ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ -------------------------------------------------------------------------------------------------------- Δ/ΝΣΗ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Δ/ΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΙ Η ΝΟΣΟΣ ALZHEIMER ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΤΙΡΙΑΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ ΣΥΝΤΑΞΑΝΤΕΣ: 1. Στέλιος Γλυνός, Αρχιτέκτονας στη Δ/νση Ψυχικής Υγείας 2. Όλγα Φάκλαρη, Αρχιτέκτονας στη Δ/νση Τεχνικών Υπηρεσιών Αθήνα, Ιανουάριος 2005 Έγκριση: Απόφαση με ΑΠ ΔΥ8/Β/οικ.37511, 08-Απρ-2005. MONADA-Alzheimer.doc 30/10/2012 Page:1 / 5
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στο άρθρο 11 του Ν.2716/1999, «Μονάδες Ψυχικής Υγείας στον Ιδιωτικό Κερδοσκοπικό και μη Κερδοσκοπικό Τομέα», προβλέπεται, μεταξύ των άλλων, και η δημιουργία Οικοτροφείων και Κέντρων Ημέρας. Στις Υπουργικές Αποφάσεις με θέμα: «Έγκριση από άποψη σκοπιμότητας της ανάπτυξης δομών και υποδομών του Τομέα Ψυχικής Υγείας κατά τη διετία 2002-2003 στο πλαίσιο του ΕΠ «Υγεία-Πρόνοια» του Γ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης», εγκρίθηκε η δημιουργία Μονάδων Αντιμετώπισης των προβλημάτων που προκαλεί η νόσος Alzheimer. Η Μονάδα Alzheimer ανταποκρίνεται σε ένα ευρύ φάσμα εξυπηρετήσεων όσων εμπλέκονται με τα προβλήματα της νόσου. Προβλέπονται οι λειτουργίες: α) Οικοτροφείου για την φιλοξενία ασθενών. β) Κέντρου Ημέρας για την ημερήσια φροντίδα / απασχόληση των ασθενών και γ) Υπηρεσία για την στήριξη της οικογένειας ή των φροντιστών του ασθενούς. MONADA-Alzheimer.doc 30/10/2012 Page:2 / 5
1. ΓΕΝΙΚΑ Η νόσος Alzheimer είναι μια σταδιακά εξελισσόμενη και μη αναστρέψιμη νόσος, που προσβάλει τα εγκεφαλικά κύτταρα. Προκαλεί απώλεια μνήμης και εξασθένιση των νοητικών λειτουργιών. Το Alzheimer είναι η πιο κοινή αιτία για την ανάπτυξη χρόνιας Άνοιας στους ενήλικες. Προσβάλει άτομα ηλικίας από 65 ετών και σπανιότερα 50 ετών ή και νεότερα. Κατά μία κλασική ταξινόμηση των περιστατικών, μπορούμε να διακρίνουμε τρία βασικά στάδια ανάπτυξης της νόσου: Το 1ο στάδιο χαρακτηρίζεται από διαταραχή αντίληψης του χρόνου, το 2ο από διαταραχή αντίληψης του χώρου. Το 3ο και τελευταίο στάδιο αφορά την αδυναμία αναγνώρισης προσώπων. Όπως είναι φυσικό η συνακόλουθη αλλαγή προσωπικότητας, διάθεσης ή και συμπεριφοράς, που συνοδεύει τα στάδια αυτά, συνεπάγεται αυξημένη φροντίδα και απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις / δεξιότητες από τους φροντιστές. Θα πρέπει στο σημείο αυτό να τονιστεί, ότι το περιβάλλον της Μονάδας Alzheimer, όσον αφορά θέματα χειρισμού των ασθενών και ασφάλειας λειτουργίας, είναι πιο ευνοϊκό σε σύγκριση με το αντίστοιχο περιβάλλον κατοικίας, όπου φροντιστές είναι μη εξειδικευμένα άτομα της οικογένειας του ασθενούς. Οι δύο βασικές λειτουργίες της Μονάδας Alzheimer, Κέντρο Ημέρας και Οικοτροφείο, αναπτύσσονται ανάλογα με το είδος της φροντίδας που το Κέντρο θα παρέχει. Δηλαδή έμφαση μπορεί να δοθεί στο Κέντρο Ημέρας ή στο Οικοτροφείο, ανάλογα με τους στόχους του Προγράμματος. 2. ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΩΝ 2.1. ΓΕΝΙΚΑ Η λειτουργία του Οικοτροφείου καλύπτεται από το Τεύχος «ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ ΜΟΝΑΔΩΝ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ (ΞΕΝΩΝΕΣ & ΟΙΚΟΤΡΟΦΕΙΑ) ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΨΥΧΑΡΓΩΣ». Αθήνα, Ιούνιος 2004, το οποίο έχει εγκριθεί με την υπ αρ. ΔΥ8/Β/οικ.70071, 30-06-04 Απόφαση του ΥΥ&ΚΑ. Οι γενικές προδιαγραφές του προαναφερόμενου Τεύχους, ισχύουν και για το Κέντρο Ημέρας. Οι Προδιαγραφές που ακολουθούν αναφέρονται στη λειτουργική διάρθρωση του Κέντρου Ημέρας και της Υπηρεσίας για την στήριξη της οικογένειας ή των φροντιστών του ασθενούς. Πρέπει εδώ να σημειωθεί, ότι η παροχή φροντίδας στη Μονάδα Alzheimer στηρίζεται κυρίως στο εξειδικευμένο προσωπικό. MONADA-Alzheimer.doc 30/10/2012 Page:3 / 5
2.1. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΕΝΤΡΟΥ ΗΜΕΡΑΣ Το Κέντρο Ημέρας μπορεί να αναπτύξει ποικίλες υπηρεσίες. Ειδικοί αναφέρουν ότι οι λειτουργίες του Κέντρου Ημέρας «αναπαριστούν δράσεις της καθημερινότητας, ουσιαστικά της ζωής της ίδιας». Αναπτυγμένα σχήματα, φιλοξενούν, εκτός των άλλων, χώρους για απασχόληση / ψυχαγωγία, χώρους για εικαστική / καλλιτεχνική απασχόληση - art therapy / drama therapy - χώρους για σωματική θεραπεία / χορό, Art Cafe, Εργαστήρι μικροκατασκευών, αίθουσα για θέατρο, σινεμά, μουσική κλπ. Στον Πίνακα που ακολουθεί παρατίθενται οι χώροι ενός τυπικού Κέντρου Ημέρας. Το σχήμα αυτό μπορεί να εμπλουτιστεί ή να απλοποιηθεί. Η τελική μορφή του Κέντρου Ημέρας εξαρτάται από το Πρόγραμμα του Φορέα, από το μέγεθος του διατιθέμενου κτιρίου καθώς και από τις δυνατότητες διαμόρφωσής του. Τα εμβαδά των χώρων είναι ενδεικτικά και εξαρτώνται από την συγκεκριμένη λειτουργία και από τον αριθμό των προσώπων που συμμετέχουν σε αυτήν. 2.2. ΧΩΡΟΙ ΚΕΝΤΡΟΥ ΗΜΕΡΑΣ α/α ΧΩΡΟΣ ΕΜΒΑΔΟΝ ΚΑΤΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Μ2 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 1 Υποδοχή-πληροφορίες Στον κοινό χώρο εισόδου της Μονάδας Alzheimer 2 Γραμματεία-γραφείο Διοίκησης 9,00 Ένας ή δύο χώροι 3 Γραφεία ειδικοτήτων 10,00 Αριθμός χώρων ανάλογα με τη στελέχωση 4 Υπηρεσία για την στήριξη της 12,00 Ένας ή δύο χώροι οικογένειας και χώρος αρχείου 5 Καθιστικό, με γωνιά βιβλιοθήκης και τραπεζαρία 2,00 Μ2/ /άτομο 6 Κουζίνα 10,00 7 Χώροι απασχόλησης / εργοθεραπείας * Ανεξάρτητοι ή στο χώρο Καθιστικού / Τραπεζαρίας 8 Χώρος φυσιοθεραπείας * 9 Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων * Για εκδηλώσεις, ενημέρωση κ.α. 10 Χώρος ημερήσιας ανάπαυσης ασθενών 11 Χώρος ανάπαυσης προσωπικού 10,00 12 Χώροι υγιεινής ασθενών / - επισκεπτών 13 Χώροι υγιεινής προσωπικού - 14 Βοηθητικοί χώροι και αποθήκη - 12,00 Χώρος για μέχρι δύο κλίνες, Μπορεί να διαθέτει περισσότερες κλίνες. *Εμβαδόν ανάλογα με το είδος λειτουργίας και τον αριθμό των ατόμων. MONADA-Alzheimer.doc 30/10/2012 Page:4 / 5
2.1.1. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. Υποδοχή - πληροφορίες: Με γραφείο / γκισέ πληροφοριών. 2. Γραμματεία - γραφείο Διοίκησης: Αν είναι δύο χώροι, επιθυμητή η δυνατότητα επικοινωνίας. 3. Γραφεία ειδικοτήτων: Επιθυμητό το ένα τουλάχιστον γραφείο να έχει κατάλληλο εμβαδόν για την συνάντηση οικογένειας ή ομάδας ατόμων. 4. Υπηρεσία για την στήριξη της οικογένειας και χώρος αρχείου: Θα πρέπει να εξυπηρετεί τουλάχιστον 5 άτομα. Το αρχείο, ηλεκτρονικό ή κλασικού τύπου, μπορεί να βρίσκεται σε κατάλληλο ερμάριο στο χώρο του γραφείου ή σε ιδιαίτερο φυλασσόμενο χώρο,. 5. Καθιστικό, με γωνιά βιβλιοθήκης και Τραπεζαρία: Καλό είναι να οργανωθεί σε μικρές ενότητες / καθιστικά των 4 έως 6 ατόμων. Γενικά ο εξοπλισμός θα πρέπει να είναι ελαφρύς, ώστε εύκολα να αναδιατάσσεται. Η βιβλιοθήκη μπορεί, για λόγους ηχομόνωσης, να βρίσκεται σε ιδιαίτερο χώρο. 6. Κουζίνα: Θα είναι οικιακού τύπου. 7. Χώροι απασχόλησης / εργοθεραπείας: Εκτός από τραπέζια / καρέκλες, θα διαθέτουν ερμάρια για τη φύλαξη υλικών. Επιθυμητή η ύπαρξη αποθήκης. 8. Χώρος φυσιοθεραπείας: Θα έχει κατάλληλο εξοπλισμό (όργανα, στρώματα κλπ). 9. Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων:, Επιθυμητή η συνένωση με το καθιστικό, ειδικά όταν έχει μικρό σχετικά εμβαδόν. 10. Χώρος ημερήσιας ανάπαυσης ασθενών: Θα διαθέτει κλίνες και ερμάρια. 11. Χώρος ανάπαυσης προσωπικού: Θα έχει την οργάνωση μικρού καθιστικού. 12. Χώροι υγιεινής ασθενών / επισκεπτών: Το ένα από τα WC με διαστάσεις και εξοπλισμό κατάλληλο για εξυπηρέτηση ΑΜΕΑ. 2.1.2. ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ: Oι χώροι της Μονάδας Alzheimer θα πρέπει να είναι λειτουργικά απλοί και οικείοι για τους ασθενείς. Η επιλογή κατάλληλων υλικών, χρωμάτων και εξοπλισμού, με στόχο τη δημιουργία ευχάριστου, λειτουργικού και αισθητικά άρτιου περιβάλλοντος είναι πολύ σημαντική. Στο ίδιο πλαίσιο θα πρέπει να κινηθεί η Μελέτη όσον αφορά την διαμόρφωση του Περιβάλλοντος Χώρου, για χρήση από τους φιλοξενούμενους. MONADA-Alzheimer.doc 30/10/2012 Page:5 / 5