Η διαχρονική αξία της ελιάς για την Ελλάδα Σταύρος Βέμμος Αναπληρωτής Καθηγητής Διευθυντής Εργαστηρίου Δενδροκομίας Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών
Η ελιά στη σύγχρονη εποχή
Η Ελαιοκαλλιέργεια στην σύγχρονη Ελλάδα Από τα 142 εκατ. δένδρα το 1998 τα 116 εκατ. καλλιεργούνταν για λάδι και τα 25 για βρώσιμες ελιές. Σήμερα στην Ελλάδα καλλιεργούνται 11,6 εκατ. στρέμ. και πάνω από 170 εκατ. ελαιόδενδρα (Στοιχεία Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιολάδου) Η καλλιέργεια της ελιάς στην Ελλάδα αντιπροσωπεύει: Το 21-23% του συνόλου των καλ/μενων εκτάσεων Το 75% των εκτάσεων των κανονικών δενδρώνων Το ελαιόλαδο είναι το κυριότερο εξαγώγιμο προϊόν της Χώρας μας
Kύριες μορφές καλλιέργειας της ελιάς στην Ελλάδα και τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Παραδοσιακοί ελαιώνες Εντατικοί παραδοσιακοί ελαιώνες Σύγχρονοι εντατικοί ελαιώνες ή ελαιώνες πυκνής φύτευσης Ελαιώνες υπερεντατικοί ή πολύ πυκνής φύτευσης Ελαιώνες βιολογικής καλλιέργειας Ελαιώνες ολοκληρωμένης παραγωγής Η ελιά σαν καλλωπιστικό και διακοσμητικό δένδρο
Η χρήση της ελιάς σαν καλλωπιστικό και διακοσμητικό φυτό στη σύγχρονη Ελλάδα
Λευκόκαρπος
Olea chrysophylla, Χρυσόφυλλος
Καλλωπιστική ελιά σε γλάστρα
Καλλωπιστική ελιά σε μπονζάϊ
Καλλωπιστική ελιά σε μπονζάϊ
Καλλωπιστική ελιά σε γλάστρες
Καλλωπιστική ελιά σε φράκτες
Δένδρα ελιάς σε πάρκο
Δένδρα ελιάς σε πάρκο (ΓΠΑ)
Ελιές καλλωπιστικές
Ελιά σε μπουμπουνιέρα
Παραδοσιακοί ελαιώνες - Κύρια χαρακτηριστικά Πυκνότητα: 4-12 δένδρα/στρέμμα Αποδόσεις: 20-150 κιλά καρπών στρέμμα Απουσία ή ελάχιστη άρδευση, λίπανση (οργανική) Απουσία ή ελάχιστη χρήση φυτοφαρμάκων Συμβάλλουν στη διατήρηση των οικοσυστημάτων και της οικολογικής ισορροπίας Συμβάλλουν στη μείωση των διαβρώσεων και της υποβάθμισης των εδαφών Αξιοποιούν άγονες και μη ποτιστικές περιοχές με ποιοτική παραγωγή κύρια ελαιολάδου.
Εντατικοί παραδοσιακοί ελαιώνες Πυκνότητα: 8-25 δένδρα/στρέμμα Αποδόσεις: 150-400 κιλά καρπών/στρέμμα Kατεργασία εδάφους / ή χρήση ζιζανιοκτόνων Λίπανση: Κυρίως χημικά λιπάσματα (2-6 kg/δένδρο) Χρήση φυτοφαρμάκων (2-10 φορές το χρόνο) Πότισμα Συνήθως ναι σύστημα μπέκ ή σταγόνες Οι Ελαιώνες αυτοί κυριαρχούν σήμερα στην Ελλάδα
Εντατικός παραδοσιακός ελαιώνας (12-20 δένδρα/στρέμμα)
Σύγχρονοι εντατικοί ελαιώνες ή ελαιώνες πυκνής φύτευσης Ιστορικό (Χίος 1970) Αποστάσεις φύτευσης (3 6, 4 5, 5 7, 6 6, 6 7, 6 8)μέτρα Αριθμός δένδρων/στρέμμα = 20-50 Αποδόσεις: 400-1200 κιλά/στρέμμα Αυξημένες - μεγάλες εισροές Επαναλαμβανόμενη χρήση ζιζανιοκτόνων Πότισμα: Συνήθως ναι σύστημα σταγόνων Χημικά λιπάσματα χορηγούμενα συνήθως με το πότισμα (π.χ. 15-35 kg/στρέμμα Άζωτο)
Πυκνή φύτευση ελιάς (6μ Χ 6μ) στη Σικελία
Ελαιώνες υπερεντατικοί ή πολύ πυκνής φύτευσης Αποστάσεις φύτευσης (1,0-1,5μ 3-5μ) Αριθμός δένδρων / στρέμμα = 140-250 Αποδόσεις 800-1300 κιλά/στρέμμα Αναγκαίο το κεντρικό σύστημα υποστύλωσης Δυνατότητα μηχανικής συγκομιδής και κλαδέματος Αναγκαία η χρήση ποικιλιών περιορισμένης ανάπτυξης και πυκνής βλάστησης (διευκόλυνση μηχανικής συλλογής)
Πολύ πυκνή φύτευση στο 3ο χρόνο
Η ελιά και το λάδι στην υγεία και τη Μεσογειακή Διατροφή
Ποιοτικά πλεονεκτήματα του παρθένου ελαιολάδου-ευεργετικές επιδράσεις Διάκριση από σπορέλαια Το ελαιόλαδο είναι χυμός φρούτου ενώ τα σπορέλαια λιπαρές ουσίες από εκχύλιση σπόρων Το ελαιόλαδο είναι μίγμα λιπαρών ουσιών, βιταμινών, ενζυματικών και υψηλής βιολογικής αξίας ουσιών Έχει ευεργετικές επιδράσεις: Στο καρδιαγγειακό σύστημα (δίνει τόνωση στα αγγεία της καρδιάς) Προσδίδει λιπίδια που είναι απαραίτητα στο νευρικό και αναπαραγωγικό σύστημα, το δέρμα και το ήπαρ. Στην πρόληψη του καρκίνου Θεραπεία του πεπτικού συστήματος Θεραπεία της δυσκινισίας της χολής Μειώνει τις εγκεφαλικές παθήσεις Μειώνει την LDL χοληστερίνη ενώ αντίθετα δεν μειώνει την HDL χοληστερόλη
Σύσταση ελαιολάδου Κύρια συστατικά (Γλυκερίδια (98.5 99.5%) Τριγλυκερίδια 97 98% Διγλυκερίδια (2-3%) Μονογλυκερίδια (0.1-0.2%) Λιπαρά οξέα Ελαϊκό οξύ 56-84%, παλμικό 7-20%, Λινολεϊκό 3-21% κ.ά.) Eλάσσονα συστατικά 0.5-1.5% Βιολογικές ιδιότητες Υδρογονάνθρακες150-800mg/100g (μειώνει το ρίσκο του καρκίνου στο μαστό) (Σκουαλένιο 125-800 mg/100g (δρα ενάντια στον καρκίνο) Στερόλες 20-260 mg/kg (Ελάττωση απορρόφησης χοληστερίνης) Πολυφαινόλες, καροτενοειδή 20-900 mg/kg (Αντιοειδωτικά, ενάντια στον καρκίνο, τα καρδιαγγειακά, πρώϊμη γήρανση, παθογένειες του σπέρματος) Τοκοφερόλες 50-300 mg/kg (Αντιοειδωτικά, ενάντια σε καρδιοαγγειακά) Φωσφολιπίδια (40-135 mg/kg) Χλωροφύλλες (κ ά.) (Διέγερση του μεταβολισμού και της αιμοποίησης)
Συλλογή με τα χέρια $ 400/τόνο
Εργαλεία χεριού Σχέση 1:1.2 $330/τόνο
Παραδοσιακός τρόπος με απλές χειροκίνητες ράβδους Σχέση 1:2.8 $140/τόνο
Ραβδιστικό τύπου κτένας κινούμενο με πίεση αέρα Σχέση 1:1.8 $222/τόνο
Μικρός δονητής με κοντάρι Σχέση 1:2.6 $160/τόνο
Ραβδιστικό κινούμενο με μπαταρία
Διάφοροι τύποι δονητών βραχιόνων και συλλογή του καρπού σε δίχτυα
Συλλογή των καρπών σε κιβώτια
Συλλογή καρπών μηχανικά σε πολύ πυκνή φύτευση
Συλλογή επιτραπέζιων ελιών (2006) 86% απόσπαση καρπών
Ευχαριστώ πολύ Για την προσοχή σας