Μιλτιάδης Χαλικιάς, Γαρύφαλλος Αραµπατζής και Κωνσταντίνος Σούτσας

Ελληνικό Στατιστικό Ινστιτούτο Πρακτικά 17 ου Πανελληνίου Συνεδρίου Στατιστικής (2004), σελ. 439-447 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΚΥΝΗΓΩΝ ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΑΛΜΩΠΙΑΣ ΤΟΥ Ν. ΠΕΛΛΑΣ ΜΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ (LOGISTIC) ΠΑΛΙΝ ΡΟΜΗΣΗΣ Μιλτιάδης Χαλικιάς, Γαρύφαλλος Αραµπατζής και Κωνσταντίνος Σούτσας Τµήµα Μαθηµατικών, Ε.Κ.Π.Α., Τµήµα ασολογίας και ιαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων,.Π.Θ, Τµήµα ασοπονίας, ΤΕΙ Λάρισας ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην εργασία αυτή παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα µιας δειγµατοληπτικής έρευνας που έγινε µε τη βοήθεια ερωτηµατολογίου και αφορά στην άσκηση του κυνηγιού στην επαρχία Αλµωπίας του νοµού Πέλλας. Για την κατάλληλη επεξεργασία των δεδοµένων χρησιµοποιήθηκαν µοντέλα γραµµικής (linear) και λογιστικής (logistic και multinomial logistic) παλινδρόµησης. Τα κυριότερα συµπεράσµατα από την έρευνα είναι τα εξής: Οι κυνηγοί της περιοχής είναι κυρίως γεωργοί, οι οποίοι έχουν αρκετό ελεύθερο χρόνο για να ασχοληθούν µε το κυνήγι. Το κυνήγι φαίνεται ότι ασκεί µεγάλη έλξη στους κυνηγούς της περιοχής, καθώς η συντριπτική πλειοψηφία των κυνηγών πήρε άδεια σε νεαρή ηλικία. Επίσης, µετά από τη χρήση κατάλληλων µοντέλων διαπιστώθηκε ότι τα ατοµικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά, όπως η οικογενειακή κατάσταση, η ηλικία, το επάγγελµα και το µορφωτικό επίπεδο παίζουν ρόλο τόσο στη συχνότητα όσο και στον τρόπο κυνηγιού. 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το κυνήγι αποτελεί µία από τις δραστηριότητες της υπαίθριας αναψυχής και ειδικότερα της δασικής αναψυχής, συνδέεται µε πολλά επαγγέλµατα και η συµβολή του στην περιφερειακή ανάπτυξη είναι σηµαντική. Επιπλέον, το κυνήγι ειδικά για την Ελλάδα αποτελεί βασική παραδοσιακή δραστηριότητα των κατοίκων της υπαίθρου (Τρακόλης 1984, Αραµπατζής και Ανάγνος 2003). 439

Στις Η.Π.Α κυρίως έχουν διεξαχθεί πλήθος ερευνών σχετικά µε τα ατοµικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά τους, τις προτιµήσεις των κυνηγών για διάφορα θηραµατικά είδη και τις απόψεις τους σχετικά µε την οργάνωση του κυνηγιού, ενώ πολλές είναι και οι έρευνες για τη συµβολή του κυνηγιού στην τοπική και την εθνική οικονοµία (Olsen 1989, Adams et al 1997, Burger et al 1999). Στην Ελλάδα αρκετές είναι οι έρευνες που έχουν πραγµατοποιηθεί σχετικά µε την κοινωνικοοικονοµική σηµασία του κυνηγιού, τα ατοµικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά των κυνηγών, τα κυνηγητικά ατυχήµατα, την εξέλιξη του αριθµού των αδειών θήρας και τις προτιµήσεις των κυνηγών (Τρακόλης 1984, Hombas 1997, Αραµπατζής και Ανάγνος 2003, Τσαχαλίδης 2003, Τσαχαλίδης και Τσαντόπουλος 2004, Τσαχαλίδης 2004). Στη συγκεκριµένη έρευνα σκοπός της ήταν η διερεύνηση των κοινωνικών και ατοµικών χαρακτηριστικών των κυνηγών και η επίδραση τους στη συχνότητα και την άσκηση του κυνηγιού. Για την πραγµατοποίηση του παραπάνω σκοπού χρησιµοποιήθηκε ερωτηµατολόγιο το οποίο περιελάµβανε ερωτήσεις κυρίως κλειστού τύπου ή µε προκατασκευασµένες απαντήσεις (Javeau 1996, Καραµέρης 1996, αουτόπουλος 2002). Για τα στοιχεία της έρευνας (υλικά και µέθοδοι) βλέπε παράρτηµα. 2. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Πριν αναφερθούν τα αποτελέσµατα από την εφαρµογή των µοντέλων παρατίθενται κάποια περιγραφικά στοιχεία που δίνουν µια σαφέστερη εικόνα για τα ατοµικά χαρακτηριστικά των κυνηγών και για τον τρόπο κυνηγιού στη συγκεκριµένη περιοχή. Όσον αφορά στα ατοµικά τους χαρακτηριστικά η πλειοψηφία των κυνηγών (78,7%) είναι παντρεµένοι. Ένα ιδιαίτερα µεγάλο ποσοστό (69,8%) είναι γεωργοί αναµενόµενο άλλωστε, διότι πρόκειται για αγροτική περιοχή και µόνο το 21% είναι ελεύθεροι επαγγελµατίες. Οι περισσότεροι (44,6%) έχουν τελειώσει δηµοτικό και πολύ λίγοι (2,3%) έχουν αποφοιτήσει από το πανεπιστήµιο. Αυτό συναρτάται άµεσα και µε το επάγγελµα τους, καθώς οι περισσότεροι είναι γεωργοί. Η συντριπτική πλειοψηφία των κυνηγών (92,6%) πήρε άδεια σε νεαρή ηλικία (18-30 έτη). Οι κυνηγοί των οποίων ο πατέρας τους ήταν κυνηγός είναι περίπου ίσοι σε αριθµό µε τους κυνηγούς των οποίων ο πατέρας τους δεν ήταν κυνηγός. Σηµαντικό ποσοστό κυνηγών (22,9%) βγαίνει για κυνήγι δύο φορές το µήνα, ενώ σηµαντικό είναι και το ποσοστό των κυνηγών (20,2%) το οποίο βγαίνει για κυνήγι µια φορά την εβδοµάδα. Υψηλό είναι το ποσοστό των κυνηγών (38,4%) το οποίο διανύει απόσταση µεγαλύτερη των 40 Km, ενώ µικρό (7,4%) είναι το ποσοστό το οποίο κυνηγά σε κοντινή απόσταση από τον τόπο κατοικίας του. Το υψηλό ποσοστό των κυνηγών που διανύει µεγάλες αποστάσεις οφείλεται στο κυνήγι των τριχωτών θηραµάτων, για τα οποία χρειάζεται να µετακινηθούν σε περιοχές που αυτά ενδηµούν. Οι περισσότεροι κυνηγοί (43,4%) χρησιµοποιούν ένα συνδυασµό µέσων για να κυνηγήσουν, βγαίνουν δηλαδή και πεζοί, αλλά χρησιµοποιούν και αυτοκίνητο. Πολύ υψηλό είναι το ποσοστό των κυνηγών (74%) το οποίο κυνηγάει µόνο για αναψυχή, ενώ µεγάλο είναι το ποσοστό (23,6%) το οποίο συνδυάζει την αναψυχή µε κάποιο οικονοµικό όφελος και µόνο το 2,4% κυνηγάει για οικονοµικό όφελος. Το 440

υψηλό αυτό ποσοστό αποδεικνύει ότι το κυνήγι είναι µια µορφή δασικής ή υπαίθριας αναψυχής και ειδικά στην Ελλάδα δεν ασκείται για βιοπορισµό. Η σχετική πλειοψηφία (47,3%) κυνηγούν µε παρέα, ενώ σηµαντικό είναι το ποσοστό (39,1%), το οποίο κυνηγάει είτε µόνο του είτε µε παρέα, ενώ µικρό είναι το ποσοστό (13,6%) που κυνηγάει µόνο του. Πολύ υψηλό είναι το ποσοστό (84,5%) που χρησιµοποιεί σκυλιά κατά την κυνηγετική του έξοδο. Το 28,3% των κυνηγών δε διανυκτερεύει εκτός της κατοικίας του κατά τη διάρκεια µιας κυνηγετικής εξόδου. Ο συνηθέστερος τύπος όπλου που χρησιµοποιείται είναι η καραµπίνα σε ποσοστό 52,3%. Η µέση συχνότητα των εξορµήσεων (εξόδων) ανέρχεται σε 33,5 φορές για όλη την κυνηγετική περίοδο. Το µέσο κόστος ανέρχεται σε 273 Ευρώ για κάθε κυνηγό σε όλη την κυνηγετική περίοδο, η µέση ηλικία των κυνηγών ανέρχεται σε 57 έτη και ο µέσος όρος κατοχής της κυνηγετικής άδειας είναι τα 34,3 έτη. Για την κατάλληλη επεξεργασία των δεδοµένων χρησιµοποιήθηκαν δύο µοντέλα γραµµικής (linear) και ένα λογιστικής (multinomial logistic) παλινδρόµησης. Αρχικά θα αναφερθούµε ιδιαίτερα στο multinomial logistic µοντέλο. Με το µοντέλο αυτό, το οποίο παρουσιάζει περισσότερο στατιστικό ενδιαφέρον βρέθηκαν και συγκρίθηκαν τα χαρακτηριστικά και οι παράγοντες που διαφοροποιούνται ανάλογα µε το είδος του όπλου του κυνηγού. Η εκλογή του καταλληλότερου µοντέλου έγινε µε forward regression, η εξαρτηµένη µεταβλητή είναι κατηγορική και είναι το είδος του όπλου (1=µονόκανο 2=δίκανο 3=καραµπίνα 4=συνδυασµός όπλων) και ανεξάρτητες το σύνολο των µεταβλητών που βρίσκονται στο παράρτηµα (Ηλικία, Άδεια, Έξοδοι, Κόστος, Πατέρας, ιανυκτέρευση, Απόσταση, Συντροφικότητα, Αιτία, Ηµέρες, Όπλο, Σκυλιά, Οικογενειακή κατάσταση, Επάγγελµα, Εκπαίδευση). Ο έλεγχος της εγκυρότητας του µοντέλου γίνεται ελέγχοντας τα επιµέρους logistic µοντέλα (Begg and Grey 1984). Ως κατηγορία σύγκρισης παίρνουµε την πιο πολυάριθµη κατηγορία (basecategory) που στη συγκεκριµένη περίπτωση είναι όταν η εξαρτηµένη παίρνει την τιµή 3 (καραµπίνα). Στον πίνακα 1 παρουσιάζονται οι συντελεστές του µοντέλου όπως προκύπτουν για τη σύγκριση των τιµών 1 (µονόκαννο) µε 3 (καραµπίνα ), 2 (δίκαννο) µε 3 (καραµπίνα) και 4 (συνδυασµός όπλων) µε 3 (καραµπίνα ). Για τον έλεγχο της εγκυρότητας του µοντέλου ελέγχουµε την εγκυρότητα των επιµέρους logistic µοντέλων τα οποία και είναι: α) το µοντέλο ILM1 µε εξαρτηµένη την δίτιµη µεταβλητή όπλο Α που παίρνει την τιµή 0 όταν το όπλο που χρησιµοποιείται είναι µονόκαννο και 1 όταν είναι καραµπίνα β) το µοντέλο ILM2 µε εξαρτηµένη την δίτιµη µεταβλητή όπλο Β (που παίρνει την τιµή 0, όταν το όπλο που χρησιµοποιείται είναι δίκαννο και 1 όταν είναι καραµπίνα) και γ) το µοντέλο ILM3 µε εξαρτηµένη την όπλο Γ (0 = συνδυασµός όπλων και 1= καραµπίνα). Στον πίνακα που ακολουθεί συγκρίνονται συντελεστές των µεταβλητών των logistic models ILM1 και ILM2 µε του multinomial (MLM). Το γεγονός ότι δεν έχουν σηµαντικές διαφορές (η µεγάλη πλειοψηφία των συντελεστών των ILM διαφέρει σε απόλυτη τιµή λιγότερο από 0,2 από τους συντελεστές του MLM) δείχνει ότι ο έλεγχος των επιµέρους logistic µοντέλων αποδίδει µε εγκυρότητα τον έλεγχο του multinomial µοντέλου (Hosmer Lemeshow, 1989). Σηµειώνεται ότι αντίστοιχος έλεγχος των συντελεστών και εγκυρότητας έχει γίνει και για το µοντέλο µε εξαρτηµένη µεταβλητή την όπλο Γ, αλλά παραλείφθηκε για οικονοµία χώρου. 441

Πίνακας 1: Συντελεστές multinomial µοντέλου Σύγκριση των κατηγοριών basecategory (καραµπίνα) µε τη πρώτη (µονόκαννο) Μεταβλητή β S.e(β) P-value ιανυκτέρευση.161.232.485 Επάγγελµα -.171.418.681 Ηλικία -.018.024.455 Έξοδοι -.032.023.170 Απόσταση -.134.205.512 Μέσο -.317.321.324 Σύγκριση των κατηγοριών basecategory (καραµπίνα) µε τη µεταβλητή δίκαννο ιανυκτέρευση.159.114.163 Επάγγελµα -.329.131.012 Ηλικία -.008.012.469 Έξοδοι.008.005.110 Απόσταση.202.104.052 Μέσο -.212.144.148 Σύγκριση των κατηγοριών basecategory (καραµπίνα) µε τη µεταβλητή συνδ.όπλων ιανυκτέρευση.408.136.003 Επάγγελµα.253.169.135 Ηλικία -.024.144.089 Έξοδοι -.012.006.041 Απόσταση -.119.132.366 Μέσο.735.217.001 Πίνακας 2: Συντελεστές των µοντέλων MLM και ILM Μεταβλητή MLM ILM1 MLM ILM2 ιανυκτέρευση 0,16 0,15 0,16 0,21 Επάγγελµα - 0,17-0,13-0,32-0,17 Ηλικία -0,02-0,32 0,01 0,42 Έξοδοι -0,03-0,30-0,01 0,00 Απόσταση -0,13-0,04 0,20 0,22 Μέσο - 0,32-0,85-0,21-0,50 Για τα επιµέρους logistic models χρησιµοποιήθηκε ο έλεγχος Hosmer Lemeshow (Hosmer Lemeshow, 1978) που διερευνά την καλή προσαρµοστικότητα των µοντέλων. Και στα δύο µοντέλα απορρίπτεται η µηδενική υπόθεση ότι δεν έχουν καλή προσαρµοστικότητα (για το µοντέλο µε εξαρτηµένη µεταβλητή oπλο A έχουµε P-value=0,0379 ενώ για το µοντέλο µε εξαρτηµένη µεταβλητή oπλο B έχουµε P- value=0,0000). Έτσι συµπεραίνουµε ότι οι µεταβλητές που επηρεάζουν την επιλογή του όπλου του κυνηγού είναι η ηλικία το µεταφορικό µέσο η απόσταση τόπου κυνηγιούκατοικίας ο αριθµός των κυνηγετικών εξόδων το επάγγελµα και ο αριθµός των διανυκτερεύσεων. Ακόµη µε γραµµική παλινδρόµηση πήραµε ως εξαρτηµένη µεταβλητή την 442

ηλικία των κυνηγών και ανεξάρτητες τις µεταβλητές που χρησιµοποιήθηκαν και στο multinomial µοντέλο (Άδεια, Έξοδοι, Κόστος, Πατέρας, ιανυκτέρευση, Απόσταση, Συντροφικότητα, Αιτία, Ηµέρες, Όπλο, Σκυλιά, Οικογενειακή κατάσταση, Επάγγελµα, Εκπαίδευση), µε την προσέγγιση του Collet (Collet s approach), στο τελικό µοντέλο πήραµε τα παρακάτω αποτελέσµατα (Πίνακας 3). Πίνακας 3: Συντελεστές µοντέλου µε εξαρτηµένη µεταβλητή την ηλικία Μεταβλητή β S.e (β) P value Εκπαίδευση 1,84 0,93 0,05 Ηµέρες 1,34 0,51 0,01 Οικογένεια 12,98 1,67 0,0 Επάγγελµα 1,56 0,71 0,031 Σκυλιά -1,77 0,74 0,019 Συντροφικότητα -2,17 1,23 0,08 Κόστος -0,015 0,009 0,073 Η ηλικία όπως αναµένεται επηρεάζει κοινωνικά και προσωπικά χαρακτηριστικά του ατόµου (οικογένεια, εκπαίδευση, επάγγελµα). Εκτός όµως από τα παραπάνω είναι καθοριστική και για τον τρόπο κυνηγιού, συγκεκριµένα για το αν διανυκτερεύει κατά τη διάρκεια του κυνηγιού, για το πόσα χρήµατα ξοδεύει, για το αν κυνηγάει µόνος του ή µε παρέα και για τον αριθµό των σκυλιών που χρησιµοποιεί. Το πώς σχετίζονται οι παραπάνω παράγοντες µε την ηλικία σχολιάζεται παρακάτω. Εδώ αξίζει να σηµειωθεί ότι µε τις ίδιες ανεξάρτητες µεταβλητές και εξαρτηµένη τα χρόνια που έχει ο κυνηγός κυνηγετική άδεια, επιχειρήθηκε ο εντοπισµός των χαρακτηριστικών των νέων και άπειρων κυνηγών σε σχέση µε τους έµπειρους (αυτούς που έχουν κυνηγετική άδεια περισσότερα χρόνια).οι σηµαντικές µεταβλητές στο τελικό µοντέλο που είχαν p<0,05 είναι η οικογενειακή κατάσταση, το κόστος, ο αριθµός των σκυλιών, οι ηµέρες και το επάγγελµα Οι µεταβλητές αυτές είναι σχεδόν ίδιες µε τις µεταβλητές του Πίνακα 2. Αυτό µάλλον οφείλεται στο ότι ο χρόνος κατοχής της άδειας είναι ανάλογος της ηλικίας, εφόσον η πλειοψηφία των κυνηγών παίρνει άδεια για πρώτη φορά στην ίδια περίπου ηλικία (το 92% παίρνει άδεια για πρώτη φορά σε ηλικία 20-30). Τέλος µε γραµµική παλινδρόµηση στην οποία ως εξαρτηµένη µεταβλητή πήραµε τον αριθµό των εξόδων και ανεξάρτητες τις υπόλοιπες (Ηλικία, Άδεια, Κόστος, Πατέρας, ιανυκτέρευση, Απόσταση, Συντροφικότητα, Αιτία, Ηµέρες, Όπλο, Σκυλιά, Οικογενειακή κατάσταση, Επάγγελµα, Εκπαίδευση), µε την προσέγγιση του Collet, καταλήξαµε στο µοντέλο που οι συντελεστές του δίνονται από τον Πίνακα 4. Οι παράγοντες που επηρεάζουν τη συχνότητα των κυνηγετικών εξόδων είναι: το ποσό που δαπανάται, ο αριθµός των σκυλιών, η κυνηγετική απόσταση και το µέσο µεταφοράς. Ειδικότερα, χρησιµοποιήθηκε ο λογάριθµος του αριθµού των εξόδων στη θέση της εξαρτηµένης µεταβλητής ώστε να τηρείται η προϋπόθεση κανονικότητας των καταλοίπων. Επίσης, εξετάστηκαν και δύο πιθανές αλληλεπιδράσεις (interactions), Εκπαίδευση*Κόστος και Μέσο*Απόσταση, αλλά δεν ήταν στατιστικώς σηµαντικές. Για την εγκυρότητα του µοντέλου εξετάστηκε η κανονικότητα των καταλοίπων (residuals) µε κατάλληλους στατιστικούς ελέγχους (Sh.Wilk, S.Francia) και διαγράµµατα (ιστόγραµµα, Q-Q plot). 443

Πίνακας 4: Συντελεστές µοντέλου µε εξαρτηµένη µεταβλητή των αριθµό των εξόδων Μεταβλητή β S.e (β) P value Εκπαίδευση 0,64 0,45 0,161 Σκυλιά 0,24 0,054 0,001 Απόσταση 0,064 0,036 0,076 Μέσο 0,23 0,048 0,003 Κόστος 0,034 0,0006 0,000 3.ΣΥΖΗΤΗΣΗ-ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Από το πρώτο µοντέλο εξετάζοντας πως οι στατιστικώς σηµαντικές ανεξάρτητες µεταβλητές επηρεάζουν την εξαρτηµένη (είδος όπλου) καταλήγουµε στα παρακάτω συµπεράσµατα: Οι µεγαλύτεροι σε ηλικία κυνηγοί χρησιµοποιούν αποκλειστικά καραµπίνα (µέσος όρος ηλικίας 58), ενώ οι άλλες κατηγορίες είναι στατιστικά σηµαντικά µικρότερες (επιβεβαίωση και από t-test P-value=0,01) Χαρακτηριστικά αναφέρουµε ότι αυτοί που χρησιµοποιούν συνδυασµούς όπλων έχουν µέσο όρο ηλικίας τα 52 χρόνια. Από την ερµηνεία του αντίστοιχου συντελεστή του µοντέλου προκύπτει ότι, για κάθε αύξηση ενός έτους της ηλικίας του κυνηγού, η πιθανότητα να χρησιµοποιεί µόνο καραµπίνα αντί για συνδυασµό όπλων αυξάνει περίπου κατά 1-exp(-0,02)%=2%. Ακόµα συνδυασµούς όπλων χρησιµοποιεί το 78% των κυνηγών που κυνηγούν και άλλα θηράµατα εκτός από πουλιά. Το αντίστοιχο ποσοστό όσων χρησιµοποιούν αποκλειστικά δίκαννο είναι 49%. Περισσότερες διανυκτερεύσεις και περισσότερες κυνηγητικές εξόδους (µ.ο 44) πραγµατοποιούν αυτοί που χρησιµοποιούν συνδυασµούς όπλων. Στην κατηγορία κυνηγών που χρησιµοποιούν µονόκαννο έχουµε µόνο 13 εξόδους. Από την ερµηνεία του σταθερού όρου του αντίστοιχου συντελεστή του µοντέλου προκύπτει ότι για κάθε κυνηγετική έξοδο παραπάνω, η πιθανότητα να χρησιµοποιεί µόνο καραµπίνα αντί για συνδυασµό όπλων, µειώνεται περίπου κατά 1-exp( 0,11 )%=12% Ενδιαφέρον επίσης έχει ότι το επάγγελµα των κυνηγών συσχετίζεται µε την επιλογή των όπλων. Χαρακτηριστικά αναφέρουµε ότι το 91% όσων χρησιµοποιούν µονόκαννο είναι γεωργοί, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό (γεωργών) για αυτούς που χρησιµοποιούν δίκαννο είναι 62%. Επίσης το 9% των δηµοσίων υπαλλήλων χρησιµοποιεί δίκαννο, ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά για τις άλλες κατηγορίες όπλων είναι πολύ µικρά. Από τα άλλα δύο µοντέλα, αλλά και µε παράθεση περιγραφικών στατιστικών, προκύπτουν ότι οι µεγαλύτεροι σε ηλικία κυνηγοί πραγµατοποιούν µεγαλύτερες σε διάρκεια κυνηγετικές εξόδους, κάτι που πρέπει να οφείλεται σε ένα βαθµό στο ότι ενδεχόµενος έχουν και περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Περισσότερα χρήµατα δαπανούν οι µέσης ηλικίας κυνηγοί όπως φαίνεται στο σχήµα που ακολουθεί. 444

250 Outcome 30 22 75 Years Καθοριστική είναι η οικογενειακή κατάσταση για τους κυνηγούς: Οι εµπειρότεροι κυνηγοί (αυτοί που έχουν άδεια πολλά χρόνια) είναι συνήθως και µεγάλης ηλικίας και σε µεγαλύτερο ποσοστό ανύπαντροι, σε σύγκριση µε τους άλλους. Σηµειώνουµε ότι οι µέσοι όροι ανύπαντρων είναι ηλικίας 55 ετών και τα έτη κατοχής της κυνηγετικής άδειας τα 30, σε αντίθεση µε τους παντρεµένους που έχουν 47 και 24 αντίστοιχα. Οι δύο άλλοι παράγοντες, επάγγελµα και εκπαίδευση, επηρεάζονται γενικότερα από την ηλικία (όχι µόνο στους κυνηγούς) έτσι δεν προσφέρονται για συµπεράσµατα, αναφέρουµε απλά ότι το συνηθέστερο επάγγελµα των κυνηγών είναι γεωργός και η πλειοψηφία είναι απόφοιτοι δηµοτικού. Οι κυνηγοί που πραγµατοποιούν µεγάλης διάρκειας κυνηγετικές εξόδους πηγαίνουν κατά κανόνα και σε µεγαλύτερες αποστάσεις, χρησιµοποιούν άνω του ενός µεταφορικά µέσα και δαπανούν περισσότερα χρήµατα, αφού καταναλώνουν πολλά καύσιµα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η σχέση επαγγέλµατος και εκπαίδευσης µε τη διάρκεια του κυνηγιού. Μερικά επαγγέλµατα ευνοούν τη µεγαλύτερη διάρκεια της κυνηγετικής εξόδου, λόγω ίσως του ελαστικού ωραρίου που έχουν (χαρακτηριστική είναι η διαφορά µεταξύ δηµοσίων υπαλλήλων και ελεύθερων επαγγελµατιών στον τοµέα αυτό). Ακόµη η οικογενειακή κατάσταση παίζει ρόλο και στις δαπάνες, όπως φαίνεται στο σχήµα (στον κάθετο άξονα έχουµε το µέσο κόστος κυνηγιού και στον οριζόντιο τη συχνότητα εξόδων). 120 married single 0 0 90 hunting outlet Συνοψίζοντας παρατηρούµε ότι τα κοινωνικά και ατοµικά χαρακτηριστικά, όπως η ηλικία, η οικογενειακή κατάσταση, το επάγγελµα και το µορφωτικό επίπεδο παίζουν καθοριστικό ρόλο τόσο στη συχνότητα, όσο και στον τρόπο κυνηγιού. ε φαίνεται να παίζει ρόλο η κληρονοµικότητα (αν ο πατέρας είναι κυνηγός), ούτε να υπάρχει αναπτυγµένη επαγγελµατική νοοτροπία, εφόσον οι κυνηγοί που αποβλέπουν στο οικονοµικό όφελος, αφενός µεν είναι πολύ λίγοι (2,3%), αφετέρου κυνηγούν µε πανοµοιότυπο τρόπο (συχνότητα εξόδων, διάρκεια, µεταφορικά µέσα κλπ) µε αυτούς 445

που κυνηγούν για ψυχαγωγία. Ο µόνος παράγοντας που διαφοροποιεί «ερασιτέχνες» και «επαγγελµατίες» κυνηγούς είναι ότι τελευταίοι χρησιµοποιούν κατά τεκµήριο ακριβότερα όπλα (καραµπίνα, συνδυασµούς όπλων). Ακόµη οι κυνηγοί που πραγµατοποιούν µεγάλης διάρκειας κυνηγετικές εξόδους πηγαίνουν κατά κανόνα και σε µεγαλύτερες αποστάσεις, χρησιµοποιούν άνω του ενός µεταφορικά µέσα και δαπανούν περισσότερα. Τα παραπάνω είναι άµεση συνέπεια του ότι τα έξοδα κυνηγιού σε µεγάλο βαθµό οφείλονται στην κατανάλωση καυσίµων (το 70% των δαπανών είναι για καύσιµα, ενώ το 30% για αγορά και συντήρηση όπλων, πυροµαχικά, ξενοδοχεία κ.λ.π.). ABSTRACT This paper presents the results from a sampling research on the practice of hunting, which was carried out with the help of a questionnaire in the province of Almopia, prefecture of Pella. The relevant processing of the data was performed using linear, logistic and multinomial logistic regression models. The most significant conclusions from the research are the following: The region s hunters are mainly farmers, who have ample free time to dedicate to hunting. They appear to be greatly drawn to hunting, since the overwhelming majority of hunters obtained their license at a very early age. Furthermore, through the use of suitable models, it was observed that certain individual and social characteristics, such as family status, age, profession and the level of education, all play a role in relation to the frequency and type of hunting practised. ΑΝΑΦΟΡΕΣ Adams, C.E., Leifester, A.J., & Herron, J.C (1997): Understanding wildlife constituents: birders and waterfowl hunters. Wildlife Society Bulletin, 25(3), 653-660. Begg, C.B, and Gray, R, (1984): Calculation of polychotomous logistic regression parameters using individualized regressions. Biometrika, 71, 11-18. Bendel. R.B., and Afifi, A. A, (1977): Comparison of stopping rules in forward regression. Journal of the American Statistical Association, 72, 46-53. Burger L.W, Miller D.A., and R.I Southwick (1999). Economic impact of northern bobwhite hunting in the southeastern United States. Wildlife Society Bulletin, 27(4), 1010-1018. Collet, D. (1999): Modeling Binary Data, Chapman and Hall/CRC DAgostini R, B and Stephens, M.A (1986): Goodness of Fit Techniques. Marcel Dekker, Inc. Hombas V. (1997): Estimation of a population distribution based on a classification probability model: Application in the case of hinting gun crimes in Greece.Σπουδαί, τόµος 47, τεύχος 1-2, Αθήνα pp 34-40. Hosmer, D.W., Lemeshow, S. (1978): A computer program for stepwise logistic regression using maximum likelihood. Computer Programs in Biomedicine, 8,121-134. Hosmer, D.W., Lemeshow, S. (1989): Applied Logistic Regression. John Wiley Javeau, C., (1996): Η έρευνα µε ερωτηµατολόγιο. Το εγχειρίδιο του καλού ερευνητή Επιµέλεια και απόδοση στα Ελληνικά, Κατερίνα Τζαννόνε-Τζώρτζη. Εκδόσεις Τυπωθήτω-Γιώργος αρδανός, Αθήνα. 446

Lemeshow, S.,and Hosmer, D.W.(1982): The use of goodness-of fit statistics in the development of logistic regression models. American Journal of Epidemiology, 115, 92-106. Olsen, A., (1989). The economic value of hunting and fishing in Montana. Trans. 54 th N.A. Wildlife and Natural Resource Conference. Αραµπατζής Γ και Ανάγνος (2003): ιερεύνηση των απόψεων των κυνηγών για τη διαχείριση και ανάπτυξη των θηραµατικών πόρων. Γεωτεχνικά Επιστηµονικά Θέµατα, Τόµος 14, Σειρά II, 1:15-21. αουτόπουλος, Γ., (2002): Μεθοδολογία κοινωνικών ερευνών στον αγροτικό χώρο. Γ έκδοση, Εκδόσεις Ζυγός, Θεσσαλονίκη. ασαρχείο Αριδαίας, (1998-2001): Οριστικοί απολογισµοί έργων και εργασιών ασαρχείου Αριδαίας. Αριδαία. Καραµέρης, Α., (1996): Κοινωνιολογία. Πανεπιστηµιακές παραδόσεις, Θεσσαλονίκη. Τρακόλης,., (1984): Έρευνα µε ερωτηµατολόγιο για το κυνήγι στην περιοχή του ασαρχείου Ιωαννίνων. ασική Έρευνα, Τόµος V, Τεύχος 1, 5-39, Αθήνα. Τσαχαλίδης, Ε (2003): ιαχρονική εξέλιξη της έκδοσης των αδειών θήρας στη Μακεδονία και Θράκη κατά το διάστηµα 1975-2000. Γεωτεχνικά Επιστηµονικά Θέµατα, Τόµος 14, Σειρά II, 3:41-48. Παράρτηµα ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟ ΟΙ Η έρευνα διεξήχθη στην επαρχία Αλµωπίας, η οποία καταλαµβάνει περίπου 1 εκατοµµύριο στρέµµατα και αποτελεί το 40,1% του νοµού Πέλλας..Ο αριθµός των κυνηγετικών αδειών που εκδίδονται τα τελευταία χρόνια είναι κατά µέσο όρο περίπου 1000 άδειες. ( ασαρχείο Αριδαίας 1998-2001).Η συµπλήρωση των ερωτηµατολογίων έγινε µε προσωπική συνέντευξη στον τόπο κατοικίας των ερωτώµενων κυνηγών. Για τη διεξαγωγή της έρευνας και την επιλογή των κυνηγών χρησιµοποιήθηκε ο κατάλογος των αδειών θήρας του κυνηγετικού συλλόγου Αλµωπίας. Η επιλογή των κυνηγών έγινε µε απλή τυχαία δειγµατοληψία και το δείγµα ανήλθε στα 258 άτοµα (Αραµπατζής και Ανάγνος 2003) Οι µεταβλητές που χρησιµοποιήθηκαν στα µοντέλα δίνονται παρακάτω: Ηλικία: Ηλικία του κυνηγού (σε έτη), Άδεια: Έτη κατοχής της άδειας, Έξοδοι: Συχνότητα κυνηγετικών εξόδων την περασµένη κυνηγετική περίοδο, Κόστος: Κόστος σε Ευρώ την προηγούµενη κυνηγετική περίοδο, Πατέρας: Ο πατέρας είναι κυνηγός (0 όχι,1 ναι), ιανυκτέρευση: Αριθµός διανυκτερεύσεων την περασµένη κυνηγετική περίοδο, Απόσταση: Μέγιστη κυνηγετική απόσταση από την κατοικία του κυνηγού(1 για 0-5km, 2 για 5-10km, 3 για 10-15km, 4 για 15-20,5 για 20-30km, 6 για 30-40km,7 για 40km και πάνω), Μέσο: Μέσο που χρησιµοποιήθηκε (1 πεζός, 2 αυτοκίνητο, 3 jeep, 4 συνδυασµός µέσων), Συντροφικότητα: Τρόπος άσκησης του κυνηγιού (1 µόνος, 2 µε παρέα, 3 µόνος ή µε παρέα), Αιτία: Αιτία κυνηγιού (1 αναψυχή, 2 οικονοµικό όφελος και αναψυχή, οικονοµικό όφελος), Ηµέρες: ιάρκεια κυνηγιού (0 µία µέρα, 1 πάνω από µία ηµέρα), Log (Έξοδοι): Λογάριθµος της µεταβλητής «Έξοδοι», Log (Κόστος): Λογάριθµος της µεταβλητής «Κόστος», Όπλο:Τι όπλο χρησιµοποιείται στο κυνήγι (0 αεροβόλο, 1 µονόκαννο, 2 δίκαννο, 3 καραµπίνα, 4 συνδυασµός όπλων), Σκυλιά: Πόσα σκυλιά χρησιµοποιούνται (0 κανένα,1 ένα, 2 δύο, πάνω από δύο), Οικογενειακή κατάσταση: Παντρεµένος (1 ναι, 0 όχι), Επάγγελµα: Επάγγελµα κυνηγού (1 γεωργός, 2 ελεύθερος επαγγελµατίας, 3 ελεύθερος επαγγελµατίας -επιστήµονας, 4 δηµόσιος υπάλληλος, 5 ιδιωτικός υπάλληλος, 6 άλλο) Εκπαίδευση: Ποια βαθµίδα εκπαίδευσης έχει τελειώσει ο κυνηγός (1 καµία, 2 δηµοτικό, 3 γυµνάσιο, 4 λύκειο, 5 ΤΕΙ-ΑΕΙ) 447