ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΠΟΣΤΡΑΓΓΙΣΗΣ ΟΙΚΟΠΕΔΩΝ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΠΟΣΤΡΑΓΓΙΣΗΣ ΟΙΚΟΠΕΔΩΝ Η συγκέντρωση μεγάλων ποσοτήτων νερού, τόσο στην επιφάνεια του εδάφους, όσο και στο υπέδαφος, μπορεί να δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα, όπως διάβρωση του εδάφους, φθορές στα κτίρια κτλ. Ειδικά στις αστικές περιοχές, στις οποίες μεγάλο μέρος της επιφάνειας του εδάφους καλύπτεται από αδιαπέραστα υλικά, η πρόβλεψη για αποστράγγιση των υδάτων κρίνεται απαραίτητη. Παρουσίαση: ΑΝΝΑ ΜΠΟΝΑΡΟΥ, αρχιτέκτων μηχ., MAEd www.ktirio.gr

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ Σχεδιασμός του ανάγλυφου ενός οικοπέδου για τον αποτελεσματικό έλεγχο των ροών των υδάτων και τη συγκέντρωση του σε καθορισμένα σημεία. Κάλυψη του εδάφους με διαπερατά υλικά (λιθορριπή και λιθόστρωτο) που επιτρέπει τη φυσική διήθηση των όμβριων υδάτων. α, β Όταν οι κλίσεις του εδάφους είναι απότομες, το νερό ρέει με μεγάλη ταχύτητα και ο βαθμός διήθησης στο έδαφος είναι μικρός. Αντιθέτως, όταν οι κλίσεις είναι μικρές ή μηδενικές, το νερό δεν απομακρύνεται αμέσως αλλά παραμένει στάσιμο μέχρις ότου απορροφηθεί από το έδαφος. Το νερό αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα συστατικά του εδάφους. Ωστόσο, η υπερβολική συγκέντρωση υγρασίας, τόσο στην επιφάνεια του εδάφους, όσο και στο υπέδαφος, είναι πιθανόν να δημιουργήσει προβλήματα, όπως διαβρώσεις, πλημμύρες, φθορές στα κτίρια, αισθητική υποβάθμιση, καταστροφή της βλάστησης κτλ. Αναμφίβολα, η ανάπτυξη του αστικού ιστού και οι κλιματικές αλλαγές έχουν επιτείνει το πρόβλημα των πλημμυρών από έντονες βροχοπτώσεις. Έτσι, σήμερα κρίνεται επιτακτική η ανάγκη διαχείρισης και αποστράγγισης των υδάτων σε επίπεδο οικοπέδων και κτιρίων. Επιπλέον, τα όμβρια ύδατα που ρέουν ελεύθερα στην επιφάνεια συμπαρασύρουν ρύπους, λάδια, χημικές ουσίες, συμβάλλοντας στη ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα. Ωστόσο, ακόμη και αν δεν δημιουργούνται προβλήματα στο ίδιο το οικόπεδο από τα όμβρια ύδατα, πιθανόν να δημι- ουργούνται σε γειτονικά οικόπεδα ή να συμβάλλουν στη διάβρωση παρακείμενων εδαφών. Πηγές υγρασίας Η συγκέντρωση μεγάλων ποσοτήτων νερού στην επιφάνεια του εδάφους οφείλεται κυρίως στις βροχοπτώσεις και στην άρδευση. Ωστόσο, η υγρασία μπορεί να προέρχεται και από το υπέδαφος (υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας), καθώς και από πιθανή διαρροή στα δίκτυα ύ- δρευσης και αποχέτευσης. Η προβληματική αποστράγγιση, δηλαδή η μη απορρόφηση του νερού από το έδαφος, μπορεί ακόμη να οφείλεται στην τοπογραφία του οικοπέδου. Το ανάγλυφο, καθώς και κάποιες αρχιτεκτονικές διαμορφώσεις (κράσπεδα, κτιστά εμπόδια, τοιχία κτλ.) ενδέχεται να προκαλούν τη συγκέντρωση νερού σε χαμηλές κοιλότητες ή τη δημιουργία μικρών χειμάρρων. Στον αστικό ιστό το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο, καθώς το σύνολο σχεδόν της επιφάνειας του ε- δάφους καλύπτεται με αδιαπέραστα υλικά, που δεν επιτρέπουν τη φυσική διήθηση του νερού. Ένα οικόπεδο θεωρείται ότι παρουσιάζει αποστραγγιστικά προβλήματα, όταν παρατηρούνται ένα η περισσότερα από τα παρακάτω φαινόμενα: Στο οικόπεδο παραμένουν στάσιμα νερά ώρες μετά από έντονη βροχόπτωση. Η ανάπτυξη των φυτών είναι προβληματική και η βλάστηση καταστρέφεται, χωρίς να συντρέχει προφανής λόγος, όπως ασθένειες ή χαμηλή ηλιοφάνεια. Εμφανίζονται μύκητες. Παρατηρείται συγκέντρωση φύλλων, κλαδιών, λάσπης και σκουπιδιών που συγκεντώνονται από τα νερά σε διάφορα σημεία του οικοπέδου. Παρατηρείται οσμή στάσιμου νερού. Τα παραπάνω φαινόμενα, είτε το καθένα από ΤΕΥΧΟΣ 9/0

Ροή νερού Ροή νερού Έδαφος Έδαφος α β ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΗΣ ΡΟΗΣ ΒΡΟΧΙΝΟΥ ΝΕΡΟΥ Υλικό εδάφους Συντελεστής Τσιμέντο ή άσφαλτος,00 (πλήρως αδιαπέραστο) Συμπαγές χαλίκι 0,70 Άργιλος (χωρίς φυτεύσεις) 0,7 Άργιλος (αραιή βλάστηση) 0,0 Άργιλος (πυκνή βλάστηση) 0,0 Χαλίκι 0, Χαλίκι (αραιή βλάστηση) 0,0 Χαλίκι (πυκνή βλάστηση) 0,0 Χώμα 0,0 Χώμα με αραιή βλάστηση 0, Χώμα με πυκνή βλάστηση 0, Άμμος 0,0 Άμμος με αραιή βλάστηση 0,0 Άμμος με πυκνή βλάστηση 0,0 Γρασίδι 0, Τα στοιχεία είναι κατά προσέγγιση Ο συντελεστής ροής βρόχινου νερού χαρακτηρίζει την υδαταπορροφητικότητα ενός υλικού και ορίζεται ως η ποσότητα του νερού που δεν απορροφάται από το υλικό ως προς τη ποσότητα των όμβριων υδάτων που πέφτει στην επιφάνειά του. Η τιμή του συντελεστή είναι σχεδόν (καθόλου απορροφητικότητα) στις αστικές περιοχές, στις οποίες το σύνολο της επιφάνειας των οικοπέδων καλύπτεται από κτίρια, στέγες, πεζοδρόμια, θέσεις στάθμευσης, δρόμους κτλ. μόνο του είτε συνδυαστικά, πολλές φορές οδηγούν επιπροσθέτως: στην εμφάνιση κηλίδων και σε προχωρημένο στάδιο στην πρόκληση φθορών στα κτίρια, στη διείσδυση της υγρασίας στους τοίχους και στα δάπεδα του υπογείου ή, αν δεν υπάρχει υ- πόγειο, στους τοίχους και στο δάπεδο του ι- σογείου (ανιούσα από το έδαφος υγρασία). Η εμφάνιση ανάλογων προβλημάτων υγρασίας μπορεί να οδηγήσεις σε σκέψεις για συγκέντρωση λιμναζόντων υδάτων στο επίπεδο της επιφάνειας του εδάφους. Ωστόσο, η κάθε μορφή εμφάνισης ανερχόμενης υγρασίας από το έδαφος δεν συνεπάγεται και την ύπαρξη λιμναζόντων υδάτων στο έδαφος. Τα οφέλη από την αποτελεσματική αποστράγγιση των οικοπέδων Η διατήρηση των επιπέδων υγρασίας σε κανονικά επίπεδα έχει πολλαπλά οφέλη, τα οποία πολ- λές φορές δεν γίνονται αμέσως αντιληπτά, καθώς αφορούν τόσο στην ορατή επιφάνεια του εδάφους, όσο και στο υπέδαφος. Κατ' αρχάς, η αποτελεσματική αποστράγγιση διατηρεί το έδαφος σταθερό και αποτρέπει τη διάβρωσή του, αυξάνει τον αερισμό του εδάφους στη ζώνη του ριζικού συστήματος των φυτών και κατά συνέπεια αυξάνει τα θρεπτικά συστατικά του χώματος. Τα φυτά τρέφονται καλύτερα και σταδιακά βαθαίνουν τις ρίζες τους. Επιπλέον, το έδαφος με φυσιολογικά επίπεδα υγρασίας θερμαίνεται νωρίτερα με τον ερχομό της άνοιξης, ενώ μειώνονται οι φθορές στα δομικά στοιχεία που προκαλούνται από τον παγετό και την υγρασία. Τα χαρακτηριστικά του εδάφους Το έδαφος είναι ένα διαπερατό υλικό που α- πορροφά το νερό μέσω των φυσικών διόδων του. Η ικανότητα απορρόφησης εξαρτάται από το μέγεθος και τη διαπερατότητα αυτών των διόδων αλλά και από τη σύσταση του εδάφους. Τα χονδρόκοκκα εδάφη, όπως τα αμμώδη, έ- χουν υψηλή διαπερατότητα και απορροφούν το νερό γρήγορα, ενώ τα αργιλικά εδάφη είναι σχετικά αδιαπέραστα από το νερό. Τα κοκκώδη εδάφη, με μεγάλη σχετικά κοκκομετρία, έ- χουν περισσότερες και μεγαλύτερες διόδους διήθησης του νερού σε σχέση με τα συμπιεσμένα εδάφη ή με τα εδάφη με μικρή κοκκομετρία. Άλλωστε, το νερό ασκεί ηλεκτρική έλξη στα μικρά σωματίδια, όπως είναι τα σωματίδια αργίλου, με αποτέλεσμα να τα συμπαρασύρει, φράσσοντας ενίοτε ακόμη περισσότερο τις διόδους του εδάφους. Περαιτέρω, όσο πιο συμπιεσμένο είναι ένα έ- δαφος, τόσο λιγότερη ικανότητα υδαταπορρόφησης έχει. Για παράδειγμα, τα αργιλικά εδάφη είναι συμπιεσμένα εδάφη. Συμπίεση όμως μπορεί να προκληθεί και από την επιφανειακή πίεση η ακόμη και από την έντονη κυκλοφορία. www.ktirio.gr 7

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ Κάλυψη του εδάφους με διάτρητα στοιχεία, στα κενά των οποίων αναπτύσσεται χλόη. Σε ένα οικόπεδο συστήνεται η κατασκευή περισσότερων του ενός στομίων εισόδου του νερού, έτσι ώστε το νερό να διανύει μικρές αποστάσεις αλλά και να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος φραγής των σιφονιών. Διάνοιξη σκάμματος για τοποθέτηση συστήματος αποστράγγισης. Σωλήνες αποστραγγιστικών συστημάτων., Τυπικό σύστημα αποστράγγισης με αγωγό τοποθετημένο σε σκάμμα. Ο αγωγός περιβάλλεται από υδατοδιαπερατό υλικό (πχ. χαλίκι) και γεωύφασμα. Σημαντικό ρόλο παίζει και η βλάστηση. Όσο πιο πυκνή και μεγάλη είναι η βλάστηση, τόσο λιγότερο νερό φτάνει στο έδαφος. Οι βαθιές και υγιείς ρίζες βελτιώνουν τη δομή του εδάφους, αυξάνοντας την ικανότητά υδαταπορρόφησης. Τέλος, η βλάστηση συγκρατεί το χώμα και μειώνει τους κινδύνους διάβρωσης από τη ροή του ορμητικού νερού. Συνεπώς, πριν να καθοριστούν συγκεκριμένα μέτρα αποστράγγισης σε ένα προβληματικό οικόπεδο, θα πρέπει πρώτα να εξεταστεί η ποιότητα του εδάφους. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να βελτιωθεί η απορροφητικότητα με αντικατάσταση μέρους του εδάφους με διαφορετικό έδαφος με μεγαλύτερη υδαταπορροφητικότητα. Ωστόσο, σ' αυτήν την περίπτωση θα πρέπει να ελέγχεται το έδαφος σε ακόμη μεγαλύτερο βάθος, καθώς είναι πιθανόν τα κατώτερα στρώματα να εμποδίζουν τη διήθηση του νερού. Η τοπογραφία του οικοπέδου Το ανάγλυφο του εδάφους, δηλαδή οι κλίσεις, τα ψηλά και τα χαμηλά σημεία, οι κοιλότητες κτλ. επηρεάζουν τη ροή των όμβριων υδάτων. Όσο πιο απότομες είναι οι κλίσεις, τόσο η ταχύτητα ροής του νερού αυξάνεται, με αποτέλεσμα το νερό να μην προλαβαίνει να απορροφηθεί από το έδαφος και να προκαλεί διαβρώσεις. Γι' αυτό το λόγο το σύστημα αποστράγγισης πρέπει να προβλέπει τη συγκράτηση του νερού πριν να γίνει ορμητικό (χείμαρρος). Αντίθετα, όταν οι κλίσεις είναι ομαλές, τότε τα επιφανειακά ύδατα απομακρύνονται αποτελεσματικά, ενώ μέρος τους απορροφάται και από το έδαφος. Τέλος, τα εντελώς επίπεδα οικόπεδα ενδέχεται να παρουσιάζουν προβλήματα αποστράγγισης, καθώς το βρόχινο νερό λόγω της ανυπαρξίας κλίσεων δεν μπορεί να απομακρυνθεί, αλλά παραμένει στην επιφάνεια έως ότου α- πορροφηθεί. Η εκτίμηση του αναγλύφου ενός οικοπέδου μπορεί να γίνει και εμπειρικά, αλλά για μεγαλύτερη ακρίβεια απαιτείται τοπογραφική αποτύπωση, έτσι ώστε να εξακριβωθούν οι πιθανές πορείες των υδάτων και οι κοιλότητες συγκέντρωσης. Μέτρα και παρεμβάσεις στην επιφάνεια του εδάφους Η τοπογραφία ενός οικοπέδου μπορεί να προκαλεί τη συγκέντρωση στάσιμου νερού ή τη δημιουργία χειμάρρων. Συνεπώς, ο σχεδιασμός ε- νός αποτελεσματικού συστήματος αποστράγγισης πρέπει να ξεκινάει από το στάδιο σχεδιασμού του αναγλύφου. Ωστόσο, το έδαφος έχει συγκεκριμένες δυνατότητες απορρόφησης υδάτων, οι οποίες, όταν ξεπεραστούν, επιφέρουν κορεσμό. Γι' αυτό το λόγο, ένα ολοκληρωμένο σύστημα αποστράγγισης πρέπει να στοχεύει στην άμεση απομάκρυνση του μεγάλου όγκου νερού, που προκαλείται, 8 ΤΕΥΧΟΣ 9/0

Σωλήνας με κυματοειδή εξωτερικά και εσωτερικά τοιχώματα. Σωλήνας με κυματοειδή εξωτερικά τοιχώματα και λεία εσωτερικά τοιχώματα. Σωλήνας με λεία τοιχώματα (άκαμπτοι). Σωλήνας με κυματοειδή τοιχώματα (εύκαμπτοι). Έδαφος Έδαφος για παράδειγμα, από έντονες βροχοπτώσεις, ό- ταν ακόμη βρίσκεται στην επιφάνεια, έτσι ώστε να μην επιβαρύνεται το υπόγειο σύστημα. Από την άλλη μεριά, όταν το νερό που διηθείται στο έδαφος είναι λιγοστό, η ταχύτητα του νερού μέσα στους αγωγούς είναι μικρή, γεγονός που ο- δηγεί σε σταδιακή δημιουργία ιζήματος και στη μείωση του χρόνου ζωής του συστήματος. Ένα ολοκληρωμένο σύστημα αποστράγγισης αξιοποιεί τόσο τις μεθόδους υπόγειας αποστράγγισης, όσο και την τοπογραφία του οικοπέδου, εξασφαλίζοντας την όσο το δυνατόν απλούστερη και συντομότερη απομάκρυνση των υδάτων. Όσον αφορά στο σχεδιασμό του αναγλύφου ενός οικοπέδου, θα πρέπει να προβλέπονται μικρές κλίσεις (%-% για επιφάνειες με χλόη), που θα κατευθύνουν ομαλά και με τη βοήθεια της βαρύτητας τα νερά προς καθορισμένα σημεία. Οι κλίσεις δεν πρέπει να είναι ούτε πολύ α- πότομες, επειδή το ορμητικό νερό προκαλεί φθορές και διαβρώσεις, αλλά ούτε πολύ μικρές, επειδή το νερό θα παραμένει στάσιμο. Επίσης απαγορεύεται η σκόπιμη κατεύθυνση των νερών προς γειτονικές ιδιοκτησίες. Στο οικόπεδο οι πορείες των υδάτων δεν θα πρέπει να διαστρώνονται με διαδρομές κινήσεων και με μονοπάτια αλλά ούτε και τα μονοπάτια να χρησιμοποιούνται ως αυλάκια ροής του νερού. Καλό είναι να προβλέπονται περισσότερα του ενός σημεία συλλογής του νερού (σιφόνια ή κανάλια), έτσι ώστε το νερό να διανύει μικρές αποστάσεις αλλά και να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος φραγής των σιφονιών. Συστήματα υπόγειας αποστράγγισης Ο σκοπός της υπόγειας αποστράγγισης είναι η διατήρηση των επιπέδων της υγρασίας του εδάφους σε φυσιολογικά επίπεδα. Η ορθή α- ποστράγγιση δεν προκαλεί ξηρασία του εδάφους, καθώς το έδαφος έχει την ικανότητα να κατακρατεί εκείνη την ποσότητα νερού που πραγματικά χρειάζεται και να κατευθύνει με τη βοήθεια της βαρύτητας το πλεονάζον νερό προς τα κάτω. Μια διαδεδομένη μέθοδος υπόγειας αποστράγγισης υδάτων είναι αυτή που επιτυγχάνεται με τη χρήση διάτρητων σωληνώσεων τοποθετημένων εντός του εδάφους. Οι διάτρητοι αγωγοί τοποθετούνται κοντά στον πυθμένα στενού σκάμματος, μέσα σε υδατοδιαπερατό υλικό (χαλίκι, πέτρες, γαρμπίλι), το οποίο περιβάλλεται από γεωύφασμα. Με τη χρήση γεωυφάσματος επιτυγχάνεται διήθηση και α- ποφεύγεται η μεταφορά φερτών υλικών εντός του δικτύου. Έτσι, το νερό απορροφάται από το όρυγμα, περνάει στο σωλήνα και κατόπιν καταλήγει στο σημείο απόρριψης, για παράδειγμα στο δίκτυο των όμβριων υδάτων (εφόσον υπάρχει σχετική άδεια). www.ktirio.gr 9

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ Σωλήνας με κυματοειδή τοιχώματα. Με τη χρήση γεωυφάσματος επιτυγχάνεται διήθηση του νερού, ενώ αποφεύγεται η μεταφορά φερτών υλικών εντός του δικτύου. Φρεάτιο ελέγχου. Διάφοροι τύποι σιφονιών. Κανάλι συλλογής επιφανειακών υδάτων. Επιδαπέδιο στόμιο εισόδου του νερού. Αποστράγγιση όμβριων υδάτων από τη στέγη στο έδαφος. 7 Τομές κοινού σιφονιού και σιφονιού με κοιλότητα για συγκράτηση φερτών υλικών. Σιφόνι με υπερυψωμένα τοιχώματα. Επίπεδο κυκλικό σιφόνι. Επίπεδο τετραγωνικό σιφόνι. Η διάταξη των σκαμμάτων αποστράγγισης μπορεί να γίνει σε τυχαίο σχηματισμό, σε κάνναβο ή σε μορφή ψαροκόκαλου. Το βάθος τοποθέτησης των σωληνώσεων πρέπει να είναι αρκετό, ώστε να αποφεύγεται το ενδεχόμενο καταστροφής τους από τον παγετό. Η απόσταση τοποθέτησης σωληνώσεων εξαρτάται κυρίως από τα χαρακτηριστικά του εδάφους. Υπάρχουν και προκατασκευασμένοι τύποι συστημάτων αποστράγγισης. Συνήθως έχουν λεπτό, ορθογώνιο σχήμα και αποτελούνται από διάτρητο πλαστικό πυρήνα και γεωύφασμα που αποτρέπει την είσοδο χώματος στο εσωτερικό. Το νερό απορροφάται από το ύφασμα, εισέρχεται στον πυρήνα και καταλήγει στο δίκτυο των ομβρίων. Το λεπτό σχήμα τους επιτρέπει την τοποθέτηση τους σε λεπτά ορύγματα, χωρίς να καταστρέφεται το τοπίο. Ένα άλλος τύπος προκατασκευασμένου συστήματος αποτελείται από κατακόρυφα φύλλα επενδυμένα με γεωύφασμα και από ένα σωλήνα τοποθετημένο στο κατώτερο σημείο. Τα φύλλα α- ναχαιτίζουν τη ροή του νερού και το κατευθύνουν προς τα κάτω, ενώ ο σωλήνας συλλέγει το νερό και το κατευθύνει προς το δίκτυο των ομβρίων. Αυτό το σύστημα χρησιμοποιείται συχνά, όταν υ- πάρχουν προβλήματα υδροφόρου ορίζοντα. Αγωγοί συστημάτων αποστράγγισης Οι πιο διαδεδομένοι τύποι αγωγών είναι οι σωλήνες με κυματοειδή τοιχώματα και οι σωλήνες με λεία τοιχώματα. Συνήθως, οι σωλήνες που τοποθετούνται στο υπέδαφος είναι διάτρητοι, ενώ οι σωλήνες που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά του νερού από την επιφάνεια του ε- δάφους προς το δίκτυο αποστράγγισης ή το δίκτυο των ομβρίων δεν έχουν οπές. Οι σωλήνες με κυματοειδή τοιχώματα κατασκευάζονται από υψηλής πυκνότητας πολυαιθυλένιο (HDPE), διατίθενται σε μεγάλα μήκη, είναι εύκαμπτοι και κατά συνέπεια μπορούν να τοποθετηθούν ακολουθώντας τις καμπύλες του εδάφους ή να προσαρμοστούν σε τυχόν εμπόδια με μεγαλύτερη ευκολία από ό,τι οι άκαμπτοι σωλήνες. Ωστόσο, λόγω των αυλακώσεων, το εσωτερικό τους δεν καθαρίζεται εύκολα σε περίπτωση φραγής, η ροή του νερού μειώνεται λόγω τριβής και αυξάνονται και οι πιθανότητες απόθεσης φερτών υλικών. Μια βελτιωμένη έκδοση αυτών των αγωγών έχει αυλακώσεις μόνο στην ε- ξωτερική πλευρά, ενώ η εσωτερική είναι λεία. Οι σωλήνες με λεία τοιχώματα κατασκευάζονται από διάφορα υλικά όπως από PVC, ABS (acrylonitrile butadiene styrene) και πολυαιθυλένιο. Μπορούν να συγκολληθούν μεταξύ τους, ε- ξασφαλίζοντας αδιάβροχες συνδέσεις και να τοποθετηθούν υπό κλίση. Ωστόσο, απαιτούν περισσότερη εργασία για την τοποθέτησή τους, είναι σχετικά άκαμπτοι αλλά αποφράσσονται ευκολότερα σε σχέση με τους κυματοειδείς σωλήνες. 70 ΤΕΥΧΟΣ 9/0

Γαλβανισμένη σχάρα (πλέγμα 0 x 0 (mm)). Σχάρα από χυτοσίδηρο (σχισμές 00 x 8 (mm)). Κανάλι. Καπάκι εξόδου. 7. Τα τοιχώματα περιβάλλονται από δύο στρώσεις υφάσματος, έτσι ώστε να αποτρέπεται η είσοδος χώματος στο σύστημα.. Συνθετική στρώση αποστράγγισης.. Προστατευτική μεμβράνη.. Μεμβράνη που παρέχει προστασία από την υγρασία στους εσωτερικούς χώρους.. Εξωτερικό δάπεδο.. Διάτρητο κολάρο. 7. Επιδαπέδια σχάρα. 8. Φέρουσα πλάκα. Καπάκι. Κανάλι διασταύρωσης. 7 8 Έξοδος βρόχινου νερού.. Επιφανειακή ροή νερού.. Σχάρα.. Κατακόρυφος σωλήνας.. Ροή νερού.. Στρώση με χαλίκι.. Κοιλότητα συλλογής φερτών υλικών. 7. Συνδεσμολογία μορφής (Τ). 8. Σωλήνας χωρίς οπές. 7 Κοιλότητα συλλογής φερτών υλικών. 8 Σωλήνας χωρίς οπές. Σιφόνι με κοιλότητα για συγκράτηση φερτών υλικών Κοινό σιφόνι Στόμια εισόδου του νερού (σιφόνια) Τα σιφόνια, είναι στόμια εισόδου του νερού που χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με το δίκτυο α- γωγών. Ο ρόλος τους είναι η συλλογή και η άμεση απομάκρυνση μεγάλων ποσοτήτων νερού α- πό την επιφάνεια του εδάφους. Έχουν τετράγωνη ή κυκλική διατομή και τοποθετούνται στα χαμηλότερα σημεία των κεκλιμένων επιπέδων. Κάτω από τη σχάρα συχνά προβλέπεται κοιλότητα, ώστε να συλλέγονται φερτά υλικά, όπως φύλλα, άμμος, χώμα και να αποφεύγεται έτσι η είσοδος τους στις σωληνώσεις. Επιπλέον, για να μη παραμένει στάσιμο νερό στην κοιλότητα, μπορούν να δημιουργηθούν οπές στο κατώτατο σημείο και να προβλεφθεί μια στρώση χαλικιού. Η κοιλότητα κατασκευάζεται από τσιμέντο ή πλαστικό, ενώ η σχάρα κατασκευάζεται από χυτοσίδηρο, ανοξείδωτο χάλυβα, γαλβανισμένο χάλυβα, πλαστικό, πολυπροπυλένιο και άλλα υλικά. Οι σχάρες με υπερυψωμένα τοιχώματα (κυλινδρικές σχάρες) επιλέγονται όταν υπάρχει κίνδυνος συγκέντρωσης πεσμένων φύλλων, σκουπιδιών και λοιπών φερτών υλικών που ενδέχεται να φράξουν την είσοδο του νερού. Οι επίπεδες σχάρες τοποθετούνται εύκολα και συνδυάζονται με τα περισσότερα υλικά επένδυσης δαπέδων, όπως είναι το σκυρόδεμα, οι πλάκες πεζοδρομίου, τα κεραμικά πλακάκια κτλ. Κανάλια συλλογής νερού Πρόκειται για γραμμικά συστήματα συλλογής νερού, που τοποθετούνται στην επιφάνεια του εδάφους. Η κοιλότητα του καναλιού κατασκευάζεται από τσιμέντο, χάλυβα ή πλαστικό. Είτε κατασκευάζεται επιτόπου είτε συντίθεται από προκατασκευασμένα τμήματα. Η σχάρα κατασκευάζεται από χυτοσίδηρο, χάλυβα, ορείχαλκο ή πλαστικό. Τα κανάλια λειτουργούν όπως περίπου και οι υ- δρορρόες των στεγών. Έτσι, αντί να προβλέπονται πολλαπλές κλίσεις στο έδαφος που κατευθύνουν το νερό προς ένα σημείο (το σιφόνι), προβλέπεται μία κλίση που κατευθύνει το νερό προς το κανάλι. Τα κανάλια προτιμώνται, όταν οι επιφάνειες είναι εντελώς αδιαπέραστες, καθώς διαθέτουν μεγαλύτερη επιφάνεια εισόδου του νερού σε σχέση με τα σιφόνια. Συλλογή των νερών από την οροφή και από τα θεμέλια των κτιρίων Οι υδρορρόες των στεγών και των δωμάτων α- ποτελούν και αυτές μια μορφή αποστράγγισης υδάτων από αδιαπέραστες επιφάνειες. Ωστόσο, το νερό δεν πρέπει να αποβάλλεται ελεύθερα δίπλα στο κτίριο και στα θεμέλια, καθώς υ- πάρχει πιθανότητα να προκαλέσει φθορές στους τοίχους και στη θεμελίωση και να διεισδύσει στο υπόγειο. Επιπλέον, περιμετρικά των θεμελίων πρέπει προβλέπεται σύστημα αποστράγγισης, που συνήθως αποτελείται από περιμετρικό αγωγό και λιθορριπή. www.ktirio.gr 7

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ Υλικά επένδυσης εξωτερικών δαπέδων με διαπερατούς αρμούς που επιτρέπουν τη διήθηση του νερού. Τα όμβρια ύδατα μπορούν να συγκεντρώνονται σε βάλτους και λίμνες εντός του οικοπέδου, δημιουργώντας ένα μικρό οικοσύστημα. Αποχέτευση των υδάτων Το νερό που συλλέγεται από τα συστήματα α- ποστράγγισης, θα πρέπει να καταλήγει σε καθορισμένο σημείο. Εναλλακτικές επιλογές είναι το δίκτυο των όμβριων υδάτων (κατόπιν σχετικής άδειας) ή η συγκέντρωση του νερού εντός του οικοπέδου. Στη δεύτερη περίπτωση προβλέπονται δεξαμενές νερού, τεχνητές λίμνες, βάλτοι κτλ. Τα όμβρια ύδατα δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να καταλήγουν στο δημόσιο δίκτυο λυμάτων, καθώς το τελευταίο δεν αντέχει το φόρτο των ομβρίων. Συστήματα βιώσιμης αποστράγγισης Τα συστήματα βιώσιμης αποστράγγισης επιδιώκουν τη διαχείριση και αξιοποίηση του νερού επιτόπου στο οικόπεδο, μειώνοντας όσο το δυνατόν περισσότερο τον όγκο του νερού που αποβάλλεται στο δίκτυο των όμβριων υδάτων. Τα εργαλεία βιώσιμης αποστράγγισης είναι ποικίλα και η επιλογή του κατάλληλου εργαλείου ή συνδυασμού αυτών εξαρτάται από στις συγκεκριμένες συνθήκες του οικοπέδου. Γενικά, μπορούν να διακριθούν σε κατηγορίες: Συγκράτηση των όμβριων υδάτων. Σ' αυτή την κατηγορία ανήκουν τα φυτεμένα δώματα που συγκρατούν σημαντικό μέρος των όμβριων υδάτων. Διήθηση του νερού στο έδαφος. Σ' αυτή την κατηγορία ανήκουν τα διαπερατά δάπεδα που αφενός προσφέρουν σταθερή επιφάνεια και αφετέρου επιτρέπουν στο νερό να τα διαπερνά. Διαπερατά υλικά επένδυσης δαπέδων θεωρούνται το πορώδες σκυρόδεμα και η πορώδης άσφαλτος που δημιουργούν μια ενιαία επιφάνεια, οι διάτρητοι κυβόλιθοι, στα κενά των οποίων αναπτύσσεται χλόη, οι φυσικές ή τεχνητές πλάκες που αφήνουν διαπερατούς αρμούς, καθώς και τα κοκκώδη υλικά, όπως τα χαλίκια και οι πέτρες. Μια παρόμοια λύση α- φορά στη δημιουργία ρηχών σκαμμάτων σε σημεία του οικοπέδου, με πλήρωση από λίθους και τοποθέτηση αγωγού στον πυθμένα. Φυσικοί βάλτοι και μικρές λίμνες. Το νερό που συγκεντρώνεται από τα συστήματα αποστράγγισης, αντί να καταλήγει στο δημόσιο δίκτυο των όμβριων υδάτων, μπορεί να συλλέγεται σε μια μικρή λίμνη, δημιουργώντας έ- να μικρό οικοσύστημα και συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της βιοποικιλότητας. Δεξαμενές συγκέντρωσης και επανάχρησης του νερού. Το νερό, αντί να αποβάλλεται από το οικόπεδο, μπορεί να συλλέγεται σε δεξαμενή και να επαναχρησιμοποιείται είτε για τις ανάγκες της κατοικίας σε μη πόσιμο νερό (π.χ. στον καθαρισμό αποχωρητηρίων) είτε για την άρδευση. Ωστόσο, αυτό δεν είναι πάντοτε εφικτό, καθώς το βρόχινο νερό στις α- στικές περιοχές ενδέχεται να περιέχει ρύπους, χημικές ουσίες και άλλα βλαπτικά συστατικά. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Rob Thallon & Stan Jones, Graphic guide to site construction, 00. Sustainable Building Technical Manual. Chapter. Sustainable site design, by Nicholas T. Dines p. III. III. -, public technology I.N.C. Principles of exterior drainage, NDS, short course. Sustainable drainage systems, Greater Dublin strategic drainage study. Urban drainage nd assignment, environmental impact of urban drainag, Arba Minch University. http://strawberrycreek.berkeley.edu/index.html ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΕΙ ΣΤΑ ΤΕΥΧΗ ''ΚΤΙΡΙΟ'' Διαχείριση όμβριων υδάτων στους υπαίθριους χώρους. Τεύχος /0, σελ.. Διαχείριση βρόχινου νερού. Τεύχος 8/0, σελ. 9. Αφιέρωμα: Αστικοί υπαίθριοι χώροι. Τεύχος 0/00, σελ. 0. Xeriscaping - Η συμβολή της αρχιτεκτονικής του τοπίου στην αειφορία. Τεύχος 9/00, σελ. 8. ΣΧΕΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΒΡΕΙΤΕ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Υ - ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ 0 Χρήσιμα υλικά δόμησης ή επισκεφθείτε το www.ktirio.gr 7 ΤΕΥΧΟΣ 9/0