Το Λογισμικό του υπολογιστή Σεραλίδου Ελένη 1 eseralid@gmail.com 1 Καθηγήτρια Πληροφορικής ΠΕ20 MSc 5 ο ΓΕΛ Νίκαιας Περίληψη Το παρακάτω εκπαιδευτικό σενάριο αφορά το μάθημα των «Εφαρμογών Πληροφορικής» της Α Τάξης του Γενικού Λυκείου και συγκεκριμένα αναφέρεται στο 4 ο κεφάλαιο της διδακτέας ύλης. Απευθύνεται σε μαθητές που έχουν ήδη διδαχθεί, στην αντίστοιχη ύλη του Γυμνασίου, τις βασικές έννοιες που αφορούν το λογισμικό του υπολογιστή και προτείνεται για να ενισχύσει την ήδη υπάρχουσα γνώση τους. Ο σκοπός λοιπόν είναι οι μαθητές να ανακαλέσουν, να ενισχύσουν και να εμπλουτίσουν τις υπάρχουσες γνώσεις τους. Στο σενάριο εμπλέκονται έννοιες που αφορούν το λογισμικό του υπολογιστή γενικότερα, τα βασικά μέρη ενός Λειτουργικού Συστήματος, τον τρόπο διαχείρισης μέσω λογισμικού του υλικού και του λογισμικού του υπολογιστή και τη χρήση του διαδικτύου στην στοχευμένη αναζήτηση πληροφοριών. Βασικός στόχος είναι η ενεργοποίηση του ενδιαφέροντος των μαθητών ώστε να συμμετέχουν ενεργά στην όλη διαδικασία. Κατά τη διάρκεια υλοποίησης του σεναρίου υπήρξε θετική αντίδραση από την πλευρά των μαθητών αλλά διαπιστώθηκαν και αρκετά προβλήματα εξοικείωσής τους με συγκεκριμένες εφαρμογές και ειδικότερα αποδείχτηκε πως υπήρχαν μεγάλες ελλείψεις όσον αφορά την πρότερη γνώση τους. Λέξεις κλειδιά: Λογισμικό, Γενικό Λύκειο, Εκπαιδευτικό σενάριο, Εφαρμογές Πληροφορικής Εισαγωγή Το σενάριο εστιάζει στο 4 ο κεφάλαιο του μαθήματος «Εφαρμογές Πληροφορικής» Α Τάξης Γενικού Λυκείου σύμφωνα με το υπ αριθμ. πρωτ. 139610/Γ2/01-10-2013 έγγραφο του Υπουργείου Παιδείας και αναφέρεται στο λογισμικό του υπολογιστή. Οι μαθητές καλούνται να ασχοληθούν με το λογισμικό του υπολογιστή, στοχεύοντας στην επέκταση και ενίσχυση των ήδη υπαρχουσών γνώσεών τους. Πιο συγκεκριμένα για την επιτυχή υλοποίηση του σεναρίου θεωρείται πως οι μαθητές έχουν αρκετά μεγάλο βαθμό εξοικείωσης με τη χρήση του διαδικτύου όσον αφορά την στοχευμένη αναζήτηση πληροφοριών και την ορθή πλοήγηση. Επιπλέον θεωρείται πως κατέχουν σε ικανοποιητικό επίπεδο το χειρισμό ευρέως διαδεδομένων εφαρμογών του πακέτου Office και ειδικότερα του Word και Power Point. Επιπρόσθετα για την αποφυγή σοβαρών εμποδίων κατά τη διεξαγωγή της εφαρμογής του σεναρίου, ο διδάσκοντας πραγματοποίησε σύντομη διερεύνηση του επίπεδου κατανόησης και γνώσης των μαθητών σε έννοιες που αφορούν το Λειτουργικό σύστημα, το σύστημα αρχείων και την οργάνωσή του και γενικότερα το χειρισμό ενός υπολογιστικού συστήματος. Τα συμπεράσματα της αρχικής αυτής διερεύνησης οδήγησαν στην κατάλληλη διαμόρφωση των φύλλων εργασίας. Η εκτιμώμενη διάρκεια του σεναρίου ανέρχεται στις 2 διδακτικές ώρες. Σύντομη περιγραφή του διδακτικού σεναρίου. Το κάτωθι εκπαιδευτικό σενάριο εφαρμόστηκε σε τρία τμήματα της Α Τάξης του 5 ου ΓΕΛ Νίκαιας. Ο τίτλος του είναι Το Λογισμικό του Υπολογιστή. Μετά την ολοκλήρωση των διδακτικών παρεμβάσεων στόχος είναι οι μαθητές να είναι σε θέση όσον αφορά το επίπεδο των γνώσεών τους να αναγνωρίζουν και να περιγράφουν βασικά σημεία και έννοιες του λογισμικού και ειδικότερα ενός λειτουργικού συστήματος όπως για παράδειγμα να αναγνωρίζουν τη χρησιμότητα των εργαλείων συστήματος ή να αξιοποιούν τις δυνατότητες της διαχείρισης εργασιών. Να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τις κατηγορίες του λογισμικού και να εξηγούν τη χρησιμότητά τους και κατ επέκταση να μπορούν να διακρίνουν τα διάφορα λειτουργικά συστήματα και να είναι σε θέση να περιγράψουν το ρόλο που επιτελούν. Επιπλέον, να αποκτήσουν γνώση των σύγχρονων λογισμικών που χρησιμοποιούνται ευρέως. Όσον αφορά τις δεξιότητες τους να βελτιωθούν στη διαχείριση και εκτέλεση βασικών ενεργειών σε ένα λειτουργικό σύστημα ώστε να είναι σε θέση να εντοπίσουν τα σημεία που επιτρέπουν χειρισμό του υλικού και του λογισμικού γενικότερα. Τέλος όσον αφορά τη στάση τους να αναπτύξουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον και θετική αντιμετώπιση στην αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο, να αναγνωρίζουν την αξία αυτής της αναζήτησης και να αποκτήσουν κριτική άποψη απέναντι στην πληροφόρηση που παρέχεται. Στο συγκεκριμένο εκπαιδευτικό σενάριο την πρώτη διδακτική ο εκπαιδευτικός ξεκινά με την παρουσίαση των εκπαιδευτικών στόχων. Στη συνέχεια πραγματοποιεί παρουσίαση της διδακτέας ύλης με τη βοήθεια της web2.0 εφαρμογής Prezi και τη χρήση βιντεοπροβολέα. Στην παρουσίαση
περιλαμβάνεται και η προβολή βίντεο που αφορά την ιστορική εξέλιξη ενός συγκεκριμένου λειτουργικού συστήματος. Στη συνέχεια οι μαθητές καλούνται να διαπραγματευτούν τα ερωτήματα του πρώτου φύλλου εργασίας το οποίο περιλαμβάνει τρεις δραστηριότητες. Σε αυτές επεξεργάζονται τις ιδιότητες αρχείων και φακέλων, διαχειρίζονται τα εργαλεία συστήματος και εξοικειώνονται με την έννοια της διεργασίας μέσα από τη χρήση της διαχείρισης εργασιών. Καθ όλη τη διάρκεια της εφαρμογής του σεναρίου ο εκπαιδευτικός περιφέρεται στις ομάδες και εμψυχώνει, καθοδηγεί, συμβουλεύει ώστε να ξεπεραστούν τα οποιαδήποτε δύσκολα σημεία. Το τελευταίο βήμα της πρώτης διδακτικής παρέμβασης είναι η αξιολόγηση των μαθητών μέσω ενός ερωτηματολογίου σε ηλεκτρονική μορφή, το οποίο υλοποιήθηκε με τη βοήθεια της εφαρμογής Hotpotatoes. Οι ερωτήσεις αυτού αφορούν το λογισμικό γενικότερα, τις κατηγορίες αυτού και τη λειτουργία ενός λειτουργικού συστήματος. Την δεύτερη διδακτική, ο εκπαιδευτικός δίνει στους μαθητές το δεύτερο φύλλο εργασίας και συζητά μαζί τους τις δραστηριότητές του. Συγκεκριμένα περιλαμβάνει δύο δραστηριότητες στις οποίες αρχικά οι μαθητές καλούνται να επιλύσουν ένα ηλεκτρονικό σταυρόλεξο, το οποίο δημιουργήθηκε με τη βοήθεια της εφαρμογής Hotpotatoes και περιλαμβάνει έννοιες που αφορούν το λογισμικό του υπολογιστή. Μόλις ολοκληρωθεί η επίλυση από όλες τις ομάδες των μαθητών πραγματοποιείτε συζήτηση για την απόδοση των ορθών απαντήσεων. Έπειτα, οι μαθητές καλούνται να επιλέξουν μεταξύ δύο συγκεκριμένων θεμάτων και να δημιουργήσουν μία παρουσίαση ανά ομάδες με τη βοήθεια της εφαρμογής Power Point όπου θα παραθέτουν πληροφορίες για το θέμα που επέλεξαν. Θα πρέπει λοιπόν να εντοπίσουν και να αντλήσουν υλικό από το διαδίκτυο και τέλος να προβάλουν στην ολομέλεια κάποιες από τις παρουσιάσεις που δημιούργησαν με την χρήση βιντεοπροβολέα. Συνοπτικά λοιπόν, στα φύλλα εργασίας περιλαμβάνονται δραστηριότητες διαχείρισης ενός λειτουργικού συστήματος, αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο και παρουσίαση λογισμικού, αξιολόγηση και επίλυση σταυρολέξου με έννοιες που αφορούν το λογισμικό. Οι άνωθεν διδακτικές παρεμβάσεις πραγματοποιούνται στο εργαστήριο πληροφορικής, όπου οι μαθητές θα εργαστούν σε ομάδες των δύο και τριών ατόμων ανά υπολογιστή. Η οργάνωση αυτή ευνοεί και την αλληλεπίδρασή τους με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν την επίλυση των προτεινόμενων προβλημάτων ως μία κοινή προσπάθεια. Το γεγονός αυτό δεν εξασφαλίζεται πάντοτε αυτόματα, ειδικά στην περίπτωση που κάποιος μαθητής μπορεί να έχει ηγετικό ρόλο σε μια ομάδα λόγω σχετικής πρότερης γνώσης. Συνολικά στο εργαστήριο πληροφορικής υπάρχουν δώδεκα υπολογιστές για τους μαθητές και ένας για τον διδάσκοντα. Ο προβλεπόμενος χρόνος υλοποίησης του διδακτικού σεναρίου κρίθηκε επαρκής καθότι δεν αναμένεται σημαντικός διδακτικός θόρυβος. Τα λογισμικά που θα χρησιμοποιηθούν κατά την εφαρμογή του εκπαιδευτικού σεναρίου είναι το Hotpotatoes, Microsoft Word, Power Point, Windows7. Επιπλέον απαραίτητη είναι η χρήση κάποιου φυλλομετρητή για παροχή πρόσβασης σε πληροφορίες μέσω διαδικτύου. Πιο συγκεκριμένα το λογισμικό Hotpotatoes επιλέχθηκε από το διδάσκοντα λόγω του ότι προσφέρει έναν εύκολο τρόπο αξιολόγησης και τα λογισμικά Word και Power Point λόγω της ευρείας χρήσης και διάδοσής τους, με το σκεπτικό πως οι μαθητές δεν θα αντιμετωπίσουν ιδιαίτερα προβλήματα στη χρήση τους. Επιπρόσθετα η web 2.0 εφαρμογή Prezi αποτελεί έναν σύγχρονο τρόπο παρουσίασης σε ενδιαφέρουσα και πρωτότυπη μορφή. Τα παραπάνω περιβάλλοντα δρουν συμπληρωματικά και υποβοηθούν τη διεξαγωγή του σεναρίου. Τέλος, απαραίτητη κρίνεται και η χρήση βιντεοπροβολέα για την παρουσίαση του σχετικού υλικού. Στα πλαίσια του αναστοχασμού το διδακτικό σενάριο κατά την πρώτη και δεύτερη διδακτική παρέμβαση υλοποιήθηκε πλήρως, σύμφωνα με το σχεδιασμό και τους στόχους του. Προκάλεσε σε εξαιρετικά μεγάλο βαθμό το ενδιαφέρον των μαθητών περισσότερο μέσω της παρουσίασης σε Prezi, μέσω του σταυρολέξου σε Hotpotatoes, αλλά και μέσω των δραστηριοτήτων στα φύλλα εργασίας. Οι μαθητές συμμετείχαν ενεργά στη διαδικασία και οι δυσκολίες που παρουσιάστηκαν είχαν σχέση με τη σύγχυση των μαθητών σχετικά με τις κατηγορίες του λογισμικού και το βαθμό εξοικείωσης των μαθητών στην εφαρμογή Power Point. Παρόλο που οι μαθητές ισχυρίστηκαν πως κατέχουν πρότερη γνώση του συγκεκριμένου περιβάλλοντος, αποδείχτηκε στη πράξη πως υπήρχαν μεγάλες ελλείψεις. Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα να καταναλώσουν όλο το χρόνο της δεύτερης δραστηριότητας για την παραγωγή των διαφανειών της παρουσίασης και να μην υπάρχει αρκετός χρόνος για την προβολή τους στην ολομέλεια. Σε πολλές περιπτώσεις το αποτέλεσμα κρίθηκε μέτριο. Με τη βοήθεια του διδάσκοντα διευκρινίστηκαν όσο το δυνατόν περισσότερα μελανά σημεία στο χειρισμό της συγκεκριμένης εφαρμογής. Οι συγκεκριμένες διδακτικές παρεμβάσεις στο εκπαιδευτικό σενάριο θεωρώ πως δεν χρειάζονται επανασχεδιασμό διότι δεν παρουσιάστηκαν μεγάλου μεγέθους προβλήματα κατά την εφαρμογή τους στην τάξη. Απαιτείτε όμως και είναι εξαιρετικά σημαντικό οι μαθητές να έχουν καλές βάσεις πρότερης γνώσης για να επιτευχθούν οι στόχοι του εκπαιδευτικού σεναρίου. Επιπλέον, παρατηρήθηκε ότι στα τμήματα με το μικρότερο αριθμό μαθητών η εφαρμογή του σεναρίου ήταν αποτελεσματικότερη. Αυτό οφείλεται στην καλύτερη υποστήριξη-καθοδήγηση που μπορεί να παρέχει ο εκπαιδευτικός.
Συμπεράσματα Ο σχεδιασμός εκπαιδευτικών σεναρίων, η υλοποίηση τους και ειδικότερα ο αναστοχασμός κατά τη διάρκεια της εφαρμογής τους θεωρώ πως βοηθάει εξαιρετικά στην οργάνωση της διδακτέας ύλης, στην δραστηριοποίηση και ενεργοποίηση του ενδιαφέροντος των μαθητών μέσα από τη χρήση σύγχρονων μέσων διδασκαλίας και στη διαπίστωση τυχών αδυναμιών στην εκτέλεση των προσχεδιασμένων δραστηριοτήτων. Συγκεκριμένα βοηθά στον καλύτερο σχεδιασμό και δόμηση της προς παρουσίαση ύλης, καθώς επίσης και προσδίδει απόλυτο έλεγχο της έκβασης της διδακτικής διαδικασίας από τη στιγμή που θα ληφθούν υπόψη όλες οι πιθανές παράμετροι. Ο τρόπος προσέγγισης και παρουσίασης της ύλης, ο τρόπος εμπλοκής του μαθητή στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσω της εφαρμογής των δραστηριοτήτων, αλλά και η καταλυτική παρέμβαση του διδάσκοντα θεωρώ πως αποτελούν τα ισχυρότερα σημεία ενός εκπαιδευτικού σεναρίου. Στο συγκεκριμένο σενάριο η παρουσίαση σε Prezi εντυπωσίασε τους μαθητές, η μορφή και το ύφος των δραστηριοτήτων κέντρισε σε μεγάλο βαθμό το ενδιαφέρον τους και οι παρεμβάσεις του διδάσκοντα κάλυψαν οποιαδήποτε κενά παρουσιάστηκαν. Φυσικά προαπαιτούμενη παράμετρος είναι η ύπαρξη της κατάλληλης υλικοτεχνικής υποδομής. Ως εναλλακτική κατεύθυνση στο συγκεκριμένο σενάριο θα μπορούσε να δοθεί η ενασχόληση των μαθητών με διάφορα σύγχρονα (πχ. WinXP, Win7, Win8, Ubuntu 13.10) και μη (πχ. Win2000, UNIX, DOS) λειτουργικά συστήματα. Με αυτό τον τρόπο οι μαθητές θα αναζητήσουν και θα εντοπίσουν τον τρόπο διαχείρισής τους, θα εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους σχετικά με τη λειτουργία και τον χειρισμό, αλλά και με τυχών ομοιότητες ή διαφορές μεταξύ των διάφορων λειτουργικών συστημάτων. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Σενάριο: Το λογισμικό του υπολογιστή. 1. Τίτλος διδακτικού σεναρίου: Το σενάριο με τίτλο «Το λογισμικό του υπολογιστή» πραγματοποιήθηκε σε δύο διδακτικές παρεμβάσεις της μίας ς έκαστη, με αντίστοιχους τίτλους «το λογισμικό του υπολογιστή Λειτουργικό σύστημα» στην πρώτη παρέμβαση και «κατηγοριοποίηση λογισμικού» στην δεύτερη παρέμβαση. 2. Εκτιμώμενη διάρκεια διδακτικού σεναρίου Προβλέπεται να διαρκέσει συνολικά 2 διδακτικές ώρες. 3. Ένταξη του διδακτικού σεναρίου στο πρόγραμμα σπουδών/προαπαιτούμενες γνώσεις Το παρόν σενάριο εντάσσεται στο μάθημα επιλογής «Εφαρμογές Πληροφορικής» της Α τάξης του Γενικού Λυκείου σύμφωνα με το υπ αριθμ. πρωτ. 139610/Γ2/01-10-2013 έγγραφο του Υπουργείου Παιδείας και συγκεκριμένα αναφέρεται στο 4 ο Κεφάλαιο του βιβλίου. Το σενάριο απευθύνεται σε μαθητές που έχουν ήδη διδαχθεί, στην αντίστοιχη ύλη του Γυμνασίου, τις βασικές έννοιες που αφορούν το λογισμικό του υπολογιστή και προτείνεται για να ενισχύσει και να εμπλουτίσει την ήδη υπάρχουσα γνώση τους. Συγκεκριμένα οι μαθητές θεωρείται ότι είναι εξοικειωμένοι με τη χρήση του διαδικτύου καθώς επίσης και με την σωστή πλοήγηση και στοχευμένη αναζήτηση πληροφοριών σε αυτό. Επίσης, έχουν πρότερη γνώση χειρισμού των εφαρμογών Word και PowerPoint του πακέτου Office. Επιπλέον πριν την εφαρμογή του σεναρίου πραγματοποιήθηκε από τον διδάσκοντα διερεύνηση του επιπέδου κατανόησης και γνώσης των μαθητών σε έννοιες που αφορούν την διαχείριση βασικών εργαλείων ενός λειτουργικού συστήματος, την οργάνωση ενός συστήματος αρχείων και γενικά τη ρύθμιση βασικών ιδιοτήτων αρχείων και φακέλων. Τα αποτελέσματα αυτής της διερεύνησης οδήγησαν στην κατάλληλη διαμόρφωση των φύλλων εργασίας του σεναρίου. 4. Σκοποί και στόχοι του διδακτικού σεναρίου Σκοπός της δραστηριότητας είναι οι μαθητές να ανακαλέσουν, να ενισχύσουν και να εμπλουτίσουν τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις τους. Διδακτικοί Στόχοι
Μετά την ολοκλήρωση της διδασκαλίας οι μαθητές θα είναι σε θέση να: Α. Γνώσεις 1. αναγνωρίζουν και περιγράφουν βασικές έννοιες του λογισμικού και ειδικότερα ενός Λειτουργικού Συστήματος. Συγκεκριμένα να διαχειρίζονται αρχεία και φακέλους μεταβάλλοντας τις ιδιότητες τους ή εκτελώντας βασικές λειτουργίες σε αυτά, να αναγνωρίζουν τη χρησιμότητα των εργαλείων συστήματος και να εφαρμόζουν στην πράξη τις λειτουργίες τους, να διαχειρίζονται τις παραγόμενες διεργασίες μέσω του λειτουργικού συστήματος αξιοποιώντας τις δυνατότητες της διαχείρισης εργασιών. 2. εξηγούν τη χρησιμότητα των επιμέρους κατηγοριών του λογισμικού του υπολογιστή. 3. ορίζουν και να περιγράφουν τις βασικές κατηγορίες του Λογισμικού. Συγκεκριμένα να είναι σε θέση να αναγνωρίσουν το λογισμικό συστήματος και το λογισμικό εφαρμογών. Επιπλέον να διακρίνουν και να εξηγούν τον τρόπο χρήσης του καθενός. Επιπρόσθετα, να αναγνωρίζουν τα υπάρχοντα λειτουργικά συστήματα και να επεκτείνουν τη γνώση τους στη διαχείρισή τους και τον τρόπο χρήσης τους. 4. αναγνωρίζουν τη χρησιμότητα του Λειτουργικού Συστήματος, να ορίζουν και να περιγράφουν το ρόλο που επιτελεί. 5. Να αναγνωρίζουν και να περιγράφουν τα λογισμικά που χρησιμοποιούνται σήμερα ευρέως. Β. Δεξιότητες 1. Διαχειρίζονται ένα λειτουργικό σύστημα και να εκτελούν βασικές ενέργειες σε αυτό. 2. εντοπίζουν τα σημεία όπου ένα λειτουργικό σύστημα διαχειρίζεται το υλικό και το λογισμικό. Γ. Στάσεις 1. αναπτύξουν ενδιαφέρον και θετική στάση για την αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο. 2. αναγνωρίσουν την αξία αναζήτησης στο διαδίκτυο ως πηγή πληροφόρησης. 3. αποκτήσουν κριτική άποψη απέναντι στην πληροφόρηση που παρέχεται στο διαδίκτυο σχετικά με την επιλογή του κατάλληλου λογισμικού συστήματος ή εφαρμογών. 5. Περιγραφή του διδακτικού σεναρίου Το σενάριο εστιάζει στο 4 ο κεφάλαιο του μαθήματος «Εφαρμογές Πληροφορικής» Α Λυκείου που αναφέρεται στο λογισμικό του υπολογιστή. Οι μαθητές θα ασχοληθούν με το λογισμικό μέρος του υπολογιστή, επεκτείνοντας τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις τους. Συγκεκριμένα: Ο εκπαιδευτικός με την έναρξη της διδασκαλίας παρουσιάζει τους εκπαιδευτικούς στόχους σχετικά με το λογισμικό του υπολογιστή της εκπαιδευτικής ενότητας που αφορά το κεφάλαιο 4 του βιβλίου (Διάρκεια 5 ). Στη συνέχεια πραγματοποιείται παρουσίαση της διδαχθείσας ύλης με τη βοήθεια της web2.0 εφαρμογής Prezi και τη χρήση βιντεοπροβολέα (Διάρκεια 10 ). Στην παρουσίαση συμπεριλαμβάνεται και προβολή βίντεο που αφορά την ιστορική εξέλιξη ενός λειτουργικού συστήματος (συγκεκριμένα των windows) και ανακτάται από την παρακάτω ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.youtube.com/watch?v=aqkkbyp8rdm (Διάρκεια 8 ) Στη συνέχεια ο εκπαιδευτικός δίνει στους μαθητές το φύλλο εργασίας 1 το οποίο περιλαμβάνει τρεις δραστηριότητες προς επεξεργασία. Στην δραστηριότητα 1 οι μαθητές καλούνται να δημιουργήσουν σε δενδροειδή μορφή έναν αριθμό από φακέλους και διάφορα αρχεία. Για κάθε ένα από τα αρχεία καλούνται να ρυθμίσουν τις ιδιότητες τους μετατρέποντάς τα σε κρυφά, μόνο για ανάγνωση και να δημιουργήσουν αντίγραφό αρχείου σε διαφορετική διαδρομή φακέλου (Διάρκεια 5 ). Με την δραστηριότητα αυτή γίνεται αντιληπτό κατά πόσο οι μαθητές κατανόησαν και μπορούν να περιγράψουν βασικές έννοιες του λογισμικού, κατά πόσο αναγνωρίζουν τη χρησιμότητα του λειτουργικού συστήματος και μπορούν να το διαχειριστούν και να εκτελέσουν βασικές ενέργειες σε αυτό (Στόχοι Α.1, Α.4 και Β.1). Στην δραστηριότητα 2 οι μαθητές καλούνται να εντοπίσουν στον υπολογιστή τους τα εργαλεία συστήματος του λειτουργικού και συγκεκριμένα να εκτελέσουν τις λειτουργίες της ανάλυσης και ανασυγκρότησης δίσκου, και της εκκαθάρισης δίσκου (Διάρκεια
5 ). Με την δραστηριότητα αυτή γίνεται αντιληπτό κατά πόσο οι μαθητές κατανόησαν και μπορούν να εξηγήσουν τη χρησιμότητα επιμέρους κατηγοριών του λογισμικού και συγκεκριμένα του λειτουργικού συστήματος, πως αυτό μπορούν να το διαχειριστούν και να εκτελέσουν βασικές ενέργειες (Στόχοι Α.1, Α.2, Α.4 και Β.1). Στην δραστηριότητα 3 οι μαθητές καλούνται να δημιουργήσουν μια διεργασία εκτελώντας μια εφαρμογή, να ενεργοποιήσουν την διαχείριση εργασιών και να απαντήσουν σε τρία ερωτήματα του φύλλου εργασίας που αφορούν την διαχείριση του επεξεργαστή, της μνήμης και των διεργασιών (Διάρκεια 5 ). Με τη δραστηριότητα αυτή γίνεται αντιληπτό κατά πόσο οι μαθητές μπορούν να διαχειριστούν ένα λειτουργικό σύστημα και να εντοπίσουν τα σημεία αυτού που διαχειρίζονται το υλικό και το λογισμικό του υπολογιστή (Στόχοι Α.1, Α.3, Β.1 και Β.2). Καθ όλη τη διάρκεια των δραστηριοτήτων ο εκπαιδευτικός περιφέρεται στις ομάδες και ρωτά, εμψυχώνει, καθοδηγεί, συμβουλεύει ώστε οι μαθητές να ξεπεράσουν δύσκολα σημεία και παρανοήσεις. Οι απαντήσεις για σημεία που δυσκόλεψαν τις ομάδες συζητούνται στην ολομέλεια. Τέλος, πραγματοποιείται αξιολόγηση των μαθητών μέσω ενός ερωτηματολογίου σε ηλεκτρονική μορφή (Hotpotatoes) του οποίου οι ερωτήσεις αφορούν το λογισμικό του υπολογιστή γενικότερα, τις κατηγορίες αυτού και τη λειτουργία του Λειτουργικού συστήματος (Διάρκεια 7 ). 2 η Διδακτική Ο εκπαιδευτικός δίνει στους μαθητές το φύλλο εργασίας 2 και συζητά μαζί τους τις δραστηριότητες του (Διάρκεια 5 ). Στη δραστηριότητα 1 οι μαθητές καλούνται να επιλύσουν ένα σταυρόλεξο (δημιουργία σε hotpotatoes) το οποίο περιλαμβάνει έννοιες που αφορούν το λογισμικό του υπολογιστή (Διάρκεια 10 ). Μόλις οι μαθητές ολοκληρώσουν την επίλυση του, πραγματοποιείται σύντομη συζήτηση στην ολομέλεια με σκοπό την διόρθωση τυχών παρανοήσεων και την απόδοση των ορθών απαντήσεων. Με αυτή τη δραστηριότητα οι μαθητές ενισχύουν τη γνώση τους σε θέματα που αφορούν βασικές έννοιες του λογισμικού και τη χρησιμότητά τους, στο να ορίζουν και να περιγράφουν τις βασικές κατηγορίες του λογισμικού και συγκεκριμένα να ορίζουν και να περιγράφουν τα τμήματα ενός λειτουργικού συστήματος (Στόχοι Α.1, Α.2, Α.3, Α.4). Στη δραστηριότητα 2 οι μαθητές καλούνται να επιλέξουν μεταξύ δύο θεμάτων και να δημιουργήσουν με τη βοήθεια της εφαρμογής powerpoint μια παρουσίαση που να περιλαμβάνει πληροφορίες για το θέμα που επέλεξαν. Μέσω του διαδικτύου θα πρέπει να αναζητήσουν και να παρουσιάσουν πληροφορίες που θα συλλέξουν σχετικά με το θέμα τους (Στόχοι Α.5, Γ.1, Γ.2, Γ.3). Με τη δραστηριότητα αυτή οι μαθητές αναζητούν τα λογισμικά που χρησιμοποιούνται ευρέως σήμερα και αποκτούν ενδιαφέρον, κριτική άποψη και αναγνωρίζουν την αξία της αναζήτησης πληροφοριών στο διαδίκτυο. Τις τελικές παρουσιάσεις τους θα τις προβάλουν στην ολομέλεια με τη βοήθεια βιντεοπροβολέα (Διάρκεια 30 ). ΧΡΟΝΟΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΑΔΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΟ ΧΡΟΝΟΣ Παρουσίαση εκπαιδευτικών στόχων Βιντεοπροβολέας 5 Παρουσίαση Prezi διδακτέας ύλης Βιντεοπροβολέας, Internet 10 Προβολή βίντεο για την ιστορική εξέλιξη του Λειτουργικού συστήματος Windows Βιντεοπροβολέας, Internet 8 Δραστηριότητα 1 Φύλλου εργασίας 1 Έντυπο φύλλο εργασίας, Λειτουργικό Σύστημα Windows7 5
Δραστηριότητα 2 Φύλλου εργασίας 1 Έντυπο φύλλο εργασίας, Λειτουργικό Σύστημα Windows7 5 Δραστηριότητα 3 Φύλλου εργασίας 1 Έντυπο φύλλο εργασίας, Λειτουργικό Σύστημα Windows7 5 Αξιολόγηση μαθητών μέσω ερωτηματολογίου Εφαρμογή Hotpotatoes 7 2 η Διδακτική Διανομή και συζήτηση των δραστηριοτήτων του Φύλλου εργασίας 2 Έντυπο φύλλο εργασίας 5 2 η Διδακτική Δραστηριότητα 1 Φύλλου εργασίας 2 Εφαρμογή Hotpotatoes 10 2 η Διδακτική Δραστηριότητα 2 Φύλλου εργασίας 2 Internet, PowerPoint, Βιντεοπροβολέας 30 Στα φύλλα εργασίας περιλαμβάνονται ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΟΣ 90 Δραστηριότητες διαχείρισης λειτουργικού συστήματος. Αναζήτηση στο διαδίκτυο για την εύρεση πληροφοριών. Επίλυση σταυρολέξου με έννοιες που αφορούν το λογισμικό. Αναζήτηση πληροφοριών και παρουσίαση λογισμικού. 6. Επιστημολογική προσέγγιση και εννοιολογική ανάλυση θέματα θεωρίας του διδακτικού σεναρίου Το λογισμικό του υπολογιστή αποτελεί ένα από τα πλέον διευρυμένα θέματα στη διδακτική της πληροφορικής σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα στο σενάριο εμπλέκονται: α) έννοιες που αφορούν τις βασικές κατηγορίες του λογισμικού ενός υπολογιστή και πως αυτές σχετίζονται. β) Τα βασικά μέρη ενός λειτουργικού συστήματος. γ) Ο τρόπος διαχείρισης μέσω του λογισμικού, και συγκεκριμένα του λειτουργικού συστήματος, του υλικού και του λογισμικού του υπολογιστή. δ) Η χρήση του διαδικτύου στην αναζήτηση κατάλληλων πληροφοριών που αφορούν το λογισμικό του υπολογιστή που χρησιμοποιείται ευρέως στις μέρες μας. 7. Χρήση Η.Υ. και γενικά ψηφιακών μέσων για το διδακτικό σενάριο Το σενάριο θα υλοποιηθεί στο εργαστήριο Πληροφορικής κάνοντας χρήση των λογισμικών Hotpotatoes, Microsoft Word, PowerPoint, Windows7. Επιπλέον θα χρησιμοποιηθεί και κάποιος φυλλομετρητής για πρόσβαση σε πηγές του διαδικτύου. Επίσης, το λογισμικό hotpotatoes είναι ένας εύκολος τρόπος αξιολόγησης και το λογισμικό Microsoft Word και PowerPoint είναι ευρέως διαδεδομένες εφαρμογές όπου οι μαθητές δεν θα αντιμετωπίσουν ιδιαίτερη δυσκολία στην
πληκτρολόγηση και παρουσίαση των επιλογών τους. Επιπρόσθετα η web2.0 εφαρμογή Prezi αποτελεί ένα σύγχρονο τρόπο παρουσίασης πληροφοριών σε ενδιαφέρουσα και πρωτότυπη μορφή. Τα παραπάνω περιβάλλοντα μπορούν να δράσουν συμπληρωματικά και να υποβοηθήσουν τη διεξαγωγή του σεναρίου. Τέλος, θα γίνει χρήση βιντεοπροβολέα για την παρουσίαση στους μαθητές σχετικού υλικού. 8. Αναπαραστάσεις των μαθητών/πρόβλεψη δυσκολιών στο διδακτικό σενάριο Κατά τον εντοπισμό των κατηγοριών του λογισμικού και την περιγραφή των λειτουργιών τους οι μαθητές συναντούν αρκετές δυσκολίες. Οι περισσότερες ανάγονται στην κατανόηση των λειτουργιών των διάφορων κατηγοριών λογισμικού. Δυσκολίες εμφανίζονται: στην κατανόηση μεταξύ της διαφοράς του λογισμικού συστήματος από το λογισμικό εφαρμογών και των ειδικών εφαρμογών από το λειτουργικό σύστημα και την επιτυχής διάκρισή τους. στον εντοπισμό και αναγνώριση των χαρακτηριστικών λειτουργίας ενός συγκεκριμένου λογισμικού. στον τρόπο διαχείρισης των λειτουργιών ενός λογισμικού και ειδικότερα ενός λειτουργικού συστήματος. στην κατανόηση της χρησιμότητας των κατηγοριών του λογισμικού. 9. Διδακτικό συμβόλαιο Οι μαθητές εμπλέκονται ενεργά πειραματιζόμενοι με την αναζήτηση και επιλογή λογισμικού. Οι διαφορές ανάμεσα στα διάφορα λειτουργικά συστήματα υπολογιστών (καθώς επίσης και εφαρμογών) όσον αφορά την χρησιμότητα τους, την δημοτικότητά τους και την ευκολία στην χρήση τους αναμένεται να προκαλέσουν διαφωνίες μεταξύ των μαθητών και ο εκπαιδευτικός μπορεί να κατευθύνει τη σχετική συζήτηση και τις διαφωνίες που θα προκύψουν προς την επιθυμητή πλευρά. Κατά τη διαδικασία αυτή εκτιμάται ότι θα υπάρξουν παρανοήσεις σχετικά με την κατηγορία που μπορεί να υπάγεται ένα συγκεκριμένο λογισμικό. Επιπλέον, θα δημιουργηθεί προβληματισμός στους μαθητές για τη χρησιμότητα, ρύθμιση λειτουργιών και επιλογή πληροφοριών σχετικών με την κατηγορία λογισμικού που επέλεξαν. Η αντιμετώπιση αυτού του είδους διδακτικού θορύβου θα ξεπεραστεί με τη βοήθεια του διδάσκοντα. 10. Υποκείμενη θεωρία μάθησης Οι μαθητές καλούμενοι να διαπραγματευτούν τα ερωτήματα που τους τίθενται διερευνούν, πειραματίζονται, ανακαλύπτουν και επιλύουν προβλήματα ακολουθώντας τις αρχές του επικοδομισμού. Οι κοινωνιογνωστικές συγκρούσεις μπορούν να αποδειχθούν σημαντικές για την καλύτερη κατανόηση των θεμάτων του λογισμικού. Οι προϋπάρχουσες ιδέες των μαθητών, αλληλεπιδρούν με τις διδασκόμενες συγκροτώντας τις νέες γνώσεις και τροποποιώντας εξ ολοκλήρου ή σε κάποιο βαθμό τις αρχικές. Επιπλέον οι μαθητές λειτουργώντας ομαδοσυνεργατικά κατανεμημένοι σε ομάδες, θα ανταλλάξουν εμπειρίες καταλήγοντας σε συμπεράσματα, με στόχο την καλλιέργεια δεξιοτήτων συνεργασίας και επικοινωνίας και την πληρέστερη επεξεργασία του εξεταζόμενου θέματος. Η εργασία σε ομάδες ενθαρρύνει την ενεργή συμμετοχή και αναπτύσσει την επικοινωνία μεταξύ των μαθητών, την ελεύθερη έκφραση ιδεών και την αυθόρμητη ανταλλαγή απόψεων. Επιπρόσθετα, αναπτύσσεται κλίμα αλληλεγγύης, συνοχής, εμπιστοσύνης, συνεργασίας και το ενδιαφέρον των μαθητών διατηρείται αμείωτο. Μέσα στην ομάδα η έκφραση της γνώμης είναι πιο ελεύθερη. Το γεγονός ότι η εργασία γίνεται συλλογικά ελευθερώνει τους μαθητές από το φόβο της αποτυχίας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αναπτύσσεται ένα πνεύμα αμοιβαιότητας και οι μαθητές μαθαίνουν να αλληλοβοηθούνται αντί να έχουν ανταγωνιστική στάση. Τέλος μέσω της πρακτικής άσκησης και της συζήτησης που δύναται να πυροδοτήσει ερωτήσεις και σχετικές απαντήσεις, εξασφαλίζεται η ενεργητική συμμετοχή όλων των μαθητών δεδομένου ότι αν
κάποιος δε νιώθει άνετα να εκφραστεί στην ολομέλεια, λειτουργεί με μεγαλύτερη ευχέρεια μέσα στα πλαίσια της υποομάδας. 11. Οργάνωση της τάξης εφικτότητα σχεδίασης Το μάθημα θα πραγματοποιηθεί στο εργαστήριο πληροφορικής. Οι μαθητές θα εργαστούν σε ομάδες των τριών και δύο ατόμων ανά υπολογιστή. Η οργάνωση αυτή ευνοεί την αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών οι οποίοι αντιμετωπίζουν την επίλυση των προτεινομένων προβλημάτων ως μια κοινή προσπάθεια και όχι ως ατομικές δράσεις. Αυτό δεν εξασφαλίζεται πάντοτε αυτόματα, καθώς για διάφορους λόγους, είναι δυνατόν ένας από τους μαθητές να παίξει ένα ρόλο «ηγετικό», ιδιαίτερα αν έχει πρότερες σχετικές γνώσεις. Ο προβλεπόμενος χρόνος κρίνεται ότι θα είναι επαρκής, καθώς δεν αναμένεται σημαντικός διδακτικός θόρυβος. 12. Αξιολόγηση Τεστ αυτοαξιολόγησης (κλειστού τύπου) με τη χρήση του λογισμικού Hotpotatoes, τα φύλλα εργασίας που δίνονται στους μαθητές και τα παραδοτέα αρχεία σε ηλεκτρονική μορφή. 13. Το επιμορφωτικό σενάριο Θα εξηγηθεί το θέμα των παρανοήσεων, αυθόρμητων αντιλήψεων κλπ των μαθητών. Θα δοθούν φύλλα εργασίας τα οποία παρατίθενται παρακάτω. 14. Προτάσεις για περαιτέρω δραστηριότητες προτεινόμενες εργασίες Για διάφορα λειτουργικά συστήματα, όπως UNIX, LINUX κλπ, οι μαθητές να αναζητήσουν και να εντοπίσουν τον τρόπο διαχείρισης των μονάδων του υλικού, αλλά και των διεργασιών των προγραμμάτων που εκτελούνται. 15. Χρήση εξωτερικών πηγών Υπάρχει πολύ πλούσια διεθνής και ελληνική βιβλιογραφία που αναφέρεται στο συγκεκριμένο αντικείμενο. Για τις ανάγκες του μαθήματος θα χρησιμοποιηθεί ένα βίντεο που παρουσιάζει την εξέλιξη του λειτουργικού συστήματος των windows, το οποίο θα ανακτηθεί από το παρακάτω link: http://www.youtube.com/watch?v=aqkkbyp8rdm Δεν αναφέρονται επιπλέον πηγές, γιατί η ταχύτητα ανανέωσης είναι πολύ μεγάλη. 16. Φύλλα Εργασίας Δραστηριότητα 1 Φύλλο Εργασίας 1 Μέσα στο φάκελο του τμήματός σας δημιουργήστε τη δομή καταλόγων και αρχείων που βλέπετε στο παρακάτω σχήμα. Α3 Ο φάκελος μου Όνομα.docx Ο νέος φάκελός μου Αρχείο1.pptx Αρχείο2.xlsx Αρχείο3.docx
Αμέσως μετά ρυθμίστε τα παρακάτω: - Να είναι κρυφό το αρχείο με όνομα Αρχείο1.pptx - Να είναι μόνο για ανάγνωση το αρχείο με όνομα Αρχείο2.xlsx - Δημιουργήστε ένα αντίγραφο του Αρχείου3.docx στο φάκελο «Ο φάκελος μου». Δραστηριότητα 2 Εντοπίστε στο μενού Έναρξη τα Εργαλεία Συστήματος. 1. Για το σκληρό δίσκο C:\ εντοπίστε και ρυθμίστε τις ενέργειες που αφορούν την ανάλυση και ανασυγκρότηση δίσκου. 2. Για το σκληρό δίσκο C:\ εντοπίστε και ρυθμίστε την εκκαθάριση δίσκου. Δραστηριότητα 3 1. Ανοίξτε το αρχείο Word Αρχείο3.docx που έχετε δημιουργήσει στη δραστηριότητα 1 και ελαχιστοποιήστε το στη γραμμή εργασιών. 2. Πληκτρολογήστε το συνδυασμό πλήκτρων Ctrl + Alt + Del και μεταβείτε στην διαχείριση εργασιών. 3. Συμπληρώστε τα παρακάτω: α) Ποιο είναι το ποσοστό χρήσης της CPU (ΚΜΕ);. β) Πόση μνήμη χρησιμοποιείται;. γ) Πως μπορώ να τερματίσω τη διεργασία του αρχείου word που έχω ανοίξει;. Δραστηριότητα 1 Φύλλο Εργασίας 2 - Αντιγράψτε το αρχείο «Σταυρόλεξο» από το φάκελο κοινόχρηστα έγγραφα στον φάκελο του τμήματός σας. - Ανοίξτε το αρχείο «Σταυρόλεξο» από το φάκελο του τμήματος σας και λύστε το. - Αποθηκεύστε το στο φάκελό σας με το όνομα Αχ1Ομάδαχ2, όπου χ1 ο αριθμός του τμήματός σας και χ2 ο αριθμός της ομάδας σας. Δραστηριότητα 2 Σας δίνονται δύο θέματα: 1. Λογισμικό Συστήματος 2. Λογισμικό Εφαρμογών Επιλέξτε όποιο από τα δύο θέματα θέλετε. Δημιουργήστε μία παρουσίαση σε power point που να περιλαμβάνει το ελάχιστο 5 (πέντε) διαφάνειες. Σε αυτές να παρουσιάζετε ένα λογισμικό (συστήματος ή εφαρμογών) δίνοντας πληροφορίες που να αφορούν τα παρακάτω: Ποιο λογισμικό είναι. Τον δημιουργό του. Τον τρόπο απόκτησης του από κάποιον χρήστη. Εμφάνισή του (Διάφορες εικόνες) Ότι άλλο θέλετε.