Η Λ Ε Κ Τ Ρ Ο Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Η Μ Ε Λ Ι Θ Α Ν Θ Ρ Α Κ Α

Παρουσίαση στην εκδήλωση του περιοδικού ΤΕΧΝΙΚΑ στα πλαίσια της έκθεσης EnergyReS '08 (Αθήνα 13/4/2008) Η Λ Ε Κ Τ Ρ Ο Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Η Μ Ε Λ Ι Θ Α Ν Θ Ρ Α Κ Α Σταμάτης Δ. Περδίος Μηχανολόγος-Μηχανικός Πολυτεχνείου Λωζάνης (E.P.F.L.) Σύμβουλος Διαχείρισης Ενέργειας και Αποβλήτων

2 Π Ε Ρ Ι Λ Η Ψ Η Η διαμορφωμένη, όπως φαίνεται, απόφαση της κυβέρνησης για εισαγωγή του λιθάνθρακα στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας, προκαλεί εύλογες ανησυχίες και ερωτηματικά. Όταν μάλιστα οι ανειλημμένες δεσμεύσεις μας, έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα είναι δεδομένες και υπάρχει παγκόσμια τάση αποσύνδεσης από το ρυπογόνο αυτό καύσιμο. Η ενεργειακή πολιτική της χώρας μας πρέπει να στηριχθεί στη συστηματική εξοικονόμηση ενέργειας, την εφαρμογή σχεδίων ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, την ευρύτερη χρήση του φυσικού αερίου και τη σταδιακή απεξάρτηση, σε βάθος χρόνου τουλάχιστον τριάντα ετών, από το λιγνίτη. Είναι αυτονόητο ότι ο λιθάνθρακας δεν έχει καμία θέση.

ΣΤΑΜΑΤΗΣ Δ. ΠΕΡΔΙΟΣ Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1954. Σπούδασε Μηχανολόγος Μηχανικός στο Πολυτεχνείο της Λωζάνης (E.P.F.L.) στην Ελβετία, ενώ συγχρόνως παρακολούθησε σεμινάρια Διοίκησης Επιχειρήσεων στην Οικονομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Λωζάνης (H.E.C.). Στην Ελβετία εργάσθηκε στο Πολυτεχνείο σαν Επιστημονικός Βοηθός στις έδρες «Εφαρμοσμένη Μηχανική», «Μηχανική των Ρευστών» και «Κατασκευές Μηχανών», όπου ασχολήθηκε με τη συγγραφή σημειώσεων, εκπόνηση μελετών και εργαστηριακές μετρήσεις. Τη διετία 1978-1980 υπηρέτησε σαν Εφεδρος Αξιωματικός στο Κέντρο Ερευνών Τεχνολογίας Αεροπορίας (Κ.Ε.Τ.Α.). Μιλάει Αγγλικά, Γαλλικά και μέχρι το 1995 ήταν Τεχνικός Διευθυντής σε εργοστάσιο της περιοχής Αθηνών, ενώ από το 1989 μέχρι το 1995 είχε συγχρόνως εμπορική εταιρεία ανταλλακτικών ανάρτησης αυτοκινήτων. Δημοσίευσε πολλά επιστημονικά άρθρα στο περιοδικό «ΤΕΧΝΙΚΑ» και στο Δελτίο του Πανελληνίου Συλλόγου Διπλωματούχων Μηχανολόγων Ηλεκτρολόγων (Π.Σ.Δ.Μ.Η.), στο οποίο την τριετία 1981-1984 παρουσίαζε τη στήλη «Zoom στα γεγονότα» με το ψευδώνυμο ΠΕ.ΣΤΑ. Υπήρξε Εισηγητής στα συνέδρια «Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ», «ΗΠΙΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ», στα σεμινάρια «Η ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ», «ΛΙΠΑΝΤΙΚΑ ΚΑΙ ΛΙΠΑΝΣΗ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ», σε σεμινάρια του Ι.ΕΚ.Ε.Μ. Τ.Ε.Ε. και σε ημερίδες στην Ελλάδα και την Κύπρο. Εγραψε τα βιβλία: «Υλικά Μηχανολογικών Κατασκευών», «Η Βιομηχανική Επιχείρηση και το Management», «Zoom στα γεγονότα 1980-1982», «Ανύψωση και Μεταφορά Φορτίων», «Τεχνολογίες Αγροτικής Οικονομίας» (2 τόμοι), «Λιπαντικά και Λίπανση», «Οικονομική Αξιολόγηση Επεμβάσεων για Εξοικονόμηση Ενέργειας», «Ενεργειακή Επιθεώρηση Κτιρίων και Βιομηχανιών», «Επεμβάσεις Εξοικονόμησης Ενέργειας» (2 τόμοι), «Φωτοβολταϊκές Εγκαταστάσεις». «Πυρασφάλεια» σε συνεργασία με τους Β.Σελλούντο, Γ.Παπαϊωάννου και Κ. Χουσιανάκο. «Η Αντλία Θερμότητας», «Θερμομόνωση Ηχομόνωση», «Φυσικομαθηματικό Τυπολόγιο», «Τεχνικό Τυπολόγιο 1 και 2», «Τεχνικό Μνημόνιο 1983, 1984, 1985, 1986, 1987, 1988», σε συνεργασία με τον Β. Σελλούντο. Συνεργάζεται με το Ι.ΕΚ.Ε.Μ. Τ.Ε.Ε. σαν επιστημονικός Σύμβουλος και Εισηγητής σεμιναρίων, αρθρογραφεί στον ημερήσιο τύπο, είναι Σύμβουλος σε θέματα διαχείρισης ενέργειας και αποβλήτων και διδάσκει σε σεμινάρια στην Κύπρο.

4 Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Σελίδα 1. ΓΕΝΙΚΑ 5 2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΛΙΘΑΝΘΡΑΚΑ ΣΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ 5 3. ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΨΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΛΙΘΑΝΘΡΑΚΑ 6 4. ΛΙΘΑΝΘΡΑΚΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΧΩΡΕΣ 8 5. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 9 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ (Διαγράμματα Φωτογραφίες) 12

5 1. ΓΕΝΙΚΑ Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα, που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα, είναι η κλιματική αλλαγή. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της γνωστής περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF Ελλάς (World Wildlife Fund) και του Εθνικού Αστεροσκοπείου, η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 2 C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, κάτι που φαίνεται πλέον πολύ πιθανό, θα έχει καταστροφικές συνέπειες για τη χώρα μας. Για να έχουμε μικρότερη αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας, θα πρέπει να μειωθούν οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 60% τουλάχιστον έως το 2050. Με απώτερο στόχο την προστασία του περιβάλλοντος η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έχει εκδώσει πιεστικές Οδηγίες. Σύμφωνα με αυτές η Ελλάδα έχει δεσμευτεί: α) να μειώσει τις εκπομπές της στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής κατά 20% σε σχέση με τα επίπεδα του 2005, β) να περιορίσει την αύξηση των εκπομπών της την περίοδο 2008-2012 στο 25% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 και γ) το ποσοστό συμμετοχής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) στην ηλεκτροπαραγωγή να φτάσει το 20,1% έως το 2010. Δεδομένου ότι το όριο του 25% ξεπεράστηκε προ διετίας και η συμμετοχή των ΑΠΕ στις αρχές του 2006 ήταν 14,7%, συμπεριλαμβανομένων και των μεγάλων υδροηλεκτρικών έργων, οι δύο τελευταίες δεσμεύσεις είναι σχεδόν αδύνατον να τηρηθούν και υπάρχει σοβαρός κίνδυνος, όπως θα δούμε στη συνέχεια, να μην τηρηθεί ούτε η πρώτη! Φυσικά, η μη τήρηση των δεσμεύσεων συνεπάγεται αυστηρότατα πρόστιμα. Βέβαια, στην περίπτωσή μας ισχύει η παροιμία ότι ο βρεγμένος τη βροχή δεν την φοβάται! 2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΛΙΘΑΝΘΡΑΚΑ ΣΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ Το Φεβρουάριο του 2006 με το Νόμο 3438 έγινε η σύσταση του Συμβουλίου Εθνικής Ενεργειακής Στρατηγικής (ΣΕΕΣ). Στο σχέδιο του μακροχρόνιου ενεργειακού σχεδιασμού της Ελλάδας, που εκπονήθηκε από το όργανο αυτό, προβλέπεται η μείωση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη σε ποσοστό 26% το 2020, από το 60% που είναι σήμερα, και η εισαγωγή του λιθάνθρακα στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας, ο οποίος θα καλύπτει το 21% της ηλεκτροπαραγωγής το 2020 (Σχήμα 1). Αξίζει να σημειωθεί ότι τον Ιούλιο του 2006 με τον Νόμο 3483 αποφασίστηκε η επιβολή ειδικού φόρου κατανάλωσης 0,3 Ευρώ/GJ στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με λιγνίτη, λιθάνθρακα και κωκ, δηλαδή, με τα πιο ρυπογόνα στερεά καύσιμα. Όμως, σε έξι μόλις μήνες (Δεκέμβριος 2006) με τον Νόμο 3517 η Βουλή των Ελλήνων κατήργησε τον ειδικό φόρο κατανάλωσης, διευκολύνοντας ουσιαστικά την περαιτέρω υποβάθμιση του περιβάλλοντος! Έτσι, τους τελευταίους μήνες πληροφορηθήκαμε ότι σχεδιάζεται η εγκατάσταση έξι σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με λιθάνθρακα στη χώρα μας (Σχήμα 2). Μονάδα 1600 MW από την ΔΕΗ και την γερμανική RWE στη Νέα Καρβάλη Καβάλας ή στον Αλμυρό Μαγνησίας. Η RWE προτείνει τη δημιουργία

6 εταιρείας joint venture με συμμετοχή της σε ποσοστό 51% και έλεγχο του management. Μονάδα 800 MW από τη ΔΕΗ στο Αλιβέρι Ευβοίας. Μονάδα 800 MW από τη ΔΕΗ στη Λάρυμνα. Μονάδα 420 MW από την ΤΕΡΝΑ στο Δήμο Κηρέως στο Μαντούδι Ευβοίας. Η μονάδα αυτή έλαβε ήδη θετική γνωμοδότηση από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ). Μονάδα 600 MW από την ENDESA HELLAS στα Άσπρα Σπίτια Βοιωτίας (διοικητικά όρια Δήμου Διστόμου και Κοινοτήτων Αντίκυρας και Κυριακίου). Η μονάδα αυτή έλαβε ήδη θετική γνωμοδότηση από τη ΡΑΕ. Μονάδα 600 MW από την EDISON HELLAS στον Αστακό Αιτωλοακαρνανίας. Για τη μονάδα αυτή έχει κατατεθεί αίτηση στη ΡΑΕ. Τέλος, δείγμα της φαυλότητας που διατρέχει την πολιτική μας ζωή είναι ότι η σημερινή αξιωματική αντιπολίτευση κατηγορεί την κυβέρνηση για τη χρήση του λιθάνθρακα, ενώ τον Ιούλιο του 2006 τρεις βουλευτές της (κ. Θ. Πάγκαλος, Δ. Πιπεργιάς, Χ. Πρωτόπαπας) διαμαρτύρονταν γιατί δεν συνεχίσθηκε το σχετικό πρόγραμμα, που είχε εξαγγελθεί από την δική τους κυβέρνηση το 2003! Το Τεχνικό Επιμελητήριο της Ελλάδας (ΤΕΕ), εκτός του τμήματος Ανατολικής Μακεδονίας, λάμπει με την απουσία του. Τελικά, μήπως η Ελλάδα βρίσκεται σε διαφορετικό πλανήτη, χωρίς κλιματική αλλαγή, και όλοι όσοι ανησυχούμε δεν το γνωρίζουμε; 3. ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΨΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΛΙΘΑΝΘΡΑΚΑ Όσοι υποστηρίζουν τη χρήση του λιθάνθρακα προβάλλουν πέντε βασικά επιχειρήματα : Ο λιθάνθρακας βρίσκεται ακόμα σε επάρκεια και τα γνωστά αποθέματα θα διαρκέσουν 200 χρόνια. Είναι φθηνότερος από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Είναι ποιοτικά καλύτερος από τον λιγνίτη. Επιβαρύνει λιγότερο το περιβάλλον από τον λιγνίτη. Συμβάλλει στην απεξάρτηση από τις χώρες παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου. Τα παραπάνω επιχειρήματα δεν αποτελούν ολόκληρη την αλήθεια. Πρώτον, η Υπηρεσία Ενέργειας της ΕΕ υπολογίζει ότι τα αποθέματα θα διαρκέσουν 145 χρόνια. Δεύτερον, ο λιθάνθρακας είναι ένα ογκώδες ορυκτό καύσιμο, που απαιτεί σημαντική μεταφορική δαπάνη και η τιμή του διπλασιάστηκε μέσα σε ένα χρόνο. Έτσι, από τα 50 Ευρώ/τόνο έφτασε τα 110 Ευρώ/τόνο. Μεγάλοι διεθνείς οίκοι (Citigroup, Morgan Stanley, UBS, κ.λπ.) αναθεώρησαν τις εκτιμήσεις τους και προέβλεψαν μείωση κερδών σε ποσοστό 50-70% για εταιρείες ηλεκτροπαραγωγής με λιθάνθρακα. Και κανένας δεν μπορεί να αποκλείσει τη δημιουργία μίας τεχνητής κρίσης, που θα οδηγήσει σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα τις τιμές. Τρίτον, ο λιθάνθρακας έχει μεγαλύτερη θερμογόνο δύναμη από τον λιγνίτη, αλλά μικρότερη από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.

7 Τέταρτο, μία μονάδα φυσικού αερίου εκπέμπει 350g CO 2 /kwh, μία μονάδα λιθάνθρακα με υπερσύγχρονη τεχνολογία 750g CO 2 /kwh, μία νέα μονάδα λιγνίτη 900g CO 2 /kwh και μία μονάδα λιγνίτη παλαιάς τεχνολογίας 1390g CO 2 /kwh. Όμως η υπερσύγχρονη τεχνολογία για το λιθάνθρακα, δηλαδή, το σύστημα διακράτησης και αποθήκευσης άνθρακα (CCS) βρίσκεται παγκοσμίως σε πειραματικό στάδιο! Σύμφωνα λοιπόν με το πρώτο έργο, που πρόκειται να εγκατασταθεί σε εργοστάσιο στη Νορβηγία, το κόστος του συστήματος ανέρχεται σε 109 εκατ. Ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι το κόστος της λιθανθρακικής μονάδας θα αυξηθεί τουλάχιστον κατά 50%. Και βέβαια η τεχνολογία δεν έχει ακόμα απαντήσει τι θα γίνει ο άνθρακας όταν κάποτε οι αποθήκες κατακράτησης γεμίσουν. Υπάρχει κανένας αφελής, που πιστεύει ότι τέτοια τεχνολογία θα εφαρμοστεί στη χώρα μας; Εκτός όμως από το διοξείδιο του άνθρακα (CO 2 ), μία μονάδα λιθάνθρακα εκπέμπει διοξείδιο του θείου (SO 2 ), οξείδια του αζώτου (NO χ ), αιωρούμενα σωματίδια και παράγει στερεά υπολείμματα, δηλαδή ιπτάμενη τέφρα και γύψο. Δεν πρέπει επίσης να διαφεύγει της προσοχής ότι εκτός από την ιπτάμενη τέφρα, έχουμε ακόμα και την σκόνη από την αποθήκευση και διακίνηση του λιθάνθρακα! Τα ποσά αυτά είναι βέβαια μικρότερα από τα αντίστοιχα μίας μονάδας λιγνίτη, αλλά υπερβολικά υψηλότερα σε σύγκριση με μία μονάδα φυσικού αερίου, όπου το SO 2 είναι αμελητέο, τα αιωρούμενα σωματίδια πολύ λίγα και δεν παράγονται στερεά υπολείμματα. Πέμπτο, με τη χρήση του λιθάνθρακα μειώνεται η εξάρτηση από τις χώρες παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου, αλλά δημιουργείται εξάρτηση με νέους παραγωγούς (Κίνα, ΗΠΑ, Ινδία, Αυστραλία, Νότιος Αφρική, Πολωνία κ.λπ.), αφού είναι ένα ορυκτό που δεν υπάρχει στη χώρα μας. Τέλος, σύμφωνα με μελέτη της ΡΑΕ το κόστος ηλεκτροπαραγωγής με λιθάνθρακα είναι σήμερα 63 Ευρώ/MWh, ενώ με το φυσικό αέριο φθάνει τα 75 Ευρώ/MWh. Η μελέτη προβλέπει τιμή αγοράς δικαιωμάτων ρύπων 25 Ευρώ/tn CO 2, ενώ σήμερα η αντίστοιχη τιμή είναι 20 Ευρώ/tn CO 2. Όμως, επειδή ο τομέας της ηλεκτροπαραγωγής ευθύνεται για το 60% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, από το 2013 θα ενταχθεί στην πλήρη διαδικασία πλειστηριασμού του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών. Αυτό σημαίνει ότι θα αγοράζονται και τα δικαιώματα, που σήμερα παραχωρούνται δωρεάν. Η ΕΕ προβλέπει ότι το κόστος αγοράς των δικαιωμάτων θα είναι τουλάχιστον 39 Ευρώ /tn CO 2. Με την τιμή αυτή το οικονομικό πλεονέκτημα του λιθάνθρακα έναντι του φυσικού αερίου ανατρέπεται! Εφόσον, λοιπόν, εγκατασταθούν οι 6 σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με λιθάνθρακα στη χώρα μας, θα παράγονται 26,3 εκατ. tn CO 2 το χρόνο. Με την τιμή των 39 Ευρώ /tn CO 2 το ετήσιο κόστος αγοράς δικαιωμάτων εκπομής CO 2 θα ξεπεράσει το 1 δισ. Ευρώ! Και είναι προφανές ότι το κόστος αυτό δεν φαίνεται να απασχολεί τους ηλεκτροπαραγωγούς γιατί θα περάσει στους καταναλωτές!

8 4. ΛΙΘΑΝΘΡΑΚΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΧΩΡΕΣ Είναι χρήσιμο να δούμε πως αντιμετωπίζεται ο λιθάνθρακας σε άλλες χώρες. Το 2003 η Ισλανδία έγινε η πρώτη χώρα, που ανακοίνωσε την απεξάρτησή της από τα ορυκτά καύσιμα έως το 2030. Το 2005 η Σουηδία έθεσε τον ίδιο στόχο έως το 2020. Το 2007 η Νέα Ζηλανδία ανακοίνωσε την αναστολή κατασκευής λιθανθρακικών σταθμών για μία δεκαετία, η Γερμανία αποφάσισε τη διακοπή των κρατικών επιδοτήσεων ώστε τα ανθρακωρυχεία να κλείσουν έως το 2018 και η Αγγλία δεσμεύτηκε να κλείσει τους ανθρακικούς σταθμούς έως το 2016. Να σημειωθεί ότι η Αγγλία σε μία δεκαετία (1990-2000) μείωσε την εξάρτησή της από τα ορυκτά καύσιμα κατά 33%. Στις αρχές του 2008 η SHELL και η BP εγκατέλειψαν τα σχέδιά τους για δημιουργία ανθρακικών σταθμών με δέσμευση του παραγόμενου CO 2, επειδή έκριναν ότι το εξαιρετικά υψηλό κόστος καθιστούσε την επένδυση αντιοικονομική. Και ενώ η χρήση του λιθάνθρακα περιορίζεται σε όλο τον κόσμο, η ΔΕΗ επιθυμεί τη συμφωνία με τη γερμανική RWE με τις ευλογίες της κυβέρνησης. Σύμφωνα με στοιχεία της RWE (Σχήμα 3) η μονάδα των 1600 MW έχει τα ακόλουθα τεχνικά χαρακτηριστικά : o Έκταση εργοστασίου : 200.000 m 2. o Έκταση εργοστασίου με βοηθητικούς χώρους : 430.000 m 2. o Ύψος κεντρικού φουγάρου : 166 m. o Ύψος φουγάρου εξάτμισης : 110 m. o Ποσότητα λιθάνθρακα για 7.000 h λειτουργίας : 1,645 εκατ. tn/έτος. o Εκπομπή CO 2 για 7.000 h λειτουργίας : 9,5 εκατ. tn/έτος. Η ποσότητα αυτή είναι πενταπλάσια των ετήσιων εκπομπών όλων των Ι.Χ. αυτοκινήτων (5,5 εκατ.) στην Ελλάδα. o Κατανάλωση νερού για ψύξη : 4.000 m 3 /h που θα αντλούνται από τη θάλασσα ή τα ποτάμια. Τα 2.000 m 3 /h θα επιστρέφουν στην ατμόσφαιρα υπό μορφή υδρατμών ανεβάζοντας τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος κατά 2 C και τα άλλα 2.000m 3 /h θα επιστρέφουν καθαρισμένα στη θάλασσα ή τα ποτάμια σε θερμοκρασία 30-50 C. o Το 46% της παραγόμενης ενέργειας μετατρέπεται σε ηλεκτρισμό και το υπόλοιπο 54% εκλύεται στην ατμόσφαιρα υπό μορφή θερμότητας. o Σε κατάσταση άπνοιας οι εκπεμπόμενοι ρύποι φθάνουν σε μία ακτίνα 9 km. Η εταιρεία RWE προσπάθησε να εγκαταστήσει τη συγκεκριμένη μονάδα στη κωμόπολη Ένσντορφ στη Γερμανία, αλλά συνάντησε τη σφοδρή αντίδραση των κατοίκων. Επιχείρησε στη συνέχεια να την εγκαταστήσει στην Αυστρία αλλά και εκεί οι κάτοικοι αντέδρασαν δυναμικά. Σύμφωνα με πληροφορίες η RWE επιθυμεί με κάθε τρόπο να ξεφορτωθεί τη μονάδα αυτή, αφού κάθε μήνα

9 πληρώνει ένα σημαντικό ποσόν ως ρήτρα στη κατασκευάστρια εταιρεία (HITΑCHI) επειδή δεν παρέλαβε τη μονάδα που είχε παραγγείλει. Τελικά, φαίνεται ότι βρήκε την Ελλάδα, την οποία οι πολιτικοί μας ταγοί επιθυμούν να μετατρέψουν σε ενεργειακό σκουπιδότοπο της Ευρώπης. Στις 22/2/2008 ο διευθύνων σύμβουλος της RWE κ. Jurgen Grossmann, με δηλώσεις του στα ΜΜΕ ανακοίνωσε τρία πράγματα : α) Η εταιρεία του εγκαταλείπει τον λιθάνθρακα στη Γερμανία και στρέφεται στις ΑΠΕ! β) Οι ετήσιες εκπομπές CO 2 της RWE θα μειωθούν κατά 40 εκατ. tn έως το 2012 και κατά 60 εκατ. tn έως το 2015 από τα σημερινά επίπεδα των 187 εκατ. tn. γ) Προγραμματίζει την επέκταση της εταιρείας του προς τη Ρωσία, την Τουρκία και την Ελλάδα. Προφανώς τις θεωρεί ιδανικές ενεργειακές χωματερές! Τέσσερις ημέρες αργότερα (26/2/2008) ο διευθύνων σύμβουλος και πρόεδρος της ΔΕΗ κ. Τάκης Αθανασόπουλος (Σχήμα 4), ξιφουλκώντας υπέρ του λιθάνθρακα είπε ότι το CO 2 δεν είναι επικίνδυνο αέριο, αφού πίνεται με την πορτοκαλάδα, την μπύρα και την κόκα κόλα! Δεδομένου ότι από τους έξι σταθμούς λιθάνθρακα θα παράγονται 26,3 εκατ. tn CO 2 /έτος, δηλαδή 72,05 εκατ. kg CO 2 /ημέρα, και 1 λίτρο κόκα κόλα περιέχει 6g CO 2, κάθε Έλληνας πρέπει να καταναλώνει ημερησίως 1092 λίτρα κόκα κόλα για να δεσμεύσει το παραγόμενο CO 2 από την καύση του λιθάνθρακα. Έτσι, η ημερήσια κατανάλωση κόκα κόλας από τα 11 εκατ. Έλληνες θα είναι 12 δισεκ. λίτρα! Είναι αυτονόητο ότι μία τέτοια δήλωση μπορεί να σταθεί μόνο σε επιθεωρησιακό νούμερο και εκθέτει ανεπανόρθωτα τόσο τον διευθύνοντα σύμβουλο της ΔΕΗ, όσο και την κυβέρνηση, που τον επέλεξε για να ηγηθεί της μεγαλύτερης επιχείρησης στην Ελλάδα. 5. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Η ενεργειακή πολιτική απαιτεί σοβαρότητα και συνέπεια, χωρίς ακρότητες και λαϊκισμούς. Μόνον έτσι μπορεί να αντιμετωπιστεί με επιτυχία η ενεργειακή επάρκεια και η προστασία του περιβάλλοντος. Αν κάποιος παρατηρήσει τα όσα ευτράπελα συμβαίνουν καθημερινά, θα νομίζει ότι παρακολουθεί θέατρο του παραλόγου. Όλοι πλέον μιλάνε για το περιβάλλον, αλλά λίγοι αντιλαμβάνονται ότι για την προστασία του απαιτούνται δαπάνες. Θέλουμε ηλεκτρικό ρεύμα, αλλά δεν θέλουμε τα εργοστάσια. Θέλουμε κινητά τηλέφωνα, αλλά όχι κεραίες. Θέλουμε να κλείσουν οι χωματερές και οι χαβούζες, αλλά δεν θέλουμε τα ΧΥΤΑ και τους βιολογικούς καθαρισμούς. Ζητάμε φθηνά τιμολόγια ρεύματος, αλλά με τη χρήση μη ρυπογόνων καυσίμων. Ακούμε τους πολιτικούς να μιλάνε για τις ΑΠΕ, αλλά δεν τις χρηματοδοτούν για να μπορέσουν να τις χρησιμοποιήσουν οι πολίτες. Και μέσα σε αυτό τον παραλογισμό εμφανίζεται ο λιθάνθρακας! Οι άλλες χώρες τον εγκαταλείπουν και εμείς θέλουμε να τον υιοθετήσουμε! Η ζήτηση ενέργειας στην Ελλάδα προβλέπεται να φθάσει τις 80.000 GWh το 2020. Αυτό σημαίνει ισχύ ηλεκτροπαραγωγής 18.000 MW περίπου. Δηλαδή, θα πρέπει να προστεθούν μονάδες ισχύος 6.000 MW έως το 2020, χωρίς σε αυτές να συμπεριλαμβάνουμε εκείνες, που θα αντικαταστήσουν τις παλαιές μονάδες.

10 Οι ανειλημμένες δεσμεύσεις της χώρας μας έναντι της ΕΕ για μείωση των εκπομπών του CO 2 είναι δεδομένες. Τι πρέπει να κάνουμε; Ότι κάνουν και οι άλλες προηγμένες χώρες. Συστηματική εξοικονόμηση ενέργειας. Αυτό σημαίνει αλλαγή ενεργειακής συμπεριφοράς καταναλωτών, που εξασφαλίζεται με συνεχή ενημέρωση, τεχνολογική βελτίωση του κελύφους και των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων σε κτίρια και βιομηχανίες και τέλος, βελτίωση των συγκοινωνιών. Φυσικά, η αναμενόμενη μείωση της ζήτησης είναι μακροπρόθεσμα πεπερασμένη, λόγω επιστημονικών ή οικονομικών περιορισμών (αδυναμία υπέρβασης των νόμων της φύσης, εκθετική αύξηση του κόστους των επεμβάσεων). Ειδικά στη χώρα μας, θα πρέπει να διανύσουμε μεγάλη απόσταση μέχρι να φτάσουμε σε αυτό το σημείο. Εφαρμογή σχεδίων ανάπτυξης των ΑΠΕ. Αυτό σημαίνει ουσιαστικά κίνητρα για τη χρήση των ΑΠΕ από τους πολίτες, όπως ακριβώς συμβαίνει σε όλες τις προηγμένες χώρες. Δηλαδή, μείωση του ΦΠΑ από το 19% στο 9%, όσο είναι δηλαδή για το ηλεκτρικό ρεύμα και τα κομμωτήρια, παροχή επιδοτήσεων και απαραίτητες πολεοδομικές αλλαγές ώστε τα φωτοβολταϊκά πλαίσια να μην θεωρούνται δομική κατασκευή (με αποτέλεσμα να εφαρμόζεται η Πολεοδομική Νομοθεσία για εκτός σχεδίου δόμηση) και οι ηλιακοί συλλέκτες να μην προσμετρούνται στο μέγιστο ύψος της οικοδομής! Η απαλλαγή φόρου σε ποσοστό 20% της αξίας ενός ηλιακού θερμοσίφωνα είναι εμπαιγμός! Εξορθολογισμό των τιμολογίων ρεύματος ώστε να περιοριστεί η πρωτοφανής σπατάλη. Συστηματική και υπεύθυνη ενημέρωση των πολιτών για τις τεχνολογικές εξελίξεις, ώστε να μην δημιουργούνται παράλογα φοβικά σύνδρομα. Σταδιακή απεξάρτηση από τη χρήση του λιγνίτη. Η απεξάρτηση πρέπει να γίνει με αργούς ρυθμούς και με έναν ορίζοντα τουλάχιστον τριάντα ετών, γιατί στην αντίθετη περίπτωση θα έχουμε δεκαπλασιασμό της τιμής της κιλοβατώρας. Είναι μεν το πλέον ρυπογόνο καύσιμο, αλλά παράγεται στην Ελλάδα. Ο λιγνίτης πρέπει να αντικατασταθεί από το φυσικό αέριο και τις ΑΠΕ, των οποίων η μελλοντική συμμετοχή στο ενεργειακό ισοζύγιο πρέπει να αυξηθεί σημαντικά. Και είναι φυσικά αυτονόητο ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος για την είσοδο του λιθάνθρακα στο ενεργειακό μας μείγμα. Τέλος, θεωρώ ότι η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2003/87/ΕΚ, βάσει της οποίας δημιουργήθηκε ένας μηχανισμός αδειών για την εμπορία δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων, δεν παρέχει ουσιαστικά κίνητρα για τον περιορισμό της ρύπανσης. Με τη συγκεκριμένη Οδηγία δημιουργήθηκε ένα χρηματιστήριο ρύπων, όπου το διαπραγματευτικό προϊόν είναι οι τόνοι CO 2, το οποίο επιτρέπει σε όσες βιομηχανίες ρυπαίνουν λιγότερο να πωλούν τα περιθώριά τους σε άλλες, που ξεπερνούν τα όρια των επιτρεπόμενων ρύπων. Με τον ίδιο τρόπο, όσοι ρυπαίνουν μπορούν αντί προστίμου, με πολύ λιγότερα χρήματα, να αγοράζουν δικαιώματα εκπομπής ρύπων! Η ουσιαστική αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής απαιτεί την καθιέρωση ενός φόρου ρύπανσης για όλους τους εκπεμπόμενους ρύπους, ορίζοντας φυσικά μία ελάχιστη

11 αφορολόγητη ποσότητα εκπομπής. Έτσι, οι βιομηχανίες θα υιοθετήσουν αντιρρυπαντικές τεχνολογίες, τα κράτη θα βελτιώσουν τα μαζικά μέσα μεταφοράς και οι πολίτες θα αλλάξουν τις καταναλωτικές τους συνήθειες. Και όλα αυτά με άμεσο κέρδος για το κλίμα του πλανήτη και για την οικονομία. Στο ερώτημα ''ποιός θα διαχειριστεί τα έσοδα από τον φόρο ρύπανσης;", η απάντηση είναι "σίγουρα όχι οι πολιτικοί". Ένας ημι-αυτόνομος επενδυτικός οργανισμός όπως η Τράπεζα της Ελλάδος, που θα αναφέρεται στη Βουλή αλλά θα απαγορεύει την οποιαδήποτε πολιτική παρέμβαση στον επενδυτικό ή τον λειτουργικό τομέα, είναι ίσως η καλύτερη λύση. Σκοπός του οργανισμού η αντιμετώπιση των μελλοντικών υποχρεώσεων του ασφαλιστικού συστήματος και η χρηματοδότηση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, που πρέπει να είναι υποχρεωτική. Με την καθιέρωση του φόρου ρύπανσης Ο ΡΥΠΑΙΝΩΝ ΠΛΗΡΩΝΕΙ, ενώ με το χρηματιστήριο ρύπων Ο ΠΛΗΡΩΝΩΝ ΡΥΠΑΙΝΕΙ! Η διαφορά είναι προφανής...

12 Π Α Ρ Α Ρ Τ Η Μ Α Διαγράμματα - Φωτογραφίες

13 Αιολική Ηλιακή Υδροηλεκτρική Βιομάζα Φυσικό Αέριο Πετρέλαιο Λιγνίτης Λιθάνθρακας Σχήμα 1: Παραγωγή ηλεκτρισμού από διάφορες μορφές ενέργειας.

14 ΕΤΗΣΙΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ CO2 ΑΠΟ ΜΟΝΑΔΕΣ ΛΙΘΑΝΘΡΑΚΑ 3.200 + 3.200 + 4.000 + 4.000 + 2.400 + 9.500 =26.300 χιλ. τόνοι 26,3 εκατ. τόνοι CO2 / έτος Σχήμα 2: Υφιστάμενες και σχεδιαζόμενες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής στην Ελλάδα.

15 Σχήμα 3: Τεχνικά χαρακτηριστικά μονάδας λιθάνθρακα ΔΕΗ- RWE ισχύος 1600MW (από RWE, ΠΑΚΟΕ, ΕΤ).

16 CO2 ΠΙΕΤΕ ΕΞ ΑΥΤΟΥ ΠΑΝΤΕΣ Το διοξείδιο του άνθρακα δεν είναι ρύπος! Πίνεται με την πορτοκαλάδα, την μπύρα και την κόκα κόλα! Σχήμα 4: Ο διευθύνων σύμβουλος και πρόεδρος της ΔΕΗ.

17 ΠΙΕΣ ΚΟΚΑ ΚΟΛΑ ΓΙΑ ΝΑ ΣΩΣΕΙΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 1092 λίτρα ΚΟΚΑ ΚΟΛΑ την ημέρα το ΛΙΘΑΝΘΡΑΚΑ τον κάνει πέρα! ΤΩΡΑ ΞΕΡΕΙΣ, ΜΠΟΡΕΙΣ! Σχήμα 5: Τρόπος προστασίας του περιβάλλοντος στην Ελλάδα.