Σ.Δ.Ι. ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Σσεδιαζμόρ και Υλοποίηζη Γιαδικηςακήρ Δθαπμογήρ Καθεκοπηείος Καηζαληώλεο Παλαγηώηεο 2015 ΔΠΟΠΣΗ ΚΑΘΗΓΗΣΗ Υαηδήο Βαζίιεηνο
2
Πεπιεσόμενα Πξόινγνο..4 Δηζαγσγή..6 Αληηθείκελν πηπρηαθήο εξγαζίαο...6 Πεξηγξαθή ηνπ πξνβιήκαηνο 6 Κεθάιαην 1. Γιώζζεο πξνγξακκαηηζκνύ 8 1.1 Γιώζζα πξνγξακκαηηζκνύ HTML 8 1.1.1 Ιζηνξία ηεο HTML...8 1.1.2 Γνκή ηεο HTML..8 1.1.3 ύληαμε ελόο HTML αξρείνπ.9 1.2 Γιώζζα πξνγξακκαηηζκνύ PHP 10 1.2.1 Πεξηγξαθή ηεο PHP..10 1.2.2 Ιζηνξία ηεο PHP 11 1.2.3 ύληαμε ηεο PHP αξρείνπ 12 1.3 Γιώζζα πξνγξακκαηηζκνύ SQL θαη MYSQL...13 1.3.1 Πεξηγξαθή SQL.13 1.3.2 Πεξηγξαθή MYSQL...14 Κεθάιαην 2. Πεξηγξαθή ηεο Βάζεο δεδνκέλσλ 16 Κεθάιαην 3. Πεξηγξαθή θαη αλάιπζε ηεο εθαξκνγήο.20 3.1 Αξρηθή ζειίδα.20 3.2 Υξήζηεο Δπηζθέπηεο 21 3.3 Υξήζηεο Πειάηεο..25 3.4 Υξήζηεο Γηαρεηξηζηήο...35 πκπεξάζκαηα..43 Βηβιηνγξαθία..44 3
Ππόλογορ ηελ ζπγθεθξηκέλε πηπρηαθή εξγαζία παξνπζηάδεηαη ε αλάπηπμε ελόο ειεθηξνληθνύ θαηαζηήκαηνο ελόο θαθεθνπηείνπ πνπ έρεη ζαλ ζθνπό ηελ εηζαγσγή ηνπ θαηαζηήκαηνο ζηνλ λέν θόζκν ηνπ εκπνξίνπ όπσο αλαπηύζζεηαη ζηελ ζεκεξηλή επνρή. Η ζπγθεθξηκέλε εθαξκνγή ελδείθλπηαη ηόζν γηα λα θέξεη θνληά ηελ επηρείξεζε ζην δηαδηθηπαθό πεξηβάιινλ όζν θαη γηα λα κπνξέζεη λα ηελ γλσξίζεη έλαο ελ δπλάκεη πειάηεο ν νπνίνο βξίζθεηαη καθξηά από απηήλ θαη δελ έρεη άκεζε πξόζβαζε ζε απηήλ. Η ρξήζε ηνπ ειεθηξνληθνύ ππνινγηζηή θαη ην δηαδηθηύνπ ζπληέιεζαλ ζεκαληηθά ζην λα αλαπηπρζεί έλα λέν είδνο εκπνξίνπ κε ηηο δπλαηόηεηεο πιένλ ηεο επηρείξεζεο λα κελ ζηακαηάλε ζηα όξηα ηνπ γεσγξαθηθνύ ηεο θύθινπ. θνπόο ηεο εθαξκνγήο απηήο είλαη λα κπνξέζεη ε επηρείξεζε λα παξνπζίαζε ηα πξντόληα ηεο θαη ηελ εηθόλα ηεο πξνο ηα έμσ. Δπηπιένλ δίλεηε ε δπλαηόηεηα ζηελ επηρείξεζε λα κπνξέζεη λα νξγαλσζεί θαιύηεξα βάζε ησλ ζηνηρείσλ πνπ κπνξεί λα ζπγθεληξώζεη κέζσ ηεο εθαξκνγήο, θαζώο από δώ θαη πέξα ζα κπνξεί λα βιέπεη ησλ αξηζκό ησλ πειαηώλ πνπ έρνπλ εγγξαθεί ζην ειεθηξνληθό θαηάζηεκα. Αιιά θαη νη πειάηεο πιένλ ζα κπνξνύλ λα επηζθεθηνύλ ην θαηάζηεκα από ηνλ θαλαπέ ηνπο, λα ελεκεξσζνύλ γηα ηα ππάξρνληα αιιά θαη λέα πξντόληα ηεο επηρείξεζεο, θαη λα πξαγκαηνπνηήζνπλ απεπζείαο ηηο αγνξέο ησλ πξντόλησλ πνπ έρνπλ δεη θαη ζέινπλ λα πξνκεζεπηνύλ κέζν ηνπ ειεθηξνληθνύ θαηαζηήκαηνο. ηελ αξρή παξνπζηάδεηαη ην αληηθείκελν ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο, νη παξάκεηξνη ιήθζεθαλ ππ όςηλ γηα ηε δεκηνπξγία ηεο εθαξκνγήο θαζώο θαη ηα πξνβιήκαηα πνπ έπξεπε λα ιπζνύλ κε ηελ ζπγθεθξηκέλε εθαξκνγή. ην πξώην θεθάιαην ζα παξνπζηαζηνύλ νη γιώζζεο πξνγξακκαηηζκνύ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πινπνίεζε ηεο εθαξκνγήο όπσο ε PHP, HTML, MySQL. 4
ην δεύηεξν θεθάιαην γίλεηαη ε αλάιπζε απαηηήζεσλ ηεο βάζεο δεδνκέλσλ πνπ δεκηνπξγήζεθε γηα ηελ εθαξκνγή θαη παξνπζηάδεηαη ιεπηνκεξώο ν θάζε πίλαθαο ηεο βάζεο. Η ιεπηνκεξήο παξνπζίαζε ηεο εθαξκνγήο είλαη ην αληηθείκελν ηνπ ηξίηνπ θεθαιαίνπ ζην νπνίν παξνπζηάδεηαη βήκα βήκα ε ρξήζε ηεο εθαξκνγήο γηα θάζε ρξήζηε μερσξηζηά. Σέινο, παξνπζηάδνληαη ηα βαζηθά ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ δεκηνπξγία ηεο εθαξκνγήο θαη πξνηείλνληαη πξνηάζεηο γηα ηελ αλαβάζκηζε ηεο. 5
Διζαγωγή Ανηικείμενο πηςσιακήρ επγαζίαρ Η ηζηνξία ηνπ εκπνξίνπ είλαη παξάιιειε, θαηά ην κεγαιύηεξν κέξνο, κε ηελ ηζηνξία ηεο αλζξσπόηεηαο. Από ηηο πξσηόγνλεο θνηλσλίεο, κε ηελ απιή αληαιιαγή αγαζώλ, κέρξη ην ζεκεξηλό θόζκν (ην ζρεδόλ ηέιεηα νξγαλσκέλν από εκπνξηθήο πιεπξάο) ην εκπόξην πέξαζε πνιιέο θάζεηο εμέιημεο θαη πνιιέο δνθηκαζίεο. Η ηειεπηαία θάζε ηεο εμειίμεηο ηνπ είλαη ε ζύγρξνλε κνξθή ηνπ κέζν ηνπ δηαδηθηύνπ νπνύ πιένλ ηα γεσγξαθηθά όξηα παύνπλ λα ππάξρνπλ θαη ε πώιεζε θαη αγνξά ησλ πξντόλησλ γίλεηαη απίζηεπηα εύθνιε κέζν ηεο ρξήζεο ειεθηξνληθώλ ππνινγηζηώλ, tablet, Smartphone s. Δπηδίσμε ηεο πηπρηαθήο απηήο εξγαζίαο είλαη ε εηζαγσγή ελόο παξαδνζηαθνύ θαθεθνπηείνπ ζηνλ λέν εκπνξηθό ράξηε θαη ε έμνδνο ηνπ πέξα από ηνλ πξαγκαηηθό ηόπν πνπ έρεη έδξα ε επηρείξεζε. Η δεκηνπξγία ειεθηξνληθώλ θαηαζηεκάησλ είλαη πιένλ έλα θαζεκεξηλό θαηλόκελν θαη είλαη ε επόκελε ινγηθή επέλδπζε πνπ πξέπεη λα θάλεη κηα επηρείξεζε. ηόρνο θαη ζθνπόο είλαη ε δεκηνπξγία ελόο site εύθνιν θαη πξνζηηό ζην ρξήζηε, κε ηελ παξνπζίαζε ηεο εηαηξίαο θαη ησλ πξντόλησλ ηεο λα γίλνληαη εύθνια αληηιεπηά θαη θαηαλνεηά από ηνλ ρξήζηε, θαη ε ζέιεζή ηνπ γηα ηελ αγνξά απηώλ λα εκθαλίδεηαη κε ηέηνην ηξόπν ώζηε λα κελ ησλ απνζαξξύλεη από ηελ κεηάβαζε ζε απηό ην βήκα. Πεπιγπαθή ηος πποβλήμαηορ Σν πξόβιεκα πνπ είρε ηεζεί από ηελ επηρείξεζε θαη αληηκεησπίζηεθε κε ηελ δεκηνπξγία ηεο δηαδηθηπαθήο εθαξκνγήο, γηα ηελ πηπρηαθή εξγαζία ήηαλ ε ζηαζηκόηεηα όζνλ αθνξά ζηηο πσιήζεηο ησλ πξντόλησλ ηνπ θαηαζηήκαηνο, αιιά θαη ε ζηαζηκόηεηα ζηνλ ηνκέα πξνζέιθπζεο λέσλ πειαηώλ, πνπ είρε ζαλ απνηέιεζκα ηελ δπζθνιία ζηελ βησζηκόηεηα ηεο 6
επηρείξεζεο. Δπηπιένλ δελ ππήξρε θαζαξή εηθόλα ησλ ραξαθηεξηζηηθώλ ησλ πειαηώλ ηεο. Πιένλ κε ηελ ρξήζε ηεο εθαξκνγήο, ην πειαηνιόγην ηεο επηρείξεζεο άξρηζε λα αλαπηύζζεηαη μαλά, θαη όιν θαη πεξηζζόηεξνη ελ δπλάκεη πειάηεο βιέπνπλ θαζεκεξηλά ηελ επηρείξεζε θαη ηα πξντόληα ηεο, θαη πξνρσξνύλ ζε άκεζεο αγνξέο απηώλ. Δθηόο απηνύ, κπνξεί λα ππάξρεη ηώξα κηα πην μεθάζαξε εηθόλα κε ην εηθνληθό πξνθίι ησλ πειαηώλ κέζν ηεο εγγξαθήο πνπ γίλεηαη από ηνπο ρξήζηεο ζηελ εθαξκνγή εάλ ζέινπλ απηνί λα πξνρσξήζνπλ ζε αγνξά πξντόλησλ. Η εθαξκνγή δηαζέηε ηξείο θαηεγνξίεο ρξεζηώλ όπνπ ν θαζέλαο έρεη μερσξηζηά δηθαηώκαηα θαη ιεηηνπξγίεο. Απιόο ρξήζηεο(επηζθέπηεο ζειίδαο) Πειάηεο(εγγεγξακκέλνο ρξήζηεο) Γηαρεηξηζηήο(εγγεγξακκέλνο ρξήζηεο κε δηθαηώκαηα) Ο απιόο ρξήζηεο είλαη ν επηζθέπηεο πνπ κπνξεί λα πεξηεγεζεί ζηελ ζειίδα ρσξίο θάπνηα ππνρξέσζε, λα δεη θαη λα ελεκεξσζεί ζρεηηθά κε ηηο πιεξνθνξίεο πνπ παξέρνληαη γηα ηελ επηρείξεζε, θαη λα πεξηεγεζεί ζηνλ θαηάινγν ησλ πξντόλησλ ηεο ρσξίο όκσο λα κπνξεί λα πξνβεί ζε παξαγγειία/αγνξά ησλ πξντόλησλ απηώλ. Γηα λα κπνξέζεη θάπνηνο λα αγνξάζεη από ηελ εθαξκνγή πξντόληα πξέπεη λα θάλεη πξώηα εγγξαθή ζηελ ζειίδα, λα ζπκπιήξσζε ηα απαηηνύκελα πεδία θαη έηζη ζα κπνξέζεη λα πεξάζεη ζηελ θαηεγνξία ρξεζηώλ «Πειάηε». Σέινο, ν ρξήζηεο «Γηαρεηξηζηήο» έρεη απμεκέλεο αξκνδηόηεηεο, κπνξεί λα έρεη πξόζβαζε ζηελ βάζε ησλ «πειαηώλ» λα νξίζεη ή λα αλαίξεζε θάπνηνλ από «Γηαρεηξηζηή», όπσο θαη κπνξεί λα πξνζζέζεη ή λα αθαηξέζεη πξντόληα ζηελ εθαξκνγή. 7
Κεθάλαιο1. Γλώζζερ ππογπαμμαηιζμού 1.1 Γλώζζα ππογπαμμαηιζμού HTML 1.1.1 Η ιζηοπία ηηρ HTML H HTML είλαη ε ζπληνκνγξαθία ησλ ιέμεσλ (Hyper Text Markup Language), θαη απνηειεί ηελ βαζηθή γιώζζα πξνγξακκαηηζκνύ γηα ηελ θαηαζθεπή πεξηερνκέλνπ ζηνλ παγθόζκην ηζηό (World Wide Web). Η HTML βαζίδεηαη ζηελ γιώζζα SGML(standard generalized markup language), ε νπνία δεκηνπξγήζεθε από ηελ IBM γηα λα κπνξέζεη λα ιύζε ην πξόβιεκα ηεο κε ηππνπνηεκέλεο εκθάληζεο θεηκέλσλ ζηα δηάθνξα ππνινγηζηηθά ζπζηήκαηα. Η HTML είλαη ππεύζπλε γηα ηελ εκθάληζε ησλ ζειίδσλ ζην ηληεξλέη κέζν ηεο ρξήζεο ησλ web browser. Η αξρή ηεο εμέιημεο ηεο HTML έγηλε ην 1990 από ηνλ Tim Berners-Lee από ην CERN, ην εξγαζηήξην θπζηθήο ηεο Γελεύεο, ν νπνίνο δεκηνύξγεζε έλα πξσηόθνιιν κέζν ηνπ νπνίνπ κπνξνύλ λα κεηαθέξνληαη αξρεία θαη αληηθείκελα κέζν ηνπ internet. Σν πξσηόθνιιν απηό είλαη ην γλσζηό HTTP(Hyper Text Transfer Protocol) θαη είλαη ε γέλλεζε ηνπ www(world wide web). (http://www.greektuts.net/html-part-1/, http://el.wikipedia.org/wiki/html, Lemay, 2008, Silberschatz θ.α,2004 ) 1.1.2 Γομή ηηρ HTML Ο θώδηθαο ελόο HTML αξρείνπ βαζίδεηαη ζε κία ζεηξά εηηθεηώλ(tags) ηα νπνία ηνπνζεηνύληαη κέζα ζην θείκελν θαη είλαη ππεύζπλα γηα ηελ κνξθνπνίεζε ηνπ θείκελνπ έηζη ώζηε λα δνκεζεί θαηάιιεια ε ζειίδα θαη λα γίλνπλ νη θαηάιιειεο ζπλδέζεηο κε άιιεο ζειίδεο.(silberschatz θ.α 2004). Έλα ηέηνην αξρείν κπνξεί λα θαηαζθεπαζηεί κε θάπνηα βνεζεηηθά εξγαιεία όπσο θάπνην δηνξζσηή θεηκέλνπ πρ notepad ε ην net beans, ηα νπνία πξνζθέξνπλ έλα ζύγρξνλν πεξηβάιινλ εξγαζίαο θαη παξέρνπλ αμηόπηζηε βνήζεηα θαη έιεγρν ηνπ θώδηθα. Σέινο ηα αξρεία απηά απνζεθεύνληαη κε ηελ επέθηαζε.html θαη εκθαλίδνληαη ζηνπο web browsers. 8
1.1.3 Σύνηαξη ενόρ HTML απσείος Η ζύληαμε ηνπ θώδηθα ηεο HTML γίλεηαη κέζν ηνλ εηηθεηώλ(tags) πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ, νη νπνίεο όιεο είλαη εληνιέο θαη νξίδνπλ θάπνηεο ιεηηνπξγίεο κέζα ζηνλ θώδηθα. Οη εηηθέηεο νξίδνληαη κε ην ζύκβνιν (<)κε ην νπνίν μεθηλνύλ θαη ην (>) πνπ ηειεηώλνπλ, θαη ρσξίδνληαη ζε δύν θαηεγνξίεο ηηο απιέο θαη δηπιέο, κε ηηο απιέο λα δειώλνπλ αιιαγέο θαη ηηο δηπιέο λα νξίδνπλ ην θείκελν πνπ επεξεάδνπλ κέζα θαη ζηηο αγθύιεο. (http://www.greektuts.net/html-part-1/) Η αξρή ηεο ζύληαμεο ελόο HTML αξρείνπ αξρίδεη κε ην <HTML> κέζα ζην νπνίν γξάθεηαη ν θώδηθαο ηεο ζειίδαο θαη θιείλεη κε ην </HTML>. Δπόκελν βήκα είλαη ε εηηθέηεο <HEAD>θαη </HEAD> πνπ νξίδνπλ ην ηη ζα εκθαλίδεηαη ζηελ γξακκή ηνπ ηίηινπ θαη νη εηηθέηεο <TITLE> θαη </TITLE> πνπ εκθαλίδνπλ ηνλ ηίηιν ηηο ηζηνζειίδαο. Απηό είλαη ην πξώην θνκκάηη ηνπ αξρείνπ. Σν δεύηεξν κέξνο μεθηλάεη κε ηηο εηηθέηεο(tags) <BODY> θαη θιείλεη κε ην </BODY>κέζα ζην νπνίν πεξηέρεηαη όινο ν ιεπηνκεξήο θώδηθαο κε ηηο ππόινηπεο εηηθέηεο πνπ πξνζδηνξίδνπλ ηηο απαηηήζεηο, ηηο ιεπηνκέξεηεο θαη ηηο ιεηηνπξγίαο ηηο ζειίδαο. Σέινο γηα λα εκθαληζηεί ην απνηέιεζκα ηνπ θώδηθα ζηνλ παγθόζκην ηζηό(www) ζα πξέπεη λα κεηαθεξζεί ζε έλαλ πάξνρν ππεξεζηώλ δηαδηθηύνπ(internet service provider). (http://www.physics.ntua.gr/~zamarias/nees_tech/what_is_html.html) Παξάδεηγκα θώδηθα HTML: <HTML> <HEAD> <TITLE>WELCOME</TITLE> </HEAD> <BODY> <H1>HELLO WORLD!!!</H1> </BODY> 9
</HTML> 1.2 Γλώζζα ππογπαμμαηιζμού PHP 1.2.1 Πεπιγπαθή PHP Η PHP είλαη ε θηλεηήξηα δύλακε πίζσ από πάξα πνιιέο δπλακηθέο εθαξκνγέο ζηνλ Παγθόζκην Ιζηό. Σα αξρηθά ηεο ζεκαίλνπλ Hypertext PreProcessor θαη είλαη κηα γιώζζα ζπγγξαθήο ζελαξίσλ (scripting language) πνπ ελζσκαηώλεηαη κέζα ζηνλ θώδηθα ηεο HTML θαη εθηειείηαη ζηελ πιεπξά ηνπ δηαθνκηζηή (server-side scripting). Σν επξύ ζύλνιν ησλ δπλαηνηήησλ ηεο, ε απιντθή ζύληαμε, θαζώο θαη ε ππνζηήξημή ηεο από δηαθνξεηηθά ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα θαη δηαθνκηζηέο ηζηνζειίδσλ, ηελ θαζηζηνύλ σο κηα ηδαληθή γιώζζα γηα ηελ ηαρεία αλάπηπμε ηζηνζειίδσλ αιιά θαη ηε κεζνδηθή θαηαζθεπή πνιύπινθσλ ζπζηεκάησλ. Έλαο από ηνπο βαζηθνύο ιόγνπο γηα ηελ επηηπρία ηεο PHP σο γιώζζαο web scripting είλαη ε δπλαηόηεηά ηεο λα ρξεζηκνπνηείηαη σο εξγαιείν γηα ηελ επεμεξγαζία HTML θνξκώλ θαη ηε δεκηνπξγία ηζηνζειίδσλ. Δπηπιένλ, ε PHP είλαη πνιπγισζζηθή, κπνξεί λα επηθνηλσλήζεη κε κηα πιεζώξα βάζεσλ δεδνκέλσλ θαη αλαγλσξίδεη πνιιά Γηαδηθηπαθά Πξσηόθνιια. Οη αληαγσληζηηθέο γιώζζεο πξνγξακκαηηζκνύ ηεο ηερλνινγίαο PHP είλαη νη εμήο : ASP (Active Server Pages) ηεο εηαηξείαο Microsoft. CFML (ColdFusion Markup Language) ηεο εηαηξείαο Allaire. JSP (JavaServer Pages) ηεο εηαηξείαο Sun. Η PHP, ην κεγαιύηεξν κέξνο ηεο ζύληαμήο ηεο, ην έρεη δαλεηζηεί από ηελ C, ηελ Java θαη ηελ Perl θαη δηαζέηεη θαη κεξηθά δηθά ηεο κνλαδηθά ραξαθηεξηζηηθά. Ο ζθνπόο ηεο γιώζζαο είλαη λα δώζεη ηε δπλαηόηεηα ζηνπο web developers λα δεκηνπξγνύλ δπλακηθά παξαγόκελεο ηζηνζειίδεο. (D. Sklar, A. Trachtenberg. PHP Cookbook. O`Reilly Media, U.S.A., 2002, 10
Κέληξν ΠΛΗ.ΝΔ.Σ. Ν. Φιώξηλαο. Η Γιώζζα Πξνγξακκαηηζκνύ PHP Internet: http://dide.flo.sch.gr/plinet/tutorials/tutorials-php-analytical.html) 1.2.2 Ιζηοπία ηηρ PHP Η ηζηνξία ηεο PHP μεθηλά από ην 1994, όηαλ ν θνηηεηήο Rasmus Lerdorf ρξεζηκνπνηώληαο ηε γιώζζα πξνγξακκαηηζκνύ Perl, δεκηνύξγεζε έλα απιό script κε όλνκα php.cgi γηα πξνζσπηθή ηνπ ρξήζε. Απηό ην script είρε ζθνπό λα δηαηεξεί κηα ιίζηα ζηαηηζηηθώλ γηα ηα άηνκα πνπ έβιεπαλ ην online βηνγξαθηθό ηνπ ζεκείσκα. Σν script απηό αξγόηεξα, ην δηέζεζε θαη ζε άιινπο θίινπο ηνπ, νη νπνίνη άξρηζαλ λα ηνπ δεηνύλ λα πξνζζέζεη πεξηζζόηεξεο δπλαηόηεηεο ζε απηό. Η γιώζζα ηόηε νλνκαδόηαλ PHP/FI από ηα αξρηθά Personal Home Page/Form Interpreter. (http://scholar.lib.vt.edu/manuals/php3.0.6/intro-history.html, http://el.wikipedia.org/wiki/php) Σν 1997 ε PHP/FI έθζαζε ζηελ έθδνζε 2.0, βαζηδόκελε απηή ηε θνξά ζηε γιώζζα C θαη αξηζκώληαο πεξηζζόηεξνπο από 50.000 ηζηόηνπνπο πνπ ηε ρξεζηκνπνηνύζαλ, ελώ αξγόηεξα ηελ ίδηα ρξνληά νη Andi Gutmans θαη Zeev Suraski μαλαέγξαςαλ ηε γιώζζα από ηελ αξρή, βαζηδόκελνη όκσο αξθεηά ζηελ PHP/FI 2.0. Έηζη ε PHP έθζαζε ζηελ έθδνζε 3.0 ε νπνία ζύκηδε πεξηζζόηεξν ηε ζεκεξηλή ηεο κνξθή. ηε ζπλέρεηα, νη Zeev θαη Andi δεκηνύξγεζαλ ηελ εηαηξεία Zend (από ηα αξρηθά ησλ νλνκάησλ ηνπο), ε νπνία ζπλερίδεη κέρξη θαη ζήκεξα ηελ αλάπηπμε θαη εμέιημε ηεο γιώζζαο PHP. Αθνινύζεζε ην 1998 ε έθδνζε 4 ηεο PHP, ηνλ Ινύιην ηνπ 2004 δηαηέζεθε ε έθδνζε 5, ελώ απηή ηε ζηηγκή έρνπλ ήδε δηαηεζεί θαη νη πξώηεο δνθηκαζηηθέο εθδόζεηο ηεο επεξρόκελεο PHP 6, γηα νπνηνλδήπνηε πξνγξακκαηηζηή ζέιεη λα ηε ρξεζηκνπνηήζεη. Οη πεξηζζόηεξνη ηζηόηνπνη ζηηο κέξεο καο ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο ηηο εθδόζεηο 4 θαη 5 ηεο PHP. (http://el.wikipedia.org/wiki/php#.ce.95.ce.be.cf.89.cf.84.ce.b5.cf.81.ce.b9.c E.BA.CE.BF.CE.AF_.CF.83.CF.8D.CE.BD.CE.B4.CE.B5.CF.83.CE.BC.CE.BF.CE.B 9), Πνηα είλαη ε ηζηνξία ηεο PHP Internet: http://www.internetnow.gr/node/68) 11
1.2.3 Σύνηαξη ενόρ PHP απσείος Σν ζπληαθηηθό ηεο PHP ζπκίδεη ηελ γιώζζα C, ε νπνία ρξεζηκνπνηήζεθε θαη γηα ηελ αλάπηπμή ηεο. Όπσο κε ηνπο πεξηζζόηεξνπο δηεξκελεπηέο, νη ζπληαθηηθνί θαλόλεο είλαη πην ραιαξνί από ηνπο αληίζηνηρνπο ελόο κεηαθξαζηή, νπόηε: Οη εθθξάζεηο κπνξνύλ λα ηειεηώλνπλ κε ειιεληθό εξσηεκαηηθό (;), ρσξίο απηό λα είλαη ππνρξεσηηθό. Οη κεηαβιεηέο δελ είλαη ππνρξεσηηθό λα δειώλνληαη. Σα νλόκαηα ησλ ζπλαξηήζεσλ θαη ησλ ηάμεσλ δελ είλαη case sensitive, ελώ ηα νλόκαηα ησλ κεηαβιεηώλ είλαη. Σν ζύζηεκα ηύπσλ είλαη πην ραιαξό από απηό ηεο C, δειαδή γίλνληαη αιιαγέο ηύπσλ (type casting) απηόκαηα. Τπάξρεη απηνκαηνπνηεκέλε δηαρείξηζε αιθαξηζκεηηθώλ θαη κεηαβιεηώλ. (Κέληξν ΠΛΗ.ΝΔ.Σ. Ν. Φιώξηλαο. Η Βίβινο ηεο PHP. Internet: http://dide.flo.sch.gr/plinet/tutorials-php-bible/tutorials-php- Bible-1.html) Καηά ηνλ νξηζκό κηα κεηαβιεηήο δελ είλαη απαξαίηεην λα νξηζηεί ν ηύπνο ηεο αθνύ ε PHP κπνξεί λα ηνλ ζπκπεξάλεη από ηα ζπκθξαδόκελα. Δπηπιένλ, ηα νλόκαηα ησλ κεηαβιεηώλ πξέπεη λα μεθηλάλε κε ην ζύκβνιν ηνπ δνιαξίνπ ($). Γηα ηελ εθρώξεζε ηηκώλ ζηηο κεηαβιεηέο ρξεζηκνπνηείηαη ην ζύκβνιν =, αθνινπζνύκελν από ηελ ηηκή πνπ ζέινπκε λα δώζνπκε ζηε κεηαβιεηή. (Κέληξν ΠΛΗ.ΝΔ.Σ. Ν. Φιώξηλαο. Η Βίβινο ηεο PHP. Internet: http://dide.flo.sch.gr/plinet/tutorials-php-bible/tutorials-php-bible-1.html) Παξάδεηγκα θώδηθα PHP <?php $name= panagiotis ; 12
$eponumo= katsa ; Print ην νλνκα ζνπ είλαη $name θαη ην επσλπκν ζνπ $eponumo ;?> Ο θώδηθαο ζα εκθαλίζεη ην κήλπκα: ην νλνκα ζνπ είλαη panagiotis θαη ην επσλπκό ζνπ katsa. 1.3 SQL και MySQL 1.3.1 Πεπιγπαθή ηηρ SQL Η SQL είλαη ε γιώζζα πξνγξακκαηηζκνύ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ αιιειεπίδξαζε κε ηηο βάζεηο δεδνκέλσλ. Δίλαη ε πην γλσζηή γιώζζα εξσηεκάησλ ε νπνία αλαπηύρζεθε από ηελ IBM θαηά ηελ δεθαεηία ηνπ 1970 κε ηελ νλνκαζία sequel, θαη ζηε πνξεία κεηνλνκάζηεθε ζε SQL από ηηο ιέμεηο Structured Query Language. Καηά ην πέξαζκα ησλ ρξόλσλ εμειίζζνληαλ θαη παξνπζηάζηεθαλ πέληε εθδόζεηο απηήο, νη νπνίεο είλαη νη εμήο: (Μαλσιόπνπινο Ι. & Παπαδόπνπινο Α.,2009; Ξέλνο Μ. & Υξηζηνδνπιάθεο Γ., 2000) SQL- 86 ην 1986 από ην ANSI (American National Standards Institute) SAA- SQL ην 1987 από ηελ IBM SQL- 89 ην 1989 από ην ANSI ζαλ βειηίσζε ηεο SQL- 86 SQL- 92 ην 1992 από ην ANSI ζαλ βειηίσζε ηεο SQL- 86 Καη ην SQL- 99 ην 1989 από ην ANSI ζην νπνίν πξαγκαηνπνηήζεθαλ επεθηάζεηο. 13
Βάζε απηώλ ησλ εθδόζεσλ παξνπζηάδνληαλ θαηά θαηξνύο δεκηνπξγνύληαλ θαη νη αληίζηνηρεο εθαξκνγέο γηα ηελ ζσζηή θαη πην απνηειεζκαηηθή ρξήζε ηνπο. Κάπνηεο από απηέο είλαη ε MySQL, ε PostgrSQL, ε DB2. (Silberschatz θ.α, 2004) 1.3.2 Πεπιγπαθή ηηρ MySQL Η MySQL είλαη δηαζέζηκε από ην 1996 αιιά ε ηζηνξίαο ηεο μεθηλάεη από ην 1979. Αλαπηύζζεηαη, δηαλέκεηαη θαη ππνζηεξίδεηαη από ηελ εηαηξεία MySQL ΑΒ, ε νπνία είλαη κηα εκπνξηθή επηρείξεζε αλάπηπμεο αλνηθηνύ ινγηζκηθνύ. Απνηειεί έλα πνιύ γξήγνξν θαη δπλαηό ζύζηεκα δηαρείξηζεο ζρεζηαθώλ βάζεσλ δεδνκέλσλ (Relational DataBase Management System - RDBMS). Μηα βάζε δεδνκέλσλ επηηξέπεη ζηνλ ρξήζηε λα απνζεθεύεη, λα αλαδεηά, λα ηαμηλνκεί θαη λα αλαθαιεί ηα δεδνκέλα απνηειεζκαηηθά. Ο MySQL δηαθνκηζηήο ειέγρεη ηελ πξόζβαζε ζηα δεδνκέλα ηνπ ρξήζηε, γηα λα κπνξνύλ λα δνπιεύνπλ πνιινί ρξήζηεο ηαπηόρξνλα, γηα λα παξέρεη γξήγνξε πξόζβαζε θαη λα δηαζθαιίδεη όηη κόλν πηζηνπνηεκέλνη ρξήζηεο κπνξνύλ λα έρνπλ πξόζβαζε. Δπνκέλσο, ε MySQL είλαη έλαο πνιπλεκαηηθόο δηαθνκηζηήο πνιιαπιώλ ρξεζηώλ. Υξεζηκνπνηεί ηελ SQL (Structured Query Language) πνπ είλαη ε ηππηθή γιώζζα εξσηεκάησλ γηα βάζεηο δεδνκέλσλ παγθόζκηα. (Κέληξν ΠΛΗ.ΝΔ.Σ. Ν. Φιώξηλαο. Η Βάζε Γεδνκέλσλ MySQL. Internet: http://dide.flo.sch.gr/plinet/tutorials/tutorials-mysql.html) Η MySQL ιεηηνπξγεί κε ην κνληέιν Πελάτη/Εξυπηρετητή (Client/Server). Ο εμππεξεηεηήο δέρεηαη αηηήκαηα από ηνπο πειάηεο ζρεηηθά κε ηε δηαρείξηζε κίαο ή πεξηζζόηεξσλ βάζεσλ δεδνκέλσλ θαη πξνβαίλεη ζηηο απαηηνύκελεο ελέξγεηεο. Οη θύξηεο ιεηηνπξγίεο δηαρείξηζεο βάζεσλ δεδνκέλσλ ηηο νπνίεο πινπνηεί ν εμππεξεηεηήο θαηόπηλ αηηήζεσο από ηνλ πειάηε, δε δηαθέξνπλ ζεκαληηθά από ηηο αληίζηνηρεο ιεηηνπξγίεο ησλ άιισλ εθαξκνγώλ βάζεσλ δεδνκέλσλ θαη πεξηιακβάλνπλ ηε δεκηνπξγία-δηαγξαθή βάζεσλ δεδνκέλσλ, ηελ εηζαγσγή-ηξνπνπνίεζε-δηαγξαθή πηλάθσλ (tables) θαη πεδίσλ (fields), ηελ εηζαγσγή-ηξνπνπνίεζε-δηαγξαθή εγγξαθώλ (records) θαη 14
ηέινο ηελ αλάθηεζε δεδνκέλσλ από ηε βάζε κε ηε ρξήζε ζπγθεθξηκέλσλ θξηηεξίσλ. (http://kee.ideke.edu.gr/epms/files/n22_plhroforiki-6.pdf,) Η MySQL δηαθξίλεηαη γηα θάπνηα βαζηθά πιενλεθηήκαηα ηα νπνία είλαη: Απόδνζε Υακειό θόζηνο Δπθνιία ρξήζεο Γηαζεζηκόηεηα θσδηθνύ πξνέιεπζεο Σέινο, ε SQL δελ ζα πξέπεη λα ζπγρέεηαη κε ηελ MySQL, αθνύ ε SQL είλαη ε γιώζζα πξνγξακκαηηζκνύ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ αιιειεπίδξαζε κε ηελ βάζε δεδνκέλσλ, ελώ ε MySQL ην ινγηζκηθό ηνπ δηαθνκηζηεί βάζεσλ δεδνκέλσλ. 15
Κεθάλαιο 2. Πεπιγπαθή ηηρ Βάζη δεδομένων Η βάζε δεδνκέλσλ πνπ δεκηνπξγήζεθε γηα ηελ εθαξκνγή έγηλε κε ηελ γιώζζα MySQL, ζε πεξηβάιινλ δηαρείξηζεο phpmyadmin. Γηα ηελ εθαξκνγή δεκηνπξγήζεθε κηα βάζε δεδνκέλσλ κε ην όλνκα eshop_katsa θαη ε νπνία απνηειείηαη από πέληε πίλαθεο. Σνλ carttemp, ηνλ katigories_proiontwn, ηνλ paraggelies, ηνλ products, θαη ηνλ users. 2.1 Πίνακαρ user Αξρηθά, δεκηνπξγήζεθε ν πίλαθαο users ζηνλ νπνίν θαηαρσξνύληαη θαη ππάξρνπλ ηα ζηνηρεία ησλ ρξεζηώλ πνπ θάλνπλ εγγξαθή ζηελ εθαξκνγή. ηνλ πίλαθα απηόλ γηα λα θάλεη εγγξαθή ν ρξήζηεο πξέπεη λα ζπκπιεξώζεη ηα πεδία πνπ ηνλ απνηεινύλ θαη απηά είλαη: Σν πεδίν user_id, ην νπνίν παίξλεη απηόκαηε αξίζκεζε, θαη απνηειεί ηνλ κνλαδηθό αξηζκό ηεο θάζε εγγξαθήο ηνπ πίλαθα. Σν πεδίν username ζην νπνίν ν ρξήζηεο βάδεη ην username πνπ επηζπκεη θαη είλαη ηύπνπ varchar(32). Σν πεδίν password, όπνπ απνζεθεύεηαη ν θσδηθόο πνπ ζέηεη ν θάζε ρξήζηεο θαη είλαη ηύπνπ varchar(32). Σν πεδίν onoma, όπνπ απνζεθεύεηαη ην όλνκα ηνπ θάζε ρξήζηε θαη είλαη ηύπνπ varchar(25). Σν πεδίν epwnimo, όπνπ απνζεθεύεηαη ην επώλπκν ηνπ θάζε ρξήζηε θαη είλαη ηύπνπ varchar(25). To πεδίν xwra, όπνπ απνζεθεύεηαη ε ρώξα ηνπ θάζε ρξήζηε θαη είλαη ηύπνπ varchar(50). Σν πεδίν poli, όπνπ απνζεθεύεηαη ε πόιε ηνπ θάζε ρξήζηε θαη είλαη ηύπνπ varchar(50). Σν πεδίν dieuthinsi, όπνπ απνζεθεύεηαη ε δηεύζπλζε ηνπ θάζε ρξήζηε θαη είλαη ηύπνπ varchar(80). Σν πεδίν arithmos, όπνπ απνζεθεύεηαη ν αξηζκόο δηεύζπλζεο ηνπ θάζε ρξήζηε θαη είλαη ηύπνπ int(5). 16
Σν πεδίν tk, όπνπ απνζεθεύεηαη ν ηαρπδξνκηθόο θώδηθαο ηνπ θάζε ρξήζηε θαη είλαη ηύπνπ int(5). Σν πεδίν filo, όπνπ απνζεθεύεηαη ην θύιν ηνπ θάζε ρξήζηε θαη είλαη ηύπνπ varchar(10) Σν πεδίν email, όπνπ απνζεθεύεηαη ην email ηνπ θάζε ρξήζηε θαη είλαη ηύπνπ varchar(80). Σν πεδίν tilefwno, όπνπ απνζεθεύεηαη ην ηειέθσλν ηνπ θάζε ρξήζηε θαη είλαη ηύπνπ char(10). Σν πεδίν katigoria_xristi, όπνπ απνζεθεύεηαη ε θαηεγνξία ζηελ νπνία αλήθεη ν θάζε ρξήζηε θαη είλαη ηύπνπ char(10). Σν πεδίν date, ην νπνίν είλαη ηύπνπ datetime. 2.2 Πίνακαρ katigories_proiontwn Γεύηεξνο πίλαθαο ηεο εθαξκνγήο είλαη ν katigories_proiontwn, κέζα ζην νπνίνλ θαηαρσξνύληαη νη θαηεγνξίεο ησλ πξντόλησλ πνπ ζα ππάξρνπλ ζην e- shop. Απηόο ν πίλαθαο απνηειείηαη από ηα εμήο πεδία: Σν πεδίν kat_id, ην νπνίν παίξλεη απηόκαηε αξίζκεζε, είλαη ηύπνπ int(11), θαη θάζε θαηεγνξία έρεη έλαλ αξηζκν. Σν πεδίν onoma, ην νπνίν παίξλεη ηελ νλνκαζία ηεο θάζε θαηεγνξίαο θαη είλαη ηύπνπ varchar(30). Σν πεδίν perigrafi, ην νπνίν ζην νπνίν θαηαρσξείηε ε πεξηγξαθή ηεο θαηεγνξίαο θαη είλαη ηύπνπ varchar(255). 2.3 Πίνακαρ products Σξίηνο πίλαθαο ηεο εθαξκνγήο είλαη ν products, ζηνλ νπνίνλ θαηαρσξνύληαη ηα πξντόληα ηνπ e-shop. Απηόο ν πίλαθαο απνηειείηαη από ηα εμήο πεδία: 17
Σν πεδίν product_id, είλαη ηύπνπ int(11) θαη έρεη απηόκαηε αξίζκεζε, αθνύ θάζε πξντόλ έρεη έλαλ κνλαδηθό αξηζκό. Σν πεδίν katigoria, όπνπ απνζεθεύεηαη ε θαηεγνξία ηνπ θάζε πξντόληνο θαη είλαη ηύπνπ int(11). Σν πεδίν onoma, όπνπ απνζεθεύεηαη ην όλνκα ηνπ θάζε πξντόληνο θαη είλαη ηύπνπ varchar(20). Σν πεδίν perigrafi,, όπνπ απνζεθεύεηαη ε πεξηγξαθή ηνπ θάζε πξντόληνο θαη είλαη ηύπνπ varchar(255). Σν πεδίν timi, όπνπ απνζεθεύεηαη ε ηίκε ηνπ θάζε πξντόληνο θαη είλαη ηύπνπ float. Σν πεδίν fwtografia, όπνπ απνζεθεύεηαη ε θσηνγξαθία ηνπ θάζε πξντόληνο θαη είλαη ηύπνπ varchar(80). Σν πεδίν prosfora, όπνπ απνζεθεύεηαη ε πξνζθνξά ηνπ θάζε πξντόληνο θαη είλαη ηύπνπ int(11). 2.4 Πίνακαρ paraggelies Σέηαξηνο πίλαθαο ηεο εθαξκνγήο είλαη πίλαθαο paraggelies, ζηνλ νπνίνλ θαηαρσξνύληαη νη παξαγγειίεο ηεο εθαξκνγήο θαη ηα πεδία πνπ ηνλ απνηεινύλ είλαη ηα εμήο: Σν πεδίν order_id, ην νπνίν θαηαρσξεί ηνλ αξηζκό ηεο παξαγγειίαο, παίξλεη απηόκαηε αξίζκεζε θαη είλαη ηύπνπ int(20). Σν πεδίν product_id, ην νπνίν θαηαρσξεί ηνλ αξηζκό ηνπ πξντόληνο θαη είλαη ηύπνπ int(20). Σν πεδίν user_id,ην νπνίν θαηαρσξή ηνλ αξηζκν ηνπ ρξήζηε θαη είλαη ηύπνπ int(20). Σν πεδίν order_number, ην νπνίν είλαη ηύπνπ varchar(200). Σν πεδίν username, ην νπνίν θαηαρσξή ην username ηνπ ρξήζηε θαη είλαη ηύπνπ varchar(30). 18
Σν πεδίν onoma_prointos, ζην νπνίν θαηαρσξείηε ην όλνκα ηνπ πξντόληνο θαη είλαη ηύπνπ varchar(100). Σν πεδίν hmer_paraggelias, ην νπνίν θαηαρσξεί ηελ εκεξνκελία πνπ έγηλε ε παξαγγειία θαη είλαη ηύπνπ date. Σν πεδίν katastasi_paraggelias, ζην νπνίν θαηαρσξείηε ε θαηάζηαζε ζηελ νπνία βξίζθεηαη ε παξαγγειία θαη είλαη ηύπνπ varchar(130). Σν πεδίν posotita, ην νπνίν αλαθέξεηαη ζηελ πνζόηεηα ησλ πξντόλησλ θαη είλαη ηύπνπ int(10). Σν πεδίν status_last_update, ζην νπνίν νπνίν θαηαρσξήηαη ε ηειεπηαία θαηάζηαζε ηεο παξαγγειίαο θαη είλαη ηύπνπ date. 2.5 Πίνακαρ carttemp Πέκπηνο θαη ηειεπηαίνο πίλαθαο ηεο εθαξκνγήο είλαη ν πίλαθαο carttemp, ν νπνίνο αλαθέξεηαη ζην θαιάζη αγνξώλ θαη απνηειείηαη από ηα εμήο πεδία: Σν πεδίν hidden, ην νπνίν είλαη ηύπνπ int(11), θαη παίξλεη απηόκαηε αξίζκεζε Σν πεδίν sess, ην νπνίν είλαη ηύπνπ char(50). Σν πεδίν prodnum, ην νπνίν είλαη ηύπνπ char(5). Σν πεδίν quan, ην νπνίν είλαη ηύπνπ int(3). Σν πεδίν username, ην νπνίν είλαη ηύπνπ varchar(50). 19
Κεθάλαιο 3. Πεπιγπαθή και ανάλςζη ηηρ εθαπμογήρ 3.1 Απσική ζελίδα Αξρηθά γηα ηελ έλαξμε ηεο εθαξκνγήο ρξεζηκνπνηείηαη έλαο web browser, κέζνπ ην νπνίνπ ζα γίλεη ε εθθίλεζε ηεο εθαξκνγή ηνπ e-shop. Η πξώηε εηθόλα ηεο εθαξκνγήο είλαη ε αξρηθή ζειίδα όπσο εκθαλίδεηαη ζηνλ ρξήζηε επιζκέπηη κέζν ηεο νπνίαο θαισζνξίδεηαη ν ρξήζηεο ζηελ ηζηνζειίδα θαη αξρίδεη ηελ πεξηήγεζε ηνπ ζε απηήλ. Πάλσ ζηελ ζειίδα ππάξρεη ην ινγόηππν ηεο επηρείξεζεο, ην νπνίν πέξα από ηνλ νπηηθό ξόιν πνπ έρεη, είλαη θαη έλαο ζύλδεζκνο πνπ νδεγεί ζηελ αξρηθή ζειίδα θαη επηηξέπεη ζηνλ ρξήζηε λα γπξίζεη ζε απηήλ από όπνην ζεκείν θαη αλ βξίζθεηαη. Από αξηζηεξά ζηελ ζειίδα ππάξρνπλ ηξείο ζύλδεζκνη νπνύ ν θάζε έλαο είλαη ππεύζπλνο γηα κηα δηαθνξεηηθή ιεηηνπξγία. Απηνί είλαη νη εμήο: Ο ζύλδεζκνο απσική, ν νπνίνο νδεγεί ζηελ αξρηθή ζειίδα ε νπνία πεξηέρεη δηάθνξεο πιεξνθνξίεο γηα ηελ επηρείξεζε. Ο ζύλδεζκνο πποϊόνηα, πνπ κεηαθέξεη ηνλ ρξήζηε ζηελ ζειίδα κε ηα πξντόληα, όπνπ κπνξεί λα δεη ηηο θαηεγνξίεο πνπ ππάξρνπλ θαη πνία πξντόληα ππάξρνπλ ζηε θάζε θαηεγνξία Ο ζύλδεζκνο Δπικοινωνία, ν νπνίνο εκθαλίδεη ηα ζηνηρεία επηθνηλσλίαο ηεο επηρείξεζεο, ηα ηειέθσλα ηεο, αιιά θαη ην email ηεο επηρείξεζεο. Σέινο, ζηα δεμηά ηεο ζειίδαο ππάξρεη ε επηινγή γηα εηζαγσγή ησλ ζηνηρείσλ ηνπ ρξήζηε εθόζνλ είλαη κέινο ηνπ e-shop, ή εάλ δελ είλαη κέινο κπνξεί λα επηιέμεη ηνλ ζύλδεζκν Νέα εγγπαθή, θαη λα γίλεη κέινο απνθηώληαο επηπιένλ δπλαηόηεηεο ζηελ εθαξκνγή. 20
Δηθόλα 3.1: Αξρηθή ζειίδα 3.2 Χπήζηηρ επιζκέπηηρ Ο ρξήζηεο κπνξεί λα πεξηεγεζεί ζηελ ζειίδα θαη λα ελεκεξσζεί ζρεηηθά κε ηελ επηρείξεζε θαη ηα πξντόληα ηεο ρσξίο λα έρεη θακία ππνρξέσζε λα εγγξαθή ζε απηήλ, αιιά κε κόλν πεξηνξηζκό όηη δελ κπνξεί λα πξνρσξήζεη ζε αγνξά πξντόληνο. ε απηήλ ηελ πεξίπησζε ν ρξήζηεο αθνύ αλνίμεη ηελ ζειίδα ηνπ e-shop ζα αληηθξίζεη ηελ αξρηθή ζειίδα κέζν ηεο νπνίαο εκθαλίδεηαη έλα κήλπκα θαισζνξίζκαηνο, θαη θάπνηεο πιεξνθνξίεο γηα ηελ επηρείξεζε. 21
Δηθόλα 3.2.1: Αξρηθή ζειίδα επηζθέπηε Δπηιέγνληαο ηνλ ζύλδεζκν πποϊόνηα ζηα αξηζηεξά, εκθαλίδνληαη ηα πξντόληα ηνπ θαηαζηήκαηνο ηα νπνία ρσξίδνληαη ζε δύν θαηεγνξίεο, μεξνί θαξπνί θαη θαθέο. ηελ ζειίδα αξρηθά εκθαλίδνληαη ηα πξντόληα ζπλνιηθά ζε κηθξά εηθνλίδηα θαη ηα νπνία ην θαζέλα από απηά απνηειεί θαη έλαλ μερσξηζηό ζύλδεζκν, πνπ νδεγεί ζε εκθάληζε ηνπ θάζε πξντόληνο μερσξηζηά. Δηθόλα 3.2.2: ειίδα πξντόλησλ επηζθέπηε 22
Μέζα ζε απηόλ ηνλ ζύλδεζκν πεξηγξάθεηαη ιεπηνκεξώο ην θάζε πξντόλ ρσξίο λα δίλεηαη θάπνηα επηπιένλ επηινγή. Δηθόλα 3.2.3: ειίδα επηιεγκέλνπ πξντόληνο Σέινο κέζν ηνπ ζπλδέζκνπ Δπικοινωνία κπνξεί λα δεη ηα ηειέθσλα ηεο εηαηξίαο αιιά θαη λα ζηήιε e-mail κέζν ηνπ ζπλδέζκνπ πνπ απνηειεί ην e- mail. Δπηιέγνληαο ηνλ ζύλδεζκν απηό εκθαλίδεηαη κηα θόξκα επηθνηλσλίαο όπνπ κπνξεί λα επηθνηλσλήζεη άκεζα κε ηελ επηρείξεζε. 23
Δηθόλα 3.2.4: ειίδα επηθνηλσλίαο Δηθόλα 3.2.5: ειίδα απνζηνιήο κελύκαηνο 24
3.3 Χπήζηηρ πελάηηρ Ο ρξήζηεο εάλ ην επηζπκεί κπνξεί λα θάλεη εγγξαθήο ζηελ ζειίδα παηώληαο ζηνλ ζύλδεζκν Νέα εγγπαθή πνπ βξίζθεηαη δεμηά ηεο ζειίδαο ην νπνίν ζα ηνλ νδεγήζεη ζε κηα λέα θόξκα όπνπ ζα πξέπεη λα ζπκπιεξώζεη θάπνηα πεδία θαη αθνύ θαηαρσξήζεη ηελ εγγξαθή ηνπ ζα γίλεη πιένλ ρξήζηεο πελάηηρ ηεο εθαξκνγήο. Δηθόλα 3.3.1:ειίδα εγγξαθήο ρξήζηε Ο ρξήζηεο από ηελ ζηηγκή πνπ θάλεη εγγξαθή ζηελ εθαξκνγή ζα έρεη ηελ ηδηόηεηα ηνπ ρξήζηε πελάηη. Η πεξηήγεζε ηνπ αξρίδεη βιέπνληαο ηελ αξρηθή ζειίδα ησλ πειαηώλ ε νπνία μερσξίδεη από απηή ηνπ επηζθέπηε εμαηηίαο ησλ λέσλ πεδίσλ πνπ πξνζζέηνληαη ζε απηήλ. 25
Δηθόλα 3.3.2:ειίδα θαισζνξίζκαηνο πειάηε Αξρηθά θαη εδώ ππάξρεη ζην πάλσ κέξνο ηεο ζειίδαο ην logo ηεο επηρείξεζεο. Κάησ από απηό ππάξρεη κηα γξακκή κε ηξία λέα πεδία. Σα νπνία είλαη ηα εμήο: Η Γιασείπιζη ζηοισείων, κέζν ηνπ νπνίνπ ν ρξήζηεο βιέπεη ηα ζηνηρεία πνπ έρεη εηζάγεη θαηά ηελ εγγξαθή ηνπ ζηελ ζειίδα, θαη έρεη ηελ δπλαηόηεηα λα ηα επεμεξγαζηή κέζν ηνπ πεδίνπ επεξεπγαζία, πνπ ππάξρεη παξαθάησ. Δηθόλα 3.3.3:ειίδα πξνβνιήο ζηνηρείσλ ρξήζηε 26
Δηθόλα 3.3.4:ειίδα Δπεμεξγαζίαο ζηνηρείσλ ρξήζηε Η εξέλιξη παπαγγελίαρ, είλαη ην πεδίν ζην νπνίν ν ρξήζηεο κπνξεί λα ειέγμεη ζε πνίν ζηάδην βξίζθεηαη ε παξαγγειία πνπ έρεη πξαγκαηνπνίεζε. Αξρηθά, αθνύ επηιέμεη ην πεδίν ηεο εμέιημεο παξαγγειίαο ζα εκθαληζηή κία θόξκα ε νπνία ζα δεηάεη ηνλ θσδηθό παξαγγειίαο, ν νπνίνο έρεη δνζεί ζηνλ ρξήζηε όηαλ νινθιήξσζε ηελ παξαγγειία. Αθνύ εηζάγεη ηνλ αξηζκό παξαγγειίαο ζα κπνξεί λα δεη ζε πην ζηάδην βξίζθεηαη ε παξαγγειία ηνπ. 27
Δηθόλα 3.3.5:ειίδα Δμέιημεο παξαγγειίαο Δηθόλα 3.3.6:ειίδα πξνβνιήο ηεο παξαγγειίαο Σειεπηαίν από ηα ηξία πεδία είλαη ην καλάθι αγοπών. Σν καλάθι αγοπών, είλαη ην πεδίν πνπ κπνξεί λα δεη ν ρξήζηεο ηα πξντόληα πνπ έρεη επηιέμεη, ζηελ πνζόηεηα πνπ ηα έρεη επηιέμεη θαη ηελ ζπλνιηθή ηνπο αμία, πξηλ ηελ νινθιήξσζε ηεο παξαγγειίαο. Δπηπιένλ, πέξα από ηελ ζπλνιηθή εηθόλα πνπ ζα έρεη πξηλ ηελ νινθιήξσζε ηεο παξαγγειίαο, δίλεηαη ε δπλαηόηεηα λα πξνβεί ζε αιιαγέο ηεο παξαγγειίαο, όπσο γηα 28
παξάδεηγκα λα αιιάμεη ηελ πνζόηεηα ελόο πξντόληνο, ή θαη λα ην αθαηξέζεη εάλ ην κεηάλησζε. Δηθόλα 3.3.7:ειίδα πξνβνιήο θαιάζη αγνξώλ Κιείλνληαο απηό ην ζηάδην, θαη αθνύ ηειεηώζεη κε ηνλ έιεγρν ηεο παξαγγειίαο, είλαη έηνηκνο λα πξαγκαηνπνίεζε ηελ νινθιήξσζε ηεο παξαγγειίαο επηιέγνληαο ηνλ ζύλδεζκν πποσωπήζηε ζηον έλεγσο ηηρ παπαγγελίαρ ζηνλ νπνίν πξαγκαηνπνηείηαη ν έιεγρνο ησλ ζηνηρείσλ ηνπ πειάηε, θαη ηα νπνία κπνξνύλ λα αιιαρηνύλ ζε πεξίπησζε πνπ απαηηείηαη. 29
Δηθόλα 3.3.8:ειίδα ειέγρνπ παξαγγειίαο Δθόζνλ, γίλεη ν έιεγρνο, ν ρξήζηεο επηιέγεη ηνλ ζύλδεζκν πποσωπήζηε ζηο επόμενο βήμα, ζηνλ νπνίν γίλεηαη κηα ζπλνιηθή ζύλνςε ηεο παξαγγειίαο κε ηα ζηνηρεία ηνπ πειάηε αιιά θαη ηεο παξαγγειίαο. ε πεξίπησζε πνπ ν ρξήζηεο ζέιεη λα αιιάμεη θάηη ζηελ παξαγγειία έρεη ηελ δπλαηόηεηα θαη ζε απηό ην ζηάδην λα επηζηξέςεη ζην θαιάζη αγνξώλ κέζν ηνπ ζπλδέζκνπ επιζηποθή ζηο καλάθι αγοπών. ε αληίζεηε πεξίπησζε θαη αθνύ επηζπκεί λα νινθιήξσζε ηελ παξαγγειία επηιέγεη ηνλ ζύλδεζκν αποζηολή παπαγγελίαρ, κέζν ηνπ νπνίνπ νινθιεξώλεηαη ε παξαγγειία, ε νπνία θαηαρσξείηαη ζην θαηάζηεκα θαη δίλεηαη ν αξηζκόο παξαγγειίαο ζηνλ πειάηε κέζν ηνπ νπνίνπ κπνξεί λα ειέγμεη αλά πάζα ζηηγκή ζε πην ζηάδην βξίζθεηαη ε παξαγγειία ηνπ. 30
Δηθόλα 3.3.9:ειίδα ζύλνςεο παξαγγειίαο Δηθόλα 3.3.10:ειίδα ζηνηρείσλ παξαγγειίαο Πξνρσξώληαο παξαθάησ, ν ρξήζηεο βιέπεη ζηα αξηζηεξά ηεο ζειίδαο θαη θάησ από ηελ γξακκή κε ηα πξναλαθεξζέληα ηξία πεδία ππάξρνπλ ηα ηξία 31
θνηλά πεδία πνπ είλαη ίδηα ζε όπνηα κνξθή θαη αλ βιέπεη ν ρξήζηεο ηελ εθαξκνγή, απηά είλαη ηα εμήο: Η απσική, κέζν ηεο νπνίαο ν ρξήζηεο κπνξεί λα επηζηξέςεη αλά πάζα ζηηγκή ζηελ αξρηθή νζόλε. Σα πποϊόνηα. ην ζπγθεθξηκέλν πεδίν παξνπζηάδνληαη ζηνλ ρξήζηε πειάηε ηα πξντόληα ηεο επηρείξεζεο, αξρηθά ζε ζπλνιηθή κνξθή θαη ζηελ ζπλέρεηα δίλεηαη ε επηινγή γηα ηελ αγνξά απηώλ κέζν ηεο θαηάιιειεο θόξκαο. Δηθόλα 3.3.11:ειίδα πξνβνιήο πξντόλησλ Ο ρξήζηεο όηαλ αλνίμεη έλα πξντόλ κέζν ηνπ ζπλδέζκνπ πεπιζζόηεπα, ζα εκθαληζηεί ε θαξηέια ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ πξντόληνο, ζηελ νπνία παξνπζηάδνληαη νη ιεπηνκέξεηεο ηνπ πξντόληνο όπσο ε ηηκή, ηα ραξαθηεξηζηηθά θαη ε θαηεγνξία ζηελ νπνία αλήθεη, όπσο θαη κηα θσηνγξαθία κε ην ζπγθεθξηκέλν πξντόλ. Κάησ από ηελ πεξηγξαθή ππάξρεη κηα θόξκα κε επηινγέο γηα ηελ αγνξά ηνπ πξντόληνο. Ο ρξήζηεο κπνξεί λα επηιέμεη ηελ πνζόηεηα πνπ ζέιεη λα αγνξάζεη, θαη λα ζηήιε ην πξντόλ ζην θαιάζη αγνξώλ, κέζν ηνπ ζπλδέζκνπ πποζθήκη ζηο 32
καλάθι αγοπών. Δπίζεο δίλεηαη ε δπλαηόηεηα λα ειέγμεη ην θαιάζη αγνξώλ ηνπ κέζν ηνπ ζπλδέζκνπ πποβολή καλαθιού αγοπών. Σέινο, αθνύ νινθιεξώζεη ηηο επηινγέο ησλ πξντόλησλ πνπ ζέιεη λα αγνξάζεη ν ρξήζηεο ζα ζπλερίζεη ηελ εμέιημε ηεο δηαδηθαζίαο αθινπζώληαο ηα βήκαηα πνπ αλαθέξζεθαλ πξνεγνπκέλσο ζην πεδίν καλάθι αγοπών. Δηθόλα 3.3.11:ειίδα ζπγθεθξηκέλνπ πξντόληνο θαη ε επικοινωνία, κέζν ηεο νπνία ν ρξήζηεο κπνξεί λα έξζεη ζε επαθή κε ηελ επηρείξεζε είηε καζαίλνληαο ηα ηειεθσλά ηεο, ηα νπνία εκθαλίδνληαη ζην ζπγθεθξηκέλν πεδίν, είηε κέζν ηνπ email ηεο επηρείξεζεο ην νπνίν είλαη έλαο ζύλδεζκνο κέζν ηνπ νπνίνπ ν ρξήζηεο κπνξεί άκεζα λα ζηήιε ην κήλπκα ηνπ ζηελ επηρείξεζε. 33
Δηθόλα 3.3.12:ειίδα επηθνηλσλίαο Δηθόλα 3.3.13:ειίδα απνζηνιήο κελύκαηνο 34
3.4 Χπήζηηρ διασειπιζηήρ Ο ρξήζηεο ν νπνίνο είλαη νξηζκέλνο ζαλ δηαρεηξηζηήο, αξρηθά αθνύ αλνίμεη ηελ εθαξκνγή ζα δεη ηελ αξρηθή ζειίδα ε νπνία είλαη ίδηα γηα όινπο ηνπο ρξήζηεο. ηελ ζπλέρεηα ζα πξέπεη λα θάλεη log-in κέζν κηαο θόξκαο ζύλδεζεο ε νπνία βξίζθεηαη ζηα δεμηά ηεο ζειίδαο. Ο ρξήζηεο ζπλδέεηαη ζην ζύζηεκα βάδνληαο ην username θαη ην password ην νπνίν έρεη νξίζεη όηαλ έθαλε εγγξαθή. ε πεξίπησζε πνπ ην username ε ην password είλαη ιάζνο εκθαλίδεηαη κήλπκα ιάζνπο. Δηθόλα 3.4.1: Αξρηθή ειίδα 35
Δηθόλα 3.4.2: ειίδα ιαλζαζκέλεο εηζόδνπ Δθόζνλ δώζεη ηα ζσζηά ζηνηρεία ζα ζπλδεζεί κε ην ζύζηεκα θαη πιένλ ζα εκθαλίδεηαη ε λέα αξρηθή ζειίδα, ε νπνία εκθαλίδεηαη κόλν ζηνπο ρξήζηεο δηαρεηξηζηέο ηεο ζειίδαο, παξέρνληαο λέεο θαη πεξηζζόηεξεο επηινγέο ζηνλ δηαρεηξηζηή. Δηθόλα 3.4.3: Αξρηθή ειίδα δηαρεηξηζηή 36
Κάησ από ην logo ηεο επηρείξεζεο εκθαλίδεηαη πιένλ κηα γξακκή κε ηέζζεξα λέα πεδία ζηνλ ρξήζηε, όπνπ ην θάζε πεδίν είλαη θαη έλαο ζύλδεζκνο πνπ νδεγεί ζε δηάθνξεο ιεηηνπξγίεο. Απηά ηα πεδία είλαη νη εμήο ζύλδεζκνη: Η διασείπιζη ζηοισείων, κέζν ηεο νπνίαο ν δηαρεηξηζηήο κπνξεί λα δεη ηα ζηνηρεία ηνπ ινγαξηαζκνύ ηνπ, θαη κέζν ηνπ πεδίνπ επεξεπγαζία, λα αιιάμεη ηα ζηνηρεία ηνπ. Δηθόλα 3.4.4: ειίδα πξνβνιήο ζηνηρείσλ Η διασείπιζη σπηζηών, κέζν ηεο νπνίαο ν δηαρεηξηζηήο κπνξεί λα δεη θαη λα επεμεξγαζηή ηα ζηνηρεία ησλ πειαηώλ. Δπίζεο έρεη ηελ δπλαηόηεηα λα αιιάμεη ηελ θαηάζηαζε ελόο πειάηε ζε δηαρεηξηζηή. 37
Δηθόλα 3.4.5: ειίδα δηαρείξηζεο ρξεζηώλ Η διασείπιζη πποϊόνηων, κέζν ηνπ νπνίνπ παξνπζηάδνληαη ζηνλ δηαρεηξηζηή ηα πξντόληα ηνπ ειεθηξνληθνύ θαηαζηήκαηνο, θαη ππάξρεη ε δπλαηόηεηα λα πξνζζέζεη, λα αθαίξεζε θαη λα επεμεξγαζηή ηα πξντόληα. 38
Δηθόλα 3.4.6 : ειίδα δηαρείξηζεο πξντόλησλ Η επεξεπγαζίαρ παπαγγελίαρ, ζηελ νπνία ν δηαρεηξηζηήο ειέγρεη ηελ παξαγγειίαο. Αξρηθά εκθαλίδεηαη κηα θόξκα ζηελ νπνία δεηείηαη ν θσδηθόο παξαγγειίαο, ν νπνίνο όηαλ εηζαρζεί ζηελ θόξκα πνπ ππάξρεη εκθαλίδεη ηελ δεηνύκελε παξαγγειία, ζηελ νπνία ν δηαρεηξηζηήο κπνξεί λα αιιάμεη ηελ θαηάζηαζε αλαιόγσο κε ην ζηάδην πνπ βξίζθεηαη ε παξαγγειία 39
Δηθόλα 3.4.7: ειίδα επεμεξγαζίαο παξαγγειίαο Δηθόλα 3.4.8: ειίδα ζηνηρείσλ παξαγγειίαο 40
ηα αξηζηεξά θαη θάησ από ηελ γξακκή ησλ πξναλαθεξόκελσλ πεδίσλ ππάξρνπλ ηξία πεδία κέζν ησλ νπνίνλ ν δηαρεηξηζηήο κπνξεί λα πεξηεγεζεί ζηελ ζειίδα θαη λα δεη ην πώο εκθαλίδεηαη. Απηά είλαη ηα εμήο: Η Απσική, κέζν ηεο νπνία ν ρξήζηεο κπνξεί λα επηζηξέςεη ζηελ αξρηθή ζειίδα από όπνπ θαη αλ βξίζθεηαη. Σα Πποϊόνηα, όπνπ ζην ζπγθεθξηκέλν πεδίν εκθαλίδνληαη ηα πξντόληα κε ηηο πιεξνθνξίεο ηνπ θαζελόο, όζνλ αθνξά ηελ πεξηγξαθή ηνπο θαη ηελ ηηκή ηνπο. Η Δπικοινωνία, ζην νπνίν εκθαλίδνληαη ηα ζηνηρεία επηθνηλσλίαο ηεο επηρείξεζεο Δηθόλα 3.4.9: Αξρηθή ειίδα 41
Δηθόλα 3.4.10: ειίδα πξντόλησλ Δηθόλα 3.4.11: ειίδα επηθνηλσλίαο 42
Σςμπεπάζμαηα Η ξαγδαία εμέιημε ηεο ηερλνινγίαο έρεη επηθέξεη αιιαγέο ζε όινπο ηνπ ηνκείο ηεο αλζξώπηλεο δξαζηεξηόηεηαο θαη εμαίξεζε δελ ζα κπνξνύζε λα απνηειέζεη θαη ν ρώξνο ηνπ εκπνξίνπ θαη ησλ επηρεηξήζεσλ. Οη λέεο ηερλνινγίεο, ε εμέιημε θαη ε δηάδνζε ηνπ ηληεξλέη ζε όιν ηνλ θόζκν από άθξε ζε άθξε, νη θαιύηεξεο ηαρύηεηεο πνπ πξνζθέξεη θαη ε όιν θαη ρακειόηεξε ηηκή πνπ πξνζθέξεηαη, δίλνπλ ζπλερώο πεξηζζόηεξα θίλεηξα ζηελ λέα αγνξά πνπ δεκηνπξγείηαη θαη μεθεύγεη από ηα πξαγκαηηθά γεσγξαθηθά ζύλνξα, ώζηε λα εμειηρζεί θαη λα αλαβαζκίδεηαη ζπλερώο κέξα κε ηελ κέξα. Η βησζηκόηεηα θαη ε αληαγσληζηηθόηεηα ηεο εθάζηνηε επηρείξεζεο είλαη άκεζα ζπλδεδεκέλε κε ηελ παξνπζία ηεο ζηελ λέα εηθνληθή αγνξά, θαη νθείιεη θαη έρεη πιένλ ηελ ππνρξέσζε λα δειώλεη παξόλ ζηελ λέα απηή παγθόζκηα αγνξά. ηελ παξνύζα πηπρηαθή εξγαζία, αλαπηύρηεθε κηα εθαξκνγή ελόο ειεθηξνληθνύ θαηαζηήκαηνο (e-shop), ελόο θαθεθνπηείνπ πνπ έρεη ζαλ ζηόρν ηελ εηθνληθή παξνπζία ηεο επηρείξεζεο ζηνλ ρώξνπ ηνπ δηαδηθηύνπ, ηελ δηεύξπλζε ηνπ πειαηεηαθνύ ηεο θύθινπ, θαη ησλ πξντόλησλ πνπ δηαζέηε. Αξρηθά, έγηλε κηα ζύληνκε αλάιπζε ησλ γισζζώλ πξνγξακκαηηζκνύ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζηελ πινπνίεζε ηεο. Καη ζηελ ζπλέρεηα παξνπζηάζηεθε ιεπηνκεξώο ε ρξήζε ηεο εθαξκνγήο. Η νπνία απεπζύλεηαη θπξίσο ζε κηθξέο επηρεηξήζεηο νη νπνίεο αλαδεηνύλ κηα εθαξκνγή ρακεινύ θόζηνπο, κε έλα πεξηβάιινλ θηιηθό πξνο ηνλ ρξήζηε. Σέινο, ε ελ ιόγν εθαξκνγή ζε κία κειινληηθή αλαβάζκηζε ζα κπνξνύζε λα πξνζθέξεη επηπιένλ επηινγέο θαη δπλαηόηεηεο, όπσο, ζηνλ ηνκέα ηεο παξνπζίαζεο ησλ πξντόλησλ κε κηα πην επαγγεικαηηθή παξνπζίαζε ηνπο θαζώο θαη ζην θνκκάηη ηεο επηθνηλσλίαο κε ηνπο πειάηεο, κε ελδερνκέλσο έλα ζύζηεκα άκεζεο επηθνηλσλίαο(live chat). Δπίζεο ζα κπνξνύζε λα αλαπηπρηεί θαηάιιεια ε απνζήθε ηνπ θαηαζηήκαηνο έηζη ώζηε λα κπνξεί λα βιέπεη άκεζα ν πειάηεο εάλ ππάξρεη δηαζέζηκν ην πξντόλ πνπ επηζπκεί γηα παξαγγειία. 43
Βιβλιογπαθία [1] Γξεγνξόπνπινο Π. (2009), Η Γλώζζα Προγραμμαηιζμού ηοσ Internet HTML, http://www.greektuts.net/html-part-1/ [2] Silberschatz A., Korth H. and Sudarshan S. (2004), Σσζηήμαηα βάζεων δεδομένων: Η πλήρης θεωρία ηων βάζεων δεδομένων, 4 ε Έθδνζε, Αζήλα: Μ. Γθηνύξδαο [3] ειίδα εθκάζεζεο ηεο HTML, www.physics.ntua.gr/~zamarias/nees_tech/what_is_html.html [4] D. Sklar, A. Trachtenberg. PHP Cookbook. O`Reilly Media, U.S.A., 2002. [5] Κέληξν ΠΛΗ.ΝΔ.Σ. Ν. Φιώξηλαο. Η Γιώζζα Πξνγξακκαηηζκνύ PHP Internet: http://dide.flo.sch.gr/plinet/tutorials/tutorials-php-analytical.html [6] A brief history of PHP, http://scholar.lib.vt.edu/manuals/php3.0.6/introhistory.html [7] Βηθηπαίδεηα PHP : http://el.wikipedia.org/wiki/php [8] INTERNET NOW. Πνηα είλαη ε ηζηνξία ηεο PHP Internet: http://www.internetnow.gr/node/68 [9] Κέληξν ΠΛΗ.ΝΔ.Σ. Ν. Φιώξηλαο. Η Γιώζζα Πξνγξακκαηηζκνύ PHP Internet: http://dide.flo.sch.gr/plinet/tutorials/tutorials-php-analytical.html, [10] Κέληξν ΠΛΗ.ΝΔ.Σ. Ν. Φιώξηλαο. Η Βίβινο ηεο PHP. Internet: http://dide.flo.sch.gr/plinet/tutorials-php-bible/tutorials-php-bible-1.html [11] Μαλσιόπνπινο Ι. θαη Παπαδόπνπινο Α. (2009), Σσζηήμαηα Βάζεων Δεδομένων - Θεωρία και πρακηική εθαρμογή, [12] Ξέλνο Μ. θαη Υξηζηνδνπιάθεο Γ. (2000), Βάζεις Δεδομένων, Πάηξα: Σόκνο Γ, ΔΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΣΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ, ρνιή Θεηηθώλ Δπηζηεκώλ θαη Σερλνινγίαο [13] Κέληξν ΠΛΗ.ΝΔ.Σ. Ν. Φιώξηλαο. Η Βάζε Γεδνκέλσλ MySQL. Internet: http://dide.flo.sch.gr/plinet/tutorials/tutorials-mysql.html 44
[14] Κέληξα Δθπαίδεπζεο Δλειίθσλ. Πιεξνθνξηθήο-Δπηθνηλσληώλλ. Γπλακηθέο Δθαξκνγέο Παγθόζκηνπ Ιζηνύ. Internet: http://kee.ideke.edu.gr/epms/files/n22_plhroforiki-6.pdf, 45