαρτάται από την δράση του φορέα αλλά από τυχαία υπερτίμηση (π.χ. υπερτίμηση του κεφαλαίου από κέρδη από λαχεία). Όταν μιλάμε σήμερα για φόρο κεφαλαίου δεν υπονοούμε έκτακτους φόρους επί της μεταβίβασης του κεφαλαίου. Απόκτηση αιτίας θανάτου: η περιουσία που αποκτάται με κληρονομιά. Η κληρονομιά επάγεται είτε με διαθήκη, είτε εξ αδιαθέτου, είτε αναγκαστικά από το νόμο. Κτήση περιουσίας δωρεάς: είναι η παραχώρηση ή η μεταβίβαση οποιουδήποτε περιουσιακού στοιχείου χωρίς όμως να υπάρχει αντάλλαγμα. Απόκτηση από αιτία γονικής παροχής Η παροχή περιουσίας στο τέκνο από οποιονδήποτε γονέα αποτελεί δωρεά. Η γονική παροχή μπορεί να γίνει είτε από τον ένα είτε από τους δύο γονείς με μία ή περισσότερες συμβολαιογραφικές πράξεις. Η γονική παροχή μπορεί να είναι χρηματική, εφ άπαξ ή παροχή σε περιοδική πρόσοδο όπως επίσης να αφορά κινητά ή ακίνητα πράγματα ή ακόμη την ψιλή κυριότητα. Η περιουσία που τυχόν θα έχει εξ άλλης αιτίας το τέκνο δεν αποτελεί κόλλημα προκειμένου να γίνει η γονική παροχή του γονέα προς αυτό. Σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού της φορολογητέας αξίας των ακινήτων Το αντικειμενικό σύστημα εφαρμόζεται για τον προσδιορισμό της φορολογητέας αξίας κατά τη μεταβίβαση ακινήτων με επαχθή αιτία ή αιτία θανάτου, δωρεάς, γονικής παροχής, κλπ. Προκειμένου να γίνει η εφαρμογή του συστήματος τα ακίνητα έχουν διακριθεί σε 12 κατηγορίες και η κατάταξη ενός ακινήτου σε ορισμένη κατηγορία αποδεικνύεται 1. από την οικοδομική άδεια ανέγερσης του, 2. την πράξη σύσταση οριζόντιας ιδιοκτησίας και 3. τον τίτλο κτήσης του. Η φορολογητέα αξία των ακινήτων γενικώς εξευρίσκεται με συνδιασμό διάφορων συντελεστών ξεκινώντας από την τιμή ζώνης. Φορολογία κερδών από λαχεία Επιβάλλεται φόρος 10% με σταθερό συντελεστή μετά την αφαίρεση αφορολόγητου ποσού 25.000. Φορολογία μεγάλης ακίνητης περιουσίας Ο λόγος της επιβολής του φόρου στη μεγάλη ακίνητη περιουσία είναι ότι το κράτος έχοντας ανάγκη εσόδων δεν αποβλέπει μόνο στις προσόδους και στο εισόδημα και ούτε αποβλέπει μόνο στους φόρους πάνω στις συναλλαγές αλλά επιβάλλει μία ειδική φορολογική μεταχείριση στην συσσώρευση μιας περιουσίας ακίνητης, όταν θεωρείται «μεγάλη» δηλαδή όταν είναι άνω - 8 -
των 70 εκατομμυρίων για φυσικά πρόσωπα και άνω των 140 εκατομμυρίων για νομικά πρόσωπα. Υπόχρεως σε φόρο είναι κάθε πρόσωπο το οποίο έχει στην κυριότητά του ακίνητα ή εμπράγματα δικαιώματα, πάνω σ αυτά, τα οποία εκτιμούνται στα ανωτέρω ποσά εφόσον τα ακίνητα αυτά βρίσκονται στην Ελλάδα. Ένα ακίνητο φορολογείται όταν: α. έχει εισόδημα (π.χ. ενοικιάζεται) β. όταν πωλείται και μεταβιβάζεται ΦΜΑ φόρος μεταβίβασης ακινήτων γ. όταν κληρονομείται ή διαιρείται φόρος κληρονομιάς ή δωρεάς ή γονικής παροχής δ. όταν αποτελεί πάγιο στοιχείο της επιχείρησης οπότε η φορολογική του μεταχείριση ακολουθεί τη γενικότερη μεταχείριση της εμπορικής μεταχείρισης ε. φόροι υπέρ τρίτων (δήμοι, κοινότητες) δημοτικά τέλη Επιβολή φόρου στη συγκέντρωση κεφαλαίων Επιβάλλεται στις εμπορικές εταιρίες (ΟΕ, ΑΕ, ΕΕ, ΕΠΕ), στις κοινοπραξίες επιτηδευμάτων, στις συνεταιρικές οργανώσεις κάθε βαθμού, κλπ. εφόσον έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Ο φόρος της συγκέντρωσης κεφαλαίων επιβάλλεται στην πραγματική αξία των πράξεων που υπόκεινται στο φόρο. ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ ΚΙΝΗΤΡΑ Με τον όρο φορολογικά κίνητρα εννοούμε μία σειρά φορολογικών ευεργετημάτων και διευκολύνσεων που το κράτος θέσπισε εδώ και πολλά χρόνια και εξακολουθεί να θέτει, προκειμένου να υποβοηθήσει την ανάπτυξη της χώρας. Οι βασικοί νόμοι που αφορούν το θέμα αυτό είναι πολλοί και κατατάσσονται στις εξής κατηγορίες: I. Στα κίνητρα που αφορούν κατά περιφέρεια τη χώρα II. Στα κίνητρα που αφορούν κατά κατηγορία τις επιχειρηματικές δραστηριότητες Έτσι σήμερα μιλάμε, ότι παρέχονται τα εξής κίνητρα ή ενισχύσεις στις επενδύσεις: α. επιχορήγηση δωρεάν παροχή από το δημόσιο χρηματικού ποσού για την κάλυψη τμήματος της δαπάνης του επενδυτικού στοιχείου β. επιδότηση των τόκων κάλυψη από το δημόσιο, τμήματος μέρους των τόκων μακροπρόθεσμων δανείων γ. επιδότηση της χρηματοδοτικής πίστωσης (leasing) κάλυψη από το δημόσιο δόσεων leasing για απόκτηση καινούργιου εξοπλισμού δ. φορολογική απαλλαγή ύψους ενός ποσοστού επί της αξίας της ενισχυόμενης δαπάνης Περιοχές κινήτρων που χωρίζεται η χώρα 1. ΠΕΡΙΟΧΗ Α: περιλαμβάνει το νομό Αττικής και Θεσσαλονίκης 2. ΠΕΡΙΟΧΗ Β: περιλαμβάνει την επαρχία Λαγκαδά και το τμήμα Δυτικά του ποταμού Αξιού Θεσσαλονίκης καθώς και την επαρχία Τροιζηνίας 3. ΠΕΡΙΟΧΗ Γ: περιλαμβάνει τη ζώνη της Λαυρεωτικής και τις περιφέρειες ή τους νομούς που δεν εντάσσονται στις Α, Β και Δ περιοχές 4. ΠΕΡΙΟΧΗ Δ: περιλαμβάνει τη Θράκη, Ήπειρο, νησιά με πληθυσμό 3 χιλιάδες κατοίκους, νησιά Βορείου Αιγαίου, Θάσο, Δωδεκάνησα πλην Ρόδου. Φόρος τηλεοπτικών διαφημίσεων 30% και είναι ανάλογος του καταλόγου διαφημίσεων και χορηγιών που εφαρμόζει κάθε τηλεοπτικός σταθμός ΦΠΑ - 9 -
Χαρακτηριστικά: α. έμμεσος φόρος, που επιβαρύνει την εγχώρια κατανάλωση και επιβάλλεται σε όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας, στην προστιθέμενη αξία που αποκτά κάθε αγαθό στα διάφορα στάδια συναλλαγής β. επιβάλλει ίση φορολογική μεταχείριση (στα εισαγόμενα και εγχώρια προϊόντα) γ. απαλλάσσει τις εξαγορές ως και τις υπηρεσίες που εξυπηρετούν τις εξαγωγές δ. απαλλάσσει τα επενδυτικά αγαθά Πλεονέκτημά του είναι ότι εισπράττεται αμέσως. Τι είναι δασμός; Τελωνειακός φόρος Τι είναι φόρος; Η αναγκαστική εισφορά του ατόμου προς το κράτος. Τι είναι τέλος; Duties = έννοια ανταλλάγματος Ανταποδοτικά τέλη που δίνονται για την εξυπηρέτηση ανταλλακτικών σκοπών. Διακοινοτικέ συναλλαγές μεταξύ χωρών Ε.Ε. και όχι εισαγωγές. Αρχή φοροδοτικής ικανότητας Φορολογικός συντελεστής χρηματικό ποσό επί τις % Προοδευτικός φόρος Συντελεστές προοδευτικοί αναλογικοί Είδη: Άμεσοι φόροι: βαρύνει αποκλειστικά το φορολογικό υποκείμενο Έμμεσοι φόροι: κυκλοφοριακοί φόροι επί της καταναλώσεως ΦΠΑ Πλεονεκτήματα έμμεσου φόρου 1. εισπράττεται αμέσως Φορολογική δήλωση ομολογία Ελεύθεροι επαγγελματίες: γιατροί, δικηγόροι, λογιστές Εισόδημα από ελευθερία επαγγέλματος Τεκμήρια: τρόπος υπολογισμού της φοροδοτικής ικανότητας του πολίτη όταν δεν υπάρχουν εμφανή στοιχεία προσδιορισμού του εισοδήματος. Φοροδιαφυγή 2 κατηγορίες νόμιμη: εκμεταλλεύομαι τα κενά του νόμου παράνομη: παρουσιάζω ψευδή ως αληθή φυσικά πρόσωπα α. ομόρρυθμες, β. ετερόρρυθμες νομικά πρόσωπα ΕΠΕ, ΑΕ, Συνεταιρισμός - 10 -