Ολοκληρωμένη Πράσινη Διαχείριση Πετρελαιοειδών Αποβλήτων και Καταλοίπων με βάση τον Κύκλο Ζωής LIFE10 ENV/GR/

Ολοκληρωμένη Πράσινη Διαχείριση Πετρελαιοειδών Αποβλήτων και Καταλοίπων με βάση τον Κύκλο Ζωής LIFE10 ENV/GR/000606 CYCLON ΕΛΛΑΣ Α.Ε. Αθήνα Φεβρουάριος 2015

Περιεχόμενα Κύρια Στοιχεία Έργου... 3 1 Εισαγωγή... 4 1.1 Το έργο ELINA και η περιβαλλοντική του πρόκληση... 4 1.2 Αποτελέσματα του ELINA & άμεσα περιβαλλοντικά οφέλη... 5 1.3 Βιωσιμότητα του έργου ELINA & μακροπρόθεσμα οφέλη... 6 2 Αναθεώρηση & Ανάλυση του Νομικού πλαισίου ΠΑΚ... 7 3 Διανομή ερωτηματολογίων, Δειγματοληψία & Ανάλυση... 8 4 Εσωτερική πιλοτική συλλογή ΠΑΚ και διαχωρισμός στην πηγή στα πλοία της ΑΝΕΚ... 9 5 Οδηγός καλών πρακτικών για τη διαχείριση ΠΑΚ... 11 6 Forum ενδιαφερομένων & εκδηλώσεις διάδοσης... 12 7 Οι συμμετέχοντες του έργου... 13 Πίνακες Πίνακας 1: Αριθμός ερωτηματολογίων & δειγμάτων ανά δραστηριότητα... 8 Πίνακας 2: Κατηγορία ΠΑΚ, προέλευση και βέλτιστη διαχείριση... 8 Εικόνες Εικόνα 1: Οδηγός Καλών Πρακτικών... 5 Εικόνα 2: Εργαστηριακή ανάλυση απόσταξης υπό κενό... 8 Εικόνα 3: Διαχωριστής ΠΑΚ και δίκτυο σωληνώσεων (OLYMPIC CHAMPION, ΑΝΕΚ)... 10 Εικόνα 4: Έγκριση των μετατροπών στα μηχανοστάσια των πλοίων της ΑΝΕΚ για το ξεχωριστό δίκτυο συλλογής ΠΑΚ από τον ιταλικό νηογνώμονα RINA... 10 Εικόνα 5: Οδηγός Καλών Πρακτικών ΠΑΚ πλοίων... 11 Εικόνα 6: 1 st Stakeholder Forum (Αθήνα, 05.07.2012)... 12 Εικόνα 7: Εκδήλωση διάδοσης ELINA (Χανιά 03.07.2014)... 12 Εικόνα 8: Αφίσα ELINA... 12 Σχήματα Σχήμα 1: Πιλοτική συλλογή ΠΑΚ ανά δραστηριότητα (%w/w)... 9 Σχήμα 2: Πιλοτική συλλογή ΠΑΚ ανά ομάδα αποβλήτων (%w/w)... 9 Σελίδα 2 από 13

Κύρια Στοιχεία Έργου Αριθμός Έργου LIFE+ LIFE+10 ENV/GR/606 Τίτλος έργου LIFE+ & Ακρωνύμιο Ολοκληρωμένη Πράσινη Διαχείριση Πετρελαιοειδών Αποβλήτων και Καταλοίπων με βάση τον Κύκλο Ζωής ELINA Στοιχεία Έργου Περιοχή υλοποίησης: Ελλάδα Έναρξη έργου: 01/09/2011 Λήξη έργου: 28/02/2015 Διάρκεια (μήνες): 42 Συνολικός προϋπολογισμός: 2.040.875 Επιλέξιμος προϋπολογισμός: 2.000.000 Συμμετοχή Ε.Ε.: 1.000.000 (%) του συνολικού κόστους: 49 (%) του επιλέξιμου κόστουςs: 50 Στοιχεία Συντονιστή Δικαιούχου Ονομασία Συντονιστή Δικαιούχου: Contact person: Ταχυδρομική διεύθυνση: LPC Ανώνυμη Εταιρεία Επεξεργασίας & Εμπορίας Λιπαντικών & Πετρελαιοειδών Προϊόντων Μιλτιάδης Μπαντής Λεωφ. Μεγαρίδος 124, GR-19300, Ασπρόπυργος, Ελλάδα Διεύθυνση εγκατάστασης: Λεωφ. Μεγαρίδος 124, GR-19300, Ασπρόπυργος, Ελλάδα Τηλέφωνο: +302108093371 Fax: +302108093180 E-mail: Ιστοσελίδα έργου: memmanouilidou@konkat.gr www.elina.org.gr Σελίδα 3 από 13

1 Εισαγωγή Το έργο ΕLINA υλοποιήθηκε στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Προγράμματος LIFE+ 2010 «Περιβαλλοντική Πολιτική και Διακυβέρνηση» που στοχεύει στην αντιμετώπιση και την εφαρμογή της ευρωπαϊκής και της ελληνικής νομοθεσίας σχετικά με την ολοκληρωμένη διαχείριση των πετρελαϊκών αποβλήτων και καταλοίπων (ΠΑΚ), τα οποία αποτελούν το μεγαλύτερο ρεύμα αποβλήτων πετρελαϊκής προέλευσης. Το ELINA ξεκίνησε το Σεπτέμβριο του 2011, διήρκεσε 42 μήνες και ολοκληρώθηκε το Φεβρουάριο του 2015. Η υλοποίηση του έργου πραγματοποιήθηκε από την εταιρεία CYCLON ΕΛΛΑΣ Α.Ε. (βιομηχανική εταιρεία που δραστηριοποιείται στην επαναδιύλιση και εμπορία λιπαντικών), την ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ (ΜΚΟ που δραστηριοποιείται στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων) και την ΑΝΕΚ (ναυτιλιακή εταιρεία). 1.1 Το έργο ELINA και η περιβαλλοντική του πρόκληση Τα ΠΑΚ ορίζονται ως τα ημι-στερεής ή υγρής κατάστασης ρεύματα αποβλήτων που αποτελούνται εξ ολοκλήρου ή εν μέρει από ορυκτέλαιο ή συνθετικούς υδρογονάνθρακες, λιπαρά υπολείμματα από δεξαμενές, μίγματα ελαίου-νερού και γαλακτώματα που περιέχουν κυρίως υδρογονάνθρακες αναμεμιγμένους με νερό. Τα ΠΑΚ προέρχονται από διαφορετικές πηγές, κυρίως πλοία, εγκαταστάσεις ανεφοδιασμού καυσίμων και τις μεγάλες βιομηχανικές μονάδες, όπου χρησιμοποιούν υδρογονάνθρακες ως καύσιμα, λιπαντικά και λοιπά υγρά υδραυλικών συστημάτων / εναλλακτών θερμότητας / ηλεκτρικών μονωτών. Τα ΠΑΚ αποτελούν ένα σημαντικό ποσοστό του όγκου των οργανικών υγρών αποβλήτων που παράγονται στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο. Σήμερα, στην Ελλάδα παράγονται περίπου 166.000 τόνοι ΠΑΚ ετησίως και οι τρεις νομικές μέθοδοι διαχείρισης αυτών των αποβλήτων είναι: 1. Συλλογή, πιθανή προ-επεξεργασία (π.χ. σε λιμένες ή εν πλω, τα διαχωρισμένα νερά απορρίπτονται όπως είναι στη θάλασσα) και διάθεση σε διυλιστήρια αργού πετρελαίου για την εκ νέου διύλισή τους. 2. Ανάμιξη με ρινίσματα ξύλου για την παραγωγή σταθερών δευτερογενών καυσίμων με σχετικά χαμηλή θερμογόνο δύναμη, τα οποία χρησιμοποιούνται σε κλιβάνους τσιμέντου. 3. Διάθεση μέσω διασυνοριακής μεταφοράς στο εξωτερικό. Οι παραπάνω μέθοδοι έχουν σημαντικά προβλήματα, καθώς τα ΠΑΚ μερικές φορές αναμειγνύονται με απόβλητα λιπαντικών ελαίων (ΑΛΕ), δύο ρεύματα αποβλήτων με διαφορετικές απαιτήσεις ανακύκλωσης και αναγέννησης. Τέτοιες πρακτικές επηρεάζουν την ποιότητα των καυσίμων και των λιπαντικών ελαίων που μπορούν να παραχθούν από την επαναδιύλιση των ΠΑΚ και ΑΛΕ αντίστοιχα. Σελίδα 4 από 13

1.2 Αποτελέσματα του ELINA & άμεσα περιβαλλοντικά οφέλη Τα αποτελέσματα και τα περιβαλλοντικά οφέλη που προέκυψαν από το ELINA είναι: Λεπτομερής κατάλογος του ευρωπαϊκού και του εθνικού νομοθετικού πλαισίου που ρυθμίζει τη διαχείριση των ΠΑΚ και των ΑΛΕ. Επιπλέον, η ανασκόπηση της νομοθεσίας επεκτάθηκε ώστε να συμπεριλάβει το Διεθνές και Εθνικό Ναυτιλιακό Δίκαιο και τις Διεθνείς Συμβάσεις που αφορούν στη διαχείριση των ΠΑΚ. Λεπτομερής κατάλογος των πηγών και των ποσοτήτων ΠΑΚ που παράγονται στην Ελλάδα από τον τομέα της ναυτιλίας και της βιομηχανίας. Εκτεταμένη δειγματοληψία και ταυτοποίηση της χημικής σύνθεσης ΠΑΚ που παράχθηκαν από 604 πηγές στην Ελλάδα. Μεταξύ άλλων, εξήχθη το συμπέρασμα ότι λανθασμένα συντελείται σε ορισμένες περιπτώσεις ανάμιξη ΠΑΚ με ΑΛΕ στα πλοία. Συλλογή και αναγέννηση 7.236 τόνων ΠΑΚ από 487 τοποθεσίες στην Ελλάδα. Σχεδιασμός ενός νέου συστήματος διαχωρισμού των ΠΑΚ από τα ΑΛΕ στην πηγή, το οποίο λειτούργησε στα μηχανοστάσια των επιβατικών πλοίων της ΑΝΕΚ, HELLENIC SPIRIT και OLYMPIC CHAMPION. Πιλοτική αφυδάτωση των ΠΑΚ επί των πλοίων της ΑΝΕΚ και παράδοση στους Οργανισμούς Λιμένων Πειραιά και Πάτρας συμπυκνωμένων αποβλήτων. 6 Forums για την ενίσχυση της νομοθεσίας σχετικά με τη βιώσιμη διαχείριση των ΠΑΚ, στα οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι από τουλάχιστον 100 stakeholders. Κατάλογος των πιστοποιημένων υφιστάμενων υποδομών διαχείρισης και επεξεργασίας ΠΑΚ και προτάσεις επέκτασης / βελτίωσής τους. 4.000 αντίγραφα του «Οδηγού Καλών Πρακτικών» και επιπλέον 300 αντίγραφα των τριών (3) σύντομων εκδόσεων («Οδηγός Καλών Πρακτικών για ΑΛΕ», «Οδηγός Καλών Πρακτικών για ΠΑΚ από πλοία» και «Οδηγός Καλών Πρακτικών για ΠΑΚ από βιομηχανίες»). Βάση δεδομένων 1.128 stakeholders. Website του έργου (www.elina.org.gr) το οποίο θα είναι ενεργό μέχρι το 2020. 12 ηλεκτρονικές ενημερωτικές εκδόσεις του έργου που εστάλησαν στους stakeholders. Διανομή 11.000 φυλλαδίων και 2.000 αφισών. 1 εκδήλωση διάδοσης στα κεντρικά γραφεία της ΑΝΕΚ, στην Κρήτη, με περισσότερους από 70 συμμετέχοντες. 1 τελική εκδήλωση διάδοσης στην Αθήνα, Ελλάδα με 66 συμμετέχοντες. Εικόνα 1: Οδηγός Καλών Πρακτικών Σελίδα 5 από 13

1.3 Βιωσιμότητα του έργου ELINA & μακροπρόθεσμα οφέλη Ως αποτέλεσμα των δραστηριοτήτων του έργου ELINA, και πέρα από τα άμεσα περιβαλλοντικά οφέλη, τα ευρήματα του έργου οδήγησαν σε κάποια σημαντικά συμπεράσματα που μπορούν να συντελέσουν σε μακροπρόθεσμα οφέλη για το περιβάλλον, όπως περιγράφεται παρακάτω: Λεπτομερής χαρτογράφηση (πηγές, ποσότητες, χημική σύνθεση, αποθήκευση, υποδομές) παραγωγής των ΠΑΚ σε όλη την Ελλάδα και η πιθανή χρήση αυτής της γνώσης για την συνολική εικόνα παραγωγής ΠΑΚ στην ΕΕ. Αποτελεσματική επίδειξη ενός πιλοτικού προγράμματος συλλογής ΠΑΚ σε όλη την Ελλάδα, βάσει του οποίου θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα Εναλλακτικό Σύστημα Διαχείρισης, ως μέρος μιας Εθνικής Στρατηγικής Διαχείρισης Αποβλήτων που θα προωθεί το διαχωρισμό και την ξεχωριστή συλλογή ΠΑΚ σύμφωνα με την οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα 2008/98 / ΕΚ. Διαβούλευση σχετικά με την αναγκαιότητα της δημιουργίας ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης ΠΑΚ στην Ελλάδα ως ένα διακριτό ρεύμα αποβλήτων (όπως τα απόβλητα συσκευασιών, απόβλητα λιπαντικών ελαίων κ.λπ.) που πρέπει να αντιμετωπιστεί με ένα φιλικό και βιώσιμο προς το περιβάλλον τρόπο, σύμφωνα με την αρχή "ο ρυπαίνων πληρώνει". Κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις τεχνικές τροποποιήσεις στα μηχανοστάσια πλοίων για το διαχωρισμό στην πηγή των ΠΑΚ από τα ΑΛΕ. Αξιοποίηση λειτουργικών τεχνικών λύσεων για την «επί τόπου» διαχείριση των ΠΑΚ σε πλοία με τον διαχωρισμό της υδατικής φάσης από την ελαιώδη με αποτέλεσμα την ελαχιστοποίηση των ποσοτήτων ΠΑΚ που παραδίδονται στους διαχειριστές των αποβλήτων πριν την επεξεργασία τους σε μονάδες αναγέννησης. Διαβούλευση για τη χωριστή συλλογή των ΠΑΚ, ανάλογα με την προέλευση και την ποιότητά τους, διαχωρισμένα από ΑΛΕ, σε πλοία, με τη συμμετοχή του International Maritime Organization (ΙΜΟ). Η Ελλάδα, ως μέλος του ΙΜΟ και σε συνεργασία με όλες τις τοπικές λιμενικές αρχές, μπορεί να βοηθήσει τον ΙΜΟ στη διαμόρφωση ενός κανονιστικού πλαισίου για τη χωριστή συλλογή των ΠΑΚ σε κάθε πλοίο. Αναθεώρηση της σύμβασης MARPOL 73/78 και του Παραρτήματος I αυτής («Πρόληψη της Ρύπανσης από Πετρέλαιο»), έτσι ώστε να συμπεριληφθεί η ξεχωριστή συλλογή των ΠΑΚ σύμφωνα με την προέλευση και την ποιότητά τους, διαχωρισμένα από ΑΛΕ. Η σύμβαση MARPOL 73/78 περιλαμβάνει διατάξεις που στοχεύουν στην πρόληψη και την ελαχιστοποίηση της ρύπανσης από τα πλοία, συμπεριλαμβανομένης και της ακούσιας ρύπανσης και της ρύπανσης που προκύπτει από συνήθεις λειτουργίες. Προσαρμογή των μέτρων, των τεχνικών προδιαγραφών και των ολοκληρωμένων κωδίκων των «πράσινων πρακτικών» από τις ναυτιλιακές εταιρείες, τις βιομηχανίες και σε γενικές γραμμές από όλους τους φορείς που υποχρεούνται σε φιλική προς το περιβάλλον διαχείριση των ΠΑΚ. Σελίδα 6 από 13

2 Αναθεώρηση & Ανάλυση του Νομικού πλαισίου ΠΑΚ Στο πλαίσιο της αναγνώρισης των παραμέτρων που πρέπει να αντιμετωπιστούν, προκειμένου να επεκταθεί η διαλογή της πηγής των ΠΑΚ, αναλύθηκαν όλα τα νομικά έγγραφα που σχετίζονται με τη διαχείριση αυτών των αποβλήτων, δηλαδή έγινε χαρτογράφηση, ανάλυση, αξιολόγηση του ισχύοντος ευρωπαϊκού, εθνικού και ναυτιλιακού νομοθετικού πλαισίου σχετικά με τη διαχείριση των ΠΑΚ. Συγκεκριμένα, παρουσιάστηκαν οι σχετικές Ευρωπαϊκές Οδηγίες σε σχέση με τις εθνικές διατάξεις από τα κράτη-μέλη της ΕΕ, στον τομέα των επικίνδυνων αποβλήτων και ειδικότερα των ΠΑΚ. Επιπλέον, έχει περιληφθεί μια ολοκληρωμένη λίστα της ελληνικής νομοθεσίας (νόμοι, προεδρικά διατάγματα και υπουργικές αποφάσεις) για τη διαχείριση των ΠΑΚ. Η ανάλυση έχει ως στόχο να καθορίσει τις πιο κρίσιμες νομοθετικές πράξεις που αφορούν το σύνολο της διαχειριστικής «αλυσίδας» των ΠΑΚ, από τη συλλογή μέχρι την ανάκτηση/αναγέννηση και την τελική διάθεση. Ως μέρος του νομοθετικού πλαισίου ανάλυσης, ερευνήθηκε το ποσοστό εναρμόνισης μεταξύ εθνικών και ευρωπαϊκών νόμων. Επιπλέον, υπογραμμίστηκαν τα θέματα που προσδιορίζουν τα μέσα, τις υποδομές και τον εξοπλισμό που είναι απαραίτητα για τη βιώσιμη και φιλική προς το περιβάλλον συλλογή, μεταφορά, προσωρινή αποθήκευση, επεξεργασία και τελική διάθεση των ΠΑΚ. Η ανάλυση του νομοθετικού πλαισίου επεκτάθηκε ώστε να συμπεριλάβει το ναυτικό δίκαιο, ιδίως τη MARPOL 73/78, και την ενσωμάτωσή της στο εθνικό ναυτικό δίκαιο. Η σχετική νομοθεσία ορίζει τους όρους, τις προϋποθέσεις που ρυθμίζουν νομοθετικά τη διαχείριση των ΠΑΚ πάνω στο πλοίο, καθώς και τις τεχνικές προδιαγραφές που πρέπει να ακολουθούνται για την εγκατάσταση του εξοπλισμού που θα στηρίξουν τη χωριστή διαλογή ορισμένων ρευμάτων αποβλήτων ανάμεσα στα οποία βρίσκονται τα ΠΑΚ και τα ΑΛΕ. Οι διαχειριστικές νομικές διατάξεις ταξινομήθηκαν με βάση τη σημασία τους ξεκινώντας από τις πιο πρόσφατες. Ειδικότερα, η αντίστοιχη λίστα παρουσιάστηκε με την ακόλουθη σειρά: Ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο. Εθνικοί νόμοι των πλέον ανεπτυγμένων κρατών-μελών της ΕΕ. Ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο (Νόμοι, ΠΔ, ΚΥΑ, ΥΑ, Εγκύκλιοι, Διατάξεις). Στο πλαίσιο του έργου ELINA, η χαρτογράφηση, η ανάλυση και η αξιολόγηση του νομοθετικού πλαισίου των ΠΑΚ επετεύχθη, ώστε να γίνει αξιολόγηση των νομικών μέσων για τη διατύπωση συγκεκριμένων προτάσεων με διαχειριστικό και νομικό περιεχόμενο, βάσει της Αρχής Ελαχιστοποίησης των Παραγόμενων Αποβλήτων, όπως ορίζεται στην Οδηγία- Πλαίσιο 2008/98. Σελίδα 7 από 13

3 Διανομή ερωτηματολογίων, Δειγματοληψία & Ανάλυση Οι συνεργάτες του ELINA σχεδίασαν και διένειμαν 3 είδη ερωτηματολογίων (βιομηχανίες, πλοία και λιμάνια), προκειμένου να συλλέξουν χρήσιμες πληροφορίες για τις πρακτικές παραγωγής και διαχείρισης ΠΑΚ στην Ελλάδα. Μαζί με τη διαδικασία συλλογής δεδομένων, η CYCLON συνέλλεξε δείγματα ΠΑΚ ώστε να γίνει η κατηγοριοποίησή τους και εν συνεχεία να προταθεί το βέλτιστο σύστημα διαχείρισής. Ο ακόλουθος πίνακας παρουσιάζει τα διανεμημένα ερωτηματολόγια και τα δείγματα ΠΑΚ που αναλύθηκαν στο πλαίσιο του έργου. Πίνακας 1: Αριθμός ερωτηματολογίων & δειγμάτων ανά δραστηριότητα Δραστηριότητα Ερωτημα- Ανάλυση τολόγια Δειγμάτων Λιμάνια 13 41 Προβλήτες 14 25 Ναυτιλιακές Εταιρείες 26 15 Ναυπηγείο 18 0 Ελληνικό Ναυτικό 5 113 Ελληνικός Στρατός - 3 Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (ΔΕΗ) 27 42 Διαχειριστές ΠΑΚ 4 121 Βιομηχανίες μετάλλου 23 55 Άλλες βιομηχανίες 48 52 Πρατήρια καυσίμων 17 135 Άλλα 35 2 ΣΥΝΟΛΟ 230 604 Εικόνα 2: Εργαστηριακή ανάλυση απόσταξης υπό κενό Η εργαστηριακή ανάλυση ως προς τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά των συλλεχθέντων δειγμάτων βασίστηκε στο χαρακτηρισμό της ελαιώδους και της υδατικής φάσης μέσω διαφόρων παραμέτρων που εξετάστηκαν (υγρασία, πυκνότητα, ιξώδες, σημείο βρασμού, σημείο ροής, σημείο ανάφλεξης, περιεκτικότητα σε μέταλλα, στοιχειακή ανάλυση, αριθμός σαπωνοποίησης, περιεκτικότητα νερού βάσει ατμοσφαιρικής απόσταξης, μικροβιακό φορτίο, ενεργειακό περιεχόμενο κ.α.). Οι εργαστηριακές μετρήσεις και η τεχνογνωσία της CYCLON καθόρισαν τη βέλτιστη μέθοδο διαχείρισης της κάθε κατηγορίας ΠΑΚ. Πίνακας 2: Κατηγορία ΠΑΚ, προέλευση και βέλτιστη διαχείριση Κατηγορία ΠΑΚ Προέλευση Βέλτιστη διαχείριση Γαλακτώματα (ασθενές) Βιομηχανίες μετάλλου Βιολογικός καθαρισμός Γαλακτώματα (ισχυρό) Βιομηχανίες μετάλλου Επαναδιύλιση Ελαιώδη λύματα Βιομηχανίες χωρίς επεξεργασία λυμάτων Βιολογικός καθαρισμός Άλλα λύματα Κυρίως αντιψυκτικά απόβλητα Τελική διάθεση Κατάλοιπα μαζούτ Πλοία & ΔΕΗ Επαναδιύλιση Ακάθαρτο πετρέλαιο Ναυτικό Διυλιστήριο αργού Σελίδα 8 από 13

4 Εσωτερική πιλοτική συλλογή ΠΑΚ και διαχωρισμός στην πηγή στα πλοία της ΑΝΕΚ Η CYCLON δημιούργησε ένα πιλοτικό δίκτυο συλλογής ΠΑΚ από διάφορες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, πρατήρια βενζίνης και λιμάνια. Η λειτουργία της πιλοτικής εφαρμογής αποδείχθηκε ιδιαιτέρως επιτυχημένη και συλλέχθηκαν 7.236 τόνοι ΠΑΚ. Τα ακόλουθα σχήματα παρουσιάζουν τα αποτελέσματα της πιλοτικής συλλογής ανά δραστηριότητα και ομάδα αποβλήτων. Σχήμα 1: Πιλοτική συλλογή ΠΑΚ ανά δραστηριότητα (%w/w) Σχήμα 2: Πιλοτική συλλογή ΠΑΚ ανά ομάδα αποβλήτων (%w/w) Σελίδα 9 από 13

Επιπλέον, η ΑΝΕΚ σχεδίασε, πιστοποίησε στον ιταλικό νηογνώμονα RINA, κατασκεύασε και λειτούργησε ένα σύστημα χωριστής διαλογής ΠΑΚ, από όλες τις κατηγορίες πετρελαϊκών αποβλήτων που παράγονται στα μηχανοστάσια των πλοίων της OLYMPIC CHAMPION και HELLENIC SPIRIT. Συνολικά, η ΑΝΕΚ διαχώρισε στην πηγή και συνέλλεξε 44,50 m 3 ΠΑΚ στο HELLENIC SPIRIT και 47,00 m 3 στο OLYMPIC CHAMPION, τα οποία και παρέδωσε στους λιμένες υποδοχείς των δύο πλοίων. Η ΑΝΕΚ, επίσης, συνέλλεξε και παρέδωσε διαχωρισμένα, από άλλα απόβλητα, 20 m 3 ΑΛΕ. Εικόνα 3: Διαχωριστής ΠΑΚ και δίκτυο σωληνώσεων (OLYMPIC CHAMPION, ΑΝΕΚ) Εικόνα 4: Έγκριση των μετατροπών στα μηχανοστάσια των πλοίων της ΑΝΕΚ για το ξεχωριστό δίκτυο συλλογής ΠΑΚ από τον ιταλικό νηογνώμονα RINA Σελίδα 10 από 13

5 Οδηγός καλών πρακτικών για τη διαχείριση ΠΑΚ Η αναθεώρηση του νομοθετικού πλαισίου, η δειγματοληψία και η χημική ανάλυση των ΠΑΚ, η αναγνώριση διαχειριστικών μεθόδων, η πιλοτική συλλογή τους σε όλη την Ελλάδα και ο πιλοτικός διαχωρισμός στην πηγή σε 2 επιβατηγά πλοία βοήθησαν την OEA να συνθέσει έναν λεπτομερή «Οδηγό Καλών Πρακτικών». Ο «Οδηγός Καλών Πρακτικών» περιλαμβάνει έναν λεπτομερή κατάλογο των διαδικασιών που θα διασφαλίζουν τη φιλική προς το περιβάλλον και βιώσιμη διαχείριση των ΠΑΚ ανεξάρτητα από την προέλευση τους. Επιπλέον, διαμορφώθηκαν τρεις (3) σύντομες εκδόσεις του Οδηγού προκειμένου να προσαρμοστεί η διαχείριση των ΠΑΚ σύμφωνα με τις τρεις σημαντικότερες πηγές παραγωγής τους: ΠΑΚ από πλοία, ΠΑΚ από βιομηχανίες καθώς και ΑΛΕ από βιομηχανίες και πλοία. Ειδικότερα, ο «Οδηγός Καλών Πρακτικών» περιλαμβάνει τα ακόλουθα: Χαρακτηρισμός των ΠΑΚ που βασίζεται σε πρωτογενείς πηγές παραγωγής. Βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές (ΒΔΤ) διαχείρισης ΠΑΚ στην Ελλάδα και πρότυπο σύστημα διαλογής στην πηγή για τη ναυτιλιακή βιομηχανία, όπως έχει ήδη αναπτυχθεί και εφαρμοστεί από την ΑΝΕΚ στα πλοία HELLENIC SPIRIT και OLYMPIC CHAMPION. Κατάλογος των διαδικασιών, των δραστηριοτήτων, των υποδομών, του εξοπλισμού και των ανθρωπίνων πόρων που απαιτούνται για τη φιλική προς το περιβάλλον και βιώσιμη διαχείριση των ΠΑΚ. Προτάσεις βελτιστοποίησης της διαχείρισης των ΠΑΚ μέσω της αύξησης των συλλεγόμενων ποσοτήτων και της εφαρμογής των δυνατοτήτων ανακύκλωσής τους. Παρουσίαση των πιο αποτελεσματικών και αποδοτικών λύσεων αναγέννησης των ΠΑΚ σε χρήσιμα πρωτογενή ή/και δευτερογενή τελικά προϊόντα. Κανονιστικό πλαίσιο σχετικά με τις διαδικασίες της παραλαβής από τις λιμενικές εγκαταστάσεις. Παρουσίαση των Διεθνών Συμβάσεων, Ευρωπαϊκών Οδηγιών, Κανονισμών και της Εθνικής Νομοθεσίας σχετικά με τη διαχείριση των ΠΑΚ. Εικόνα 5: Οδηγός Καλών Πρακτικών ΠΑΚ πλοίων Σελίδα 11 από 13

6 Forum ενδιαφερομένων & εκδηλώσεις διάδοσης Η ΟΕΑ συντόνισε 6 Stakeholders Fora που στόχευαν στην ανάπτυξη στρατηγικών για την αντιμετώπιση και τη βιώσιμη διαχείριση των ΠΑΚ. Τα Fora απευθύνονταν σε ένα εξειδικευμένο κοινό που αποτελείτο από εκπροσώπους υπουργείων, λιμενικών αρχών, παραγωγών αποβλήτων, και διαχειριστών ΠΑΚ. Τα Fora λειτούργησαν σαν σημείο ανάπτυξης διαφορετικών προοπτικών, ρυθμιστικών απαιτήσεων, επιχειρηματικών συμφερόντων και βοήθησαν τους συμμετέχοντες να αντιληφθούν ότι το κοινωνικό, περιβαλλοντικό και οικονομικό όφελος μπορεί να προκύψει Εικόνα 6: 1 st Stakeholder Forum (Αθήνα, 05.07.2012) μόνο από τη συνεργασία και την αμοιβαία συνδρομή όλων των εμπλεκομένων. Εικόνα 7: Εκδήλωση διάδοσης ELINA (Χανιά 03.07.2014) Οι συνεργάτες του έργου ELINA ανέπτυξαν επίσης ευρείες δραστηριότητες διάδοσης που περιλάμβαναν τη δημιουργία της ιστοσελίδας του έργου (www.elina.org.gr), ηλεκτρονικά ενημερωτικά δελτία, δελτία τύπου, συνεντεύξεις, φυλλάδια, αφίσες, διαφημιστικά υλικά (τσάντες, στυλό, σημειωματάρια κ.λπ.), εκδηλώσεις ενημέρωσης του κοινού και εκτεταμένη δικτύωση με τα έργα που είναι σχετικά με τους στόχους και τους σκοπούς του ELINA. Όπως φάνηκε κατά την υλοποίηση του έργου, τα ΠΑΚ αποτελούν σημαντικό ρεύμα αποβλήτων και πρέπει να συμπεριληφθεί η εναλλακτική διαχείρισή τους στο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων. Συνολικά, το ELINA μπορεί περήφανα να θεωρείται από τους συμμετέχοντες φορείς, τους stakeholders και τις ρυθμιστικές αρχές ως ένα επιτυχημένο έργο που ανέδειξε ότι η βιώσιμη διαχείριση των ΠΑΚ μπορεί να είναι ταυτόχρονα επωφελής για την κοινωνία, το περιβάλλον και τα οικονομικά συμφέροντα των εμπλεκόμενων μερών. Εικόνα 8: Αφίσα ELINA Σελίδα 12 από 13

7 Οι συμμετέχοντες του έργου Το έργο ELINA ολοκληρώθηκε μέσα από την αποτελεσματική και επιτυχημένη συνεργασία της CYCLON ΕΛΛΑΣ Α.Ε. (συντονιστής), της ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ (εταίρος) και της ΑΝΕΚ (εταίρος). Η CYCLON ΕΛΛΑΣ Α.Ε. (CYCLON) είναι μια βιομηχανική και εμπορική ελληνική εταιρεία, πρωτοπόρος στον τομέα των πετροχημικών, η οποία είναι η μοναδική επιχείρηση στην Ελλάδα που δραστηριοποιείται ταυτόχρονα στη βιομηχανική παραγωγή λιπαντικών (συμπεριλαμβανομένων βασικών λαδιών), στην παραγωγή και στο εμπόριο των συσκευασμένων προϊόντων λίπανσης και στην πώληση των υγρών καυσίμων. (URL: http://www.cyclon.gr/, mail: info@cyclon.gr). Η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης (ΟΕΑ) είναι μία ελληνική περιβαλλοντική μη-κυβερνητική οργάνωση. Από το 1990, ασχολείται με την προώθηση και εφαρμογή της περιβαλλοντικά βιώσιμης διαχείρισης των αποβλήτων και την ευαισθητοποίηση του κοινού σε τοπικό, εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Η ΟΕΑ επίσης δραστηριοποιείται στους τομείς της βιώσιμης χρήσης των φυσικών πόρων και της ενέργειας, της βιώσιμης παραγωγής και κατανάλωσης των προϊόντων, καθώς και στην υποστήριξη των φιλικών προς το περιβάλλον λύσεων σχετικά με ποικίλα περιβαλλοντικά θέματα. (URL: http://www.ecorec.gr/, mail: info@ecorec.gr). Η ΑΝΕΚ είναι μια ελληνική εταιρεία, που ιδρύθηκε το 1967 με στόχο τη βελτίωση των θαλάσσιων μεταφορών ανάμεσα στην Κρήτη και την ηπειρωτική Ελλάδα. Σήμερα, μετά από σχεδόν πέντε δεκαετίες, η εταιρεία είναι πρωτοπόρος στον κλάδο της επιβατηγού ναυτιλίας στην Ελλάδα και την Αδριατική Θάλασσα με τη λειτουργία 10 σύγχρονων επιβατηγών πλοίων, όλα με ελληνική σημαία, πιστοποιημένα σύμφωνα με τα Συστήματα Ασφάλειας και Ποιότητας ISM, ISPS, ISO και HACCP. Με την εφαρμογή της Διεθνούς Σύμβασης STCW του 1995, σχετικά με την ποιότητα των πληρωμάτων, η ΑΝΕΚ έχει καταφέρει να διατηρήσει την ηγετική της θέση στον τομέα της διεθνούς και εγχώριας ναυτιλίας. (URL: http://web.anek.gr/portal/page/portal/anek_prod, mail: customerservice@anek.gr). Σελίδα 13 από 13