ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΟΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ (ΕΠΟΣ): ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ, ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ. Γεώργιος Καραγιάννης Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων σχεδιασμού του Γ' ΚΠΣ η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) ανέθεσε στο Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου (ΙΕΛ) και στο Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) την εκπόνηση ειδικής μελέτης για τα θέματα ορολογίας. Δημιουργήθηκε ένα πρόγραμμα με τίτλο Εθνικό Πρόγραμμα Ορολογικού Συντονισμού (ΕΠΟΣ), που συντονίστηκε από μία ομάδα ειδικών (Επιτροπή Συντονισμού - ΕΣ ) η οποία ανέλαβε την προετοιμασία της προκήρυξης ειδικευμένης δράσης για την ορολογία στο Γ' ΚΠΣ. Η ΕΣ δημιούργησε μία ομάδα εργασίας (ΟΕ) επίσης από ειδικούς η οποία ανέλαβε την ανάπτυξη του επιχειρησιακού μέρους της δράσης. Στην παρούσα ανακοίνωση παρουσιάζονται εκ μέρους της ΕΣ στοιχεία της στρατηγικής μελέτης σχετικά με την μεθοδολογία και τους στόχους του προγράμματος. Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε κατά τον σχεδιασμό του ΕΠΟΣ στηρίζεται σε δύο άξονες: Α) Βέλτιστη αξιοποίηση της ήδη υπάρχουσας υποδομής στον χώρο της ελληνικής ορολογίας. Β) Ενθάρρυνση συγκρότησης νέων ομάδων υπό τη μορφή Ανθρωπίνων Δικτύων Ορολογίας (ΑΔΟ), οι οποίες θα καλύψουν το μέγιστο δυνατό εύρος επιστημονικών και τεχνικών τομέων. Το ΕΠΟΣ βλέπει την οργάνωση των όρων ως ένα αναγκαίο διάβημα για την αποτελεσματική προσπέλαση στην πληροφορία. Προτείνει την δημιουργία Εθνικής βάσης Δεδομένων Ορολογίας (ΕΒΔΟ) όπου θα σταχυολογούνται ιεραρχικά οι όροι μέσα από μία διαδικασία επιλογής, χαρακτηρισμού και σύνδεσης. Η ΕΒΔΟ θα είναι προσπελάσιμη μέσω του διαδικτύου. Πέραν των οργανισμών που θα έχουν θεσμική συμμετοχή στο ΕΠΟΣ (Ακαδημία Αθηνών, ΕΛΟΤ, ΕΛΕΤΟ, ΠΙ, ΕΚΤ, ΙΕΛ) η δράση απευθύνεται σε όλους όσους έχουν ενδιαφέρον να συμβάλλουν στον κλάδο δραστηριότητός τους. Η εργασία θα οργανωθεί με βάση τα υπάρχοντα πρότυπα και με χρήση ειδικής πληροφορικής υποδομής. Σε κάθε ΑΔΟ θα διατεθούν διάφορα εργαλεία λογισμικού για διευκόλυνση του έργου του. Ειδικές ενέργειες της δράσης αφορούν την δημόσια διοίκηση, την παιδεία, τον πολιτισμό, τις μεταφορές, την γεωργία και γενικά τομείς όπου υπάρχουν επείγουσες ανάγκες. Το ΕΠΟΣ στηριζόμενο στην προαναφερθείσα μεθοδολογία θα δημιουργήσει το απαραίτητο πλαίσιο, ώστε η παραγωγή και η απόδοση της ορολογίας στην ελληνική γλώσσα να διέπεται από συστηματικότητα και επιστημονική επάρκεια ανοίγοντας τον δρόμο για άμεση χρήση των όρων στις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας των πληροφοριών. Πρόεδρος ο καθηγητής του ΕΜΠ κ. Θ. Τάσιος και μέλη ο Ακαδημαϊκός κ. Π. Λιγομενίδης (Ακαδημία Αθηνών) και οι κ.κ. Γ. Βαρουφάκης (ΕΛΟΤ), Γ. Παπαδόπουλος (ΠΙ), Ε. Μπούμπουκας (ΕΚΤ), Β. Φιλόπουλος (ΕΛΕΤΟ), Θ. Φωτεινοπούλου (ΥΠΕΣΔΑ) και Γ. Καραγιάννης (ΙΕΛ / ΕΜΠ). Αναπληρωματικά μέλη οι κ.κ. Κ. Βαλεοντής (ΕΛΕΤΟ), Ε. Σαχίνη (ΕΚΤ). Γραμματέας της επιτροπής ο κ. Γ. Μικρός (Πανεπιστήμιον Αθηνών) 324
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Με την έκρηξη των πληροφοριών που διακρίνει την εποχή μας, την ειδίκευση σε κλάδους και υπό - κλάδους και την προσπάθεια οργάνωσης της πληροφορίας στον παγκόσμιο ιστό, το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες κοινωνίες είναι η αποτελεσματική ανάκτηση της πληροφορίας. Η ανάκτηση είναι μία δύσκολη διεργασία και συνδέεται με τις δύο βασικές έννοιες της ακρίβειας (precision) και της ανάκλησης (recall), που πολλές φορές δρουν ανταγωνιστικά μεταξύ τους. Δύο έννοιες που βοηθούν στην κατανόηση του παιχνιδιού της ακρίβειας και της ανάκλησης είναι των συνωνύμων και των ομογράφων. Ένας χρήστης μπορεί να εκφράζει τις ανάγκες του μη χρησιμοποιώντας τους ίδιους όρους που περιλαμβάνονται στα κείμενα τα περιέχοντα την πληροφορία που αναζητεί. Εάν τα συνώνυμα δεν συνδέονται μεταξύ τους, η ανάκληση θα μειωθεί καθώς κάποια κείμενα δεν θα ανακτηθούν παρά το γεγονός ότι συνδέονται με την ερώτηση του χρήστη. Τα ομόγραφα αντιστοιχούν σε διαφορετικές έννοιες παρά το γεγονός ότι γράφονται με τον ίδιο τρόπο. Οι τεχνικές του ταιριάσματος ( matching) δεν μπορούν να λάβουν υπόψη τις διαφορετικές έννοιες. Εάν τα ομόγραφα δεν ληφθούν υπόψη η ακρίβεια μειώνεται καθώς κάποια κείμενα που δεν αντιστοιχούν στην ερώτηση του χρήστη, ανακτώνται. Με την σωστή σύνδεση των όρων, την αντιστοίχηση τους σε τομείς δραστηριότητας και την σύνδεση με το ισοδύναμό τους σε άλλες γλώσσες επιτυγχάνοντας καλύτερα αποτελέσματα στην ανάκτηση της πληροφορίας. Το διαδίκτυο περιέχει ήδη πολύ πληροφορία σχετικά αδόμητη και η αναζήτηση της χρήσιμης πληροφορίας δεν διευκολύνεται πάντα. Ο κύριος σκοπός του προγράμματος ΕΠΟΣ είναι να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για αποτελεσματική ανάκτηση της πληροφορίας μέσω της ορθής απόδοσης, σταχυολόγησης, αντιστοίχισης και ταξινόμησης των όρων. Επί πλέον σκοπός του ΕΠΟΣ είναι να διαθέσει τους όρους για μία σειρά κρίσιμων εφαρμογών στο πλαίσιο της ΚτΠ. Παρουσιάζονται στην συνέχεια η μεθοδολογία και οι στόχοι του προγράμματος όπως έχουν προδιαγραφεί στο πλαίσιο της στρατηγικής μελέτης. 1. ΟΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Τα μέλη της Επιτροπής Συντονισμού (ΕΣ) του ΕΠΟΣ εξετάζοντας την κατάσταση της απόδοσης των επιστημονικών όρων στην ελληνική γλώσσα επαλήθευσαν την γνωστή μη ικανοποιητική κατάσταση. Τα σημαντικότερα προβλήματα συνοψίζονται στα παρακάτω σημεία: Α) Μειωμένη παρουσία στην ειδική βάση δεδομένων της κοινότητας ( Eurodicautom) ελληνικών όρων (399.253) έναντι (990.000) όρων της αγγλικής γλώσσας (αρχές 2001). 325
Β) Σχετικά χαμηλή ποιότητα των ελληνικών όρων του Eurodicautom, οι οποίοι έχουν προκύψει ως προϊόν της συνεργασίας της Κοινότητας με ειδικούς του κάθε κλάδου. Γ) Ισχυρή διείσδυση της αγγλικής στην γλώσσα μας, με μεγάλο αριθμό αγγλικών όρων να υιοθετούνται όπως είναι, αφού δεν υπάρχει διαδικασία πολιτογράφησής τους στα ελληνικά. Δ) Μεγάλος βαθμός πολλαπλότητας των όρων εξαιτίας της διαφορετικής αντίληψης των ειδικών σχετικά με κάποιον όρο. Ε) Μεγάλος αριθμός όρων δεν μπορεί να καθιερωθεί, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν συγκεκριμένες προτάσεις διότι η λέξη που προτείνεται δεν είναι λειτουργική στα ελληνικά. Στ) Ασυμβατότητα απόδοσης του ίδιου όρου από κλάδο σε κλάδο. Η διαθεσιμότητα δόκιμων όρων στην ελληνική γλώσσα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εκπαιδευτικούς και ερευνητικούς στόχους σε εθνικό επίπεδο. Όσο η επιστημονική έρευνα παράγει νέα γνώση και νέους όρους, τόσο θα αυξάνεται η ανάγκη σήμανσής τους στην γλώσσα μας. Οι ανάγκες για ποιοτικούς όρους είναι πολλές σε όλα τα επίπεδα και θα αυξάνονται ραγδαία με την ενεργό συμμετοχή μας στην κοινωνία των πληροφοριών. 2. ΟΡΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΚτΠ ΑΠΟ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΚΟΠΙΕΣ Φαίνεται ότι η γνώση, η σταχυολόγηση και η ορθή ταξινόμηση των όρων είναι εξαιρετικής σημασίας σε διάφορους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Στην συνέχεια δίνονται μερικά παραδείγματα. Δευτεροβάθμια εκπαίδευση: Χρήση δόκιμων και κοινά αποδεκτών όρων: Οι όροι που καταγράφονται στα βιβλία για τον μαθητή πρέπει να είναι κατασταλαγμένοι και να μην ανήκουν στην συγκεκριμένη θεωρητική σχολή την οποία εκπροσωπεί ο συγγραφέας. Με την κίνηση προς το πολλαπλό και εναλλακτικό βιβλίο θα πρέπει να υπάρξει συμφωνία για την χρήση των ίδιων όρων σε όλα τα σχολικά εγχειρίδια, γιατί το αντίθετο θα δημιουργούσε σύγχυση. Όπως η ορθογραφία, έτσι και η ορολογία πρέπει να μαθαίνεται σιγά - σιγά από τις τρυφερές ηλικίες. Η ενσωμάτωση της καλής γνώσης της ορολογίας έχει ήδη αρχίσει να γίνεται στα διάφορα μαθήματα. Η ύπαρξη πολυγλωσσικών ορολογικών γλωσσαρίων δόκιμων όρων σε ηλεκτρονική μορφή ως βοήθημα στους μαθητές, στους καθηγητές και στους συγγραφείς βιβλίων θα καταστήσει περισσότερο συνειδητή την όλη προσπάθεια. Επίσης θα συντελέσει σε περισσότερη συνεργία και σε καλύτερη συμφωνία μεταξύ των τριών αυτών συντελεστών της εκπαίδευσης. Τέλος χάρη στην πολυγλωσσικότητα στην δομή των γλωσσαρίων θα διευκολυνθεί η κατάκτηση ξένων γλωσσών από τους νεαρούς μαθητές. 326
Πανεπιστήμιο: Χρήση κοινής ορολογίας. Πρέπει να δημιουργηθεί σύγκλιση απόψεων και να υπάρξουν προτάσεις για την χρήση των πλέον επιτυχημένων όρων, δεδομένου ότι στην παρούσα κατάσταση για την ίδια έννοια χρησιμοποιούνται διαφορετικοί όροι ακόμα και στα όρια του ίδιου θεματικού πεδίου. Η ύπαρξη μίας βάσης δεδομένων διαθέσιμης σε ελεύθερη χρήση, θα διευκολύνει το έργο των Πανεπιστημιακών και θα συντελέσει σε ταχύτερη σύγκλιση απόψεων στο πλαίσιο της αναζήτησης δόκιμων όρων. Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας (ΜΜΕ): Χρήση δόκιμης ορολογίας. Δεδομένης της τεράστιας επιρροής των ΜΜΕ στην διάδοση και καθιέρωση των όρων, θα πρέπει να υπάρχει συνεχής ενημέρωση των δημοσιογράφων για τους νέους όρους που σχετίζονται με τις νέες κατακτήσεις της επιστήμης, της τεχνολογίας αλλά και της επικοινωνίας. Με τον τρόπο αυτό θα καταστεί δυνατή η ταχεία πολιτογράφηση κάποιων όρων, ώστε να αποφευχθεί η χρήση μεγάλης ποικιλίας όρων για την ίδια έννοια όταν συμβαίνουν μεγάλα γεγονότα στον χώρο της επιστημονικής και τεχνολογικής ζωής. Η ύπαρξη πιστοποιημένης βάσης δεδομένων θα διευκολύνει σημαντικά το έργο του δημοσιογράφου. Ιδιωτικός και δημόσιος τομέας στην εποχή της κοινωνίας των πληροφοριών: Ανάγκη πρόσβασης σε ορολογικές βάσεις δεδομένων και σε ποιοτικό λογισμικό με ορολογική υποδομή. Η ύπαρξη δόκιμων ελληνικών όρων θα διευκολύνει τις διαδικασίες της ανάκτησης και εξαγωγής της πληροφορίας ( από το Διαδίκτυο, από ειδικευμένες βάσεις δεδομένων, κτλ.) της ταξινόμησης και δρομολόγησης εγγράφων, της αυτόματης μετάφρασης, της αναζήτησης πληροφοριών της διόρθωσης λαθών σε κείμενα, της χρήσης φυσικών διαλόγων στην επικοινωνία του χρήστη με την μηχανή. Επιπλέον εάν υπάρξει αντιστοίχιση με τους ξένους όρους θα ανοίξει τον δρόμο στην αναζήτηση μέσα από πολυγλωσσικές δομές και θα συντελέσει σε μεγαλύτερο ενδιαφέρον διεθνώς για την πληροφορία που παράγεται στα ελληνικά. 3. Η ΟΡΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΓΝΩΣΗΣ Στην εποχή μας έχει αρχίσει και εξελίσσεται ο σχεδιασμός των λεγομένων "e - συστημάτων" (e - government, e - commerce, κλπ.). Οι σχεδιαστές αυτών των συστημάτων γρήγορα θα χρειαστούν ορολογικό περιεχόμενο για να υποστηρίξουν τα συστήματα τους. Το περιεχόμενο αυτό πρέπει να είναι πολυγλωσσικό για να διευκολυνθεί η σύνδεση και η συνεργασία με τις δημόσιες διοικήσεις των άλλων χωρών μελών της ΕΕ. Είναι αναγκαίο επομένως να οργανωθεί η ανάπτυξη της ορολογίας στην χώρα. 327
Για να καταστεί εφικτή η οργανωμένη ανάπτυξη της ελληνικής ορολογίας απαιτείται συντονισμός σε πολλά επίπεδα και ένωση δυνάμεων όχι μόνο για την παραγωγή των όρων, τον έλεγχο ποιότητας, την πιστοποίηση και την διάδοση τους, αλλά και για την δημιουργία ηλεκτρονικής υποδομής, ειδικευμένων ορολογικών βάσεων δεδομένων, ειδικευμένων λεξικών υπό μορφή CD-ROM, καθώς και ορολογικών θησαυρών. Δεδομένου ότι οι ηλεκτρονικές βάσεις ορολογίας αποτελούν πλέον μια δυναμικά εξελισσόμενη προσπάθεια σε ευρωπαϊκό επίπεδο, είναι πολύ σημαντικό να ενισχυθούν δραστηριότητες και για την ελληνική γλώσσα. Η ύπαρξη σχετικών βάσεων, αλλά και γενικότερα μιας εθνικής προσπάθειας συντονισμού της συλλογής, απόδοσης και ηλεκτρονικής αξιοποίησης, καθώς και αντιστοίχισης των όρων, θα βοηθήσει την ελληνική γλώσσα να αποκτήσει βασική υποδομή στον σημαντικότατο τομέα της ορολογίας και να εδραιώσει την θέση στην αναδυόμενη πολυγλωσσική κοινωνία των πληροφοριών. Το πρόγραμμα ΕΠΟΣ έχει στόχο να υποβοηθήσει την ανάπτυξη των κατάλληλων υποδομών για την οργάνωση της ορολογικής εργασίας σε οργανισμούς που θα εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους να έχουν συμμετοχή στην προσπάθεια αυτή. Θα γίνουν διαγωνισμοί για την συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα / Πανεπιστημίων κλπ. τόσο σε νέα ΑΔΟ όσο και στα τεχνολογικά προϊόντα. 4. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΕΠΟΣ Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε για τον σχεδιασμό του ΕΠΟΣ στηρίζεται σε δύο βασικούς άξονες: Α) Βέλτιστη αξιοποίηση της ήδη υπάρχουσας δουλειάς στον χώρο της ελληνικής ορολογίας που έχει εκπονηθεί τόσο από θεσμικούς οργανισμούς όσο και από μεμονωμένα άτομα στο παρελθόν. Β) Ενθάρρυνση της συγκρότησης νέων ομάδων παραγωγής ορολογίας οι οποίες θα καλύψουν το μέγιστο δυνατό εύρος επιστημονικών τομέων. Στο πλαίσιο αυτό θα μπορούσε να αξιοποιηθεί η συμμετοχή πανεπιστημιακών και ερευνητικών κέντρων, επαγγελματικών ενώσεων κ.ά. υπό την μορφή Ανθρωπίνων Δικτύων Ορολογίας (ΑΔΟ) για την παραγωγή όρων σε διάφορες θεματικές περιοχές. Το ΕΠΟΣ στηριζόμενο στην προαναφερθείσα μεθοδολογία θα δημιουργήσει το απαραίτητο πλαίσιο για την ένταξη και πιστοποίηση των νέων όρων και διαμορφώσει όλες τις απαραίτητες δομές ελέγχου ποιότητας, ώστε η παραγωγή και η απόδοση της ορολογίας στην ελληνική γλώσσα να διέπεται από συστηματικότητα και επιστημονική επάρκεια. Η προσέγγιση αυτή θα επιτρέψει την δημιουργία ενός δυναμικά εξελισσόμενου δικτύου παροχής όρων το οποίο θα αποτελέσει έναν σταθερό μηχανισμό ορολογικής ανάπτυξης σε 328
εθνικό επίπεδο. Η άμεση ολοκλήρωση των παραγόμενων όρων σε πληροφορική υποδομή θα επιτρέπει την αξιοποίησή τους και την προσπέλασή τους από το ευρύτερο κοινό. Βασικό εργαλείο για την επίτευξη του παραπάνω στρατηγικού στόχου είναι η ανάπτυξη μιας Εθνικής Βάσης Δεδομένων Ορολογίας (ΕΒΔΟ) η οποία θα συγκεντρώσει και θα οργανώσει ιεραρχικά το σύνολο των παραγόμενων όρων, ενώ ταυτόχρονα θα διασυνδεθεί με τις υπόλοιπες υπάρχουσες βάσεις όρων στην Ελλάδα δημιουργώντας μια κεντρική πύλη πρόσβασης και χρήσης της ελληνικής ορολογίας. Η ΕΒΔΟ θα είναι διαθέσιμη στο κοινό μέσω του Διαδικτύου και η ιεραρχική της δόμηση θα αξιοποιηθεί για να δημιουργηθεί η δεντρική αναπαράσταση των όρων σε ποικίλους γνωστικούς τομείς επιτρέποντας την ενοποιημένη αναπαράσταση του επιστημονικού πλούτου στην Ελληνική γλώσσα. Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι η ΕΒΔΟ δεν θα συγκεντρώσει μόνον τους δόκιμους όρους, αλλά όλους τους χρησιμοποιηθέντες κατά καιρούς όρους γιατί τελικός στόχος είναι η υποστήριξη της ανάκτησης της πληροφορίας που απαιτεί όλους τους όρους που απαντώνται σε προς ανάκτηση κείμενα. Το ΕΠΟΣ δίνει έμφαση στην αποτελεσματική διάδοση των όρων και την εδραίωση τους στην καθημερινή γλωσσική χρήση. Για τον λόγο αυτό συστήνεται ένα συγκεκριμένο σχέδιο δράσης για την προώθηση των δόκιμων όρων στο ευρύτερο κοινό. Τα αποτελέσματα του έργου θα είναι διαθέσιμα σε όλους και θα καταβληθεί προσπάθεια οι δόκιμοι και οι νέοι προτεινόμενοι όροι να διαχέονται όσο το δυνατόν ευρύτερα μέσω του Διαδικτύου. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στις εφαρμογές που μπορούν να υποστηρίξουν ανάγκες της ΚτΠ. Επιπλέον θα υπάρξει πρόβλεψη συστηματικής ενημέρωσης των ΜΜΕ και των Δημοσίων Οργανισμών, έτσι ώστε η χρήση της προτεινόμενης ορολογίας να παγιώνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα και σε μεγάλη βάση χρηστών. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Φαίνεται ότι ο όρος εκτός από την μεγάλη αξία του σαν βασικό στοιχείο για την καλή συνεννόηση μεταξύ μας, θα αποτελέσει και λιθαράκι στο κτίσιμο της ΚτΠ. Το ΕΠΟΣ πρότεινε δύο νέους μηχανισμούς που θα βοηθήσουν στην όλη οργανωτική προσπάθεια της σταχυολόγησης και αξιοποίησης των όρων. α) Τα ανθρώπινα Δίκτυα Ορολογίας (ΑΔΟ) προικισμένα με ειδικά εργαλεία λογισμικού. β) Την Εθνική Βάση Δεδομένων Ορολογίας (ΕΒΔΟ) για την διάθεση των παραγόμενων όρων στο Διαδίκτυο. Για να είναι χρήσιμοι στις προσπάθειες της ΚτΠ οι όροι πρέπει να είναι: α) Σε ηλεκτρονική μορφή β) Με αντιστοιχίες τουλάχιστον στις Ευρωπαϊκές Γλώσσες 329
γ) Ενταγμένοι στο κλητικό σύστημα της Ελληνικής δ) Συνοδευόμενο από καλογραμμένα δείγματα τεχνικών κειμένων όπου οι όροι απαντώνται (παραδείγματα χρήσης) ε) Να περιέχουν ορισμούς στ) Σε μερικές περιπτώσεις να περιέχουν εικόνες αντικειμένων (πολυμέσα) Οι όροι είναι βασικός πόρος για τον σχεδιασμό συστημάτων: Μηχανικής Μετάφρασης, Μεταφραστικών Μνημών, Μηχανών αυτόματης ταξινόμησης κειμένων, Μηχανών αυτόματης δρομολόγησης κειμένων, Μηχανών αναζήτησης πληροφορίας στο πλαίσιο της ηλεκτρονικής αρχειοθέτησης, Θησαυρών, Συστημάτων διόρθωσης ορθογραφικών λαθών. Τέλος στους όρους στηρίζονται οι δομές ανάκτησης στα πληροφορικά συστήματα. Γεώργιος Καραγιάννης Καθηγητής ΕΜΠ / Διευθυντής ΙΕΛ Αρτέμιδος 6 & Επιδαύρου. 151 25. Παράδεισος Αμαρουσίου. 330