Tα γενετικώς µεταλλαγµένα τρόφιµα: Άλλη µια όψη της Οικονοµίας της Αγοράς ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΥΜΕΝΤΑΚΗΣ Φοβούµαι ότι και οι πλέον σθεναροί και συγκροτηµένοι αντίπαλοι του συστήµατος της οικονοµίας της αγοράς και της καπιταλιστικής νεοφιλελεύθερης παγκοσµιοποίησης, αγνοούν, παραβλέπουν ή υποτιµούν σε σηµαντικό βαθµό, τις τροµακτικές επιπτώσεις του κυρίαρχου συστήµατος πάνω στην ανθρώπινη υγεία, στην ποιότητα ζωής, στην πανίδα και χλωρίδα του πλανήτη και γενικά στο περιβάλλον. Μια από τις πιο πρόσφατες επινοήσεις και ενέργειες του συστήµατος για πλήρη καθυπόταξη του τοµέα τροφίµων και διατροφής, και που ενδέχεται να οδηγήσει σε µαζική νοσηρότητα των ανθρώπων και των ζώων, και σε απρόβλεπτες βιολογικές και οικολογικές καταστροφές είναι νοµίζω τα µεταλλαγµένα τρόφιµα. Πολύ πιθανόν να αποδειχθεί µελλοντικά ότι ένα από τα χειρότερα δεινά που έχουν βγει από το κουτί της Πανδώρας του συστήµατος είναι τα µεταλλαγµένα τρόφιµα. Όπως έχουµε τονίσει κατ επανάληψη σε κείµενά µας, το σύστηµα της κυρίαρχης οικονοµίας της αγοράς, δεν ενδιαφέρεται βασικά για την υγεία και ποιότητα ζωής των ανθρώπων και την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά για κέρδη, µπίζνες, µερίσµατα, επέκταση των αγορών, ανακάλυψη και προώθηση στην αγορά νέων, αναρίθµητων προϊόντων που αποφέρουν µεγάλα κέρδη και οικονοµική ανάπτυξη, ανεξάρτητα βέβαια από τις επιπτώσεις που θα είχε η τεχνητή και διαστροφική αυτή ανάπτυξη στην ανθρώπινη υγεία, στην εργασία, στο περιβάλλον και στην ποιότητα ζωής των πολλών. Ακόµη και το περιοδικό του ευρωπαϊκού κατεστηµένου «ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΙΑΛΟΓΟΣ» (ενηµερωτική επιθεώρηση του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου-2/2002), είχε ένα µεγάλο αφιέρωµα µε τίτλο: «ενξέρουµε πιατιναφάµε», και στο οποίο τονίζονταν σε κάµποσες σελίδες και µε αξιοπρόσεκτα στοιχεία η βιοµηχανοποίηση της αλυσίδας διατροφής. Έτσι, ενώ στο παρελθόν τα τρόφιµα ακολουθούσαν µια απλή άµεση διαδροµή, από το αγρόκτηµα στο τραπέζι, σήµερα, η διατροφική αλυσίδα έχει αλλοιωθεί από ένα βιοµηχανικό µοντέλο παραγωγής που έχει αντικαταστήσει σε µεγάλο βαθµό τη βοσκή µε τα ζωικά άλευρα. Βέβαια, το καλό περιοδικό δεν εξηγούσε την αιτία αυτού του φαινοµένου, που δεν είναι θεόπεµπτο, αλλά οφείλεται στη δυναµική της οικονοµίας της αγοράς. Η τραγική συνέπεια της µαζικής παραγωγής µέσω εργοστασίου, που εµφανίστηκε µεταπολεµικά, εγκυµονεί νέους κινδύνους για την υγεία. Ο συνδετικός κρίκος ανάµεσα στον τρόπο παραγωγής και τη διατροφή συνιστά το θεµέλιο της τροφικής αλυσίδας, η οποία εκτείνεται από την αγροτική καλλιέργεια έως τον καταναλωτή. Η σχέση αυτή έχει αλλάξει εκ βάθρου. Ενώ παλαιότερα η τροφή πήγαινε απευθείας από «τη παραγωγή στην κατανάλωση», στις µέρες µας κάνει παρατεταµένη στάση στο εργοστάσιο. Σήµερα, εποµένως, τους κανόνες ορίζει η βιοµηχανία προϊόντων διατροφής. Στην εντατική καλλιέργεια προστέθηκε η ολοένα αυξανόµενη µηχανοποίηση των διαδικασιών µεταποίησης µε άξονα τη µαζική κατανάλωση. Στην πραγµατικότητα, η παραγωγή µεταλλαγµένων δεν είναι παρά άλλη µια µορφή εντατικής καλλιέργειας. Όσοι ειδικοί έχουν ασχοληθεί µε το θέµα των µεταλλαγµένων σε βάθος και απροκατάληπτα, εκφράζουν σοβαρές επιφυλάξεις για την ασφάλεια των µεταλλαγµένων τροφίµων. Υπάρχουν πολλές έγκυρες απόψεις ειδικών επιστηµόνων στις ΗΠΑ και στη Βρετανία, που έχουν σοβαρές αµφιβολίες, βασιζόµενοι σε ορισµένα στοιχεία, για το αν τα µεταλλαγµένα είναι ασφαλή για τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Υπάρχουν ήδη κάποια σηµαντικά στοιχεία στη βιβλιογραφία, που συνδέουν τα µεταλλαγµένα µε αλλεργίες µε καρκίνους και µε άλλες σοβαρές καταστάσεις. Όλοι οι ανεξάρτητοι ειδικοί τονίζουν ότι το µέλλον θα δείξει για το πόσο βλαπτικά µπορούν να καταστούν για τον άνθρωπο τα µεταλλαγµένα τρόφιµα (βλ. παρακάτω).
Τι είναι ένας µεταλλαγµένος οργανισµός; Γενετικά µεταλλαγµένος οργανισµός είναι ένας ζωντανός οργανισµός, ο οποίος δηµιουργήθηκε τεχνητά αλλοιώνοντας τη γενετική του ταυτότητα µε την προσθήκη (ή και την αφαίρεση) γονιδίων που προέρχονται από άλλους εντελώς διαφορετικούς οργανισµούς. Η γενετική µηχανική δίνει τη δυνατότητα να «κοπούν» γονίδια από έναν οργανισµό και να «συγκολληθούν» στα γονίδια ενός άλλου, έτσι ώστε αυτός να αναπτύξει νέα χαρακτηριστικά (π.χ. σε ένα φυτό µπορούν να εισαχθούν γονίδια από ιούς, παθογόνα βακτήρια, φυτά, ζώα, έτσι ώστε το φυτό να παράγει τοξίνες εναντίον κάποιων εντόµων, ή να αποκτήσει ανθεκτικότητα σε κάποιο ζιζανιοκτόνο). Ο νέος αυτός κατασκευασµένος οργανισµός, δε θα µπορούσε να προκύψει µέσω οποιασδήποτε γνωστής διαδικασίας. Σε αντίθεση µε τη συµβατική βελτίωση των ειδών, η γενετική µηχανική καταργεί τους φυσικούς φραγµούς που έχουν δηµιουργηθεί µεταξύ των ειδών µέσα από εκατοµµύρια χρόνων εξελικτικής διαδικασίας. Η ακριβής θέση ενός εισαγόµενου γονιδίου µε τα υπόλοιπα γονίδια του οργανισµού παραµένει απρόβλεπτη και άγνωστη. Οι συνέπειες από την απελευθέρωση µεταλλαγµένων οργανισµών στο περιβάλλον και την υγεία είναι απρόβλεπτες. Η απελευθέρωση των µεταλλαγµένων οργανισµών στο περιβάλλον είναι µια διαδικασία µη αναστρέψιµη. Ακόµη, είναι γενικά αποδεκτή η άποψη από επιστήµονες που δεν εργάζονται για τις πολυεθνικές, ότι «η έλλειψη αποδείξεων µέχρι σήµερα για τις επιπτώσεις των γενετικώς τροποποιηµένων τροφίµων ΕΝ αποτελεί απόδειξη για την ασφάλειά τους». Υπάρχουν ειδικοί που τονίζουν ότι οι επιπτώσεις στα οικοσυστήµατα θα είναι βαριές και τραυµατικές. Η χλωρίδα της γης θα αλλάξει µόνιµα, λένε, και ότι τα ζώα που δε θα µπορούν να τραφούν από τη χλωρίδα που θα υπάρξει θα εξαφανιστούν. Ο βιολογικός ανταγωνισµός που σήµερα υπάρχει σε όλα τα επίπεδα ζωής και ο οποίος διατηρεί µια θαυµάσια ισορροπία στο οικοσύστηµα, θα ανατραπεί πλήρως, σύµφωνα µε τους ειδικούς. Αν δεν είναι αυτές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, αναρωτιούνται πολλοί ειδικοί, τότε ποιες είναι; Οι πολυεθνικές, ωστόσο, ως γνωστόν, ελάχιστα ενδιαφέρονται για την υγεία την ευηµερία και το περιβάλλον αδιαφορώντας γενικά για της πιθανές δυσµενείς επιπτώσεις των µεταλλαγµένων τροφίµων πάνω στον άνθρωπο και το περιβάλλον του. Ήδη από το 1999 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είχε εκφράσει κάποιες ανησυχίες για τα µεταλλαγµένα τρόφιµα. Ένα πέντε σηµείων Πρόγραµµα Επείγουσας Αντίδρασης, είχε διατυπωθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σχεδιασµένο να αντιµετωπίσει µια πιθανή κατάσταση εάν τα γενετικώς τροποποιηµένα φυτά επιφέρουν µια ευρύτατα διαδεδοµένη αρρώστια ή τον θάνατο της άγριας ζωής. Το πρόγραµµα σχεδιάστηκε σύµφωνα µε τα σχετικά δηµοσιεύµατα, για να προλάβει µια καταστροφή στην ανθρώπινη υγεία και να σταµατήσει τα γενετικώς τροποποιηµένα φυτά από του να αναπαραχθούν άγρια µε τα γηγενή είδη. Η στάση βέβαια αυτή των ευρωπαϊκών ελίτ δεν προέρχεται από ανησυχία για τις επιπτώσεις στην υγεία των λαών τους, αλλά απλώς επειδή η εµπορευµατοποίηση των µεταλλαγµένων στην Ευρώπη δεν έχει προχωρήσει όπως στην Αµερική, όπως θα δούµε στη συνέχεια. Αποτελέσµατα µελετών για τα µεταλλαγµένα Ο ρ. Arpard Pusztai, που έχασε τη δουλειά του στο φηµισµένο Ινστιτούτο Ερευνών Rowett στο Aberdeen (Σκωτία), αφού σκιαγράφησε τα ευρήµατά του σε ένα τηλεοπτικό πρόγραµµα στα 1998, θα εκδώσει τώρα τη νέα του έρευνα. Στην έρευνα αυτή προειδοποιεί και επισηµαίνει ότι η εργασία που πραγµατοποιήθηκε από τις εταιρείες βιοτεχνολογίας σχετικά µε τους κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία από τα γενετικώς τροποποιηµένα τρόφιµα είναι ανεπαρκής και µη ασφαλής. Η µελέτη του ρος Pusztai επίσης αναφέρει τα σχετικά µε τις τεχνικές ατέλειες του τρόπου µε τον
οποίο δηµιουργούνται τα γενετικώς τροποποιηµένα τρόφιµα. Η µελέτη του Pusztai περιέχεται σε ένα βιβλίο που ονοµάζεται «Ασφάλεια των τροφών» (Food Safety), ένα απάνθισµα επιστηµονικών εργασιών που περιγράφουν τους ρυπαντές και τις τοξίνες που περιέχονται στις σύγχρονες τροφές. Στην εργασία του ο Pusztai συγκεντρώνει όλες τις επιστηµονικές µελέτες που πραγµατοποιήθηκαν για την ασφάλεια των µεταλλαγµένων τροφών και τις υποβάλλει σε αυστηρή στατιστική και επιστηµονική λεπτοµερή εξέταση. Πρόσφατα είπε ο ίδιος: «Βρήκαµε ότι υπάρχουν λίγες µόνο µελέτες και παρουσιάζουν οι µελέτες αυτές πολλά προβλήµατα. Ειδικά, επεξηγούν ότι τα γενετικώς τροποποιηµένα τρόφιµα δεν έχουν ποτέ δοκιµαστεί δηµοσίως για την ασφάλεια τους και την υγιεινότητά τους. Υπάρχει µια αυξανόµενη έρευνα που δείχνει ότι µπορεί πραγµατικά να είναι πολύ βλαπτικά τα τρόφιµα αυτά»(5/4/03, Sunday Times, Λονδίνο, άρθρο του Jonathan Leake). Στη Βρετανία, ειδική πειραµατική µελέτη αναµένεται ότι θα δείξει πολύ σύντοµα πως τρεις από τις δύο σοδιές στις οποίες χρησιµοποιήθηκαν µεταλλαγµένοι σπόροι έχουν πιο επιβλαβείς συνέπειες στο περιβάλλον απ ότι οι συνηθισµένες καλλιέργειες (John Vidal, Γκάρντιαν, 8/10/03). εν είναι λοιπόν περίεργο ότι ούτε οι ασφαλιστικές εταιρείες στη Βρετανία και τις ΗΠΑ δεν δεχονται να ασφαλισουν τη βιοµηχανία βιοτεχνολογίας. Μία από τις πιο τροµακτικές και απειλητικές τεχνολογίες που εµφανίστηκαν ποτέ, είναι η νέα τεχνολογία της Monsanto µε το ανατριχιαστικό όνοµα «Εξολοθρευτής» (terminator). Με απλά λόγια, η Monsanto έχει επέµβει γενετικά σε ορισµένα είδη φυτών έτσι ώστε αυτά να σκοτώνουν τους δικούς τους σπόρους, δηλαδή έχει εισαγάγει ένα γονίδιο «αυτοκτονίας» που προκαλεί αρσενική και θηλυκή στειρότητα, και επίσης παράγει στείρους σπόρους. Με τη νέα αυτή «τεχνολογία» τα φωτεινά µυαλά της Monsanto βρήκαν τρόπο να παρακάµψουν µία από τις αρχαιότερες και ευρύτερα διαδεδοµένες συνήθειες των γεωργών σε όλο τον κόσµο, δηλαδή την φύλαξη σπόρων από κάθε σοδειά. Αντί να αγοράζουν σπόρους κάθε χρόνο, οι γεωργοί φυλάνε αρκετούς σπόρους για την καλλιέργεια της επόµενης περιόδου. Με την επινόηση της Monsanto οι γεωργοί όλου του κόσµου γίνονται όµηροί της, και βεβαίως τα κέρδη της αυξάνουν. Η τεχνολογία «εξολοθρευτής» ήταν γνωστή από διπλώµατα ευρεσιτεχνίας που κατείχαν από κοινού το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ και η εταιρεία Delta & Pine Land Company. Σιγά-σιγά, όταν ο κόσµος άρχισε να µαθαίνει για την τεχνολογία, υπήρξαν έντονες διαµαρτυρίες σε όλο τον κόσµο µε αποτέλεσµα η Monsanto (που στο µεταξύ είχε αγοράσει τα δικαιώµατα της ευρεσιτεχνίας από την Delta & Pine Land Company) να δεσµευτεί να µην αναπτύξει άλλο αυτή την τεχνολογία «όπως αυτή περιγράφεταιστοσυγκεκριµένοδίπλωµαευρεσιτεχνίας». Βέβαια, όπως έγινε γνωστό στην επιστηµονική κοινότητα, η γενετική αυτή τροποποίηση µπόρεσε να συνεχιστεί µε άλλους τρόπους, και µε διαφορετικά διπλώµατα ευρεσιτεχνίας. Έγινε γνωστό ότι ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 έχουν γίνει δοκιµαστικές καλλιέργειες του εξολοθρευτή στην Ευρώπη, τον Καναδά και τις Ηνωµένες Πολιτείες, και ορισµένα είδη έχουν ήδη κυκλοφορήσει στο εµπόριο στην Βόρειο Αµερική. Για παράδειγµα, η γενετικώς τροποποιηµένη κράµβη η ελαιοφόρος, για την οποία αυτή την στιγµή γίνεται έρευνα στην Αγγλία που θα ολοκληρωθεί το 2004, έχει τροποποιηθεί κατά τρόπον που να έχει αρσενική στειρότητα και να παράγεται υβρίδιο γενιάς F1. Έχει υποστηριχτεί ότι το υβρίδιο γενιάς F1 µπορεί να διασπείρει µε την γύρη του τόσο το γονίδιο αντοχής στα ζιζανιοκτόνα όσο και το γονίδιο αυτοκτονίας για την αρσενική στειρότητα, γεγονός που µπορεί να έχει καταστροφικές επιπτώσεις στην γεωργική και την φυσική βιοποικιλότητα. Ενώ κανονικά στην φύση δηµιουργείται ποικιλότητα, η γενετική τροποποίηση κάνει ακριβώς το αντίθετο. Εξ αιτίας λοιπόν του περιορισµού της ποικιλότητας υπάρχει ορατός κίνδυνος να
µολυνθούν οι παγκόσµιες καλλιέργειες από κάποια ασθένεια. Και αν αυτές οι µη ποικίλες καλλιέργειες προσβληθούν από κάποιον ιό που µεταδίδεται ταχύτατα µέσω του αέρα, τότε θα µπορούσαµε να περιµένουµε µια παγκόσµια καταστροφή, ακόµα και παγκόσµια έλλειψη τροφίµων. Γιατί όµως δεν έχει συµβεί παγκόσµια πείνα στο παρελθόν; Για τον απλό λόγο ότι µέσω της φυσικής επιλογής, και µέσω πολλών διαφορετικών ειδών και υποειδών, η φύση είχε την πρόνοια να εφαρµόσει επί αιώνες το δικό της πρόγραµµα βιοτεχνολογίας. Όταν µια ποικιλία ενός είδους φυτού αστοχούσε, υπήρχε πάντοτε κάποια άλλη για να πάρει την θέση της. Αντίθετα, η βιοτεχνολογία της Monsanto προβλέπει λίγες ποικιλίες, και σε ορισµένες περιπτώσεις, µόνον µία. Έχοντας λοιπόν υπ' όψη αυτή την δυνητική παγκόσµια καταστροφή, ποια µέτρα έχει λάβει η Monsanto για να την αποφύγει; Κρίνοντας από τα λόγια ενός στελέχους της Monsanto, πρέπει να πιστέψουµε ότι δεν έχει λάβει κανένα, ούτε και πρόκειται να λάβει. Ένας εκ των διευθυντών της εταιρείας, ο Phil Angell, είπε τον Οκτώβριο 1998 στους New York Times, µε αφοπλιστική ειλικρίνεια: «Η Monsanto δεν οφείλει να ασχοληθεί µε την ασφάλεια των βιοτεχνολογικών τροφίµων, αυτό είναι δουλειά της Υπηρεσίας Τροφίµων και Φαρµάκων. Εµείς ενδιαφερόµαστε µόνον να πουλήσουµε όσο µπορούµε περισσότερο». Τα γενετικά µεταλλαγµένα προϊόντα στην Ελλάδα Στην ελληνική αγορά και εξαιτίας του γεγονότος ότι οι ζωοτροφές είναι η κύρια είσοδος των µεταλλαγµένων στη διατροφή µας, κυκλοφορούν εκατοντάδες µεταλλαγµένα προϊόντα που αφορούν παιδικές τροφές, σοκολάτες-καραµέλες-τσίχλες, σπορέλαια-µαργαρίνες, πάνω από 70 είδη γαλακτοκοµικών προϊόντων όλων των µεγάλων εταιρειών, παγωτά, δεκάδες προϊόντα από χοιρινό κρέας-αλλαντικά, δεκάδες γιαούρτια-επιδόρπια, αυγά-κοτόπουλα κτλ. Στην Ελλάδα, όπως επισηµαίνει ο κ. Τάσος Κουράκης, αναπληρωτής καθηγητής στο Ιατρικό Τµήµα του ΑΠΘ, Εργαστήριο Γενετικής εποµένως, «υπάρχει βοµβαρδισµός γενετικά τροποποιηµένων προϊόντων στην αγορά που περιέχουν γενετικά τροποποιηµένα συστατικά αλλά και τροφίµων που περιέχονται από ζώα τα οποία έχουν τραφεί µε µεταλλαγµένες ζωοτροφές». Σύµφωνα µε τον κ. Κουράκη «το µείζον ζήτηµα είναι ότι η χρήση ζωοτροφών που περιέχουν γονίδια αντοχής στα αντιβιοτικά µπορούν να προκαλέσουν εµφάνιση ανθεκτικών µικροβίων στον εντερικό σωλήνα των ζώων και αυτή η ανθεκτικότητα να µεταβιβασθεί στα µικρόβια που προσβάλλουν τον άνθρωπο και µέσα από τη διατροφή. Επιπλέον, δεν έχει αποκλειστεί η οριζόντια µεταφορά τµηµάτων του DNA µέσω του εντερικού σωλήνα σε όργανα του σώµατος του ζώου». Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ είναι υποχρεωτική η σήµανση των µεταλλαγµένων οργανισµών και των παραγώγων τους, στα προϊόντα τροφίµων δεν έχει τεθεί ακόµη σε ισχύ αντίστοιχη νοµοθεσία για τις ζωοτροφές και τα ζωικά προϊόντα. Μάλιστα, όπως σηµειώνει ο κ. Κουράκης δεν είναι ανιχνεύσιµο σε ένα ζωικό προϊόν αν το ζώο από το οποίο προέρχεται έχει διατραφεί µε µεταλλαγµένα ή όχι Ακόµα και αν «καθαρίσουµε», λοιπόν, το σύνολο των τροφίµων από τα µεταλλαγµένα συστατικά, οι µεταλλαγµένοι οργανισµοί θα εξακολουθούν να απειλούν το φυσικό περιβάλλον και την υγεία. Γιανααποφύγουµετονεφιάλτητων µεταλλαγµένων, θαπρέπει νακαθαρίσουµετοσύνολοτηςτροφικήςαλυσίδας. Περισσότερο από 30.000 συσκευασµένα τρόφιµα, δηλαδή πάνω από το 60% των τροφίµων περιέχουν παράγωγα σόγιας ή καλαµποκιού. Η σόγια και το καλαµπόκι είναι γνωστό ότι αποτελούν δύο από τις πιο σηµαντικές πρώτες ύλες στη βιοµηχανία τροφίµων Η παραγωγή ζωοτροφών απορροφά το µεγαλύτερο µέρος της αγοράς των µεταλλαγµένων οργανισµών. Το 80% των εισαγωγών σόγιας και του καλαµποκιού προορίζονται για την παραγωγή ζωοτροφών). Η χώρα µας εισάγει περίπου 450.000 τόνους σόγιας, και αντίστοιχη ποσότητα καλαµποκιού κάθε χρόνο. Όπως έχουν δείξει επανειληµµένες εργαστηριακές αναλύσεις, άγνωστο ποσοστό των εισαγωγών είναι µεταλλαγµένο. Εποµένως, ζωικά τρόφιµα όπως κρέας, πουλερικά, γάλα, τυρί, αβγά και ψάρια, προέρχονται από ζώα που έχουν τραφεί µε µεταλλαγµένους οργανισµούς. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι ένα αξιόλογο ποσοστό των κρεάτων που
τρώµε προέρχεται από ζώα που τρέφονται µε µεταλλαγµένες τροφές. Αξίζει να τονίσουµε ότι σε αρκετές περιπτώσεις (π.χ. στα κοτόπουλα και στα γουρούνια) η σόγια ξεπερνά το 20% της καθηµερινής διατροφής τους. Σεαντίθεση µετουςανθρώπους, λοιπόν, ταζώακαταναλώνουντεράστιεςποσότητεςσόγιαςκαικαλαµποκιού σεόλοτονκύκλοτηςζωήςτους. Σύµφωνα µε το σχέδιο του νέου Ευρωπαϊκού Κανονισµού σύντοµα θα εφαρµοστεί νοµοθεσία για τη σήµανση των ζωοτροφών αλλά και των συστατικών που προέρχονται από µεταλλαγµένους οργανισµούς, ακόµη και αν δεν ανιχνεύεται το µεταλλαγµένο DNA στο τελικό προϊόν. Μέχρι τότε όµως, η σήµανση των µεταλλαγµένων οργανισµών στις ζωοτροφές δεν είναι υποχρεωτική. Αντίστοιχα και η σήµανση των προϊόντων ζωικής προέλευσης δεν είναι υποχρεωτική. Αυτό σηµαίνει ότι ο καταναλωτής όταν αγοράζει κρέας, κοτόπουλο, γάλα, τυρί, αβγά ή ψάρι, δεν µπορεί να γνωρίζει αν αυτά προέρχονται από ζώα που έχουν τραφεί µε µεταλλαγµένους οργανισµούς. Στο µεταξύ, παντού στην Ευρώπη οι καταναλωτές δείχνουν την αντίθεσή τους, προς τους µεταλλαγµένους οργανισµούς και τη χρήση τους στα τρόφιµα. Ητελευταία έρευνα τουευροβαρόµετρου ( εκέµβριος 2001) δείχνειότι το 93,3% των Ελλήνωνκαταναλωτώνδενθέλεινατρώει µεταλλαγµένατρόφιµα, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για το σύνολο των Ευρωπαίων καταναλωτών ανέρχεται σε 71%. Φυσικά, οι πολυεθνικές έχουν τρόπους (κατάλληλο µάρκετινγκ, διαφήµιση κ.λπ.) να µας µεταπείσουν. Όµως, γιατί άραγε επιµένουν τόσο πολύ στην εκστρατεία τους να περάσουν τα µεταλλαγµένα, θέλουµε δεν θέλουµε; Πού οφείλεται η εκστρατεία για τα µεταλλαγµένα; Eίναι γνωστό ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δέχονται ασφυκτικές πιέσεις από τις ΗΠΑ για να αποδεχτούν χωρίς επιφυλάξεις τα γενετικά τρόφιµα. Στο πρόσφατο παρελθόν, οι ΗΠΑ έχουν απειλήσει αρκετές χώρες που είχαν ξεκινήσει διαδικασία εφαρµογής νοµοθεσίας για τα γενετικά τροποποιηµένα τρόφιµα, µε το επιχείρηµα ότι η νοµοθεσία αυτή αντίκειται στους κανόνες του ΠΟΕ. Ανάµεσα στις χώρες αυτές είναι η Αίγυπτος, η Βολιβία, η Σρι Λάνκα, η Ταϊλανδή, η Νότια Κορέα και η Κροατία. Σε όλες τις περιπτώσεις, οι χώρες αυτές υποχώρησαν στις απειλές των ΗΠΑ και είτε απέσυραν εντελώς τα νοµοσχέδια είτε εισήγαγαν ελαστικότερους κανόνες αφήνοντας σοβαρά νοµοθετικά κενά. Που οφείλεται λοιπόν η επίµονη αυτή των πολυεθνικών; H απάντηση βρίσκεται εύκολα αν αναφερθούµε στα δισεκατοµµύρια δολλάρια που έχουν ήδη ξοδέψει οι Αµερικανικές αγροβιοµηχανίες για τα µεταλλαγµένα. Σύµφωνα µε δηµοσιεύµατα του διεθνούς τύπου, δύο από τις µεγαλύτερες καλλιέργειες των ΗΠΑ, η σόγια και το καλαµπόκι, υφίστανται συχνά γενετικές τροποποιήσεις µε στόχο, κυρίως, την καταπολέµηση των εντόµων και των παρασίτων. Ειδικά το καλαµπόκι τροποποιείται µε την προσθήκη ενός γονιδίου από το βακτηρίδιο Bacillus thuringiensis ώστε το φυτό να σκοτώνει τις κάµπιες που το απειλούν. Αλλά γονίδια αυξάνουν επίσης την αντίστασή του σε παράσιτα που θα µπορούσαν να αποδεκατίσουν τη σοδειά. εν µας λένε, βέβαια, ποιες θα µπορούσε να είναι οι επιπτώσεις των γονιδίων αυτών στον οργανισµό των ανθρώπων που καταναλώνουν τα προϊόντα αυτά. Όσο για την έκταση της παραγωγής αυτών των µεθόδων, σύµφωνα µε επίσηµες πηγές, γενετικά τροποποιηµένο είναι το 76% της σόγιας και το 32% του καλαµποκιού που παράγεται στις ΗΠΑ. Σύµφωνα µε σχετική έρευνα αµερικανικών πανεπιστηµίων, το 70% περίπου των επεξεργασµένων τροφίµων που διαθέτουν τα σούπερ µάρκετ των ΗΠΑ, περιέχουν γενετικά τροποποιηµένα συστατικά. Ανάµεσα σε αυτά περιλαµβάνονται από γλυκίσµατα και χάµπουργκερ για φυτοφάγους, µέχρι ντοµατόσουπες. Φυσικά, οι µικρο-αγροτες κάθε άλλο παρά οφελούνται από τα µεταλλαγµένα. Πλήθος ειδικοί τονίζουν ότι εντέλει ο γεωργός δεν απολαµβάνει µια ουσιαστική οικονοµική βελτίωση ούτε αύξηση της απόδοσης αλλά επωφελούµενοι είναι η παραγωγός των σπόρων εταιρεία, η οποία µε την προώθηση των ΓΤΦ οδηγεί στην εξαφάνιση των τοπικών ποικιλιών και στην παντελή εξάρτηση των παραγωγών από την εν λόγω εταιρεία (ιδίως µε τη χρήση βιολογικών προϊόντων που απαγορεύουν την παραγωγή σπόρων των ΓΤΦ από το γεωργό). Έτσι φθάνουµε στην
εξάρτηση όλης της γεωργικής οικονοµίας ενός κράτους από τις εταιρείες αυτές. Οι ίδιοι ειδικοί προβάλλουν επίσης τους ενδεχόµενους κινδύνους για τη δηµόσια υγεία, κινδύνους που µπορούν να προβλεφθούν (αλλεργίες) καθώς και άλλους που δεν µπορούν να προβλεφθούν. Η εισαγωγή µαζί µε τα ευνοικά γονίδια των σηµαντών δηµιουργεί επιπρόσθετα. Αλλά και στις ίδιες τις παραγωγούς χώρες, οι συνέπειες στους αγρότες είναι καταστροφικές. Αυτό ήδη έχει αρχίσει να συµβαίνει στις Ηνωµένες Πολιτείες, δεδοµένου ότι όλο και περισσότερες βιολογικές καλλιέργειες µολύνονται από γονίδια που προέρχονται από γενετικώς µεταλλαγµένες καλλιέργειες. Συµπερασµατικά, η «βιοµηχανία µεταλλαγµένων», µε όλες τις πιθανές τραγικές συνέπειες της στο περιβάλλον και την ίδια την ανθρώπινη ζωή είναι άλλη µια ένδειξη της πολυδιάσταστης κρίσης, στην οποία µας έχει οδηγήσει η οικονοµία της αγοράς και το πολιτικό συµπλήρωµά της η αντιπροσωπευτική «δηµοκρατία», που έχουν δηµιουργήσει τη σηµερινή τερατώδη συγκέντρωση οικονοµικής και πολιτικής δύναµης στα χέρια των ελίτ που αποφασίζουν για λογαριασµό µας. Μόνο, εποµένως, όταν οι ίδιοι οι πολίτες, µέσα από µια γνήσια δηµοκρατία, θα πάρουν στα χέρια τους τα θέµατα που αφορούν την αγροτική παραγωγή, την κατανάλωση και διανοµή των αγροτικών προϊόντων και τις µεθόδους παραγωγής τους θα βγούµε από τον καταστροφικό φαύλο κύκλο που µας έχει σπρώξει το σηµερινό σύστηµα. Πηγή: Περιεκτική ηµοκρατία, Τεύχος 5, Νοέµβριος 2003 http://www.inclusivedemocracy.org/pd/is5/issue_5_gen_modified.htm. Ανακτήθηκε στις 29/7/2008