Aξιολόγηση χωρικών αντικειμένων εκτίμηση ζωνών επικινδυνότητας χωροθέτηση αντι- πλημμυρικών ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΝΟΜΟΥ ΗΛΕΙΑΣ ΣΝΟ:Συντονιστικό Νομαρχιακό Όργανο 8 Σεπτ. 2007 Γιώργος Χ. Μηλιαρέσης, Παν/μιο Πατρών http://miliaresis.tripod.com miliaresisg@gmail.com
Το Δομημένο Περιβάλλον Δήμοι Οικισμοί Οδικό δίκτυο
Το υψομετρικό μοντέλο του Νομού
Ζώνη με απορροή προς τον Ν. Ηλείας
Χωριά κατά μήκος του υδρογραφικού δικτύου
Οδικό δίκτυο (τομή με οικισμούς)
Τομή υδρογραφικού & οδικού δικτύου
ΚΑΜΕΝΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ Χαρτογράφηση Τεχνικές τηλεπισκόπησης και γεωγραφικών συστημάτων πληροφοριών επιτρέπουν την μελέτης της διαχρονικής εξέλιξης των πυρκαγιών και τον προσδιορισμό των περιοχών που έχουν πληγεί.
μέτριας διακριτικής ικανότητας δορυφορικά δεδομένα
Εντοπισμός αναζωπυρώσεων, καπνού,ενεργών μετώπων από κανάλια στο ορατό, εγγύς, μέσο και θερμικό υπέρυθρο
Αποτύπωση καμένων εκτάσεων από δορυφορική εικόνα
Καλύψεις / χρήσεις γης Είναι διαθέσιμες από την Ευρωπαϊκή Ενωση για όλα τα κράτη μέλη ενώ μπορούν να αναθεωρηθούν από δορυφορικές εικόνες (ASTER/VNIR, LANDSAT/ETM, κ.α.
Κάλυψη στην δορ. εικόνα του Αυγ. 2001
CLCs (CORINE)
Corine CLS Ηλείας
Τι υπήρχε το 2000!
Οι περιεχόμενες καλύψεις γης CORINE στις καμένες εκτάσεις
Το Γεωμορφομετρικό Περιβάλλον Ανάγλυφο Κλίσεις
Φωτομωσαικό χαρτών 1:50.000 Οι καμένες εκτάσεις και τα Όρια του νομού
Ισοϋψείς
Χάρτης σκιασμένου ανάγλυφου
Μέτρο της κλίσης
Καμένες εκτάσεις: γεωμορφομετρική υπογραφή
Προσδιορισμός της επικινδυνότητας Κατάτμηση Παραμετρική αναπαράσταση Κατηγοριοποίηση Θεματική χαρτογράφηση & Ερμηνεία
Στάδια Βασίσθηκε στην αυτοματοποιημένη κατάτμηση της Νομού Ηλείας σε 776 αντικείμενα (πολύγωνα). Η χωροθέτηση τους στο γεωμορφομετρικό περιβάλλον (της ευρύτερης περιοχής που επηρεάζει τον Νομό Ηλείας) πλήρη συγκεκριμένες συνθήκες που συσχετίζονται με την εδαφική απορροή. Κάθε πολύγωνο αναπαρίσταται παραμετρικά με βάση το ανάγλυφο, τις κλίσεις, τις καλύψεις γης (μετά τις πυρκαγιές), δείκτες διάβρωσης, την μοναδιαία ισοδυναμική απορροή, τον πλημμυρικό δείκτη, την ορμή/ενέργεια των διερχόμενων υδάτινων μαζών, κ.α. Τεχνικές ανάλυσης δεδομένων επέτρεψαν την ομαδοποίηση των περιοχών σε κατηγορίες με διαφορετική επικινδυνότητα.
Τα 776 αντικείμενα
Μια ενδεχόμενη ομαδοποίηση
Μια ενδεχόμενη ομαδοποίηση Η ζώνη επιρροής, τα όρια του Νομού, και οι καμένες εκτάσεις
Παραμετρική αναπαράσταση κάθε αντικειμένου ως προς το ανάγλυφο και υδρολογικούς δείκτες (ορμή / ενέργεια, όγκος διερχόμενου νερού, πλημμυρικός δείκτης, κ.α.
Στατιστική κατηγοριοποίηση σε 3 κύριες κατηγορίες με χωρική εξάπλωση Όρια νομού, καμένες εκτάσεις
Όρια δήμων σε υπέρθεση στις 3 ζώνες επικινδυνότητας
Α.Σύγκριση των μέσων παραμετρικών αναπαραστάσεων των 3 κατηγοριών Α. Μικρότερο άμεσο ύψος βροχόπτωσης, μεγάλος όγκος διερχόμενου νερού, μικρή ορμή/ενέργεια, μεγάλος κίνδυνος πλημμυρικών φαινομένων και απόθεση φερτών υλικών. Β. Μικρότερος ο κίνδυνος πλημμυρικών φαινομένων, αλλά μεγάλη η ορμή/ενέργεια, η διαβρωτική ικανότητα του νερού, η ταχύτητα απορροής και αρκετά μεγάλος ο όγκος του διερχόμενου νερού, Γ. Μεγάλο άμεσο ύψος βροχόπτωσης, μεγάλος όγκος διερχόμενου νερού, μεγάλη ταχύτητα απορροής, ελαχιστοποίηση δείκτη πλημμυρών, μεγιστοποίηση της διαβρωτικής ικανότητας του νερού, μεγιστοποίηση της μεταφορικής ικανότητας του ρέοντος νερού.
Ζώνες επικινδυνότητας: θα προσδιορισθούν σε σχέση με τις 3 κατηγορίες, το υδρογραφικό δίκτυο και τις καμένες εκτάσεις Υδροστρωματοροήμεταφορά φερτών υλικών στα ποτάμια, απόθεση φερτών υλικών,πλημμυρικά φαινόμενα
Μια πρώτη προσέγγιση του σχεδιασμού ανά Δήμο Κλίμακα προ-μελέτης 1:50.000.
Δ. Ζαχάρως
Δ. Σκιλλούντος Πρόβλημα εκτός Δήμου (ανατολικά), μπορεί να επηρεάσει το Β. σύνορο (ΑΛΦΕΙΟΣ)
Δ. Αλιφείρας (κατηγορία C) το πρόβλημα είναι να ανασχεθεί η τροφοδοσία του Αλφειού Ποταμού με φερτά υλικά από τον Νότο
Δ. Ανδριτσαίνης (ζώνη C) το ίδιο πρόβλημα με τον Δ. Αλιφείρας
Δ. Αρχ. Ολυμπίας, κατηγορία Β, ανάσχεση της τροφοδοσίας του Αλφειού από Βορρά, πρόβλημα διέλευσης στο νότιο τμήμα, ανάσχεση ποταμού που διέρχεται από το αρχ. χώρο
Δ. Ωλένης (κατηγόρία Β, το σύνολο σχεδόν έχει επηρεασθεί από την πυρκαγιά, πρόβλημα τροφοδοσίας παραποτάμων Αλφειού (Ν) και Πηνειού (Β)
Δ. Φολόης, κατηγορία Β. πρέπει να γίνει ανάσχεση Δυτικά, στις πηγές των παραποτάμων του Αλφείου
Δ. ΠΗΝΕΙΑΣ. Λεκάνη συλλογής Πηνειού, θα υπάρξει πρόβλημα αφού έχει επηρεασθεί στο σύνολο του σχεδόν από την πυρκαγιά. Το πρόβλημα αφορά τον ίδιο τον Δήμο και δεν θα εξαχθεί σε άλλους Δήμους. Στα όρια της κατηγορίας αναγλύφου Α και Β θα αποτεθούν μεγάλοι όγκοι από φερτές ύλες.
Δ. Πύργου. Το πρόβλημα είναι ο Αλφειός στον Νότο (σύνορα με Δ. Βώλακος) και οι φερτές ύλες που μπορεί να κατέλθουν σε μια απότομη βροχόπτωση. Πρέπει να αντιμετωπισθεί σε όλο το μήκος (να γινουν μηκοτομές να ληφθεί υπόψη η κλίση, οι λεκάνες απορροής, κ.α.)
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Προτάσεις Αλφειός Αρχαία Ολυμπία Πύργος Ζαχάρω-νότιοι δήμοι Μέτρα προστασίας (οι μπουλντόζες από μόνες τους δεν κάνουν την διαφορά) (ο Θεός να βάλει το Χέρι Του και να ξυπνήσει κάποιον αρμόδιο)
Στο σχήμα δίπλα φαίνονται οι καμένες εκτάσεις και το υδρογραφικό δίκτυο του Νομού. Στις θέσεις 1, 2 και 3 κατά μήκος του Αλφειού Ποταμού έχουμε συγκέντρωση μεγάλης ποσότητας φερτών υλικών που θα συγκεντρωθούν με υδροστρωματοροή (ομοιόμορφη ροή κατά μήκος όλης της επιφάνειας). Η αιτία είναι η πυρκαγιά αφού όπως φαίνεται στον χάρτη, στην περιοχή δεν θα υπάρχει βλάστηση για να εμποδίσει την μεταφορά φερτών υλικών από το νερό σε μια ραγδαία βροχόπτωση. Στις 3 θέσεις (1,2,3) θα λάβουν χώρα τα πιο έντονα πλημμυρικά φαινόμενα αφού θα έχουμε απόθεση μεγάλης ποσότητας φερτών υλικών κατά μήκος της κοίτης και υπερχείλιση / εκτροπή του Αλφειού Ποταμού (ο οποίος διέρχεται και από τις 3 θέσεις). ΠΡΟΣΟΧΗ η ΑΡΧΑΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑ είναι μεταξύ των θέσεων 1 και 2 (στα καμένα). Το πιο τραγικό είναι ότι ένα μεγάλο μέρος των φερτών υλικών (ο Αλφειός έχει πολύ μεγάλη απορροή αφού είναι ο μεγαλύτερος ποταμός της Πελοποννήσου) θα συνεχίσει την πορεία του Δυτικά και θα αποτεθεί κατά μήκος των θέσεων 3 και 4, εκεί που σχηματίζονται μαίανδροι (τα ημικύκλια της κοίτης του Αλφειού), με αποτέλεσμα να γεμίσει η κοίτη και να πλημμυρίσει ο ΠΥΡΓΟΣ.
Ακόμη πιο τραγικό είναι ότι σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση του ανάγλυφου της Ηλείας που έκανα, οι πυρόπληκτες περιοχές ανήκουν στο σύνολο τους σχεδόν στις ζώνες B και C στην οποίες έχουμε μεγιστοποίηση του όγκου του νερού που απορρέει, της ενέργειας του (διαβρωτική ισχύς) και της μεταφορικής ικανότητας σε φερτές ύλες. Δείτε τον χάρτη δίπλα. ΜΕΧΡΙ ΤΩΡΑ ΤΟ ΥΠΕΧΩΔΕ καθαρίζει (μεταφέρει τις φερτές ύλες που είχαν αποθέσει τα ποτάμια τον προηγούμενο χειμώνα) τα ποτάμια, και τους χείμαρρους στις εκβολές τους κοντά στην θάλασσα. ΑΥΤΟ ΘΑ ΉΤΑΝ ΣΩΣΤΟ ΕΑΝ ΠΕΡΙΜΕΝΑΜΕ μόνον ΜΕΓΑΛΕΣ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΕΙς ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΕΧΕΙ ΚΑΤΑΣΤΡΑΦΕΙ Η ΒΛΑΣΤΗΣΗ. Τώρα μετά την καταστροφή της βλάστησης (45% του Νομού) και βλέποντας ότι κυρίως η καταστροφή της βλάστησης έχει συμπεριλάβει την υδρογραφική λεκάνη του Αλφειού Ποταμού, θα παρατηρηθεί σε όλη την διάρκεια του χειμώνα μεγάλη μεταφορά φερτών υλικών που θα αποτεθεί σε ζώνες που μειώνεται η κλίση/η μεταφορική ικανότητα του ποταμού, με αποτέλεσμα να ακυρωθούν στην πράξη τα αντιπλημμυρικά έργα που λαμβάνουν χώρα κατάντη, με συνέπεια να λάβουν χώρα ΥΠΕΡΧΕΙΛΙΣΕΙΣ και καταστροφικές πλημμύρες.
Τι μπορεί να γίνει ; Επιπρόσθετα να γίνουν MIKΡA ΑΝΑΧΩΜΑΤΑ (μετά από μελέτες και όχι στην τύχη) στις πλαγιές των περιοχών που καταλήγουν στον Αλφειό για να ανακοπεί η μεταφορά φερτών υλικών στο ΠΟΤΑΜΙ, κ.α.. ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ οι φερτές ύλες θα καταλήξουν στον ΠΥΡΓΟ αφού πρώτα καταπιούν την ΑΡΧΑΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑ! Μήπως όλοι πρέπει να δουν το θέμα πριν είναι πολύ αργά και να γίνουν μελέτες άμεσα από υψομετρικά δεδομένα μεγαλύτερης ακρίβειας (πχ 1:5.000), να μοντελοποιηθεί το ποτάμι (μηκο/δια-τομές) και όλη η υδρογραφική λεκάνη, να ποσοτικοποιηθούν τα φαινόμενα μεταφοράς κ.α.. ΚΑΙ ΟΧΙ ΝΑ ΣΤΕΛΝΟΥΜΕ ΤΙΣ ΜΠΟΥΛΝΤΟΖΕΣ χωρίς μελέτες και σχέδιο δράσης! ΚΑΗΚΕ Η ΑΡΧΑΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑ, αλλά το χειμώνα τι θα γίνει ; θα ΤΗΝ πάρει το ποτάμι (ΑΛΦΕΙΟΣ)... Η Νομαρχία και οι Δήμοι από μόνοι τους, με τι μέσα και με τι τεχνικές υποδομές μπορούν να αντιμετωπίσουν μια βιβλική καταστροφή ;
απόσταγμα Εάν δεν αντιμετωπισθεί το πρόβλημα της διάβρωσης των εδαφών στις πηγές του Αλφειού (υδρολογικές λεκάνες 1ης/2ης τάξης) και σε όλο το μήκος του και λάβει χώρα μια ραγδαία βροχόπτωση, σχετικά νωρίς, πριν προλάβει να δημιουργηθεί ένα πρώτο φυτικό κάλυμμα που ενδεχομένως αποτρέψει/περιορίσει την διάβρωση των εδαφών, ΤΟΤΕ ΟΙ ΦΕΡΤΕΣ ΥΛΕΣ που θα μεταφερθούν από τις πληγείσες περιοχές είναι πολύ πιθανόν να εξουδετερώσουν όλα τα αντιπλημμυρικά έργα που λαμβάνουν χώρα κατάντη (στις εκβολές των ποταμών). Με αποτέλεσμα αποθέσεις φερτών υλικών στην κοίτη των ποταμών μεγάλης τάξης, υπερχείλιση, πλημμύρες, κ.α Στο μάτι του κυκλώνα φαίνεται να είναι η πόλη του Πύργου (ειδικά το όριο Α και Β κατηγορίας αναγλύφου ανάντη του Αλφειού και Ανατολικά του Πύργου). Ο Αρχαιολογικός Χώρος της Ολυμπίας κινδυνεύει και από το ποτάμι που διέρχεται από βορρά (εκτός του Αλφειού). Οι δήμοι στο Νότο (Ζαχάρω, κ.α.) είναι πολύ πιθανόν να περιέλθουν σε τραγική κατάσταση (Κατηγορία Β και Γ αναγλύφου) λόγω λασπο-ροής, καταπτώσεων βράχων και πιθανών κατολισθήσεων.