مبحث تناسب حجت زهري دانش آموز عزیز شما با مبحث تناسب از مقطع ابتدایی آشنا هستید. تناسب نوعی رابطه بین اعداد است که در آن اعداد و کمیتها به دو صورت می توانند با یکدیگر نسبت داشته باشند. مدل : تناسب مستقیم: فرض کنید با ماده مختلف می خواهید جسمی را تولید کنید اگر بخواهید مقدار تولید را 5 برابر کنید باید هر یک از دو ماده را نیز 5 برابر کنید. در این مدل تناسب کمیتها بر روي یکدیگر نوشته می شوند و با افزایش یک کمیت سایر ----------- تخم مرغ ----------- کمیتها بایک نسبت ثابت افزایش می یابند وچون همه به یک نوع تغییر می کنند اصطلاحا ----------- آرد ----------- می گوي یم رابطه مستقیم دارند. ----------- کیک ----------- مدل : تناسب معکوس حالا یک عمل ثابت مثل نقاشی کردن یک ساختمان را در نظر بگیرید قطعا هر چه قدر تعداد کارگران را بیشتر کنید به همان نسبت مقدار زمان انجام کار کاهش می یابد به این عمل تناسب معکوس می گویند. یعنی با زیاد شدن یک کمیت کمیت متناسب با آن کاهش می یابد در این مدل تناسب چون حجم کار ثابت است فقط عاملهاي کار ) انجام دهندگان کار) ) کمیتها) کم و زیاد می شوند و رابطه حل مسي له به صورت مقابل می باشد. زمان ثانویه فاعل ثانویه زمان اولیه فاعل اولیه...... =...... مثال : اگر شیر آب یکسان در ساعت یک حوض را پر کنند 6 شیر آب ) ازهمان نوع ( در چه زمانی حوض را پر می کنند ٤ ٣=٦ χ χ = ٢
مدل :تناسب مرکب در بعضی از مساي ل بخشی از کمیتهاي آن رابطه مستقیم و بخشی از کمیتهاي آن رابطه معکوس دارند به چنین مسي له هایی اصطلاحا تناسب مرکب می گویند. متداول است که در مساي ل مربوط به تناسب مرکب معمولا فاعل مسي له زمان مسي له با رابطه ي معکوس و با حجم مسي له رابطه ي مستقیم دارد. نکته: بعضی از خواص تناسب مستقیم ) عملیاتهاي مجاز) ± b ± d d = b = b d طرفین و سطین = b d b± = ± d d = b b d = معکوس سازي جابجایی طرفین با انجام عملیاتهاي بالا تناسب جدیدي بدست می آید و تساوي برقرار است و اشکالی ندارد. مثالهاي معروف تناسب معکوس: - اگر 5 کارگر یک ساختمان را 0 روز بسازند کارگر بنا همان ساختمان را چند روزه می سازند - قرار است مزرعه اي توسط تراکتور 8 روزه شخم زده شود. پس از 6 روز کار تراکتور اضافه می شود باقی مانده کار چند روزه انجام می شود
) در یک مرغ داري به طور متوسط براي 000 رأس طیور در طی یک ماه ) 0 روزه) 75 کیلو دان مصرف می شود اگر و پس از 8 روز مصرف ماهانه به طور ناگهانی 00 مرغ اضافه شود آن مقدار غذا براي چند روز آینده کافی خواهد بود قرار بود کارگر کاري را در 8 هفته انجام دهند کار که انجام شد از کارگران رفتند بقیه ي کار چند روزه انجام می ( شود ( 5 دو نفر کارگر داریم که اولی 5% ورزیده تر از دومی است اگر پس از 0 روز کار دو نفره نفر اول به مرخصی برود نفر دوم بقیه کار را در /5 روز انجام می دهد اگر نفر اول به مرخصی نرود و کل کار را دو نفره انجام دهد بقیه کار چند روز زودتر انجام می شود x نفر با روز x ساعت کاري را در 6x روز انجام می دهند ساعت همان کار را چند روزه انجام می x نفر با روزي x (6 دهند مثالهاي از تناسب مرکب: نکته: مساي ل تناسب مرکب به مساي ل تناسب معکوس شباهت دارد فقط حجم کار ثابت نمی ماند. ) اگر 5 گاو در 0 روز 000 لیتر شیر بدهند 0 گاو در چند روز 000 لیتر شیر می دهند. توضیح: در این مسي له تعداد گاو با تعداد روز رابطه معکوس دارد ولی تعداد گاو با حجم شیر رابطه مستقیم دارد این مسي له را به دو شیوه مفهومی و سریع حل می کنیم. زمان اولیه فاعل اولیه حجم اولیه 5 0 0 x = x = 5 000 0000 = زمان جدید فاعل جدید حجم جدید و روش سریع که در واقع همان طرفین و سطین روش بالاست. و به صورت زیر نوشته می شود. حجم روز گاو 5 0 0 x 000 000 5 0 000 = 0 x 000 ٣٠ = ٦ x x= 5
اگر کاري را 5 نفر در x روزانجام دهند همان کار را x نفر در چند روز انجام می دهند ( ) اگر 0 گربه 0 موش را در 0 ساعت بخورند. گربه موش را در چه زمانی می خورند 6 کارمند 96 پرونده را در 0 روز رسیدگی می کنند 0 کارمند 0 پرونده را در چند روز رسیدگی می کنند ) مرآت ( ( 5) یک چوپان گاو دارد که در روز 0 لیتر شیر می دهند اگر هر گاو در هر روز 0 لیتر شیر بدهد تعداد گاوها برابر با چه عدد می شود ) مرآت)» حل هر یک از دو سي وال زیر یک امتیاز دارد» ** گاو سیاه و گاو سفید در 5 روز به اندازه ي گاو سیاه و 5 گاو سفید در روز شیر می دهند 8 گاو سیاه به اندازه ي چند گاو سفید شیر می دهند ) مرآت) ** یک خرگوش با 75 جهش از نقطه اي شروع به جهش می کند سگی در آن نقطه تصمیم می گیرد خرگوش را بگیرد اما در زمانی که سگ جهش می کند خرگوش بار جهش کرده است ولی هر 5 جهش خرگوش معادل جهش سگ است پس از چند جهش به خرگوش می رسد ) مرآت) بیان چند فرمول مهم که در حل مساي ل موضوعی کاربرد دارند. - فرمول انجام یک کار توسط دو عامل به طور همزمان فرض کنید کندن یک چاله توسط یک کارگر در ساعت و توسط دیگري در b ساعت انجام شود اگر هر دو نفر بخواهند با هم و b + b Why? همزمان این کار را انجام دهند زمان انجام کار از فرمول زیر محاسبه می شود. نگران نباش توضیح می دهم - فرمول انجام یک کار توسط عامل که هر کدام به تنهایی در ساعت و b ساعت و ساعت آن کار را انجام می دهند. b b+ + b Why=? نگران نباش توضیح می دهیم + b b 00
- فرمول محاسبه دو تخفیف متوالی روي یک معامله که دفعه اول درصد و دفعه دوم روي تخفیف قبلی b درصد انجام شده است. ( + b) + b 00 - فرمول محاسبه دو سود متوالی روي یک معامله که دفعه ي اول درصد و دفعه دوم b درصد انجام شده است. 5- فرمول محاسبه درصد نهایی در مخلوط کردن دو ماده با درصدهاي مشخص : حجم ثانویه درصد ثانویه + حجم اولیه درصد اولیه مجموع حجمها = درصد نهایی 0 سي وال چهارگزینه اي از فصل تناسب 0 - سه کارگر با روز 9 ساعت کار محصول مزرعه اي را در 8 روز جمع می کنند اگر یکی از کارگرها در ابتداي کار دست از کار بکشد و دو کارگر دیگر روزي ساعت کار کنند جمع آوري محصول چه مدت طول می کشد» حلی» الف) 8 روز و 6 ساعت ب) 9 روز ج) 9 روز و 6 ساعت د) 0 ساعت - یک گاو دار x گاو دارد که در x روز 560 لیتر شیر می دهند اگر هر گاو روزانه 0 لیتر شیر بدهد. تعداد گاوها برابر چه عددي می باشد» حلی» د) ب) ج) الف) 0 - آهنگري هر روز میز می سازد. شاگردش با ساعت 9 میز چند روز وقت نیاز خواهند داشت سرعت او کار می کند. اگر این دو نفر یک روز در میان نوبتی کار کنند براي د) 6 ج) ب) الف) 6 - در مسیر حرکت از A به B چرخهاي جلوي تراکتور دور بیش تر از چرخ هاي عقب حرکت کرده اند اگر محیط چرخهاي جلو / و محیط چرخهاي عقب /8 متر باشد مسیر A تا B چند متر بوده است
ج) 86/ د) 86/8 ب) 86/ الف) 86/ 5- اگر سه مرغ در سه روز سه تخم بگذارند. یک مرغ در سه روز چند تخم می گذارذ» انرژي اتمی» د) ج) ب) الف) 6- تفاوت بین یک تخفیف 0% با دو تخفیف متوالی % و 6% در یک صورت حساب 0000 تومانی چه قدر است» کانون «الف)صفر ب) ج) 56 د) 88 7- کارگر در روز با ساعت کار می توانند به اندازه ي واحد از کاري را انجام دهند b کارگر در b روز با b ساعت کار چند واحد از همان کار را انجام می دهد b ج) د) b ب) الف) b 6 8- نفر کاري را 0 روز انجام می دهند پس از انجام کار کارگران دست از کار کشیدند حساب کنید تمام کار چند روز انجام می شود» کانون» د) ج) 5 ب) 8 الف) 9- به 9 گرم اسید با 50% غلظت چقدر آب بیافزاي یم تا اسید یا غلظت 0% بدست آید د) 6 ج) /5 ب) 0/5 الف) /5 0 0- لیتر الکل 0% را با 0 لیتر 70% مخلوط کرده ایم درجه ي الکل حاصل چه قدر است د) 0% ب) 55% الف) 60% ج) 58% - شیر A به تنهایی استخري را 6 روزه و شیر B به تنهایی 8 روزه و شیر C روزه پر می کند اگر هر شیر با هم باز باشند استخر چند روزه پر می شود د) ج) ب) 8 الف) 6 - علی کاري را به تنهایی 5 روزه انجام می دهد. اگر این کار را به اتفاق حسین که نسبت به او 0% کندتر است انجام دهد کل کار را چند روزه تمام خواهد کرد» مرآت» الف) ب) ج) د) 6 7 7
- علی دور زمین فوتبال را در دو دقیقه و صمد در دقیقه طی می کند اگر این دو با هم و از جهات مختلف شروع به دویدن کنند پس از چند ثانیه به هم می رسند الف) 60 ثانیه ب) 80 ثانیه ج) 00 ثانیه د) 0 ثانیه - چند کیلو چاي 500 تومانی را با چاي 800 تومانی مخلوط کنیم تا 60 کیلو چاي 700 تومانی به دست آید ب) 0 الف) 0 ج) 0 د) 50 5- اگر گرم اسید 75% را با 8 گرم اسید 65% مخلوط کنیم درجه ي خلوص مخلوط حاصل چه قدر خواهد بود د) 7 ج) 7 ب) 70 الف) 68 6- یک میوه فروش اگر هر موز را 50 تومان بفروشد 800 تومان ضرر می کند و اگر هر دو موز را 80 تومان بفروشد 00 تومان سود می برد تعداد موزها چند تا است د) 05 ج) 5 ب) 50 الف) 5 7- مقداري محلول آب و الکل موجود است. 6 لیتر آب خالص به محلول می افزاي یم تا درجه ي محلول جدید % شود سپس 0 لیتر الکل خالص به محلول می افزاي یم تا در جه ي آن 6% شود محلول اولیه چند لیتر بوده است د) 5/ ب) /5 الف) ج) /8 8- محسن و علی با هم کاري را در روز انجام می دهند سرعت کار محسن برابر علی است علی و جواد همین کار را در روز انجام می دهند جواد به تنهایی این کار را چند روزه انجام می دهد د) ج) 6 ب) 8 الف) -9 کارگر کاري را 0 روزه انجام می دهند بعد از روز کارگر بیمار شدند و دو روز بعد تا از آنها به سر کار خود برگشتند کار چند روزه تمام می شود د) 8 ج) 0 الف) ب) 0- به لیتر محلول % x لیتر آب می افزاي یم تا محلول %() به دست آید مقدار x چند است د) 8 ج) 6 ب) 60 الف) 0