5. Γραφήματα 5.1 Εισαγωγή 5.1.1 Περιγραφή των συστατικών τμημάτων ενός γραφήματος Το Discoverer παρέχει μεγάλες δυνατότητες στη δημιουργία γραφημάτων, καθιστώντας δυνατή τη διαμόρφωση κάθε συστατικού μέρους ενός γραφήματος. Συστατικά μέρη ενός γραφήματος του Discoverer Á B Ã Å Ä Α. Ο τίτλος του γραφήματος. Β. Η ετικέτα του άξονα Ψ. Γ. Η περιοχή σχεδίασης, στην οποία εμφανίζονται τα δεδομένα τού φύλλου εργασίας που απεικονίζονται στο γράφημα. Δ. Η ετικέτα του άξονα Χ. Ε. Η λεζάντα του γραφήματος
5.1.2 Κατηγορίες γραφημάτων διαθέσιμες στον Discoverer Για να εμφανίσουμε οπτικά τα δεδομένα του βιβλίου εργασίας μας στον Discoverer μπορούμε να επιλέξουμε από ένα εύρος τύπων γραφήματος. Για παράδειγμα: Γράφημα ράβδος Γράφημα οριζόντια ράβδος Γράφημα τύπου πίτας Ο κάθε τύπος γραφήματος έχει μία ή περισσότερες παραλλαγές ή άλλους τύπους (πιο αναλυτικούς). Για παράδειγμα ο τύπος Περιοχή έχει τρεις τύπους απεικόνισης: Περιοχή Περιοχή ποσοστού Περιοχή στοίβαξης Οι αναλυτικότεροι τύποι γραφημάτων έχουν ένα εφέ τριών διαστάσεων το οποίο μπορούμε να ενεργοποιήσουμε ή να απενεργοποιήσουμε, χρησιμοποιώντας το πλαίσιο ελέγχου. ΣΗΜΕΙΩΣΗ Το εφέ τριών διαστάσεων δεν θα πρέπει να συγχέεται με τρισδιάστατα γραφήματα όπως ο Τρισδιάστατος Κύβος και η Επιφάνεια τα οποία χρησιμοποιούνται για την απεικόνιση πολυδιάστατων δεδομένων. Οι τύποι γραφημάτων που είναι διαθέσιμοι στο Discoverer: Γράφημα ράβδος Συγκρίνει τιμές με χρήση κατακόρυφων ράβδων. Κάθε τιμή αναπαρίσταται από μία και μόνη ράβδο. Τα γραφήματα ράβδων παρουσιάζουν τη μεταβλητότητα κατά τη διάρκεια μιας χρονικής περιόδου ή απεικονίζουν συγκρίσεις μεταξύ τιμών. Ο δευτερεύων τύπος ράβδων σε στοίβες απεικονίζει τη σχέση κάθε τιμής ως προς ένα σύνολο. Τα γραφήματα ράβδων μπορούν να διαθέτουν δύο άξονες Y. Γράφημα οριζόντιων ράβδων Συγκρίνει τιμές χρησιμοποιώντας οριζόντιες ράβδους. Αυτός ο τύπος γραφήματος είναι ίδιος με ένα γράφημα ράβδων με μόνη διαφορά ότι οι ράβδοι είναι οριζόντιες αντί να είναι κατακόρυφες. Ο δευτερεύων τύπος
ράβδων σε στοίβες απεικονίζει τη σχέση κάθε τιμής ως προς ένα σύνολο. Τα γραφήματα ράβδων μπορούν να διαθέτουν δύο άξονες Y. Γράφημα γραμμών Παρουσιάζει τάσεις ή μεταβολές στα δεδομένα σε τακτά χρονικά διαστήματα. Τα δεδομένα αναπαρίστανται ως μια γραμμή που συνδέει μια σειρά σημείων δεδομένων. Γράφημα σημείων Παρουσιάζει τάσεις ή μεταβολές στα δεδομένα σε τακτά χρονικά διαστήματα. Τα γραφήματα σημείων είναι όμοια με τα γραφήματα γραμμών καθώς τα δεδομένα αναπαρίστανται από σημεία, τα οποία ωστόσο δεν συνδέονται από μια γραμμή. Γράφημα περιοχών Παρουσιάζει τάσεις ή μεταβολές στα δεδομένα χρησιμοποιώντας χρωματισμένες περιοχές. Στατιστική πίτα Παρουσιάζει τα δεδομένα ως τομείς ενός κύκλου, παρόμοια με τα κομμάτια μιας πίτας. Μια στατιστική πίτα απεικονίζει το λόγο των τμημάτων προς το σύνολο. Χρησιμεύει στο να δώσει έμφαση σε κάποιο σημαντικό στοιχείο, όπως η υψηλότερη τιμή. Σημειώστε ότι μια στατιστική πίτα εμφανίζει μόνο μία γραμμή ή μία στήλη δεδομένων κάθε φορά. Κυκλικό γράφημα Παρουσιάζει τα δεδομένα σε κυκλικό γράφημα διασποράς. Το κυκλικό σχήμα σάς δίνει τη δυνατότητα να παρουσιάσετε κυκλικά δεδομένα και είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για την απεικόνιση δεδομένων κατεύθυνσης. Γράφημα διασποράς Εμφανίζει τα δεδομένα ως σημεία διάσπαρτα στην περιοχή σχεδίασης. Κάθε σημείο είναι μια τιμή, οι συντεταγμένες της οποίας καθορίζονται από δύο αριθμητικές μετρήσεις. Ένα γράφημα διασποράς χρησιμεύει στην απεικόνιση των σχέσεων μεταξύ δύο μετρήσεων, για παράδειγμα Πωλήσεις και Κόστος. Όλα τα σημεία έχουν το ίδιο μέγεθος, ανεξάρτητα από την τιμή τους. Γράφημα κύκλων Παρουσιάζει τα δεδομένα με τρόπο παρόμοιο με του γραφήματος διασποράς, αλλά με μία επιπλέον διάσταση που χρησιμοποιεί το μέγεθος των κύκλων. Κάθε κύκλος είναι μια τιμή, οι συντεταγμένες της οποίας καθορίζονται από τρεις αριθμητικές μετρήσεις. Ένα γράφημα κύκλων χρησιμεύει στη σύγκριση δεδομένων με τρεις μετρήσεις. Γράφημα ανώτερης-κατώτερης τιμής-κλεισίματος μετοχών Παρουσιάζει την υψηλότερη αξία μετοχής, τη χαμηλότερη αξία μετοχής και την αξία κλεισίματος μετοχής ως ζώνες σε έναν άξονα χρόνου. Τα
γραφήματα μετοχών χρησιμεύουν στη σύγκριση των αξιών διαφορετικών μετοχών ή την αξία μεμονωμένης μετοχής όπως διαμορφώνεται κατά τη διάρκεια συγκεκριμένης χρονικής περιόδου. Γράφημα 3Δ Παρουσιάζει τρισδιάστατα δεδομένα σε πραγματικό, τρισδιάστατο γράφημα, όπου μπορείτε να δείτε έναν άξονα X, έναν άξονα Y και έναν άξονα Z. Τα γραφήματα 3Δ διαθέτουν μήκος, πλάτος και βάθος. Υπάρχουν τέσσερις δευτερεύοντες τύποι γραφημάτων 3Δ: ράβδου 3Δ, κύβου 3Δ, περιοχής 3Δ και επιφάνειας 3Δ. Τα γραφήματα 3Δ χρησιμεύουν στην απεικόνιση τάσεων ή τη σύγκριση τιμών. Σημείωση: Αυτός ο τύπος γραφήματος δεν είναι ίδιος με ένα γράφημα δύο διαστάσεων στο οποίο έχει ενεργοποιηθεί το εφέ 3Δ. Το εφέ 3Δ απλά προσδίδει βάθος σε οποιονδήποτε τύπο γραφήματος. Γράφημα pareto Παρουσιάζει τάσεις από ομάδα σε ομάδα περιοδικά και αθροιστικά. Κάθε ομάδα εμφανίζεται ως στήλη ραβδογράμματος. Μια σχεδιασμένη γραμμή εμφανίζει επίσης την αθροιστική τιμή από ομάδα σε ομάδα. 5.2 Δημιουργία - επεξεργασία γραφήματος 5.2.1 Δημιουργία γραφήματος Ο Discoverer διαθέτει τον Οδηγό γραφήματος για να μας βοηθήσει στη δημιουργία γραφημάτων των δεδομένων ενός φύλλου εργασίας. Για να δημιουργήσουμε ένα γράφημα επιλέγουμε "Γράφημα > Δημιουργία γραφήματος" για να εμφανιστεί το πλαίσιο διαλόγου "Οδηγός γραφήματος: Τύπος γραφήματος". Στην οθόνη αυτή μπορούμε να επιλέξουμε τον κύριο και τον δευτερεύοντα τύπο του γραφήματος που επιθυμούμε να δημιουργήσουμε.
Στην αριστερή στήλη βλέπουμε τις διαθέσιμες επιλογές όσον αφορά τον τύπο του γραφήματος ενώ στη δεξιά στήλη βλέπουμε για κάθε τύπο γραφήματος τους διαθέσιμους δευτερεύοντες τύπους. Για να δείτε περισσότερες λεπτομέρειες όσον αφορά τους τύπους των γραφημάτων συμβουλευτείτε το «Κατηγορίες γραφημάτων διαθέσιμες στον Discoverer». Από τα διαθέσιμα γραφήματα επιλέγουμε γράφημα Ράβδος και πατάμε το πλήκτρο Επόμενο. Η επόμενη οθόνη που εμφανίζεται είναι το πλαίσιο διαλόγου "Οδηγός γραφήματος: Τίτλοι, σύνολα και σειρές". Σ' αυτό το πλαίσιο διαλόγου, μπορούμε να: ορίσουμε έναν τίτλο γραφήματος (προαιρετικά) επιλέξουμε τα δεδομένα που εμφανίζονται στο γράφημα μας (δηλαδή, μόνο δεδομένα, μόνο σύνολα ή δεδομένα και σύνολα) επιλέξουμε αν τα δεδομένα θα σχεδιαστούν ανά γραμμή ή στήλη μέσω της επιλογής Γράφημα σειράς ανά Στο γράφημα που δημιουργούμε επιλέγουμε ο τίτλος να παραμείνει ΚΕ- Επιλ.Προυπ.Έργου, να εμφανίζονται μόνο δεδομένα ενώ και τα πεδία με τιμές NULL να εμφανίζονται ως μηδέν. Το γράφημα μας επιθυμούμε να είναι γράφημα σειράς ανά στήλες.
Κάνοντας κλικ στο Επόμενο μεταφερόμαστε στην οθόνη "Οδηγός γραφήματος: Άξονας Χ", όπου μπορούμε να ορίσουμε τον τίτλο του άξονα Χ και τη γραμματοσειρά του, το είδος και το χρώμα της γραμμής που εμφανίζεται καθώς και να ορίσουμε τον τρόπο με τον οποίο θα εμφανίζονται οι ετικέτες του άξονα Χ. Κάνοντας κλικ στο Επόμενο μεταφερόμαστε στην οθόνη "Οδηγός γραφήματος: Άξονας Ψ", όπου μπορούμε να ορίσουμε τον τίτλο του άξονα Ψ και τη γραμματοσειρά του, το είδος και το χρώμα της γραμμής που εμφανίζεται καθώς και την επιθυμητή κλίμακα του άξονα Ψ. Επιλέγοντας Επόμενο, μεταφερόμαστε απευθείας στην οθόνη "Οδηγός γραφήματος: Περιοχή σχεδίασης". Στην οθόνη αυτή ορίζουμε το χρώμα του φόντου και του περιγράμματος καθώς και το χρώμα για κάθε κατηγορία δεδομένων. Μπορούμε επίσης εάν επιθυμούμε να επιλέξουμε να εμφανίζονται οριζόντιες ή και κάθετες γραμμές πλέγματος. Τέλος επιλέγουμε να εμφανίζονται οι ετικέτες δεδομένων στα τμήματα του γραφήματος καθώς και συμβουλές δεδομένων όταν περνάμε το ποντίκι πάνω από τα τμήματα του γραφήματος. Η επόμενη και τελευταία οθόνη που εμφανίζεται στον οδηγό γραφήματος είναι η οθόνη "Οδηγός γραφήματος: Λεζάντα", όπου υπάρχουν επιλογές σχετικά με τη λεζάντα του γραφήματος η οποία παρέχει πληροφορίες για το πώς αναπαρίστανται τα στοιχεία στο γράφημα. Πατώντας το πλήκτρο Τέλος αποθηκεύουμε τις λεπτομέρειες και εμφανίζεται το γράφημα στο φύλλο εργασίας μας. Εξ' ορισμού, τα γραφήματα εμφανίζονται στα δεξιά των δεδομένων ενός φύλλου εργασίας. Για να δείτε πως μπορείτε να αλλάξετε τη θέση εμφάνισης
ενός γραφήματος συμβουλευτείτε το "Μετακίνηση της θέσης ενός γραφήματος στην οθόνη". Ο Discoverer αποθηκεύει τα γραφήματα αυτόματα ως μέρη των φύλλων εργασίας στο βιβλίο εργασίας. Με άλλα λόγια, δεν χρειάζεται αποθήκευση των γραφημάτων. Συστατικά μέρη ενός γραφήματος του Discoverer Α. Ο τίτλος του γραφήματος. Β. Ο άξονας Ψ. Γ. Η περιοχή σχεδίασης, στην οποία εμφανίζονται τα δεδομένα τού φύλλου εργασίας που απεικονίζονται στο γράφημα. Δ. Ο άξονας Χ. Ε. Η λεζάντα του γραφήματος ΣΗΜΕΙΩΣΗ Κάθε φορά που χρησιμοποιούμε τον Οδηγό γραφήματος, ο Discoverer αποθηκεύει τις ρυθμίσεις ως προεπιλογές για το επόμενο γράφημα που θα δημιουργήσουμε. Αν οποιαδήποτε στιγμή θελήσουμε να χρησιμοποιήσουμε τις προκαθορισμένες ρυθμίσεις για τα υπόλοιπα βήματα στον Οδηγό γραφήματος, απλά κάνουμε κλικ στο πλήκτρο "Τέλος".
5.2.2 Διόρθωση -επεξεργασία γραφήματος Η επεξεργασία ενός γραφήματος αποσκοπεί στην αλλαγή της εμφάνισής του σε ένα φύλλο εργασίας. Για παράδειγμα, είναι πιθανό να θέλουμε να αλλάξουμε τον τύπο γραφήματος, τις ετικέτες των αξόνων ή το χρώμα των στοιχείων που αναπαρίστανται γραφικά. Για να επεξεργαστούμε ένα γράφημα, που έχουμε σχεδιάσει απεικονίζοντάς το με πίτα, επιλέγουμε "Γράφημα > Επεξεργασία γραφήματος" για να εμφανιστεί το πλαίσιο διαλόγου "Οδηγός γραφήματος: Τύπος γραφήματος". Κάνοντας κλικ στις καρτέλες κατά μήκος της κορυφής του πλαισίου διαλόγου μπορούμε να μεταβούμε απευθείας σε καρτέλες που θέλουμε να επεξεργαστούμε. Επειδή εμείς αποφασίσαμε να μετατρέψουμε το γράφημά μας σε γράφημα ράβδου, βλέπουμε ότι εμφανίζονται και νέες καρτέλες που αφορούν το συγκεκριμένο γράφημα όπως οι Άξονας Χ και Άξονας Ψ. Στη συνέχεια πηγαίνουμε στην καρτέλα Περιοχή σχεδίασης και επιλέγουμε να μην εμφανίζονται στο γράφημα μας γραμμές πλέγματος αλλά να εμφανίζονται ετικέτες δεδομένων. Κάνοντας κλικ στο OK αποθηκεύονται οι αλλαγές και ο Discoverer ενημερώνει το γράφημα όπως καθορίσαμε.
5.2.3 Εκτύπωση γραφήματος Τα φύλλα εργασίας και τα αντίστοιχα σε αυτά γραφήματα εκτυπώνονται διαδοχικά, δηλαδή, κάθε γράφημα εκτυπώνεται αμέσως μετά το αντίστοιχό του φύλλο εργασίας. Τα γραφήματα εκτυπώνονται πάντα σε ένα φύλλο χαρτιού. Εντός των ορίων αυτού του φύλλου χαρτιού, μπορούμε να επιλέξουμε την εκτύπωση του γραφήματος σε διάφορα μεγέθη. Αν ό,τι βλέπουμε στην οθόνη είναι υπερβολικά μεγάλο για να χωρέσει σε ένα και μόνο φύλλο χαρτιού, ο Οδηγός εκτύπωσης αναπροσαρμόζει αυτόματα το μέγεθος του γραφήματος ώστε να χωρά στο φύλλο. Για να εκτυπώσουμε ένα γράφημα επιλέγουμε "Αρχείο> Εκτύπωση". Στην οθόνη μας εμφανίζεται το πλαίσιο διαλόγου "Επιλογή αντικειμένων" του οδηγού εκτύπωσης. Εδώ μπορούμε να προσδιορίσουμε εάν επιθυμούμε να εκτυπώσουμε όλα τα φύλλα εργασίας ενός βιβλίου ή μόνο το τρέχον καθώς και να επιλέξουμε εάν θέλουμε να τυπώσουμε μόνο το γράφημα, μόνο τον πίνακα/μήτρα ή και τα δυο. Στην επόμενη οθόνη καθορίζουμε τον τρόπο εκτύπωσης των δεδομένων ενός γραφήματος, όπως για παράδειγμα το μέγεθος ή την αναλογία του γραφήματος, ή το μέγεθος της γραμματοσειράς της ετικέτας.
Διατήρηση της αναλογίας ύψους πλάτους Διατηρεί την αναλογία ύψους - πλάτους του γραφήματος. Διατήρηση του πραγματικού μεγέθους γραμματοσειράς Εκτυπώνεται το κείμενο του γραφήματος στο ίδιο μέγεθος γραμματοσειράς με αυτό που χρησιμοποιείται στο φύλλο εργασίας. Εκτύπωση του τίτλου φύλλου εργασίας μαζί με το γράφημα Εκτυπώνεται ο τίτλος του φύλλου εργασίας όπως εμφανίζεται στο γράφημα. Εκτύπωση των τιμών των στοιχείων σελίδας μαζί με το γράφημα Εκτυπώνονται οι τιμές των στοιχείων σελίδας στο γράφημα. Για παράδειγμα, αν το στοιχείο της σελίδας είναι "Τμήμα", εκτυπώνεται το όνομα του τμήματος με το οποίο σχετίζεται το γράφημα. Στην επόμενη και τελευταία οθόνη του οδηγού εκτύπωσης επιλέγουμε εάν θέλουμε να επιβλέπουμε ή όχι την εκτύπωση. Κάνοντας κλικ στο "Τέλος" εμφανίζεται το πλαίσιο διαλόγου "Εκτύπωση" του λειτουργικού συστήματος από όπου κάνουμε τις επιλογές εκτύπωσης και ξεκινάμε την εργασία εκτύπωσης. 5.2.4 Μετακίνηση της θέσης ενός γραφήματος στην οθόνη Πολλές φορές χρειάζεται να αλλάξουμε το πού εμφανίζεται ένα γράφημα σε σχέση με τα δεδομένα του φύλλου εργασίας. Για να τοποθετήσουμε ένα γράφημα σε συγκεκριμένη θέση επιλέγουμε "Γράφημα > Εμφάνιση γραφήματος". Από το μενού αυτό έχουμε τις ακόλουθες επιλογές: Διαφορετικό παράθυρο - εμφάνιση του γραφήματος σε ένα παράθυρο που μετακινείται πάνω από το παράθυρο του φύλλου εργασίας. Μπορούμε να μετακινήσουμε το παράθυρο του γραφήματος σε οποιαδήποτε θέση στην οθόνη, μεταφέροντάς το με το ποντίκι. Δεξιά των δεδομένων - εμφάνιση του γραφήματος στα δεξιά του φύλλου εργασίας. Αριστερή πλευρά των δεδομένων - εμφάνιση του γραφήματος στα αριστερά του φύλλου εργασίας.
Πάνω από τα δεδομένα - εμφάνιση του γραφήματος πάνω από το φύλλο εργασίας. Κάτω από τα δεδομένα - εμφάνιση του γραφήματος κάτω από το φύλλο εργασίας. Απόκρυψη/Εμφάνιση γραφήματος - εμφάνιση ή απόκρυψη του γραφήματος. Η επιλογή "Απόκρυψη" δεν διαγράφει το γράφημα. Ο Discoverer εμφανίζει το γράφημα στη θέση που καθορίσαμε. Η αλλαγή της θέσης του γραφήματος στην οθόνη δεν επηρεάζει τον τρόπο εκτύπωσης ενός φύλλου εργασίας και του αντίστοιχου γραφήματος. Αν ένα γράφημα είναι πολύ μεγάλο για να χωρέσει ολόκληρο στα πλαίσια του παραθύρου του χωρίς ράβδους κύλισης, επιλέγουμε "Γράφημα > Προσαρμογή στο παράθυρο". Το μέγεθος του γραφήματος αλλάζει έτσι ώστε να εμφανίζεται ολόκληρο μέσα στο παράθυρό του. 5.2.5 Διαγραφή γραφήματος Όταν δεν θέλουμε πλέον να χρησιμοποιούμε ένα γράφημα και είμαστε σίγουροι ότι δεν θα το χρειαστούμε μελλοντικά μπορούμε να το διαγράψουμε. Για να διαγράψουμε ένα γράφημα επιλέγουμε "Γράφημα > Διαγραφή γραφήματος". Στην οθόνη μας εμφανίζεται ένα προειδοποιητικό μήνυμα. Κάνοντας κλικ στο "Ναι" επιλέγουμε να διαγραφεί το γράφημα και πλέον το γράφημα αφαιρείται από το φύλλο εργασίας. Σε περίπτωση που θέλουμε να αφαιρέσουμε ένα γράφημα χωρίς να το διαγράψουμε, επιλέγουμε "Γράφημα > Εμφάνιση γραφήματος > Απόκρυψη γραφήματος". Σ' αυτή την περίπτωση, μπορούμε να εμφανίσουμε το γράφημα αργότερα αν χρειάζεται χωρίς να υπάρχει ανάγκη να το δημιουργήσουμε εκ νέου.