ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ 6 ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ 6 Α

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ III ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΕΝ ΟΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ 6 ου ΕΞΑΜΗΝΟΥ: ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ 6 ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ 6 Α Ι ΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑ Α: Β. ΞΕΝΟΥ Α. ΚΟΥΡΚΟΥΛΑΣ Γ. ΠΑΡΜΕΝΙ ΗΣ. ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΥ Κ. ΚΑΛΦΑ Χ. ΚΑΡΑ ΗΜΑ Ε. ΡΕΠΟΥΣΚΟΥ Α. ΤΟΥΛΟΥΜΗΣ Αστικά ωμάτια 1 9 1 6 M e l a n c o l i e D u D e p a r t D e C h i r i c o «στον κόσμο της υπερνεωτερικότητας είμαστεπάντακαιδενείμαστεποτέπλέον σπίτι μας.» L a Marc Augé, Non lieux Introduction à une anthropologie de la surmodernité Φεβρουάριος 2012

6ο ΕΞΑΜΗΝΟ Ενδοτομεακή συνεργασία των μαθημάτων: Αρχιτεκτονικός Σχεδιασμός 6 Αρχιτεκτονικός Σχεδιασμός 6Α Το θέμα των δύο μαθημάτων του Τομέα ΙΙΙ, είναι κοινό στο πεδίο της διερεύνησης του χαρακτήρα του αστικού χώρου σήμερα στην Αθήνα. Κεντρικό ζήτημα είναι η επεξεργασία της ιδέας του χώρου της πόλης της Αθήνας σε σχέση με τη συνθήκη που διαμορφώνει η σύγχρονη ψηφιακή εποχή. Αυτό εγείρει ερωτήματα για το νέο νόημα αλλά και την χωρική έκφραση που αποκτούν οι έννοιες του «ιδιωτικού» και του «δημοσίου», του «εσωτερικού» και του «εξωτερικού», θέτοντας σε αμφισβήτηση την ίδια την ύπαρξη του αστικού δημόσιου χώρου. Για το Γάλλο ανθρωπολόγο Marc Augé η εποχή στην οποία ζούμε θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως υπερ-νεωτερικότητα, καθώς το βασικό στοιχείο της είναι η υπερβολή (του χώρου, του χρόνου, του ατόμου). Η παγκοσμιοποίηση αποτελεί ένα από τα φαινόμενα της υπερνεωτερικότητας και σίγουρα δεν μπορεί να διαχωριστεί από την επικράτηση της ψηφιακής τεχνολογίας και την πανταχού παρουσία της εικόνας μέσω των ΜΜΕ. Για τον Γάλλο ανθρωπολόγο βρισκόμαστε σε ένα πέρασμα προς ένα νέο παγκόσμιο δημόσιο χώρο, ο οποίος όμως δεν έχει ακόμα γεννηθεί. Προς το παρόν: «Ο νέος πλανητικός χώρος υπάρχει, αλλά δεν υπάρχει πλανητικός δημόσιος χώρος. Καθώς ο δημόσιος χώρος είναι ο χώρος που διαμορφώνεται η κοινή γνώμη.» Σε μια εποχή όπου ο κόσμος νοείται ως «ένας κόσμος δικτύων, ένα σύστημα καθορισμένο από χωρικές αλλά και οικονομικές, τεχνολογικές και πολιτικές παραμέτρους», αυτή η έντονη αλλαγή κλίμακας δεν θα μπορούσε να μην εγγραφεί και στον αστικό χώρο. Υπό αυτή την έννοια, αν αναλογιστεί κανείς τον τρόπο με τον οποίο έχει διεισδύσει η τεχνολογία στη ζωή μας ώστε να μπορούμε ανά πάσα στιγμή να επικοινωνούμε με οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη, τότε ίσως θα μπορούσαμε να θέσουμε το ζήτημα της επαναδιαπραγμάτευσης του δημόσιου και του ιδιωτικού. Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο είναι εξαιρετικά σημαντική η παρατήρηση του Marc Augé: «...η ιστορία ως ανατροπή του συστήματος που επιθυμεί να εμφανισθεί ως πραγματωθείσα Ουτοπία δεν μπορεί παρά να έχει μια τοπική ρίζα, Είναι η χωρική γλώσσα με την οποία εκφράζεται και υπό αυτή την έννοια προστατεύεται- η σημερινή οργάνωση του κόσμου».

Αστικά ωμάτια Π ε ρ ι ο χ ή Μ ε λ έ τ η ς Η περιοχή μελέτης ορίζεται από το αρχαίο τείχος των Αθηνών, και ανάμεσα στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού και την Πλατεία Ελευθερίας (Κουμουνδούρου). Κατά το εύρος του ορίου του τείχους αναπτύσσεται μια συρραφή από διαφορετικές αφηγήσεις-ποιότητες: τα ερείπια, τα κενά οικόπεδα,, οι πυκνώσεις κοινωνικής/εμπορικής δραστηριότητας, η χωρικές εμπειρίες του οικείου ή του ανοίκειου. Στο ανάπτυγμα αυτό,, το ίχνος του τείχους τείνει να εξαφανίζεται και να επανεμφανίζεται σε σχέση με τη σύγχρονη αστική δομή. Η συρραφή αυτή αποτελεί ταυτόχρονα τη ραφή μεταξύ του παλαιού και νέου ιστού της πόλης.

Αστικά ωμάτια Περιοχή επέμβασης

Α ν τ ι κ ε ί μ ε ν ο Μ ε λ έ τ η ς Το αντικείμενο της μελέτης είναι η ανάγνωση της προτεινόμενης περιοχής και η επεξεργασία των ιδεών που απορρέουν από τις σύγχρονες αντιλήψεις σχετικά με το χαρακτήρα του σύγχρονου αστικού χώρου. Επιζητείται, πιο συγκεκριμένα, ηένταξη«αστικών ωματίων» στην προτεινόμενη περιοχή σε σημείο της επιλογής σας. Τα «Aστικά ωμάτια» νοούνται ως υποδοχείς δράσεων που παρεμβαίνουν στη δυναμική του χώρου, λαμβάνοντας υπόψη τα εδραιωμένα και εξελισσόμενα αστικά χαρακτηριστικά αλλά και τους σύγχρονους τρόπους εμπειρίας του χώρου και των κοινωνικών διαδικασιών. Καθώς μιλούμε για «ωμάτια», αυτά θα οριοθετηθούν από τον τρόπο που συλλαμβάνουμε τόσο το περιβάλλον «κέλυφός» τους, όσο και την εσωτερική οργάνωσή τους με την «επίπλωση και τον εξοπλισμό» τους. Το «κέλυφος» και η «επίπλωσή» τους νοούνται ως τα υπόβαθρα αλλά και τα υλοποιημένα ίχνη των δράσεων που έχουμε την πρόθεση να αναπτυχθούν στον σύγχρονο αστικό χώρο. Λ έ ξ ε ι ς Κ λ ε ι δ ι ά 1. δημόσιο/ ιδιωτικό 2. συνέχεια /ασυνέχεια / κενό 3. χρόνος/ ίχνη 4. οικείο/ ανοίκειο 5. αντικείμενο/ χώρος 6. καθημερινό συμβάν 7. περιπλάνηση/ πλοήγηση Περισσότερες πληροφορίες στο blog του μαθήματος http://evrosoriou.wordpress.com/

6o ΕΞΑΜΗΝΟ - Αρχιτεκτονικός Σχεδιασμός 6Α Θέμα: Το Αντικείμενο ορίζει Χώρο στα «Αστικά ωμάτια» Το μάθημα 'Σχεδιασμός Αντικειμένου: Το Αντικείμενο ορίζει Χώρο εντάσσεται στο γενικότερο πλέγμα των μαθημάτων του Εργαστηρίου 'Αρχιτεκτονικός Χώρος και Επικοινωνία' του Τομέα ΙΙΙ. Το πλέγμα αυτό περιλαμβάνει μια θεματολογία που διαπερνά τις διαφορετικές κλίμακες σχεδιασμού, από το αντικείμενο ως τους ιδιωτικούς και δημόσιους χώρους. Η προσέγγιση της ευρείας αυτής θεματολογίας στοχεύει στη διερεύνηση της έννοιας του χώρου ως ενός δυναμικού πεδίου που ορίζεται κατά την ανάπτυξη των δράσεων μας, όπου τα υλικά στοιχεία του δομημένου περιβάλλοντος τις ευνοούν ή τις αποθαρρύνουν και παραμένουν ως τα αποτυπώματά τους. Το αντικείμενο καθημερινής χρήσης για παράδειγμα, ως ένα από τα βασικά καταναλωτικά αγαθά, συμπυκνώνει και συμβολίζει αξίες πολιτισμικής πρακτικής, καθώς εκφράζει την αντίληψη μιας κοινωνικής ομάδας για τον χώρο,, είτε με τον τρόπο παραγωγής γής του είτε με τον τρόπο επιλογής και χρήσης του. Η απόπειρα κατανόησης μέσα από τα αντικείμενα καθημερινής χρήσης όλων εκείνων των επιλογών του παραγωγού ή του χρήστη για τον καθορισμό της "ποιότητας" στη ζωή, αποκαλύπτει παραγωγικές δυνατότητες και δεξιότητες, πολιτισμικές και οικονομικές συνθήκες, ενοράσεις και συνθήκες βίωσης του χώρου. Το αντικείμενο καθημερινής χρήσης προσεγγίζεται μέσα από τα αποτυπώματα των ταπεινών λειτουργιών και τελετουργιών της καθημερινής ζωής, μέσα από όλες εκείνες τις μικρές ανάγκες και υψηλές προσδοκίες που έχουν ερμητικά κλειστεί και επενδυθεί στα όρια της σκευής μιας κατοικίας ή ενός δημόσιου χώρου. Τα ζητούμενα του μαθήματος: ο σχεδιασμός ενός αντικειμένου ή ενός συστήματος αντικειμένων, δια του οποίου θα ορισθεί και θα διαμορφωθεί ένας δημόσιος χώρος. Ο προσδιορισμός του χώρου είναι κοινός με το μάθημα του Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού 6. αναπτύσσοντας κοινές λογικές αναγνώρισης και προσδιορισμού του μέσα από το εννοιολογικό σχήμα: «Αστικά ωμάτια». Πρόθεση αυτής της κοινής αναφοράς είναι η ανάπτυξη του ζητήματος του δημόσιου χώρου σήμερα στην Αθήνα, μέσα από τη συνέργια σχεδιαστικών προσεγγίσεων με διαφορετικές κατευθύνσεις, διαφορετικές λογικές, διαφορετικά εργαλεία.

Στην περίπτωση του θέματος μας το αντικείμενο ορίζει χώρο στα Αστικά ωμάτια όπου ζητείται δια του αντικειμένου να ορισθεί και διαμορφωθεί ο δημόσιος χώρος, ως αντικείμενο θα μπορούσε να νοηθεί ένας αυτόνομος λειτουργικά τύπος, όπως για παράδειγμα ένα κάθισμα, ένα τραπέζι, ή ένα φωτιστικό, ή ακόμα ένα στοιχείο ενός συστήματος αντικειμένων, που για παράδειγμα εξοπλίζουν και ορίζουν ένα ευρύτερο χωρικό πεδίο. Επίσης το ίδιο το αντικείμενο θα μπορούσε να υπερβεί τις τυπικές-συμβατικές λειτουργίες και να νοηθεί ως μια πρόταση ενός συστήματος λειτουργιών που να ανταποκρίνονται σε μια σύγχρονη αντίληψη, για παράδειγμα, της έννοιας του "κάθεσθαι", και να αποτελεί στοιχείο μιας ευρύτερης σύγχρονης αντίληψης για τον χώρο. Ο προσδιορισμός των δράσεων που θα αναπτυχθούν και θα ορίσουν το είδος και το εύρος ενός χώρου κοινόχρηστων δραστηριοτήτων είναι ελεύθερα και αποτελούν μέρος των αποφάσεων της σχεδιαστικής διαδικασίας προσδιορισμού των «Αστικών ωματίων». Επίσης ελεύθερος είναι και ο χαρακτήρας του αντικειμένου που ζητείται: Θα μπορούσε να είναι μια μόνιμη ή εφήμερη, σταθερή ή κινητή κατασκευή / λειτουργία. Θα μπορούσε να είναι μια αυτόνομη ή εξαρτημένη κατασκευή / μορφή από τα στοιχεία του υφιστάμενου χωρικού υποβάθρου, που θα ορίζει τον χώρο με την έκταση ή επανάληψή της, με την πρόδηλη ή αμφίσημη μορφή / σημασία της. Θα μπορούσε να είναι μια κατασκευή εν μέρει εσωτερικού και εν μέρει εξωτερικού χώρου, με διαφορετικές κατασκευαστικές, λειτουργικές μορφολογικές απαιτήσεις. Οπωσδήποτε, κάθε προσέγγιση οφείλει να ανταποκρίνεται στο αίτημα της σχεδιαστικής και κατασκευαστικής τυποποίησης, για να εξυπηρετείται η δυνατότητα μιας ορθολογικής και συστηματοποιημένης παραγωγής. Επιπρόσθετα σημεία για την αξιολόγηση της ορθολογικότητας της παραγωγής αποτελούν οι αναφορές σε θέματα προέλευσης, παραγωγής, χρήσης ή κατάληξης των υλικών στοιχείων της κατασκευής από άποψη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, καθώς και σε θέματα συμπεριφοράς των υλικών και γήρανσής τους μέσα σε ένα πλαίσιο μεταβαλλόμενων συνθηκών. Για παράδειγμα, επιλογές υλικών ή κατασκευών με μεγάλη διάρκεια ζωής, με μη ενεργοβόρα ή μη ρυπογόνα παραγωγή, με προσιτές πρώτες ύλες, με χαμηλό κόστος χρήσης ή συντήρησης, με δυνατότητα ανακύκλωσης, κ.τ.λ. δηλώνουν τόσο μαο μια οικολογική ο ογ άποψη, όσο και μια μαφροντίδα γα για τη μελλοντική ζωή του αντικειμένου με τον χρήστη. Η μεθοδολογία προσδιορισμού του όλου ζητήματος θα γίνει ως εξής: Κατά τον Αρχιτεκτονικό Σχεδιασμό 6 θα γίνει η κατ αρχή σύλληψη και σύνθεση, η διατύπωση των κεντρικών ιδεών για τον σχεδιασμό ενός νέου αντικειμένου, σε σχέση με τη συνολική σύλληψη των «Αστικών ωματίων». Κατά τον Αρχιτεκτονικό Σχεδιασμό 6Α θα γίνει η κατανόηση υφιστάμενων τυπικών αντικειμένων και παραδειγμάτων εννοιολογικής συνέχειας, και η περεταίρω επεξεργασία του νέου αντικειμένου στα εργαστήρια Ζωγραφικής και Προπλασμάτων.

Οι δύο προσεγγίσεις στον Αρχιτεκτονικό Σχεδιασμό 6 και 6 Α θα ξεκινήσουν ταυτόχρονα, ώστε οι σπουδαστές/τριες, ανάλογα με την ανάγνωση - κατανόηση του υφιστάμενου χωρικού υποβάθρου και τον οραματισμό ενός νέου χώρου με την εισαγωγή δράσεων - αντικειμένων, να κατευθύνουν την αναλυτική διαδικασία κατανόησης των τυπικών αντικειμένων και εννοιολογικών παραδειγμάτων. Η αναλυτική διαδικασία κατανόησης των υφιστάμενων τυπικών αντικειμένων και εννοιολογικών παραδειγμάτων θα δίνει πληροφορίες και πορίσματα για τη συνθετική διαδικασία διατύπωσης κεντρικών ιδεών για το σχεδιασμό ενός νέου αντικειμένου, η οποία με τη σειρά της θα θέτει εκ νέου ερωτήματα που θα επανατροφοδοτούν την αναλυτική διαδικασία. Τελικά, τα περιεχόμενα της όλης εργασίας θα είναι: 1. Κατανόηση υφιστάμενων τυπικών αντικειμένων και παραδειγμάτων εννοιολογικής συνέχειας 1.1 Κριτική ανάλυση τουλάχιστον 6 παραδειγμάτων - αντικειμένων καθημερινής χρήσης ως προς τη χωροθέτηση, τη λειτουργία, τη μορφολογία, την κατασκευή, την οικονομία. Αποτύπωση παραδειγμάτων - αντικειμένων καθημερινής χρήσης, με φωτογραφίες και σκίτσα, ώστε να είναι δυνατή η ανάλυση και σύγκριση μεταξύ τους. 1.2 Αποτύπωση τουλάχιστον 3 αντικειμένων από τα παραπάνω, σε κλίμακες 1: 50 ή 1: 20 ανάλογα με το μέγεθος του χώρου που ορίζουν ώστε να δειχθεί η λειτουργία τους μέσα στον χώρο, 1: 10 ή 1: 5 ανάλογα με το μέγεθός τους για να δειχθεί η λειτουργική, κατασκευαστική, μορφολογική οργάνωσή τους, 1: 1 για να δειχθούν χαρακτηριστικές κατασκευαστικές λεπτομέρειές τους. 1.3 Συγκριτική αξιολόγηση των αποτυπωμένων παραδειγμάτων ως προς τις δυνατότητες χωροθέτησης, το εύρος των λειτουργιών και τον τρόπο που τις εξυπηρετούν, τη μορφολογική συνέπειά τους σε σχέση με τυπικές μορφολογικές οργανώσεις και με την ένταξή τους στο χώρο, τον τρόπο, την ποιότητα και οικονομικότητα της κατασκευής.

Αστικά ωμάτια 2. ιατύπωση κεντρικών ιδεών για τον σχεδιασμό ενός νέου αντικειμένου καθημερινής χρήσης 2.1 Ανάλογα με την αξιολόγηση των υφισταμένων τυπικών αντικειμένων και εννοιολογικών παραδειγμάτων, θα διατυπωθούν κεντρικές ιδέες για τον σχεδιασμό ενός νέου αντικειμένου καθημερινής χρήσης, του οποίου το νόημα θα εκπορεύεται από τη σχέση του με το χώρο των «Αστικών ωματίων», καθώς και από την αναφορά του στα υφιστάμενα παραδείγματα, σε σχέση με τη λειτουργία, τη μορφή, την κατασκευή, την οικονομία. Οι κεντρικές ιδέες του νέου αντικειμένου καθώς και οι εναλλακτικές δυνατότητες επίλυσής του θα διατυπωθούν με σκίτσα που θα τις προβάλλουν και θα τις επικοινωνούν. 2.2 Σχεδιασμός του νέου αντικειμένου σε κλίμακες 1: 10 ή 1: 5 ανάλογα του μεγέθους του αντικειμένου, καθώς και κατασκευαστικά σχέδια, μακέτες/πρότυπα σε κλίμακες 1: 1 ή 1: 2,5, με τα οποία θα επιλύονται χαρακτηριστικές λεπτομέρειες. Ενδιάμεσες παρουσιάσεις Τα 1.1, 1.2, 1.3 καθώς και το 2.1 θα παρουσιαστούν- παραδοθούν σε τεύχος Α3 Για το 1.1 το κάθε ένα από τα 6 παραδείγματα θα παρουσιαστεί σε 1 Α3 ( φωτογραφίες σκίτσα σχόλια ανάλυσης) Τα 1.2, 1.3 καθώς και το 2.1 θα αναπτυχτούν σε όσα Α3 κρίνετε ότι χρειάζεται Για τις ενδιάμεσες παρουσιάσεις οι σπουδαστές/στριες θα φτιάξουν ένα αρχείο PowerPoint με τις σελίδες του τεύχους, ώστε να γίνεται η παρουσίαση στο σοαμφιθέατρο. Τελική παράδοση Στο τέλος του εξαμήνου θα παραδοθεί Το τεύχος των ενδιάμεσων παρουσιάσεων με όσες βελτιώσεις αλλαγές έχουν προκύψει (ειδικά σε σχέση με το 2.1) Tο 22όπου 2.2 τα σχέδια θα παραδοθούν σε πινακίδες μεγέθους ανάλογα με την κρίση σας και την περίπτωση του αντικειμένου -κατασκευής ( Α3, Α2 ή Α1). Στις πινακίδες θα περιληφθούν και φωτογραφίες του μοντέλου μακέτας.

Η αξιολόγηση των εργασιών: 1. Κατανόηση υφισταμένων τυπικών αντικειμένων 1.1 Κριτική ανάλυση υφισταμένων παραδειγμάτων συντελεστής: 0,5 1.2 Αποτύπωση παραδειγμάτων συντελεστής: 3,0 1.3 Συγκριτική αξιολόγηση των παραδειγμάτων συντελεστής : 1,5 2. ιατύπωση κεντρικών ιδεών για τον σχεδιασμό 2.1 Κεντρικές ιδέες/εναλλακτικές επιλύσεις για ένα νέο αντικείμενο συντελεστής: 2,0 2.2 Κατασκευαστικά σχέδια, μακέτες/πρότυπα συντελεστής : 3,0 Σύνολο 10,0