ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ & ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ Για το 2007

ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗ ΣΟΦΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Evlogi Georgiev 103, Sofia 1504, Bulgaria, tel.: (003592) 9447959, 9447790, fax: (003592) 9505375 e-mail: economy@grembassysofia.org www.agora.mfa.gr/bulgaria ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ & ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ Για το 2007 Συντάκτης: Δρ. Δημήτρης Ζώμας Σύμβουλος Α Οικ. & Εμπ. Υποθέσεων Σόφια, Μάιος 2008 -------------------------------------------------------------------------------------------

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγικό Σημείωμα Γενικά Συμπεράσματα Κεφάλαιο 1 Η Πορεία της Οικονομίας της Βουλγαρίας Κύρια σημεία Οικονομικής Ιστορίας Βασικοί Μακροοικονομικοί Δείκτες Εξωτερικές Εμπορικές Σχέσεις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις Κεφάλαιο 2 Διμερείς Οικονομικές & Εμπορικές Σχέσεις Ελλάδος Βουλγαρίας Διμερές Εμπόριο Μερίδιο αγοράς ελληνικών προϊόντων Ελληνικές Επενδύσεις στην Βουλγαρία Τουρισμός Κεφάλαιο 3 Επιχειρηματικός Οδηγός Εργατικός Νόμος Κοινωνική Ασφάλιση Νόμος Κοινωνικής Ασφάλισης Νόμος για την Απασχόληση Νόμος για τα Συνταξιοδοτικά Ταμεία Είδη Εταιρειών Φορολογικό Σύστημα Πρόσφατες Εξελίξεις στο Φορολογικό Σύστημα Φορολογία Εταιρειών Φορολογικές Απαλλαγές ως Επενδυτικό Κίνητρο Παρακράτηση Φόρου για πληρωμές στο εξωτερικό ΦΠΑ και Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης Τοπικοί Φόροι και Τέλη Επενδυτικός Νόμος σελίδα 3 4 5 5 6 8 11 14 14 15 33 35 36 36 37 38 38 39 39 39 40 40 41 41 41 42 Χρήσιμες Πληροφορίες & Ιστοσελίδες 43 2

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Η Ετήσια Έκθεση για την πορεία της Βουλγαρικής Οικονομίας και των οικονομικών και εμπορικών σχέσεων Ελλάδος Βουλγαρίας για το 2007, πρώτο έτος κατά το οποίο η Βουλγαρία είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συντάχθηκε με τον ίδιο γνώμονα όπως και οι παλαιότερες Εκθέσεις (για το 2004 και 2005-2006). Την παροχή τόσο στις Υπηρεσίες του Ελληνικού Δημοσίου όσο και κυρίως στις ελληνικές επιχειρήσεις και στους φορείς εκπροσώπησής τους (Συνδέσμους, Επιμελητήρια, Επιχειρηματικά Συμβούλια κ.ά) μιας σφαιρικής εικόνας για την εξέλιξη της οικονομίας της Βουλγαρίας και των διμερών οικονομικών και εμπορικών σχέσεων. Σκοπός των Εκθέσεων που συντάχθηκαν από το Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας στο διάστημα 2004-2008 ήταν η παρουσίαση των γενικών χαρακτηριστικών και τάσεων και όχι η πολύ αναλυτική και λεπτομερειακή αναφορά σε ειδικά αντικείμενα ή σε θέματα που επαναλαμβάνονται παντού και έχουν γενική ισχύ (π.χ. ο καλύτερος τρόπος οργάνωσης της συμμετοχής σε Διεθνείς Εκθέσεις). Ωστόσο έχει καταβληθεί προσπάθεια να παρέχονται εκείνες οι πληροφορίες οι οποίες θα οδηγήσουν τους ενδιαφερόμενους στην άντληση των επιμέρους λεπτομερών στοιχείων (π.χ. στην παρούσα Έκθεση παρέχουμε έναν κατάλογο με χρήσιμες ηλεκτρονικές διευθύνσεις για την οικονομική ζωή στην Βουλγαρία). Εξάλλου και στην παρούσα Έκθεση αναφερόμαστε στην ανταγωνιστική θέση των ελληνικών προϊόντων παρουσιάζοντας αναλυτικά για τα πρώτα 50 εξαγώμενα ελληνικά προϊόντα στην Βουλγαρία, τα μερίδια που καταλαμβάνουν στην εσωτερική αγορά καθώς και εκείνα των ανταγωνιστών τους. Παράλληλα συνεχίζοντας την δομή των προηγούμενων Εκθέσεων, στην φετινή υπάρχει ένα κεφάλαιο αφιερωμένο σε πρακτικές επιχειρηματικές πληροφορίες (με στοιχεία τόσο για τις αλλαγές στην φορολογία, στον εργατικό κώδικα, στον αναπτυξιακό νόμο κ.α.). Η φετινή Ετήσια Έκθεση του Γραφείου ΟΕΥ Σόφιας κλείνει για τον συντάκτη της τον κύκλο των σχετικών αναφορών για τις οποίες ήταν υπεύθυνος. Η δυνατότητα που μου έδωσε το Υπουργείο Εξωτερικών να υπηρετήσω στην Βουλγαρία κατά το κρίσιμο διάστημα της μετάβασης της χώρας στην ομάδα των χωρών-μελών της ΕΕ, εκτός από την μεγάλη ευθύνη, μου πρόσφερε και την ευκαιρία να ζήσω από κοντά ίσως το επιτυχέστερο παράδειγμα εξάπλωσης της ελληνικής επιχειρηματικότητας στο εξωτερικό και μάλιστα σε μια εποχή με διαφορετικά χαρακτηριστικά από χρόνο σε χρόνο. Θεωρώ τον εαυτό μου ευτυχή και ευχαριστώ τόσο την Υπηρεσία μου όσο και όλους του συναδέλφους μου και κυρίως τους Πρέσβεις υπό τις οδηγίες των οποίων εργάσθηκα ως Προϊστάμενος του Γραφείου ΟΕΥ Σόφιας. Επίσης ευχαριστώ τους συναδέλφους μου στο Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας κκ. Θωμόπουλο και Κουτσή, για την εν γένει συνεργασία αλλά και την συμβολή τους στην παρούσα Έκθεση. Περιττεύει να σημειωθεί ότι η συνεργασία με τους φορείς εκπροσώπησης των Ελληνικών επιχειρήσεων στην χώρα, δηλ. με το Συμβούλιο Ελλήνων Επιχειρηματιών Βουλγαρίας και με το Ελληνο-βουλγαρικό Εμπορικό & Βιομηχανικό Επιμελητήριο υπήρξε λίαν επιτυχής και γι αυτό τους ευχαριστώ πολύ. Τέλος σημειώνω ότι η παρούσα όπως και οι προηγούμενες Εκθέσεις λειτουργεί συμπληρωματικά με τα μηνιαία Ενημερωτικά Δελτία που ανελλιπώς εξέδωσε το Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας από τον Ιανουάριο του 2005 μέχρι σήμερα και βρίσκονται αναρτημένα στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Εξωτερικών www. agora. mfa. gr/ bulgaria. Στα εν λόγω Δελτία εκτός των αναλύσεων για διάφορα θέματα των διμερών κυρίως σχέσεων παρουσιάζεται και η ανά μήνα ροή των ειδήσεων που ενδιαφέρουν του Έλληνες επιχειρηματίες οι οποίοι δραστηριοποιούνται στην Βουλγαρία. 3

ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 1. Η βουλγαρική οικονομία ακολούθησε το 2007 πρώτο έτος ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης - μία πορεία βελτίωσης πολλών ονομαστικών δεικτών και κατέγραψε πολύ υψηλή επίδοση στην αύξηση του ΑΕΠ, το οποίο διατηρείται σε επίπεδα γύρω στο 6% ετησίως. Παράλληλα μειώθηκε το επίπεδο της ανεργίας και αυξήθηκαν εντυπωσιακά οι άμεσες ξένες επενδύσεις. Παραμένουν ωστόσο προβλήματα στον πληθωρισμό, η ανοδική τάση του οποίου αναμένεται να συνεχισθεί και μάλιστα επιταχυνόμενη και στο έλλειμμα του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών, το οποίο πλέον δεν καλύπτεται από τις άμεσες ξένες επενδύσεις. Παράλληλα ένα θέμα που αρχίζει να απασχολεί την Βουλγαρική Κυβέρνηση είναι και η σχετική κατανομή του πλούτου που παράγεται στην χώρα, αφού ήδη οι αδυναμίες στο σύστημα υγείας, παιδείας και συνταξιοδότησης αποτελούν σημεία κλονισμού της υγιούς βάσης της ευημερίας που παρατηρείται και δυνάμει υπονόμευσης του κοινωνικού ιστού. Το στοίχημα εξάλλου παραμένει σχετικά με την αποτελεσματικότητα απορρόφησης των κοινοτικών κονδυλίων, ύστερα μάλιστα και από πλήθος προβλημάτων που παρουσιάσθηκαν το πρώτο έτος μετά την ένταξη στην ΕΕ. 2. Η πορεία των ελληνοβουλγαρικών οικονομικών και εμπορικών σχέσεων εξελίχθηκε και το 2007 εξαιρετικά καλά και σημείωσε ρεκόρ σε όλους τους τομείς. Πράγματι σε ότι αφορά στο διμερές εμπόριο, το 2007 καταγράφηκαν οι υψηλότερες ελληνικές εξαγωγές (αλλά και εισαγωγές) με αποτέλεσμα ο όγκος εμπορίου να εκτοξευθεί στα 2 δισεκ. - αν και το εμπορικό πλεόνασμα μειώθηκε συνεπεία της ταχύτερης αύξησης των εισαγωγών από τις εξαγωγές. Σχεδόν όλα τα ελληνικά προϊόντα εξάγονται ή μπορούν να εξαχθούν στην Βουλγαρία παρά το γεγονός ότι μεγάλες είναι και οι ελληνικές επενδύσεις στην χώρα πολλές από τις οποίες στην βιομηχανία με αποτέλεσμα να παράγουν τα προϊόντα που διαφορετικά θα μπορούσαν να εξάγονται. Βεβαίως η εγχώρια παραγωγή ακόμη διασφαλίζει μικρότερο κόστος παραγωγής με αποτέλεσμα θετική πορεία στην κάλυψη μεριδίων στην εσωτερική αγορά. Οι ελληνικές επενδύσεις ύστερα και από πρόσφατη στατιστική διόρθωση κατέλαβαν εκ νέου την τρίτη θέση στην γενική κατάταξη των χωρών προέλευσης των άμεσων ξένων επενδύσεων με 2,4 δισεκ ελληνικά κεφάλαια επενδυμένα στο διάστημα 1996-2007 σε όλους του τομείς της οικονομίας. Κυριότερες επενδύσεις καταγράφονται στον τραπεζικό τομέα (όπου ήδη οι ελληνικοί τραπεζικοί όμιλοι καταλαμβάνουν το 29% του ενεργητικού της αγοράς), στις υπηρεσίες, στην βιομηχανία τροφίμων ποτών, τσιμέντου, υαλουργίας, ενδυμάτων, στις κατασκευές κ.ά. Πολύ καλή το 2007 ήταν και η πορεία του τουρισμού αφού η Ελλάδα ήταν πρώτη χώρα προέλευσης των τουριστών που επισκέφθηκαν την Βουλγαρία αλλά και πρώτος τόπος προορισμού των Βούλγαρων που επισκέφθηκαν ως τουρίστες το εξωτερικό. 3. Το επιχειρηματικό κλίμα στην χώρα σύμφωνα τόσο με τις έρευνες που πραγματοποιούνται όσο και με τις επενδύσεις που πραγματοποιούνται - συνεχίζει να βελτιώνεται και οι προοπτικές είναι θετικές. Προς τούτο συνέβαλαν διάφορα μεταρρυθμιστικά μέτρα της βουλγαρικής Κυβέρνησης, όπως το θέμα της φορολογίας, των τροποποιήσεων του εργατικού κώδικα, του συνταξιοδοτικού, κλπ. Πάντως οι αλλαγές στον επενδυτικό νόμο δεν προσέθεσαν ουσιαστικά κάποιο κίνητρο άξιο να λειτουργήσει προς την κατεύθυνση προσέλκυσης νέων επενδύσεων που σε κάθε περίπτωση είναι υψηλότατες. 4

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ Το 2007, πρώτο έτος της Βουλγαρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η πορεία της οικονομίας χαρακτηρίσθηκε από συνέχιση υψηλού ρυθμού ανάπτυξης που βασίσθηκε κυρίως στην αθρόα εισροή ξένων κεφαλαίων και στην ζήτηση του εξωτερικού, με παράλληλη ωστόσο επιδείνωση άλλων βασικών μεγεθών όπως του πληθωρισμού και του ελλείμματος του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών. Μείζονα θέματα που απασχολούν τους οικονομικούς αναλυτές διεθνών οργανισμών αλλά και βουλγαρικών κέντρων ανάλυσης είναι το πως, εν μέσω ενός εξαιρετικά αβέβαιου και ασταθούς διεθνούς οικονομικού περιβάλλοντος (διεθνής χρηματοπιστωτική αναταραχή, επισιτιστική κρίση, τιμές προϊόντων ενέργειας και εξέλιξη του διεθνούς εμπορίου) θα κατορθώσει η Βουλγαρία να αντιμετωπίσει κρίσιμα θέματα όπως, η διόρθωση του ελλείμματος του εξωτερικού τομέα (πότε και πως), η αύξηση των μισθών και του πραγματικού μοναδιαίου εργατικού κόστους (εφάπαξ ή διατηρούμενη και ποιες οι επιπτώσεις στην ανταγωνιστική θέση της χώρας) και ο πληθωρισμός (προσωρινός ή μόνιμος, με δευτερεύουσες επιπτώσεις ή όχι όπως η διατήρηση σπειροειδών αυξήσεων). Βασικός παράγοντας που θα καθορίσει την αναπτυξιακή πορεία είναι η αποτελεσματική απορρόφηση των Κοινοτικών κονδυλίων τα οποία για το διάστημα 2007-2013 ανέρχονται στα 12 δισεκ.. Πάντως στον τομέα αυτό οι επιδόσεις της χώρας κατά το πρώτο έτος μετά την ένταξη στην ΕΕ δεν ήσαν ικανοποιητικές. Μείζον εξάλλου θέμα παραμένει και η διανομή του παραγόμενου στην χώρα πλούτου (ιδιαιτέρως επιδεινώνεται η θέση των συνταξιούχων, όπως αναγνωρίζεται και επισήμως). Κύρια Σημεία Οικονομικής Ιστορίας Η Βουλγαρία αμέσως μετά τις πρώτες κοινοβουλευτικές εκλογές του 1991, ως αποτέλεσμα της απαγκίστρωσής της από το πρώην Ανατολικό Μπλοκ, άρχισε μία έντονη προσπάθεια μεταρρυθμίσεων νομικού, κοινωνικού και κυρίως οικονομικού χαρακτήρα. Στόχος ήταν η οικονομική ανάπτυξη της χώρας και η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων, μέσω της επίτευξης σταθερών πολιτικών συνθηκών που θα αποτελούσαν ισχυρό κίνητρο προσέλκυσης άμεσων ξένων επενδύσεων. Η πρώτη περίοδος εφαρμογής δυτικού τύπου οικονομικής πολιτικής είχε ως αποτέλεσμα την κατάρρευση της οικονομίας της χώρας (1996-97), με κύρια χαρακτηριστικά τον υπερπληθωρισμό και την μαζική ανεργία. Η θεραπεία που επεβλήθη ήταν η προσφυγή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Παγκόσμια 5

Τράπεζα, ενώ παράλληλα αποφασίσθηκε η συγκρότηση του Νομισματικού Συμβουλίου. Το Συμβούλιο συνέδεσε άμεσα το βουλγαρικό νόμισμα (λέβα) με το (τότε) γερμανικό μάρκο και στην συνέχεια με το ευρώ. Η οικονομική κατάσταση άρχισε να μεταβάλλεται θετικά αλλά οικονομική ανάπτυξη και πολιτική σταθερότητα αποτελούν τα χαρακτηριστικά των τελευταίων 8 ετών, οπότε εφαρμόσθηκε και ένα επιτυχές και εκτεταμένο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων. Στην ίδια κατεύθυνση συνετέλεσε η ένταξη της χώρας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) το 2000 και η έναρξη την ίδια χρονιά των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 2004 η χώρα εισήλθε στο ΝΑΤΟ. Το κυριότερο σημείο στην σύγχρονη οικονομική της ιστορία της Βουλγαρίας είναι η ένταξη από 1 ης Ιανουαρίου 2007 στην Ευρωπαϊκή Ένωση (μαζί με την Ρουμανία στις θέσεις 26 και 27 των χωρών μελών της). Η ένταξη στην ΕΕ αποτέλεσε ακρογωνιαίο στόχο της χώρας για τον οποίο προσπάθησε επί μακρόν, κυρίως σε ότι αφορά στις απαραίτητες εναρμονίσεις με το κοινοτικό νομικό κεκτημένο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ακόμη και τώρα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν σημειώνει καθυστερήσεις ή παραλείψεις στην πορεία προσαρμογής. Βασικοί Μακροοικονομικοί Δείκτες Οι βασικοί μακροοικονομικοί δείκτες όπως δημοσιοποιούνται από το Εθνικό Στατιστικό Ινστιτούτο της χώρας και την (κεντρική) Εθνική Τράπεζα Βουλγαρίας παρουσιάζονται στον ακόλουθο Πίνακα 1-1. Πίνακας 1-1 Βασικοί Μακροοικονομικοί Δείκτες 2003-2007 (σε εκατ. και ποσοστιαία μεταβολή) 2003 2004 2005 2006 2007 ΑΕΠ (ετήσιο ποσοστό 5,0 5,6 6,2 6,3 6,2 πραγματικής αύξησης) ΑΕΠ (σε εκατ ) 17.705 19.850 21.883 25.239 28.900 ΑΕΠ (κατά κεφαλήν σε ) 2.263 2.550 2.827 3.278 3.773 Βιομηχανική παραγωγή 8,3 5,8 7,3 5,9 5,5 Πληθωρισμός(ετήσια βάση) 5,6 4,0 6,5 6,5 12,5 Ανεργία 13,5 12,2 10,7 9,1 6,9 Ισοζύγιο εξωτ. συναλλαγών -972,3-1.306,9-2.705,7-4.490,4-6.219,9 Ισοζύγιο εξωτ. συν. % ΑΕΠ -5,5-6,6-12,4-17,8-21,5 Πηγή: Εθνικό Στατιστικό Ινστιτούτο (Βουλγαρίας) Εθνική Τράπεζα Βουλγαρίας Επεξεργασία: Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας Όπως προκύπτει από τα παραπάνω στοιχεία το ΑΕΠ της χώρας διατηρήθηκε το 2007 στο ίδιο επίπεδο με τα δύο προηγούμενα έτη (6,2-6,3%) σημαντικά υψηλότερα από το 2003-2004 όταν βρέθηκε στο 5,0 και 5,6% αντίστοιχα. Το ΑΕΠ του 2007 έχει καταγράψει αύξηση κατά 40% σε σχέση με το 1995 και κατά 55% σε σχέση με το 1997, το οποίο ήταν το έτος με την χειρότερη επίδοση. Συνακόλουθα το συνολικό ΑΕΠ της χώρας σε ευρώ καταγράφει ανοδική πορεία, αλλά παραμένει σε χαμηλά επίπεδα, αφού το 2007 και σε συνέχεια μιας τριετίας με αυξήσεις μεγαλύτερες του 6%, δεν έχει ακόμη προσεγγίσει τα 30 δισεκ.. Κατανεμημένο το ΑΕΠ σε κατά κεφαλήν μέγεθος δίδει 2.263 ετησίως για το 2003 και 3.773 για το 2007, δηλ. μεταξύ των άκρων της περιόδου καταγράφεται αύξηση στο κατά κεφαλήν εισόδημα κατά 67%, επίδοση εξαιρετικά σημαντική, που δικαιολογεί την διαφορά επιπέδων ευημερίας που εύκολα μπορεί κανείς να διαπιστώσει πλέον στην χώρα. 6

Ωστόσο αντίθετη είναι η εξέλιξη των δύο επόμενων μεγεθών που εμφανίζονται στον ανωτέρω Πίνακα 1-1 με τα μακροοικονομικούς δείκτες. Ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής που εκφράζει την ενίσχυση της παραγωγικής βιομηχανικής ικανότητας της χώρας καταγράφει μείωση στην μελετώμενη πενταετία και δείχνει ότι σταθεροποιείται στα χαμηλά του εύρους διακύμανσης. Από 8,3% αύξηση το 2003 και μία αναλαμπή ύψους 7,3% το 2005, για το 2006 και 2007 το ποσοστό μειώνεται στο 5,9% και 5,5% αντίστοιχα, σημάδι πως η οικονομική ανάπτυξη δεν αντιστοιχίζεται με αύξηση του παραγωγικού ιστού της χώρας αλλά στηρίζεται σε εισροές κεφαλαίων εξωτερικού που τοποθετούνται σε βραχυχρόνιες επενδύσεις κυρίως στον τομέα των ακινήτων, όπου ήδη παρατηρούνται σημεία κορεσμού και μειωμένες αποδόσεις. Ο πληθωρισμός είναι επίσης ένα μέγεθος που ανησυχεί ιδιαίτερα τους οικονομικούς αναλυτές, πολλοί εκ των οποίων αναμένουν ακόμα μεγαλύτερα επίπεδα στα επόμενα 1-2 χρόνια. Πράγματι ενώ μέχρι το 2006 ο πληθωρισμός σε ετήσια βάση είχε συγκρατηθεί μέχρι το 6,5%, το 2007 πρώτο ευρωπαϊκό έτος για την Βουλγαρία ανήλθε στο 12,5% ενώ και ο εναρμονισμένος δείκτης καταναλωτικών αγαθών έφθασε στο 11,6%. Από την άλλη πλευρά, η ανεργία κατέγραψε κάμψη το 2007 στο 6,9%, επιβεβαιώνοντας την πτωτική τάση που είχε εμφανίσει από το 2003, όταν ήταν 13,5%. Σε ότι αφορά στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών η κατάσταση επιδεινώνεται σημαντικά και μάλιστα το 2007 είναι η πρώτη χρονιά που το έλλειμμα του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών ως ποσοστό του ΑΕΠ ξεπερνά το πλεόνασμα από τις άμεσες ξένες επενδύσεις. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του προηγούμενου Πίνακα 1-1 το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών εξωτερικών συναλλαγών, κυρίως λόγω της μεγάλης επιδείνωσης του εμπορικού ισοζυγίου, όπως θα παρουσιάσουμε στην συνέχεια (τμήμα σχετικά με πορεία εξωτερικού εμπορίου της Βουλγαρίας), από 972 εκατ. το 2003 στην συνέχεια άρχισε να αυξάνει με ποσοστά 50% και 100% από έτος σε έτος με αποκορύφωμα την εκτίναξή του στα 6,2 δισεκ στο 2007. Παρά το γεγονός ότι η Βουλγαρική Κυβέρνηση δείχνει να μην ανησυχεί για την πορεία αυτού του δείκτη, θεωρώντας φυσιολογική την πορεία του με δεδομένες τις αθρόες εισροές ξένων κεφαλαίων και την ανάγκη για επενδυτικά αγαθά της οικονομίας, εν τούτοις διεθνείς και εγχώριοι αναλυτές επισημαίνουν τον κίνδυνο να καταστεί μόνιμο διαρθρωτικό πρόβλημα η υψηλή ελλειμματικότητα και σε συνδυασμό με τις πληθωριστικές πιέσεις που δημιουργεί και ο υψηλός καταναλωτισμός εισαγόμενων προϊόντων, να αποτελέσουν μία επικίνδυνη βάση αστάθειας της βουλγαρικής οικονομίας. Σε ποσοστιαίους όρους ως προς το ΑΕΠ το έλλειμμα από 5,5% το 2003 υπερδιπλασιάσθηκε το 2005 (-12,4%) και τετραπλασιάσθηκε το 2007 (-21,5%). Σχετικά με την δημοσιονομική πολιτική που εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια στην Βουλγαρία, σημειώνεται ότι κύριο χαρακτηριστικό είναι η συνειδητή και σταδιακή συρρίκνωση του κράτους, επιδιώκοντας ταυτόχρονα την δημιουργία πλεονάσματος. Πράγματι το 2007 η πολιτική αυτή οδήγησε σε αύξηση των εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού (ύψους 12,3 δισεκ ), τα οποία ως ποσοστό του ΑΕΠ ανήλθαν στο 42,6% έναντι 40,6% το 2006 (αλλά και το 2003) ενώ οι δαπάνες (11,2 δισεκ ) ανήλθαν στο 38,8% ως ποσοστό του ΑΕΠ, αυξημένες σε σχέση με το 2006 αλλά σαφώς μειωμένες σε σχέση με τα τρία πρώτα έτη της περιόδου. Ως αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης, το πρωτογενές πλεόνασμα του προϋπολογισμού διαμορφώθηκε στο 3,8% ως ποσοστό του ΑΕΠ, αυξημένο σε σχέση και με τα δύο προηγούμενα χρόνια κατά τα οποία ξεπερνά το 3% (το 2003 ο προϋπολογισμός ήταν ισοσκελισμένος ενώ το 2004 κατέλειπε για πρώτη φορά πλεόνασμα). Φυσικά έναντι 7

αυτής της πολιτικής εγείρονται και αντιδράσεις που εστιάζονται κυρίως στις συνέπειες επί των παροχών του κράτους προνοίας (με ιδιαίτερη έμφαση στους τομείς υγείας και ασφάλισης των εργαζομένων). Εξωτερικές Εμπορικές Σχέσεις Η πορεία των εξωτερικών εμπορικών σχέσεων της Βουλγαρίας όπως προκύπτει από τα στοιχεία του Εθνικού Στατιστικού Ινστιτούτου της χώρας και την (κεντρική) Εθνική Τράπεζα Βουλγαρίας παρουσιάζονται στον ακόλουθο Πίνακα 1-2. Σημειώνουμε ότι, όπως έχουμε υπογραμμίσει και στις προηγούμενες Ετήσιες Εκθέσεις μας, υπάρχουν στατιστικές διαφορές μεταξύ των στοιχείων εξωτερικού εμπορίου της Ελλάδος και της Βουλγαρίας σε ότι αφορά στις διμερείς σχέσεις. Το φαινόμενο αυτό που αφορά σε καταγραφή οικονομικών στοιχείων για τις διμερείς σχέσεις της Βουλγαρίας και με άλλες χώρες, αν και μετά την ένταξη της χώρας στην ΕΕ έχει περιορισθεί, εντούτοις δεν έχει εξαλειφθεί. Το Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας, προέβαινε, τουλάχιστον τα τελευταία 4 έτη, σε μελέτες και εκτιμήσεις με βάση τα ελληνικά στατιστικά στοιχεία, για το μέρος εκείνο που αφορούσε στις διμερείς ελληνοβουλγαρικές σχέσεις. Για προφανείς ωστόσο λόγους, η παρακολούθηση των γενικών εξωτερικών εμπορικών σχέσεων της Βουλγαρίας βασίζεται στα βουλγαρικά στοιχεία. Για τον λόγο αυτό τα στοιχεία που παρουσιάζονται στο Κεφάλαιο 1 της παρούσης Ετήσιας Έκθεσης και αφορούν στις γενικές εξωτερικές σχέσεις της Βουλγαρίας διαφέρουν σε ότι αφορά στην Ελλάδα, από εκείνα τα στοιχεία που χρησιμοποιούμε στο Κεφάλαιο 2, όπου γίνεται αναλυτική παρουσίαση των διμερών ελληνοβουλγαρικών εμπορικών σχέσεων και όπου χρησιμοποιούνται τα ελληνικά στοιχεία. Πίνακας 1-2 Εξωτερικό Εμπόριο 2003-2007 (σε εκατ. και ποσοστιαία ως προς ΑΕΠ) 2003 2004 2005 2006 2007 Εξαγωγές FOB 6.668,2 7.984,9 9.466,3 12.011,9 13.473,6 Ως ποσοστό του ΑΕΠ 37,7 40,2 43,3 47,6 46,6 Εισαγωγές CIF 9.610,5 11.619,5 14.667,7 18.479,3 21.876,9 Ως ποσοστό του ΑΕΠ 54,2 58,5 67,0 73,2 75,7 Όγκος εμπορίου 16.278,7 19.604,4 24.134,0 30.491,2 35.350,5 Ισοζύγιο -2.942,3-3.634,6-5.201,4-6.467,4-8.403,3 Ως ποσοστό του ΑΕΠ 16,6 18,3 23,8 25,6 29,0 Πηγή: Εθνικό Στατιστικό Ινστιτούτο (Βουλγαρίας) Εθνική Τράπεζα Βουλγαρίας Επεξεργασία: Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας Όπως προκύπτει από τα ανωτέρω στοιχεία το εξωτερικό εμπόριο της Βουλγαρίας διευρύνθηκε αποφασιστικά στην πενταετία 2003-2007 αφού ο συνολικός όγκος υπερδιπλασιάσθηκε (αύξηση 116%), οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 127% και οι εξαγωγές κατά 102%. Η παρατήρηση των στοιχείων του ανωτέρω Πίνακα οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η Βουλγαρία συμμετέχει όλο και περισσότερο στο διεθνές 8

εμπόριο. Σημαντικό στοιχείο είναι η συνεχιζόμενη με τάση να καταστεί διαρθρωτικού χαρακτήρα - ελλειμματικότητα του ισοζυγίου που οφείλεται στην επιδείνωση των όρων εμπορίου (από 1,44 το 2003 στο 1,62 το 2007). Συνακόλουθο συμπέρασμα είναι ότι η διεθνής ανταγωνιστικότητα των βουλγαρικών αγαθών μειώνεται. Ειδικότερα οι εξαγωγές της χώρας αντιστοιχούν το 2007 στο 46,6% του ΑΕΠ, έναντι 37,7% το 2003 (γεγονός που υποδηλώνει μία ικανοποιητική εξωστρέφεια της βουλγαρικής οικονομίας), ενώ οι εισαγωγές αντιστοιχούν το 2007 στο 75,7% του ΑΕΠ έναντι 54,2% το 2003 (γεγονός που με την σειρά του υποδηλώνει την εξάρτηση της βουλγαρικής οικονομίας από το εξωτερικό). Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου διογκώθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό μεταξύ 2003 και 2007 και συμβάλει αποφασιστικά στην διεύρυνση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (προηγούμενο τμήμα παρόντος κεφαλαίου). Στον επόμενο Πίνακα 1-3 παρουσιάζεται η κατανομή (σε απόλυτους αριθμούς και ποσοστιαία) των εισαγωγών και εξαγωγών στις τέσσερις μεγάλες κατηγορίες αγαθών για το 2003 και 2007 (αρχή και τέλος της εξεταζόμενης περιόδου). Όπως προκύπτει από αυτές υπάρχει μικρή μετατόπιση στα ποσοστά τόσο σε ότι αφορά τις κατηγορίες των εξαγωγών όσο και τις κατηγορίες των εισαγωγών. Στις εξαγωγές έχει μειωθεί το ποσοστό συμμετοχής των εξαγωγών καταναλωτικών αγαθών (αν και αυξήθηκαν κατά 33% σε απόλυτα μεγέθη), υπέρ των εξαγωγών πρώτων υλών (που αυξήθηκαν κατά 120%), των κεφαλαιουχικών αγαθών (αύξηση κατά 137%) και των προϊόντων ενέργειας (αύξηση κατά 260%!). Στις εισαγωγές μειώθηκε το ποσοστό συμμετοχής των πρώτων υλών (που αυξήθηκαν κατά 107% σε απόλυτα μεγέθη), υπέρ του ποσοστού των καταναλωτικών αγαθών (αύξηση κατά 143%), των κεφαλαιουχικών αγαθών (αύξηση κατά 145%) και των προϊόντων ενέργειας (αύξηση κατά 153%). Πίνακας 1-3 Κατανομή εισαγωγών και εξαγωγών κατά κατηγορία και ανά έτος (σε εκατ. και ποσοστιαία συμμετοχή) Εξαγωγές 2003 2007 Αξία % Αξία % Εισαγωγές 2003 2007 Αξία % Αξία % 2440,5 36,6 3249,2 24,1 Καταναλωτικά 1475,8 15,3 3586,7 16,4 2758,9 41,3 6068,6 45,0 Πρώτες Ύλες 3849,4 40,0 7966,4 36,4 912,2 13,6 2160,6 16,0 Κεφαλαιουχικά 2466,3 25,7 6051,1 27,7 556,6 8,3 1995,2 14,8 Ενεργειακά 1690,1 17,6 4272,7 19,5 6668,2 13473,6 ΣΥΝΟΛΟ 9610,5 21876,9 Πηγή: Εθνικό Στατιστικό Ινστιτούτο (Βουλγαρίας) Εθνική Τράπεζα Βουλγαρίας Επεξεργασία: Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας Σε ότι αφορά την κατανομή τόσο των εισαγωγών όσο και των εξαγωγών ανά χώρα (προελεύσεως ή αποστολής), στους δύο επόμενους Πίνακες (1-4, 1-5) εμφανίζουμε τις 7 πρώτες εξ αυτών για το 2003 και για το 2007. Σε ότι αφορά στις χώρες πελάτες, δηλαδή χώρες όπου κατευθύνονται οι βουλγαρικές εξαγωγές, την πρώτη θέση καταλαμβάνει η Τουρκία η οποία απορροφά το 11,5% των συνολικών βουλγαρικών εξαγωγών. Το 2003 η Τουρκία καταλάμβανε την 4 η θέση (ποσοστό κάλυψης 9,1%). Δεύτερη έρχεται το 2007 η Γερμανία, διατηρώντας την ίδια θέση. Ακολουθεί τρίτη η Ιταλία (1 η το 2003) και τέταρτη η 9

Ελλάδα (3 η το 2003) με ποσοστό απορρόφησης των βουλγαρικών προϊόντων το 9,0% έναντι του 10,4% που απορροφούσε το 2003. Την επτάδα συμπληρώνουν το Βέλγιο, η Ρουμανία και η Γαλλία. Πίνακας 1-4 Κυριότεροι Πελάτες της Βουλγαρίας (οι πρώτες 7 θέσεις για το 2007 με ποσοστιαία συμμετοχή στο σύνολο) Θέση το 2007 Χώρα προορισμού εξαγωγών Αξία βουλγαρικών εξαγωγών Ποσοστιαία συμμετοχή Θέση το 2003 Αξία βουλγαρικών εξαγωγών Ποσοστιαία συμμετοχή 1 Τουρκία 1548,4 11,5 4 610,2 9,1 2 Γερμανία 1386,2 10,3 2 718,2 10,8 3 Ιταλία 1374,3 10,2 1 935,2 14,0 4 Ελλάδα 1220,2 9,0 3 691,4 10,4 5 Βέλγιο 833,8 6,2 5 404,7 6,0 6 Ρουμανία 658,5 4,9 9 203,4 3,0 7 Γαλλία 537,4 4,0 6 338,2 5,0 Πηγή: Εθνικό Στατιστικό Ινστιτούτο (Βουλγαρίας) Εθνική Τράπεζα Βουλγαρίας Επεξεργασία: Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας Πίνακας 1-5 Κυριότεροι Προμηθευτές της Βουλγαρίας (οι πρώτες 7 θέσεις για το 2007 με ποσοστιαία συμμετοχή στο σύνολο) Θέση το 2007 Χώρα προέλευσης εισαγωγών Αξία βουλγαρικών εισαγωγών Ποσοστιαία συμμετοχή Θέση το 2003 Αξία βουλγαρικών εισαγωγών Ποσοστιαία συμμετοχή 1 Ρωσία 3708,6 17,0 2 1208,2 12,6 2 Γερμανία 2508,3 11,5 1 1371,2 19,8 3 Ιταλία 1879,9 8,6 3 982,7 14,2 4 Τουρκία 1516,2 6,9 5 588,6 8,5 5 Κίνα 1138,1 5,2 8 248,6 1,1 6 Ελλάδα 1127,5 5,1 4 639,2 9,2 7 Γαλλία 823,1 3,8 6 541,8 7,8 Πηγή: Εθνικό Στατιστικό Ινστιτούτο (Βουλγαρίας) Εθνική Τράπεζα Βουλγαρίας Επεξεργασία: Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας Σε ότι αφορά στις χώρες προμηθευτές, δηλ. χώρες εκ των οποίων προέρχονται οι εισαγωγές της Βουλγαρίας, το 2007 την πρώτη θέση καταλαμβάνει η Ρωσία με ποσοστό κάλυψης 17,0% έναντι 12,6% και της 2 ης θέσης το 2003. δεύτερη είναι η Γερμανία με 11,5% (πρώτη με 19,8% το 2003) και ακολουθούν η Ιταλία (8,6%), η Τουρκία (6,9%), η Κίνα (5,2% έναντι 1,1% και της 8 ης θέσης το 2003), η Ελλάδα έκτη με 5,1% (έναντι της 4 ης θέσης και 9,2% το 2003) και έβδομη η Γαλλία με 3,8%. Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι οι σημαντικότεροι εμπορικοί εταίροι της Βουλγαρίας είναι 6 κοινοτικές χώρες (Γερμανία, Ιταλία, Ελλάδα, Γαλλία, Βέλγιο, Ρουμανία) και Τουρκία, Κίνα. Είναι εξάλλου χαρακτηριστικό ότι το 2007 το ποσοστό των βουλγαρικών εισαγωγών που προερχόταν από την ΕΕ-27 ήταν 52% έναντι του 57,7% το 2003 (από την ΕΕ-15) που σημαίνει ότι η ένταξη της χώρας στην ΕΕ δεν 10

οδήγησε σε εκτροπή εμπορίου εις βάρος άλλων εταίρων. Πιθανότατα οι εισαγωγές από Ρωσία (ενέργεια) και Κίνα (καταναλωτικά αγαθά) να αποτελούν την εξήγηση για αυτή την εξέλιξη. Άμεσες Ξένες Επενδύσεις Το 2007 συνεχίσθηκε η αυξητική εισροή άμεσων ξένων επενδύσεων στην Βουλγαρία. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της (κεντρικής) Εθνικής Τράπεζας της Βουλγαρίας οι ΑΞΕ το 2007 ανήλθαν στα 6,109 δισεκ αυξημένες κατά 2,5% σε σχέση με το 2006. Σημειώνεται ότι τα στοιχεία για τα δύο έτη διορθώθηκαν στις αρχές του 2008. Έτσι το σύνολο των ΑΞΕ που έχουν πραγματοποιηθεί στην Βουλγαρία στο διάστημα 1996-2007 ανήλθαν στα 25 δισεκ. έναντι 22,9 δισεκ. που ήταν η προηγούμενη εκτίμηση. Στον Πίνακα 1-6 που ακολουθεί παρουσιάζεται η πορεία των ΑΞΕ στην Βουλγαρία για το διάστημα 1996-2007. Πίνακας 1-6 Άμεσες Ξένες Επενδύσεις στην Βουλγαρία Σε εκατ. ΧΩΡΑ 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006* 2007* ΣΥΝΟΛΟ ΣΥΝΟΛΟ 137,3 570,2 605,1 866,0 1103,3 903,4 980,0 1850,5 2735,9 3152,1 5961,0 6108,9 24973,9 % 1 ΑΥΣΤΡΙΑ 5,9 17,7 41,5 78,7 78,2 104,6 166,4 210,9 691,1 747,3 905,7 614,7 3662,6 15 2 ΟΛΛΑΝΔΙΑ 33,2 2,4 54,5 110,1-11,2 90,3 36,5 216,6 324,6 239,9 1006,0 584,1 2687,2 11 3 ΕΛΛΑΔΑ 2,7 4,6 22,7 2,3 105,8 262,3 240,1 198,9 179,6 324,2 512,4 549,0 2404,5 9,6 4 ΗΝ. ΒΑΣΙΛΕΙΟ 6,3 24,5 33,4 29,7-4,8 23,5 0,7 86,5 51,3 343,4 817,9 728,0 2140,4 8,6 ΒΕΛΓΙΟ - 5 ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ 10,7 288,8 24,5 0,3 113,5 67,9 0,2 27,8 142,4-55,4-51,2 779,8 1349,3 5,4 6 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 13,4 44,0 23,6 43,3 42,3 75,3 90,8 96,1 253,0 107,1 243,9 194,6 1227,3 4,9 7 ΚΥΠΡΟΣ 2,1 32,1 150,7 172,1 81,7 19,8-8,4 104,9 90,1 36,9 179,3 337,8 1199,1 4,8 8 ΗΠΑ 15,5 32,0 55,7 58,4 61,8 49,9 60,0 112,8 107,7 83,0 242,8 149,4 1029,1 4,1 9 ΟΥΓΓΑΡΙΑ 0,1 0,0 0,7 7,9 2,3 1,1 10,2 324,8 48,9 73,5 243,9 236,8 950,2 3,8 10 ΙΤΑΛΙΑ 0,7 2,1 2,3 7,2 379,5 163,9 25,1 87,8 71,2 126,6-52,7 109,9 923,6 3,7 11 ΕΛΒΕΤΙΑ 4,0 2,9 42,5 9,5 27,2 37,0 39,3 134,2 116,5 269,5 30,0 129,3 841,9 3,4 12 ΙΣΠΑΝΙΑ 0,0 59,9 47,1 3,8 1,1 5,7 0,1 4,0 8,2 46,6 209,4 382,2 768,0 3,1 13 ΙΡΛΑΝΔΙΑ 0,0 0,1 7,8 16,6 3,6-6,3-1,8 2,6 19,7 87,7 406,8 225,5 762,4 3,1 14 ΤΣΕΧΙΑ 0,1 6,7 1,3 0,0 0,7 2,9 68,9-6,1 279,5 130,1 264,4 4,8 753,3 3 15 ΡΩΣΣΙΑ 0,2 0,5 17,8 103,3 25,0-4,9 5,2 27,6-15,9 109,0 129,9 170,7 568,2 2,3 16 ΓΑΛΛΙΑ 0,3 5,8 20,6 82,1 41,7 16,5 8,9 20,5 51,1 34,4 87,1 44,6 413,6 1,7 ΝΗΣΟΙ 17 ΠΑΡΘΕΝΟΙ 7,9 0,0 0,0 1,0 13,9 19,0-9,6 30,1 26,5 109,5 91,8 65,0 355,0 1,4 18 ΤΟΥΡΚΙΑ 0,1 1,4 25,3 13,6 26,2-10,8 16,4-4,6 50,6 60,6 86,4 8,5 273,7 1,1 Πηγή: Εθνική Τράπεζα Βουλγαρίας Επεξεργασία: Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας Από την μελέτη ανωτέρω Πίνακα 1-6 προκύπτει ότι η μεγάλη εισροή ξένων κεφαλαίων στην Βουλγαρία ξεκίνησε το 2000 όταν ξεκίνησε και το μεγάλο Πρόγραμμα Ιδιωτικοποιήσεων στην χώρα. Έκτοτε και μέχρι το 2003 το επίπεδο εισροών διατηρήθηκε υψηλά. Από το 2004 και έπειτα οι ΑΞΕ σημείωσαν συνεχή άλματα ανερχόμενες το έτος αυτό στα 2,7 δισεκ.. Το 2006, ένα έτος πριν την ένταξη στην ΕΕ επενδύθηκαν 5,961 δισεκ. και το 2007 6,109 δισεκ από ξένα 11

κεφάλαια στην Βουλγαρία. Η μεγάλη αυτή εισροή, αντίστοιχη των ΑΞΕ που πραγματοποιήθηκαν σε άλλες χώρες λίγο πριν ή λίγο μετά την ένταξή τους στην ΕΕ (στα τελευταία κύματα διεύρυνσής της) δικαιολογείται από τις ευκαιρίες που προσφέρονται για επενδύσεις σε υποδομές (ενέργειας), εμπορίου (δικτύων) και ακινήτων (εμπορικών συγκροτημάτων και κατοικιών). Στο Γράφημα 1-1 που ακολουθεί παρουσιάζεται η ανοδική πορεία των ετήσια πραγματοποιηθεισών ΑΞΕ στην Βουλγαρία. Γράφημα 1-1 Άμεσες Ξένες Επενδύσεις στην Βουλγαρία Σε εκατ. ΑΜΕΣΕΣ ΞΕΝΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006* 2007* Πηγή: Εθνική Τράπεζα Βουλγαρίας Επεξεργασία: Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας Είναι σαφές από το ανωτέρω γράφημα ότι η ένταξη της χώρας στην ΕΕ λειτούργησε για την διετία 2006-2007 ως κίνητρο-καταλύτης για τον διπλασιασμό σχεδόν των ΑΞΕ (σε σχέση με το 2005), ενώ σε σχέση με το διάστημα 1999-2001 οι ΑΞΕ εξαπλασιάσθηκαν. Σε ότι αφορά στην προέλευση των άμεσων ξένων επενδύσεων, τα στοιχεία του ανωτέρω Πίνακα 1-6 δείχνουν ότι η Αυστρία καταλαμβάνει την πρώτη θέση με 15% των συνολικών επενδύσεων, η Ολλανδία την δεύτερη με 11% και η Ελλάδα την τρίτη με 9,6% των συνολικών ΑΞΕ. Οι μισές ΑΞΕ έχουν πραγματοποιηθεί από κεφάλαια πέντε χωρών (του Ηνωμένου Βασιλείου και του Βελγίου συμπεριλαμβανομένων). Στις 10 πρώτες θέσεις υπάρχουν 9 κοινοτικές χώρες και οι ΗΠΑ (στην 8 η θέση με μερίδιο 4,1% του συνόλου). Μικρά μερίδια κατέχουν επίσης η Ρωσία (στην 15 η θέση με 2,3%) και η Τουρκία (στην 18 η θέση με 1,1% των συνολικών ΑΞΕ). Εκ των κοινοτικών χωρών μικρά επίσης μερίδια καταλαμβάνουν και οι Ιταλία (3,7%), η Ισπανία (3,1%) και η Γαλλία (1,7%). Αξιοσημείωτη είναι και η εξέλιξη των αποδόσεων των ξένων επενδύσεων στην χώρα. Στον Πίνακα 1-7 που ακολουθεί παρουσιάζουμε το είδος των κεφαλαίων που επενδύθηκαν. 12

Πίνακας 1-7 Άμεσες Επενδύσεις κατά τύπο επένδυσης Σε εκατ. 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006* 2007* ΣΥΝΟΛΟ ΣΥΝΟΛΟ 137,3 570,2 605,1 866,0 1103,3 903,4 980,0 1850,5 2735,9 3152,1 5961,0 6108,9 24973,9 1 Εταιρικές συμμετοχές 131,1 556,1 569,4 527,9 838,7 627,0 631,6 1075,2 1831,9 1789,3 3179,5 3598,5 15356,2 2 Άλλα κεφάλαια 6,3 13,7-19,8 372,8 201,7 269,4 260,1 553,3 462,7 954,1 1949,6 2121,8 7145,7 3 Επανεπενδυμένα κεφάλαια 0,0 0,4 55,6-34,7 62,8 7,0 88,3 222,0 441,4 408,7 831.9 388,6 8210,5 Πηγή: Εθνική Τράπεζα Βουλγαρίας Επεξεργασία: Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας Τα τρία πρώτα έτη που καταγράφει ο ανωτέρω Πίνακας 1-7 χαρακτηρίζονται μόνο από ΑΞΕ ως συμμετοχή σε εταιρείες. Η κατηγορία «άλλα κεφάλαια» έχει πολύ μικρή συμμετοχή. Από το 1999 και μετά τα «άλλα κεφάλαια» αποτελούν μεγάλο ποσοστό των συνολικών ΑΞΕ φθάνοντας ακόμη και στο 35% το 2007. Πρόκειται για κεφάλαια που επενδύονται σε ακίνητα (διαμερίσματα και γη) κυρίως από αλλοδαπούς αλλά και Βούλγαρους που ζουν στο εξωτερικό. Εξίσου σημαντική είναι η εξέλιξη των κερδών των ΑΞΕ και μάλιστα αυτών που επανεπενδύονται. Το 2006 τελευταίο προενταξιακό έτος τα κέρδη που επενδύθηκαν εκ νέου ανήλθαν στα 832 εκατ. (14% των συνολικών) γεγονός που υποδηλώνει τον μόνιμο χαρακτήρα των επενδύσεων αλλά και την εμπιστοσύνη των επενδυτών για μελλοντική κερδοφορία. Συνολικά στο διάστημα 1996-2007 επενδύθηκαν σε «εταιρικές συμμετοχές» 15,356 δισεκ., σε «άλλα κεφάλαια» 7,145 δισεκ., ενώ 8,21 δισεκ. αφορούν σε «επανεπενδυμένα κέρδη». 13

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ & ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ Το 2007 υπήρξε το έτος που κατεγράφησαν εμπορικές, επενδυτικές και τουριστικές σχέσεις ρεκόρ με την Βουλγαρία. Το πρώτο έτος της ένταξης της χώρας στην ΕΕ λειτούργησε ως καταλύτης που επιτάχυνε την δραστηριότητα των ελληνικών επιχειρήσεων αλλά και των Ελλήνων πολιτών εν γένει τόσο σε επίπεδο εμπορίου όσο και επενδύσεων (παραγωγικών και κερδοσκοπικών-ακίνητα) αλλά και τουρισμού. Ο όγκος εμπορίου το 2007 πλησίασε στα 2 δισεκ. ενώ οι ελληνικές επενδύσεις στα 2,4 δισεκ. για το διάστημα 1996-2007 φέρνοντας και πάλι την Ελλάδα στην τρίτη θέση του πίνακα χωρών προέλευσης των άμεσων ξένων επενδύσεων. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στις πολύ υψηλές επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν τόσο το 2006 όσο και το 2007, οπότε καταγράφηκαν οι υψηλότερες επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν ποτέ σε ετήσια βάση. Στο εμπόριο η Βουλγαρία βρίσκεται στην 3 η θέση των χωρών-πελατών απορροφώντας το 6,5% των συνολικών ελληνικών εξαγωγών, ενώ η Ελλάδα βρίσκεται στην 6 η θέση καλύπτοντας το 5,1% των συνολικών εισαγωγών της χώρας. Τέλος στον τουρισμό η Ελλάδα αποτελεί τον πρώτο πελάτη αλλά και την πρώτη χώρα προορισμού του βουλγαρικού τουρισμού. Διμερές Εμπόριο Έτος ρεκόρ για τις ελληνικές εξαγωγές ήταν το 2007, σύμφωνα με τα (προσωρινά) στοιχεία εξωτερικού εμπορίου που ανακοίνωσε η ΕΣΥΕ για το δωδεκάμηνο Ιανουαρίου Δεκεμβρίου 2007. Από τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στον Πίνακα 2-1 που ακολουθεί προκύπτει ότι οι ελληνικές εξαγωγές στην Βουλγαρία ξεπέρασαν το 2007 τα 1,1 δισεκ. καταγράφοντας αύξηση κατά 5,5% σε σχέση με το 2006. Σημειώνεται ότι η αύξηση των εξαγωγών προς την Βουλγαρία ήταν σχεδόν η διπλάσια, ως ποσοστό, σε σχέση με την αύξηση των συνολικών ελληνικών εξαγωγών, η οποία το 2007 ήταν 3%. Επίσης οι εισαγωγές της Ελλάδος από την Βουλγαρία αυξήθηκαν κατά 10,9% το 2007 ανερχόμενες στα 861 εκατ. έναντι 777 εκατ. το 2006. Και στην περίπτωση των εισαγωγών από την Βουλγαρία η αύξηση ήταν ταχύτερη απ ότι η αύξηση των συνολικών εισαγωγών της Ελλάδος (9,4%). Η ανοδική πορεία τόσο των εξαγωγών όσο και των εισαγωγών οδήγησε σε περαιτέρω αύξηση του διμερούς εμπορίου, το οποίο προσέγγισε τα 2 δισεκ.. Το διμερές εμπόριο αυξήθηκε κατά 14

7,8% το 2007 σε σχέση με το 2006. Παράλληλα διατηρήθηκε το θετικό για την Ελλάδα εμπορικό ισοζύγιο, το οποίο ωστόσο μειώθηκε κατά 9,5% στα 249 εκατ. έναντι 275 εκατ. το 2006, λόγω της ταχύτερης αύξησης των εισαγωγών απ ότι οι εξαγωγές. Πίνακας 2-1 Διμερές Εμπόριο Ελλάδος Βουλγαρίας (προσωρινά στοιχεία σε ετήσια βάση, σε εκατ. ευρώ) 2006 2007 Μεταβολή Συνολικές Ελληνικές εξαγωγές 16.652 17.148 +3% Ελληνικές εξαγωγές 1.052 1.110 +5,5% στην Βουλγαρία Μερίδιο στις συνολικές 6,3% 6,5% Συνολικές 50.734 55.522 +9,4% Ελληνικές εισαγωγές Ελληνικές εισαγωγές από 777 861 +10.9% Βουλγαρία Μερίδιο στις συνολικές 1,5% 1,6% Όγκος εμπορίου με 1.829 1.971 +7,8% Βουλγαρία Ισοζύγιο με Βουλγαρία 275 249-9,5% Στοιχεία : ΕΣΥΕ Επεξεργασία : Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας Η Βουλγαρία για το 2007 καταλαμβάνει την 4 η θέση στην λίστα των χωρών πελατών των ελληνικών προϊόντων, έναντι της 3 ης θέσης που είχε το 2006. Συνολικά το 6,5% των ελληνικών εξαγωγών το 2007 απορροφήθηκε από την Βουλγαρία, έναντι του 6,3% το 2006. Η Βουλγαρία αποτελεί το 2007 την 18 η χώρα τροφοδότη της ελληνικής αγοράς, καταλαμβάνοντας το 1,6% των συνολικών εισαγωγών της χώρας μας, ενώ το 2006 βρισκόταν στην 17 η θέση με το 1,5% των συνολικών εισαγωγών. Συνεπώς τα συμπεράσματα για την πορεία του διμερούς εμπορίου με την Βουλγαρία για το δωδεκάμηνο Ιανουάριος-Δεκέμβριος 2007 σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα 2006, είναι τα ακόλουθα: 1. Αύξηση του όγκου του διμερούς εμπορίου στα 2 δισεκ. (αύξηση 7,8%) 2. Αύξηση των ελληνικών εξαγωγών στην Βουλγαρία στα 1,11 δισεκ. (αύξηση 5,5%) και έτος ρεκόρ για τις ελληνικές εξαγωγές στην χώρα. 3. Αύξηση των ελληνικών εισαγωγών από την Βουλγαρία στα 861 εκατ. (αύξηση 10,9%). 4. Διατήρηση του θετικού εμπορικού ισοζυγίου για την Ελλάδα στα 249 εκατ., αλλά με μείωσή του (κατά 9,5%). Μερίδια Αγοράς των ελληνικών προϊόντων στην Βουλγαρία Στο τμήμα αυτό του Κεφαλαίου 2 παρουσιάζουμε μία λεπτομερή εικόνα των κυριότερων προϊόντων που εξήγε η Ελλάδα στην Βουλγαρία το 2007. Πρόκειται για 15

τα 50 πρώτα εξαγώγιμα προϊόντα (σε 8ψηφια ανάλυση) σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος. Πίνακας 2-2 Τα 50 πρώτα ελληνικά προϊόντα που εξήχθησαν στην Βουλγαρία το 2007 Κατάταξη με βάση της Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΣΤΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ 2007, 50 ΠΡΩΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΑΑ ΠΡΟΙΟΝ ΑΞΙΑ ( ) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 72142000 BARS AND RODS, OF IRON OR NON-ALLOY STEEL, WITH INDENTATIONS, RIBS, GROVES OR OTHER DEFORMATIONS PRODUCED DURING THE ROLLING PROCESS 87032319 MOTOR CARS AND OTHER MOTOR VEHICLES PRINCIPALLY DESIGNED FOR THE TRANSPORT OF PERSONS (OTHER THAN THOSE OF HEADING NO 8702), INCL. STATION WAGONS AND RACING CARS, WITH SPARK-IGNITION INTERNAL COMBUSTION RECIPROCATING PISTON ENGINE, OF A CYLINDER 73089051 PANELS COMPRISING TWO WALLS OF PROFILED "RIBBED" SHEET, OF IRON OR STEEL, WITH AN INSULATING CORE 61062000 WOMEN''S OR GIRLS'' BLOUSES, SHIRTS AND SHIRT- BLOUSES OF MAN-MADE FIBRES, KNITTED OR CROCHETED (EXCL. T-SHIRTS AND VESTS) 27101941 GAS OILS OF PETROLEUM OR BITUMINOUS MINERALS, WITH A SULPHUR CONTENT OF <= 0,05% BY WEIGHT (EXCL. FOR UNDERGOING CHEMICAL TRANSFORMATION AND FOR UNDERGOING A SPECIFIC PROCESS AS DEFINED IN ADDITIONAL NOTE 4 TO CHAPTER 27) 61061000 WOMEN''S OR GIRLS'' BLOUSES, SHIRTS AND SHIRT- BLOUSES OF COTTON, KNITTED OR CROCHETED (EXCL. T-SHIRTS AND VESTS) 61091000 T-SHIRTS, SINGLETS AND OTHER VESTS OF COTTON, KNITTED OR CROCHETED 87033219 MOTOR CARS AND OTHER MOTOR VEHICLES, PRINCIPALLY DESIGNED FOR THE TRANSPORT OF PERSONS, INCL. STATION WAGONS, WITH COMPRESSION-IGNITION INTERNAL COMBUSTION PISTON ENGINE "DIESEL OR SEMI-DIESEL ENGINE" OF A CYLINDER CAPACITY > 1.500 CM³ BUT <= 2.5 60062200 DYED COTTON FABRICS, KNITTED OR CROCHETED, OF A WIDTH OF > 30 CM (EXCL. WARP KNIT FABRICS "INCL. THOSE MADE ON GALLOON KNITTING MACHINES", THOSE CONTAINING BY WEIGHT >= 5% OF ELASTOMERIC YARN OR RUBBER THREAD, AND PILE FABRICS, INCL. "LONG PILE" 24011060 SUN-CURED ORIENTAL TYPE TOBACCO, UNSTEMMED OR UNSTRIPPED 76109090 STRUCTURES AND PARTS OF STRUCTURES, OF ALUMINIUM, N.E.S., AND PLATES, RODS, PROFILES, TUBES AND THE LIKE, PREPARED FOR USE IN STRUCTURES, OF ALUMINIUM, N.E.S. (EXCL. PREFABRICATED BUILDINGS OF HEADING 9406, DOORS AND WINDOWS AND THEIR FRAMES AND 92.819.539 25.044.796 21.623.440 21.028.306 17.152.654 16.627.352 15.293.700 15.152.229 14.699.894 13.763.403 13.371.331 16

12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 72104900 FLAT-ROLLED PRODUCTS OF IRON OR NON-ALLOY STEEL, OF A WIDTH OF >= 600 MM, HOT-ROLLED OR COLD-ROLLED "COLD- REDUCED", NOT CORRUGATED, TINNED (EXCL. ELECTROLYTICALLY PLATED OR COATED WITH ZINC) 76012099 UNWROUGHT SECONDARY ALUMINIUM ALLOYS (EXCL. IN INGOTS OR IN LIQUID STATE) 69041000 BUILDING BRICKS (EXCL. THOSE OF SILICEOUS FOSSIL MEALS OR SIMILAR SILICEOUS EARTHS, AND REFRACTORY BRICKS OF HEADING 6902) 87033319 MOTOR CARS AND OTHER MOTOR VEHICLES, PRINCIPALLY DESIGNED FOR THE TRANSPORT OF PERSONS, INCL. STATION WAGONS, WITH COMPRESSION-IGNITION INTERNAL COMBUSTION PISTON ENGINE "DIESEL OR SEMI-DIESEL ENGINE" OF A CYLINDER CAPACITY > 2.500 CM³, NEW (EXCL 87032210 MOTOR CARS AND OTHER MOTOR VEHICLES PRINCIPALLY DESIGNED FOR THE TRANSPORT OF PERSONS, INCLUDING STATION WAGONS AND RACING CARS, WITH SPARK- IGNITION INTERNAL COMBUSTION RECIPROCATING PISTON ENGINE OF A CYLINDER CAPACITY > 1 000 CC BUT =< 1.500 CC 24022090 CIGARETTES, CONTAINING TOBACCO (EXCL. CONTAINING CLOVES) 74081100 WIRE OF REFINED COPPER, WITH A MAXIMUM CROSS- SECTIONAL DIMENSION OF > 6 MM 27101999 LUBRICATING OILS AND OTHER HEAVY OILS AND PREPARATIONS N.E.S., CONTAINING BY WEIGHT >= 70% OF PETROLEUM OILS OR OF OILS OBTAINED FROM BITUMINOUS MINERALS, THESE OILS BEING THE BASIC CONSTITUENTS OF THE PREPARATIONS (EXCL. FOR UNDERGOING CHEMICAL 84158100 AIR CONDITIONING MACHINES INCORPORATING A REFRIGERATING UNIT AND A VALVE FOR REVERSAL OF THE COOLING-HEAT CYCLE "REVERSIBLE HEAT PUMPS" (EXCL. OF A KIND USED FOR PERSONS IN MOTOR VEHICLES AND SELF- CONTAINED OR "SPLIT-SYSTEM" WINDOW OR WALL AIR CO 39076020 POLY"ETHYLENE TEREPHTHALATE", IN PRIMARY FORMS, HAVING A VISCOSITY NUMBER OF >= 78 ML/G 72139149 BARS AND RODS, HOT-ROLLED, OF IRON OR NON-ALLOY STEEL, IN IRREGULARLY WOUND COILS, CONTAINING BY WEIGHT > 0,06% AND < 0,25% OF CARBON, OF CIRCULAR CROSS-SECTION, MEASURING < 14 MM IN DIAMETER (EXCL. OF FREE-CUTTING STEEL, BARS AND RODS, HOT-ROLLE 60041000 KNITTED OR CROCHETED FABRICS, OF A WIDTH OF > 30 CM, CONTAINING >= 5% BY WEIGHT ELASTOMERIC YARN (EXCL. CONTAINING RUBBER THREAD, PILE FABRICS, INCL. "LONG PILE", LOOPED PILE FABRICS, LABELS, BADGES AND SIMILAR ARTICLES, AND KNITTED OR CROCHETED 87033110 MOTOR CARS AND OTHER MOTOR VEHICLES PRINCIPALLY DESIGNED FOR THE TRANSPORT OF PERSONS, INCL. STATION WAGONS AND RACING CARS, WITH COMPRESSION- IGNITION INTERNAL COMBUSTION PISTON ENGINE "DIESEL OR SEMI-DIESEL ENGINE" OF A CYLINDER CAPACITY <= 1.50 74072110 BARS AND RODS, OF COPPER-ZINC BASE ALLOYS "BRASS", N.E.S. 12.428.780 11.629.375 11.235.652 11.095.801 10.996.803 10.770.086 10.433.495 9.649.137 9.306.392 8.746.134 8.071.584 8.067.168 7.330.608 6.830.702 17

26 27 27111397 LIQUEFIED BUTANE OF A PURITY OF <= 90% (EXCL. FOR UNDERGOING CHEMICAL TRANSFORMATION OR A PROCESS AS SPECIFIED IN ADDITIONAL NOTE 4 TO CHAPTER 27) 39202021 PLATES, SHEETS, FILM, FOIL AND STRIP, OF NON- CELLULAR POLYMERS OF PROPYLENE, NOT REINFORCED, LAMINATED, SUPPORTED OR SIMILARLY COMBINED WITH OTHER MATERIALS, NOT FURTHER WORKED OR ONLY SURFACE-WORKED AND NOT CUT TO SHAPES OTHER THAN RECTANGULAR " 6.682.138 6.622.785 28 39211100 PLATES, SHEETS, FILM, FOIL AND STRIP, OF CELLULAR POLYMERS OF STYRENE, UNWORKED OR MERELY SURFACE- WORKED OR MERELY CUT INTO SQUARES OR RECTANGLES (EXCL. 6.557.619 SELF-ADHESIVE PRODUCTS, FLOOR, WALL AND CEILING COVERINGS OF HEADING 3918) 29 74031300 COPPER, REFINED, IN THE FORM OF BILLETS 6.532.322 30 84381010 BAKERY MACHINERY (EXCL. OVENS AND DOUGH ROLLERS) 6.184.128 31 32 33 34 35 87042191 MOTOR VEHICLES FOR THE TRANSPORT OF GOODS, WITH COMPRESSION-IGNITION INTERNAL COMBUSTION PISTON ENGINE "DIESEL OR SEMI-DIESEL ENGINE" OF A GROSS VEHICLE WEIGHT <= 5 T, OF A CYLINDER CAPACITY <= 2.500 CM³, NEW (EXCL. DUMPERS FOR OFF-HIGHWAY USE OF 52010090 COTTON, NEITHER CARDED NOR COMBED (EXCL. RENDERED ABSORBENT OR BLEACHED) 76061293 PLATES, SHEETS AND STRIP, OF ALUMINIUM ALLOYS, OF A THICKNESS OF >= 3 MM BUT < 6 MM, SQUARE OR RECTANGULAR (EXCL. SUCH PRODUCTS PAINTED, VARNISHED OR COATED WITH PLASTICS) 61099030 T-SHIRTS, SINGLETS AND OTHER VESTS OF MAN-MADE FIBRES, KNITTED OR CROCHETED 15162096 GROUNDNUT, COTTON-SEED, SOYA-BEAN OR SUNFLOWER-SEED OIL AND THEIR FRACTIONS (EXCL. THOSE OF SUBHEADING 1516.20.95); OTHER OILS AND THEIR FRACTIONS CONTAINING < 50% BY WEIGHT OF FREE FATTY ACIDS, IN IMMEDIATE PACKINGS WITH A NET CONTENT OF > 1 KG 6.073.591 5.747.861 5.747.752 5.723.609 5.714.692 36 39091000 UREA RESINS AND THIOUREA RESINS, IN PRIMARY FORMS 5.629.950 37 27101145 MOTOR SPIRIT, WITH A LEAD CONTENT <= 0,013 G/L, WITH AN RESEARCH OCTANE NUMBER "RON" OF >= 95, BUT < 98 5.616.108 38 79011230 UNWROUGHT ZINC, NOT ALLOYED, CONTAINING BY WEIGHT >= 98,5% BUT < 99,95% OF ZINC 5.444.325 39 76041090 PROFILES OF NON-ALLOY ALUMINIUM, N.E.S. 5.365.307 40 60064200 DYED FABRICS, KNITTED OR CROCHETED, OF ARTIFICIAL FIBRES, OF A WIDTH OF > 30 CM (EXCL. WARP KNIT FABRICS "INCL. THOSE MADE ON GALLOON KNITTING MACHINES", THOSE CONTAINING BY WEIGHT >= 5% OF ELASTOMERIC YARN OR RUBBER THREAD, AND PILE FABRICS, IN 5.166.802 41 08030019 BANANAS, FRESH (EXCL. PLANTAINS) 5.149.883 42 27132000 PETROLEUM BITUMEN 5.137.816 43 84151090 WINDOW OR WALL AIR CONDITIONING MACHINES "SPLIT- SYSTEM" 4.863.906 44 94060038 BUILDINGS, PREFABRICATED, WHETHER OR NOT COMPLETE OR ALREADY ASSEMBLED, MADE ENTIRELY OR MAINLY OF IRON OR STEEL (EXCL. MOBILE HOMES AND GREENHOUSES) 4.692.973 18

45 46 74040099 WASTE AND SCRAP, OF COPPER ALLOYS (EXCL. OF COPPER-ZINC BASE ALLOYS, INGOTS OR OTHER SIMILAR UNWROUGHT SHAPES, OF REMELTED WASTE AND SCRAP OF COPPER ALLOYS, ASHES AND RESIDUES CONTAINING COPPER ALLOYS) 61159500 FULL-LENGTH OR KNEE-LENGTH STOCKINGS, SOCKS AND OTHER HOSIERY, INCL. FOOTWEAR WITHOUT APPLIED SOLES, OF COTTON, KNITTED OR CROCHETED (EXCL. GRADUATED COMPRESSION HOSIERY, PANTYHOSE AND TIGHTS, WOMEN''S FULL-LENGTH OR KNEE-LENGTH STOCKINGS, MEASUR 4.638.096 4.635.910 47 64061011 LEATHER UPPERS, WHETHER OR NOT ATTACHED TO SOLES OTHER THAN OUTER SOLES 4.635.609 48 10059000 MAIZE (EXCL. SEED) 4.476.223 49 74094010 PLATES, SHEETS AND STRIP, OF COPPER-NICKEL ALLOYS "CUPRO-NICKEL", HAVING A THICKNESS OF > 0,15 MM (OTHER THAN STRETCHED PLATES, SHEETS AND STRIP AND ELECTRICALLY INSULATED STRIP) 4.287.572 50 39021000 POLYPROPYLENE, IN PRIMARY FORMS 4.252.984 Σύνολο Αξίας Εξαγωγών των 50 πρώτων προϊόντων 538.748.322 Ποσοστό επί του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών στην Βουλγαρία 48,6 % Στοιχεία : ΕΣΥΕ Επεξεργασία : Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας Όπως προκύπτει από τον ανωτέρω Πίνακα 2-2, παρά το γεγονός ότι τα 50 πρώτα προϊόντα αφορούν κατηγορίες με επιμέρους εξαγωγές ύψους από 93 εκατ. ώς 4 εκατ., εντούτοις δεν καλύπτουν παρά μόνο το 48,6% των συνολικών ελληνικών εξαγωγών της Ελλάδος στην Βουλγαρία για το 2007. Η παρατήρηση αυτή υπογραμμίζει το γεγονός του μεγάλου πλήθους των ελληνικών προϊόντων (ως ανεξάρτητων προϊόντων) που εξάγουμε στην Βουλγαρία, μέχρι του σημείου να μπορεί κανείς να ισχυρισθεί βασίμως ότι στην βουλγαρική αγορά υπάρχει χώρος για όλα τα ελληνικά προϊόντα (καθ όλη την διάρκεια του έτους ή εποχιακά). Έτσι καθίσταται ενδεχομένως και άνευ νοήματος η προσπάθεια εντοπισμού των ομάδων εκείνων που «δύνανται» να εξαχθούν στην Βουλγαρία. Το μόνο που οι Έλληνες επιχειρηματίες καλούνται να αναπτύξουν είναι οι σωστές επαφές με του Βούλγαρους συναδέλφους τους και ο σεβασμός των κανόνων marketing που επιβάλλουν οι συνθήκες ανταγωνισμού σε μια ταχέως αναπτυσσόμενη δυτικού τύπου πλέον αγορά. Εκείνο που πρέπει να υπογραμμισθεί είναι η ανάγκη διατήρησης και επέκτασης των καλών συνθηκών που απολαμβάνουν τα ελληνικά προϊόντα στην βουλγαρική αγορά, ώστε να εξακολουθούν να αποδίδουν καρπούς όσες επιχειρηματικές ενέργειες έχουν κεφαλαιοποιηθεί τα τελευταία χρόνια στην τοπική αγορά. Απαραίτητο προς τούτο είναι να γνωρίζουμε τα μερίδια αγορά και τους ανταγωνιστές. Προκειμένου οι ενδιαφερόμενοι να διαμορφώσουν πλήρη εικόνα για τα μερίδια αγοράς που καταλαμβάνουν τα ελληνικά προϊόντα παραθέτουμε χρησιμοποιώντας πλέον τα στοιχεία του βουλγαρικού Εθνικού Στατιστικού Ινστιτούτου τα απόλυτα μεγέθη και τα ποσοστά των προϊόντων που εισήχθησαν στην Βουλγαρία για κάθε μία δασμολογική κλάση από όλες τις χώρες προέλευσης. Με βάση αυτή την ανάλυση προκύπτει ότι για 25 από τις 50 δασμολογικές κλάσεις οι οποίες σύμφωνα με την ΕΣΥΕ συνιστούν τα 50 πρώτα ελληνικά προϊόντα που εξάγονται στην Βουλγαρία τα ελληνικά προϊόντα βρίσκονται στην πρώτη θέση 19

προέλευσης με βάση τα βουλγαρικά στοιχεία των βουλγαρικών εισαγωγών, καταλαμβάνοντας ποσοστά που φθάνουν μέχρι και στο 100% της βουλγαρικής εισαγωγικής αγοράς (όπως προκύπτει για την ΔΚ 74094010 φύλλα, ελάσματα χαλκού-νικελίου). Σημειώνουμε ότι στον πίνακα για κάθε προϊόν (ΔΚ) παραθέτουμε τόσο τα μεγέθη που ανακοινώνει η Ελλάδα (ως GR Reporter) όσο και εκείνα που ανακοινώνει η Βουλγαρία (ως BG Reporter). Πιστεύουμε ότι έτσι καθίσταται αντιληπτό το μέγεθος των στατιστικών διαφορών (statistical discrepancies) μεταξύ των στοιχείων που ανακοινώνουν (από το 2007 πλέον στην Eurostat) οι Υπηρεσίες Στατιστικής των δύο χωρών. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ σύμφωνα με τα ελληνικά στατιστικά στοιχεία υπάρχουν και μάλιστα υψηλότατες εξαγωγές στις ΔΚ 76012099 (ύψους 11,6 εκατ. ) και 79011230 (ύψους 5,4 εκατ. ) εντούτοις στα βουλγαρικά στοιχεία δεν εμφανίζονται καθόλου, ενώ οι συνολικές βουλγαρικές εισαγωγές είναι πολύ μικρότερες από τις (με ελληνικά στοιχεία) εξαγωγές της χώρας μας για τα προϊόντα αυτά. Ακολουθεί η αναλυτική παρουσίαση αξίας εισαγωγών (για την Βουλγαρία) και κάλυψης των μεριδίων της βουλγαρικής αγοράς από τα 50 πρώτα ελληνικά προϊόντα που εξάγονται στην χώρα. Σημειώνουμε ότι η παρουσίαση γίνεται σύμφωνα με την ελληνική κατάταξη 1. Πίνακας 2-3 Αξία και ποσοστά κάλυψης της βουλγαρικής αγοράς από τα 50 πρώτα ελληνικά προϊόντα 72 14 20 00 - BARS AND RODS, OF IRON OR NON-ALLOY STEEL, WITH INDENTATIONS, RIBS, GROVES OR OTHER DEFORMATIONS 87 03 23 19 - MOTOR CARS AND OTHER MOTOR VEHICLES PRINCIPALLY DESIGNED FOR THE TRANSPORT OF PERSONS BG IMPORTS 2007 BG IMPORTS 2007 % % TOTAL 168.626.755 100,0 TOTAL 133.978.429 100,0 GREECE 73.712.047 43,7 GREECE 27.326.334 20,4 TURKEY 71.814.406 42,6 HUNGARY 25.591.673 19,1 CHINA 8.644.517 5,1 GERMANY 15.115.504 11,3 ROMANIA 6.808.827 4,0 FRANCE 13.169.909 9,8 UKRAINE 6.766.367 4,0 TURKEY 9.767.908 7,3 FYROM 380.615 0,2 ROMANIA 7.828.581 5,8 POLAND 276.994 0,2 AUSTRIA 5.402.098 4,0 ITALY 190.270 0,1 RUSSIA 4.843.106 3,6 GERMANY 32.712 0,0 SLOVENIA 3.085.822 2,3 SOUTH KOREA 3.067.755 2,3 BG Reporter 73.712.047 SLOVAKIA 2.870.719 2,1 GR Reporter 92.819.539 JAPAN 2.593.699 1,9 Difference -19.107.492 CZECHIA 2.509.375 1,9 SPAIN 2.409.153 1,8 SWEDEN 2.349.832 1,8 UK 2.058.290 1,5 OTHERS 3.988.671 3,0 1 Η έρευνα και παρουσίαση των στοιχείων του τμήματος αυτού της Ετήσιας Έκθεσης έγινε από τον συνάδελφο κ. Νικόλαο Θωμόπουλο, Γραμματέα ΟΕΥ Α, τον οποίο ευχαριστώ και από αυτή τη θέση. 20

BG Reporter 27.326.334 GR Reporter 25.044.796 Difference 2.281.538 73 08 90 51 - PANELS COMPRISING TWO WALLS OF PROFILED "RIBBED" SHEET, OF IRON OR STEEL, WITH AN INSULATING CORE 61 06 20 00 - WOMEN''S OR GIRLS'' BLOUSES, SHIRTS AND SHIRT-BLOUSES OF MAN-MADE FIBRES, KNITTED OR CROCHETED BG IMPORTS 2007 BG IMPORTS 2007 % % TOTAL 33.076.031 100,0 TOTAL 30.507.093 100,0 GREECE 19.339.767 58,5 GREECE 28.832.423 94,5 ITALY 6.241.794 18,9 TURKEY 532.776 1,7 TURKEY 3.104.984 9,4 FRANCE 384.599 1,3 SLOVENIA 2.309.554 7,0 ITALY 211.878 0,7 GERMANY 773.408 2,3 SPAIN 155.645 0,5 AUSTRIA 680.209 2,1 CHINA 389.772 1,3 ROMANIA 626.315 1,9 BG Reporter 28.832.423 BG Reporter 19.339.767 GR Reporter 21.028.306 GR Reporter 21.623.440 Difference 7.804.117 Difference -2.283.673 27 10 19 41 - GAS OILS OF PETROLEUM OR BITUMINOUS MINERALS, WITH A SULPHUR CONTENT OF <= 0,05% BY WEIGHT 61 06 10 00 - WOMEN''S OR GIRLS'' BLOUSES, SHIRTS AND SHIRT-BLOUSES OF COTTON, KNITTED OR CROCHETED BG IMPORTS 2007 BG IMPORTS 2007 % % TOTAL 262.949.610 100,0 TOTAL 27.317.690 100,0 ROMANIA 143.453.517 54,6 GREECE 24.042.016 88,0 TURKEY 42.576.956 16,2 TURKEY 1.700.978 6,2 GREECE 34.227.393 13,0 GERMANY 600.034 2,2 ITALY 14.499.388 5,5 ITALY 383.732 1,4 RUSSIA 11.078.719 4,2 SPAIN 198.202 0,7 AUSTRIA 7.098.720 2,7 OTHERS 392.728 1,4 GEORGIA 6.234.240 2,4 UKRAINE 3.155.447 1,2 BG Reporter 24.042.016 BELGIUM 625.230 0,2 GR Reporter 16.627.352 Difference 7.414.664 BG Reporter 34.227.393 GR Reporter 21.028.306 Difference 13.199.087 21