ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ Ι Ενότητα #1: Εισαγωγή στη Λογιστική Δημήτρης Τζελέπης Σχολή Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Τμήμα Οικονομικών Επιστημών
Σκοποί ενότητας Σκοπός της ενότητας είναι να εισάγει τους φοιτητές στο μάθημα σκιαγραφώντας αρχικά την έννοια, τον σκοπό, τις ομάδες ενδιαφερομένων της λογιστικής και τις διακρίσεις των οικονομικών μονάδων. Στην συνέχεια, παρουσιάζονται συνοπτικά οι γενικά παραδεκτές λογιστικές αρχές που συγκροτούν το βασικό θεωρητικό πλαίσιο της Χρηματοοικονομικής Λογιστικής. Η ενότητα είναι εισαγωγικού χαρακτήρα και αποτελεί τη βάση για την κατάρτιση των χρηματοοικονομικών καταστάσεων.
Τι είναι η Λογιστική? Η επιστήμη που ασχολείται με την συστηματική συλλογή και παροχή οικονομικών πληροφοριών που προέρχονται από τους οικονομικούς οργανισμούς και είναι απαραίτητες για τη λήψη ορθολογικών αποφάσεων.
Σκοποί της Λογιστικής o Παροχή πληροφοριών στη διοίκηση της επιχείρησης για την αποτελεσματική λειτουργία, τον έλεγχο και γενικά τη σωστή διαχείριση. o Παροχή πληροφοριών σε πρόσωπα εκτός της επιχείρησης για τη λήψη σωστών αποφάσεων σε θέματα επενδύσεων, χορήγησης πιστώσεων, κρατικής πολιτικής κ.λ.π.
Χρηματοοικονομική Λογιστική Κλάδος της Λογιστικής που ασχολείται με τον καθορισμό των αναγκαίων πληροφοριακών στοιχείων για τον προσδιορισμό και την παρουσίαση των αποτελεσμάτων και της χρηματοοικονομικής κατάστασης των επιχειρήσεων σε μια δεδομένη στιγμή με σκοπό την ενημέρωση των ενδιαφερομένων για τη λήψη αποφάσεων.
Έννοια Οικονομικής μονάδας Κάθε οργανωμένος συνδυασμός των συντελεστών παραγωγής, ο οποίος αποβλέπει στην παραγωγή αγαθών ή την παροχή υπηρεσιών.
Διάκριση Οικονομικών μονάδων (ανάλογα με το είδος του φορέα) Κερδοσκοπικές - Μη Κερδοσκοπικές -ανάλογα με αν επιδιώκουν ή όχι το κέρδος Ιδιωτικές - Δημόσιες - Μικτές -ανάλογα με το είδος του φορέα τους Μεγάλες - Μεσαίες - Μικρές -ανάλογα με το μέγεθός τους
Διάκριση Ιδιωτικών Επιχειρήσεων Ατομική Επιχείρηση Ο φορέας είναι ένα φυσικό πρόσωπο. Ομόρρυθμος Εταιρεία (ΟΕ) Οι εταίροι ευθύνονται για τα χρέη της απεριόριστα με την ατομική τους περιούσια. Ετερόρρυθμος Εταιρεία (ΕΕ) Όπως η Ο.Ε αλλά έχει έναν τουλάχιστον ετερόρρυθμο εταίρο που ευθύνεται μόνο μέχρι το πόσο της εισφοράς του.
Ομάδες ενδιαφερομένων για την παροχή λογιστικών πληροφοριών Μέτοχοι Πιστωτές Εργαζόμενοι Προμηθευτές Πελάτες Εργατικά σωματεία Δημόσιο Οικονομικοί αναλυτές κ.τ.λ.
Διάκριση Ιδιωτικών Επιχειρήσεων Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (ΕΠΕ) Όλοι οι εταίροι ευθύνονται μέχρι του ποσού της εισφοράς τους. Ανώνυμη Εταιρία (ΑΕ) Το κεφάλαιο της διαιρείται σε μετοχές και οι μέτοχοι ευθύνονται μέχρι του ποσού της συμμετοχής τους. Συνεταιρισμός Εταιρεία με μεταβλητό κεφάλαιο και μεταβλητούς Εταίρους.
Γενικά Παραδεκτές Λογιστικές Αρχές (G.A.A.P.) Θεμελιώδεις αρχές και κανόνες που δημιουργήθηκαν από την εξέλιξη της λογιστικής επιστήμης και νομολογίας προκειμένου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του οικονομικού περιβάλλοντος. Η εφαρμογή τους εξασφαλίζει ενιαία και ομοιόμορφη αντιμετώπιση των πρακτικών θεμάτων και αποφεύγεται η σύγχυση και η παραπλάνηση των χρηστών των λογιστικών καταστάσεων.
Γενικά Παραδεκτές Λογιστικές Αρχές (G.A.A.P.) Αρχή της αυτοτελούς λογιστική οντότητας (accounting entity principle) Η επιχείρηση είναι ανεξάρτητη από τους ιδιοκτήτες της. Αρχή της συνέχειας της επιχειρηματικής δραστηριότητας (going concern principle) Η επιχείρηση θα ασκεί τη δραστηριότητα της και στο μέλλον.
Γενικά Παραδεκτές Λογιστικές Αρχές (G.A.A.P.) Αρχή της περιοδικότητας (periodicity principle) Ανάγκη για υπολογισμό αποτελέσματος σε τακτά χρονικά διαστήματα. Αρχή της αυτοτέλειας των χρήσεων (Accrual concept) Τα έσοδα και τα έξοδα που αφορούν τη χρήση λογίζονται σε αυτή ανεξαρτήτως από το χρόνο είσπραξης τους ή πληρωμής τους.
Γενικά Παραδεκτές Λογιστικές Αρχές (G.A.A.P.) Αρχή της Συντηρητικότητας (conservatism principle): --Σε κάθε χρήση περιλαμβάνονται μόνο τα έσοδα που έχουν πραγματοποιηθεί και όχι τα προβλεπόμενα. --Σχηματίζονται προβλέψεις για τους πιθανούς κίνδυνους και έξοδα που αφορούν την χρήση που κλείνει. --Σε κάθε χρήση λογίζονται υποχρεωτικά οι αποσβέσεις και οι προβλέψεις που αναλογούν στη χρήση, ανεξάρτητα από το αν προκύπτει κέρδος ή ζημία.
Γενικά Παραδεκτές Λογιστικές Αρχές (G.A.A.P.) Αρχή της τιμής κτήσεως ή του κόστους παραγωγής (historical cost concept) Τα στοιχεία αποτιμώνται στην τιμή κτήσης τους. Αρχή της σταθερής νομισματικής μονάδας (stability of monetary unit assumption) Η αγοραστική αξία του χρήματος θεωρείται σταθερή διαχρονικά.
Γενικά Παραδεκτές Λογιστικές Αρχές (G.A.A.P.) Αρχή της συνέπειας των λογιστικών μεθόδων Απαραίτητη η πάγια χρησιμοποίηση των μεθόδων αποτίμησης, αποσβέσεων κ.τ.λ. Αρχή της αντικειμενικότητας Ανάγκη για παροχή αξιόπιστων πληροφοριών. Αρχή της πλήρους αποκάλυψης Πλήρεις οικονομικές καταστάσεις που παρουσιάζουν την πραγματική εικόνα. Αρχή του ουσιώδους των λογιστικών πληροφοριών
Παρατηρήσεις Η διαίρεση της ζωής των μονάδων σε ίσα χρονικά διαστήματα (12 μήνες) προέρχεται από την ανάγκη για περιοδικό προσδιορισμό της χρηματοοικονομικής κατάστασης και των αποτελεσμάτων τους (Αρχή της περιοδικότητας). Η λογιστική που στηρίζει το λογισμό και τη μέτρηση των εσόδων και των εξόδων στον διαχωρισμό τους σε δεδουλευμένα και μη δεδουλευμένα ονομάζεται Λογιστική των δεδουλευμένων εσόδων-εξόδων (Accrual Basis Accounting).
Δεδουλευμένα και μη δεδουλευμένα έσοδα Δεδουλευμένα Έσοδα Είναι τα εισπραχθέντα ή εισπρακτέα έσοδα για το οποία έχει γίνει η παροχή υπηρεσίας ή πώληση αγαθών Αποτελέσματα χρήσης Μη Δεδουλευμένα Έσοδα Είναι τα εισπραχθέντα έσοδα για τα οποία δεν έχει γίνει (μερικώς ή ολικώς) η παροχή υπηρεσίας ή πώληση αγαθών Μεταβατικοί λογαριασμοί παθητικού (ισολογισμός)
Δεδουλευμένα και μη δεδουλευμένα έξοδα Δεδουλευμένα Έξοδα Είναι τα πληρωμένα ή πληρωτέα έξοδα για τα οποία έχει γίνει η χρήση της υπηρεσίας ή ανάλωση υλικών Αποτελέσματα χρήσης Μη Δεδουλευμένα Έσοδα Είναι τα προπληρωμένα έξοδα για τα οποία δεν έχει γίνει (μερικώς ή ολικώς) χρήση της υπηρεσίας ή ανάλωση υλικών Μεταβατικοί λογαριασμοί ενεργητικού (ισολογισμός)
Ερώτηση 1 Α.Ε εισέπραξε την 1.7.2012 τα μισθώματα εκμισθωμένου διαμερίσματος των επόμενων 24 μηνών (24 μήνες Χ 10.000 /μήνα). Σε ποιες χρήσεις θα καταχωρίσει τα έσοδα από τα μισθώματα και βάση ποιας λογιστικής αρχής? Σύμφωνα με την αρχή της αυτοτέλειας των χρήσεων, τα έσοδα που αφορούν τη χρήση λογίζονται σε αυτή ανεξαρτήτως από το χρόνο είσπραξης τους.
Ερώτηση 1 (συνέχεια) Επομένως: Χρήση 2012: Έσοδα μισθωμάτων = 6 μήνες Χ 10.000 /μήνα = 60.000 Χρήση 2013: Έσοδα μισθωμάτων = 12 μήνες Χ 10.000 /μήνα=120.000 Χρήση 2014: Έσοδα μισθωμάτων = 6 μήνες Χ 10.000 /μήνα = 60.000
Ερώτηση 2 Α.Ε αγόρασε ένα ακίνητο αντί 20.000. Την 31.12.14 η τρέχουσα αξία του ακινήτου είναι 30.000. Σε ποια αξία θα εμφανισθεί το ακίνητο στον ισολογισμό και βάση ποιας λογιστικής αρχής? Σύμφωνα με την αρχή της τιμής κτήσεως, το ακίνητο θα εμφανισθεί στον ισολογισμό της επιχείρησης την 31.12.2014 στην τιμή κτήσεως 20.000.
Ερώτηση 3 Την 30.11.2014 κοινοποιήθηκε στην επιχείρηση αγωγή τρίτου για αποζημίωση λόγω ακατάλληλων προϊόντων 200.000. Ο νομικός σύμβουλος εκτιμά ότι ο τρίτος θα δικαιωθεί κατά 50%. Την 31.12.2014 που η επιχείρηση συντάσσει τις οικονομικές της καταστάσεις, πρέπει να λάβει υπόψη της την αγωγή τρίτου και βάση ποιας λογιστικής αρχής?
Ερώτηση 3 (συνέχεια) Σύμφωνα με την αρχή της συντηρητικότητας πρέπει να λογίζονται προβλέψεις για τους πιθανούς κινδύνους και τις ζημίες που αφορούν τη χρήση που κλείνει δηλ. η επιχείρηση πρέπει να σχηματίσει πρόβλεψη: Ποσό Πρόβλεψης = 200.000 Χ 50% = 100.000 σε βάρος των αποτελεσμάτων χρήσης 2014 ώστε να εμφανίσει την ενδεχόμενη υποχρέωση της προς τον τρίτο.
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Πατρών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την 1 η έκδοση.
Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών, Δημήτρης Τζελέπης, «Λογιστική Ι. Εισαγωγή στη Λογιστική». Έκδοση: 1.0. Πάτρα 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: https://eclass.upatras.gr/courses/econ1209/
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων συγγραμμάτων: Βασιλάτου-Θανοπούλου, Ε. (1996), "Εισαγωγή στη Χρηματοοικονομική Λογιστική: Θεμελιώδεις Λογιστικές Έννοιες", Τεύχος Β', Έκδοση 3η, Εκδόσεις Ε. Μπένου, Αθήνα Βασιλάτου-Θανοπούλου, Ε., (1996), "Ασκήσεις Χρηματοοικονομικής Λογιστικής", Τεύχος Β', Έκδοση 5η, Εκδόσεις Ε. Μπένου, Αθήνα Βασιλάτου-Θανοπούλου, Ε. (1998), "Εισαγωγή στη Χρηματοοικονομική Λογιστική: το Λογιστικό Κύκλωμα και η Χρησιμοποίηση των Λογιστικών Στοιχείων για τη Λήψη Αποφάσεων", Τεύχος Γ', Έκδοση 2η, Εκδόσεις Ε. Μπένου, Αθήνα
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων συγγραμμάτων: Παππάς, Α. (2006), Χρηματοοικονομική Λογιστική, τ. Α και Β., Εκδόσεις Μπένου, Αθήνα Horngren, C., Sunden G., Elliott, J., (1996), "Introduction to financial Accounting", Prentice Hall, New Jersey