Διαχείριση Αποβλήτων στην Κύπρο ΜΕΡΟΠΗ ΣΑΜΑΡΑ-ΜΗΛΙΩΤΟΥ Τμήμα Περιβάλλοντος 16 Μάιου 2013 Λευκωσία 1
Διαχείριση αποβλήτων Εφαρμογή ευρωπαϊκών νομοθετημάτων Οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα Οδηγία για τις συσκευασίες και τα απόβλητα συσκευασιών Οδηγία για απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού Οδηγία για τις ηλεκτρικές στήλες και συσσωρευτές Οδηγία για τον περιορισμό χρήσης επικίνδυνων ουσιών σε ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό Οδηγία για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων Οδηγία για τις εγκαταστάσεις εξορυκτικών αποβλήτων Κανονισμός για τις μεταφορές αποβλήτων Απόφαση για τον ευρωπαϊκό κατάλογο αποβλήτων Οδηγία για τα Οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους Οδηγία για την αποτέφρωση των αποβλήτων Διεθνείς Συμβάσεις: Σύμβαση της Βασιλείας για τις μεταφορές αποβλήτων Σύμβαση για τον Υδράργυρο Σύμβαση του Χονγκ Κονγκ 2
ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ & ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΕΕ ΠΕΡΙ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ ΝΟΜΟΣ ΣΤΟΧΟΙ 31.12.2012 (του βάρους των αποβλήτων συσκευασίας) - 60% ανάκτηση ή αποτέφρωση - 55 80% - ανακύκλωση - 60% γυαλί - 60% χαρτί/χαρτόνι - 50% μέταλλο - 22,5% πλαστικό - 15% ξύλο ΣΤΟΧΟΙ -2015 καθιέρωση χωριστής συλλογής για χαρτί, μέταλλο, πλαστικό, γυαλί τουλάχιστον -2020: 50% αύξηση της ανακύκλωσης τουλάχιστον στα χαρτί, μέταλλο, πλαστικό και γυαλί από τα νοικοκυριά. -2020: 70% αύξηση επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης, ανάκτησης και αντικατάσταση υλικών σε ενταφιασμούς σε απόβλητα από κατασκευές, κατεδαφίσεις και εκσκαφές ΠΕΡΙ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΝΟΜΟΣ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ -ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Σκοπός: Θέσπιση μέτρων για την προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας, η μείωση αρνητικών επιπτώσεων από την παραγωγή και διαχείριση αποβλήτων περιορίζοντας το συνολικό αντίκτυπο της χρήσης των πόρων. ΔΙΑΘΕΣΗ - ΤΑΦΗ ΠΕΡΙ ΣΤΕΡΕΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ (ΧΩΡΟΙ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΑΦΗΣ) ΚΑΝ. ΣΤΟΧΟΙ: - 15.6.2010 75% των ΒΑΑΑ του 1995-15.6.2013 50% των ΒΑΑΑ του 1995-15.7.2016 25% των ΒΑΑΑ του 1995-16.7.2009 κλείσιμο χωματερών ΣΤΟΧΟΙ: - Ετήσιος στόχος 4kg ΑΗΗΕ οικιακής προέλευσης/κάτοικο ΠΕΡΙ ΣΤΕΡΕΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ 2004 2 ατομικά συστήματα ΠΕΡΙ ΣΤΕΡΕΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΣΤΗΛΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΣΩΡΕΥΤΕΣ) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ 2009 ΣΤΟΧΟΙ: - 26.9.12 25% των φορητών που μπαίνουν στην αγορά - 26.9.16 45% των φορητών που μπαίνουν στην αγορά ΠΕΡΙ ΣΤΕΡΕΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ (ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΣΤΙΚΏΝ) ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ RTM TYRES RECYCLING CO LIMITED E4C
ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ Ιεράρχηση Διαχείρισης Αποβλήτων - Παρέκκλιση είναι δυνατή σε ειδικές ροές αποβλήτων όταν αυτό αποδεικνύεται από την ανάλυση του κύκλου ζωής του αποβλήτου
ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ Υιοθέτηση της Αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει»: Το κόστος διαχείρισης των αποβλήτων βαρύνει τον αρχικό παραγωγό αποβλήτων, τον τρέχοντα κάτοχο αποβλήτων ή τους προηγούμενους κατόχους αποβλήτων. Οι παραγωγοί προϊόντος έχουν την ευθύνη διαχείρισης των αποβλήτων των προϊόντων αυτών και της χρηματοδότησης της διαχείρισης τους. Υιοθέτηση της Αρχή της «διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού προϊόντος»: ενίσχυση της πρόληψης, επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και ανάκτησης μέσω μέτρων που να διασφαλίζουν ότι οι παραγωγοί προϊόντων φέρουν διευρυμένη ευθύνη. Οι παραγωγοί προϊόντος φέρουν ευθύνη, είτε συλλογικά είτε ατομικά, για την αποδοχή των επιστρεφόμενων προϊόντων όταν αυτά καταστούν απόβλητα και για την διαχείριση των αποβλήτων και για την οικονομική ευθύνη των δραστηριοτήτων αυτών. 5
6 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ
ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ Διασφάλιση της συλλογής στοιχείων και ποσοτήτων Υποχρέωση για απόκτηση Άδειας Διαχείρισης Αποβλήτων όσων ασχολούνται με τη διαχείριση αποβλήτων Υποχρέωση κατόχου αποβλήτων να τα παραδώσει σε αδειοδοτημένο διαχειριστή Απαγόρευση ανάμειξης αποβλήτων εκτός εάν υπάρχει έγκριση από την αρμόδια αρχή Τήρηση μητρώου από τους παραγωγούς επικινδύνων αποβλήτων και τους αδειοδοτημένους για τύπο αποβλήτου, ποσότητα, προέλευση, παραλαβή και μέθοδος επεξεργασίας και αποστολή του μητρώου με μορφή ετήσιας έκθεσης προς το Τμήμα Περιβάλλοντος 7
ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ Υποχρέωση των παραγωγών για συμμετοχή τους σε ατομικά ή συλλογικά συστήματα Διορισμός επιθεωρητών για σκοπούς ελέγχου και επιβολής της νομοθεσίας Καθιέρωση ποινών και εξώδικων ρυθμίσεων για παραβιάσεις υποχρεώσεων 8
ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ Υποχρέωση Αρμόδιας Αρχής για δημιουργία στρατηγικής για τη διαχείριση αποβλήτων Υποχρέωση Αρμόδιας Αρχής για καθιέρωση προγραμμάτων πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων 9
Παρόν - Μέλλον Τι έχει γίνει: Πλήρης εναρμόνιση με την ΕΕ νομοθεσία (δυναμική κατάσταση) Δημιουργία κατάλληλης υποδομής για την διαχείριση αποβλήτων. Σήμερα υπάρχουν : 117 αδειοδοτημένοι συλλέκτες/μεταφορείς 40 αδειοδοτημένες μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων εκ των οποίων 3 μονάδες εξαγωγής επικινδύνων αποβλήτων Τα απόβλητα τα οποία καλύπτουν οι αδειοδοτήσεις είναι: κλινικά, οδοντιατρικά, εργαστηριακά και άλλα χημικά, φαρμακευτικά, χαρτί, πλαστικό, μέταλλο, γυαλί, ξύλο κάθε τύπου, αμιαντούχα, μηχανέλαια, τηγανέλαια, οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους, μεταλλικά απόβλητά κάθε τύπου, ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά απόβλητα, μπαταριές φορητές/οχημάτων, οργανικά απόβλητα (κλαδέματα, υπολείμματα κήπων και κουζίνας), ρυπασμένα χώματα, ζωικά, περιττώματα ζώων, απόβλητα από βιομηχανίες τροφίμων και χημικών προϊόντων, ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό, λάσπες, μελάνια και τόνερς, τέφρα, κρεατάλευρα, πετρελαιοειδή. 4 συλλογικά και 5 ατομικά συστήματα με βάση τη αρχή της ευθύνης του παραγωγού
Παρόν - Μέλλον Τι έχει γίνει: 11 Σωρεία ημερίδων, συνεδρίων, σεμιναρίων, παρουσιάσεων και συσκέψεων για τη διάδοση της νομοθεσίας, την ενημέρωσης κάθε φορέα για τις υποχρεώσεις του, την ευαισθητοποίηση του κοινού, την ευαισθητοποίηση των μαθητών Υλοποίηση ενός διετούς πιλοτικού προγράμματος χωριστής συλλογής αποβλήτων συσκευασίας στις επαρχίες Λευκωσίας και Λεμεσού Σωρεία επιθεωρήσεων τακτικών, έκτακτων ή οργανωμένων εκστρατειών εντός του 2012 έχουν πραγματοποιηθεί 996 επιθεωρήσεις, στάληκαν 254 επιστολές συμμόρφωσης και 4 εκθέσεις προς τον Γενικό Εισαγγελέα για λήψη δικαστικών μέτρων, δόθηκαν 150 εξώδικα συνολικού ποσού περίπου 40.000 Δημιουργία στρατηγικής διαχείρισης αποβλήτων Δημιουργία σχεδίου διαχείρισης οικιακών και παρομοίου τύπου αποβλήτων
Πιλοτικό Πρόγραμμα Χωριστής Διαλογής Οργανικών Αποβλήτων - 2013 Σύμπλεγμα Κοινοτήτων Λυθροδόντα (Λυθροδόντας, Αγία Βαρβάρα, Σιά, Μαθιάτης, Αναλυόντας, Μαρκί) & Δήμου Ιδαλίου ΕΝΩΣΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΚΥΠΡΟΥ 12
Παρόν - Μέλλον Τι αναμένεται να γίνει Ενίσχυση και δημιουργία δομών για ελέγχους και επιθεωρήσεις Άμεση ανακοίνωση προσφορών για εκπόνηση προγράμματος πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων μέχρι το τέλος του 2013 το πρόγραμμα θα είναι πενταετούς διάρκειας και μεταξύ άλλων θα θέσει και τα ρεύματα αποβλήτων προτεραιότητας Προσπάθεια χρηματοδότησης μέσα από τα διαθρωτικά ταμεία για υλικοτεχνική και οικονομική στήριξη των τοπικών αρχών να εφαρμόσουν χωριστή συλλογή Προσπάθεια εμπλοκής σε προγράμματα π.χ. Life για προώθηση της χωριστής συλλογής σε τοπικές αρχές Προώθηση κατάλληλων νομοθετικών ρυθμίσεων που να προωθούν, «επιβάλλουν» και ενισχύουν τη χωριστή συλλογή Προώθηση κατάλληλων νομοθετικών ρυθμίσεων για εφαρμογή της ευθύνης του παραγωγού σε περισσότερα ρεύματα αποβλήτων 13
Παρόν - Μέλλον Εφαρμογή δράσεων που αναφέρονται στο Σχέδιο Διαχείρισης Οικιακών και Παρομοίου Τύπου Αποβλήτων με κυριότερο μέλημα την προώθηση της χωριστής συλλογής στη πηγή Εφαρμογή των δράσεων του προγράμματος πρόληψης 14
ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΟΙΚΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΟΜΟΙΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ 2012 Σενάριο στο οποίο βασίζεται: Business As Usual BAU Το σενάριο αυτό υποθέτει ανακύκλωση χαρτιού, γυαλιού, πλαστικού και μετάλλων συσκευασίας ικανή ώστε να επιτυγχάνονται οι στόχοι της Οδηγίας 94/62 για το 2012 (55% κ.β. ανακύκλωση) και της Οδηγίας 98/2008 για το 2020 (50% κ.β. ανακύκλωση για το σύνολο τουλάχιστον των χαρτί, πλαστικό, γυαλί, μέταλλο) Κύριοι ποιοτικοί στόχοι Σχεδίου: Επίτευξη των στόχων σύμφωνα με τη νομοθεσία Ανάπτυξη νέων μοτίβων κοινωνικής συμπεριφοράς για την ανακύκλωση Προώθηση χωριστής συλλογής των βιοαποδομήσιμων, χαρτί, πλαστικό, γυαλί, μέταλλο Μείωση και σταδιακή εξάλειψη της ανεξέλεγκτης διάθεσης ογκωδών αποβλήτων Μείωση των επικινδύνων αποβλήτων (οικιακών) που οδηγούνται προς ταφή 15
Δράσεις που προτείνονται στο Σχέδιο 16 1. Μείωση Επιπτώσεων από Διαχείριση Αποβλήτων Ολοκλήρωση έργων αποκατάστασης παλαιών χώρων διάθεσης επαρχίας Πάφου Προετοιμασία Διαγωνισμού για τα έργα αποκατάστασης στην επαρχία Λάρνακας, Λευκωσίας και Λεμεσού 2. Εκτροπή Βιοαποικοδομήσιμων Αστικών Αποβλήτων από την ταφή Εκπόνηση Στρατηγικής για τη διαχείριση των ΒΑΑ με έμφαση στα βιοαπόβλητα Εφαρμογή Πιλοτικού Πρόγραμματος Οικιακής Κομποστοποίησης και Χωριστής Συλλογής υπολειμμάτων φαγητού και αποβλήτων κήπων από οικίες, κλπ. Επιτάχυνση των έργων επεξεργασίας στις επαρχίες Πάφου, Λευκωσίας και Λεμεσού Ενίσχυση /Διεύρυνση συστημάτων Pay as you Throw-PAYT Νομοθετικές ρυθμίσεις / οικονομικά μέτρα Ολοκληρωτική Απαγόρευση ταφής ΒΑΑ ή περιορισμός της Απαγόρευση ταφής συγκεκριμένων ΒΑΑ, π.χ.χαρτιού Περιορισμός της ποσότητας των βιοαποδομήσιμων που επιτρέπεται να οδηγηθούν σε χώρο ταφής (εφαρμογή σε επίπεδο σχεδιασμού Εισαγωγή των στόχων εκτροπής ΒΑΑ στην αδειοδότηση των μονάδων επεξεργασίας
Δράσεις που προτείνονται στο Σχέδιο 3. Ενίσχυση της Ανακύκλωσης Συσκευασιών εξασφάλιση της ποιότητας των ανακυκλωμένων υλικών Εθελοντικές Συμφωνίες με Επιχειρήσεις Επέκταση της Green Dot σε όλο τον πληθυσμό Επέκταση υποδομών για την διαλογή των συλλεγόμενων υλικών Δημιουργία Οδηγών Καλής Πρακτικής για επιχειρήσεις Ενίσχυση του ρόλου των Πράσινων Σημείων Επιτάχυνση Έργων Δημιουργία κριτηρίων αποχαρακτηρισμού αποβλήτων 4. Δημιουργία Κοινωνίας Ανακύκλωσης (Ενημέρωση και Ευαισθητοποίηση) Χρήση όλων των μέσων επικοινωνίας για την ενημέρωση του κοινού στοχευμένα για την κάθε νέα δράση που προβλέπεται στα προηγούμενα Αξιολόγηση και επανασχεδιασμός υφιστάμενων δράσεων Ολοκλήρωση της νέας ιστοσελίδας του τμήματος Περιβάλλοντος 17
Δράσεις που προτείνονται στο Σχέδιο 5. Μείωση της Παραγωγής Αποβλήτων Δημιουργία Εθνικής Στρατηγικής για την πρόληψη και μείωση των αποβλήτων Ενίσχυση και εκπαίδευση τοπικών αρχών Βραβεία Πράσινης Φιλοξενίας Εθνική εκστρατεία ευαισθητοποίησης με στόχο νοικοκυριά και σχολεία - Βραβείο Πράσινου Σχολείου ή Πράσινης Κοινότητας ως επιπρόσθετο κίνητρο Μείωση των αποβλήτων τροφίμων 6.Μείωση Επιπτώσεων από Διαχείριση Αποβλήτων - Ερευνητικά Προγράμματα Συλλογή αξιόπιστων στοιχείων ποσοτήτων και ποιοτικών χαρακτηριστικών Κριτήρια αποχαρακτηρισμού αποβλήτων 18
Παροχή Κίνητρων & Αντικινήτρων Ψηλός Φόρος ταφής Υποχρεωτική η Χωριστή Συλλογή όλων των ανακυκλώσιμων Απαγόρευση ταφής κλασμάτων υψηλής θερμογόνου δύναμης Επιχορηγήσεις /βραβεία Έρευνα / Καινοτομία 19
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ ΜΕΡΟΠΗ ΣΑΜΑΡΑ ΜΗΛΙΩΤΟΥ ΤΗΛ: 22 408953 ΦΑΞ: 22 774945 ΕΜΑΙL: mmilioti@environment.moa.gov.cy ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ: www.moa.gov.cy/environment